Samsun’a taşınmadan önce, oturacağım yeri seçmek için pek fazla araştırma yapmamıştım. İstanbul’un betonundan (tamam kabul, daha ziyade Moda’nın karsızlığından) gına geldiği için; birazcık tepelere doğru, ağacın kuşun bol olduğu bir yer arıyordum. Bulmak zor olmadı. Bölüm başkanımız İbrahim Hoca; Atakum ilçesinin Büyükoyumca köyünün hemen altına, 185 metre rakıma kurulmuş, Pelitköy diye bir sitede oturuyordu. Siteyi gördüm, çok beğendim ve başka yere de bakmadım. 11. kattaki bir daireye hemen taşındım.

Fakat, heyhat…

Atakum’un (ve rakımı yüksek olsa da Pelitköy’ün) yağış bakımından nasıl fakir bir yer olduğunun ilk emareleri yazın ortaya çıkmaya başladı. Bafra’dan (Samsun’un batıdaki bir ilçesi), Çarşamba’dan (doğu ilçesi) yağmur çamur haberleri gelirken, ben Pelitköy’den deniz üzerindeki bulutları seyretmekle yetiniyordum. Aynı bu sabah (1 Ocak), kar sağanaklarının Samsun Körfezi’ne pek sokulmadan kuzeybatıdan güneydoğuya yaptıkları geçişi izlediğim gibi:

Bu işe canım sıkılmaya başlamıştı, kış gelince ne olacağı artık az çok belliydi. Zaten buraları tanıyıp bilenler Atakum’a doğru dürüst kar yağmadığını, biraz doğudaki Havaalanı’nda (ki deniz seviyesinde alçacık bir yer), azcık batıda Bafra’da yarımşar metre kar varken Atakumlu kar severlerin ıstırap çektiğini anlatıyorlardı. İstisnalar da pek azdı. Sonra bir gün, Havadelisi ekibinden değerli dostum Erdem, gayet isabetli bir tespitle Atakum’a Atakuma Çölü ismini uygun gördü (Şili’deki Atacama‘yı hatırlayın); o gün bu gündür bir Atakuma’dır gidiyor. Aşağıda yazacaklarım da, Atakumalı ve zavallı bir kar hastası olan Havadelisi Ozan’ın 30 Aralık – 1 Ocak sistemi macerasıdır.

1 Ocak 2016 sabahı ölçülen kar kalınlıklarının dağılımı, yukarıda anlattığım meselenin gayet canlı bir örneği. Biraz önce, çok genç bir hava delisi olan Alp kardeşimle Feysbuk’tan konuşuyorduk (kar kalınlığının 13 cm ölçüldüğü yerde oturuyor), “Dayanamıyorum abi”, dedi, “radara bakıyorum, bulutlar hemen önümden geçip gidiyor, 10 km ötede (Havaalanı civarında) kar fırtınası var, bizim burası kurudu kaldı. Bilgisayarı kıracaktım.”

Neyse, baştan anlatayım. Modellerden günlerce takip ettiğimiz, ha batıya kaydı ha doğuya kaçtı diyerek yollarını gözlediğimiz soğuk hava dalgasının geleceği ve iyi kar yapacağı nihayet anlaşıldığında, ben yılbaşında İstanbul’da ailemin yanında olamayacağımı anlamıştım. Biletim 31 Aralık Perşembe akşamınaydı ve uçuşların yapılabilmesi gibi bir şey söz konusu olamazdı (ki olamadı). Gidişimi bir iki gün geri çekmem de mümkün değildi, çünkü 31 Aralık sabahı güz döneminin son dersini verecektim (derse altı kişi geldi o ayrı mesele, onlar da kartopu oynamaya gelmiş). Yılbaşında ailemi göremeyecek ve İstanbul’un karla kaplanışını izleyemeyecek olmanın buruklu.. şaka şaka, Samsun’a da muhtemelen çok kar yağacaktı ve yılbaşı görüşmesi pekala bir hafta bekleyebilirdi, modellerde 850’de -12, 500’de -38 derece varken aile melankolisi yapacak halim yoktu.

30 Aralık Çarşamba sabahı uyandığımda kar örtüsü 300 metreye inmişti, saat 10.30 gibi de Pelitköy’de kar başladı:

Fakat uzun sürmedi, kesildi. Buradan bir terslik olacağını anlamalıydım: Çünkü Alaçam’da, Bafra’da da aynı bu resimdeki gibi başlayan kar, neredeyse hiç kesilmeden 36 saat yağmış.

Fakülte’nin bulunduğu Ondokuzmayıs ilçesine (yukarıdaki kar haritasına bakın, deniz seviyesinde bir yer) saat 12 gibi geldim. Orada da kar doğru dürüst yağmıyordu, ancak atıştırıyordu. Ama radardan bakınca yağış alanının batıdan yavaş yavaş yaklaştığı da anlaşılıyordu. Nihayet saat 16 sularında kar yoğun biçimde yağmaya başladı.

Hava karardığında iyice arttı:

Yukarıdaki resmi saat 17’de çektim. Endişeliydim, çünkü 15 dakika sonra servis gelecek ve beni Atakuma’ya götürecekti! Kar böyle yağıyordu:

Kaderden kaçılmaz diye düşünüp servise bindim. Atakuma’ya yaklaştıkça karın azalacağını düşünüyordum, otobüsün penceresinden dışarı bakmaya korkuyordum. O da ne, kar azalmadı! Pelitköy’e geldiğimde şu manzarayla karşılaştım:

Saadet içinde alışverişimi yaptım, tabii marketteki ‘normal’ insanların büyük kısmı karı katlanılması gereken bir hadise olarak görüyordu. Eve döndüm. Kar azala çoğala, bazen ara vererek yağmaya devam etti. Her ara verdiğinde radarda aşağıdakine benzer bir görüntü oluşuyordu (kırmızı nokta benim ev):

Evet kar ara ara yağıyordu ama vaziyet oldukça sinir bozucuydu. 50-60 km batıdaki Bafra’nın rakımı 100 metre, Alaçam denize sıfırdı; Pelitköy’ün onlardan neyi eksikti (185 metredeydi), ama kesintisiz karı onlar alıyorlardı. Radardaki yeşilin en açık olmayan (az kuvvetli) bir tonu Pelitköy’e geldiği zaman bile kar yoğun yağıyordu, yahu diyordum nasıl olacak, bu Bafra filan kara gömülmüş olmalı… Herhalde radar görüntüsünde hata var, diyordum. Meğer yokmuş. Neyse, bu konuya döneceğiz.

Kar nefis yağıyordu, pencereden gözüken şu manzaraya daha fazla dayanamadım ve cetvelimi kapıp kendimi dışarı attım:

 

 

15 cm ölçtüm. Şahaneydi.

 

Son  fotoğrafı saat 2’de çekmişim. Sabah ders var ama böyle bir manzara varken nasıl uyuyacaksın…

 

Sonunda yatabildim. 31 Aralık Perşembe sabahı saat 7.20’de kalktığımda yağış hafifti, geceki manzara da pek değişmemişti, bariz biçimde daha kalın bir örtü görmedim. Çabucak giyinip iki lokma bir şey yedikten sonra öğrenci servisine yetişebildim.

Otobüsün en önüne oturdum. Hafif yağan kar, Ondokuzmayıs yönünde ilerledikçe yoğunlaşıyordu. Yol önce şöyleydi:

 

Sonra böyle oldu:

 

Ondokuzmayıs’a gelip Fakülte yoluna girdiğimizde işin rengi tamamen değişmişti:

 

Fakülte’ye ulaşan yol en son, Ballıca Sigara Fabrikası’nın yanından geçiyor. Oraya geldiğimizde karın ağaçları devirdiğini, her yeri kapladığını gördüm. Radar görüntüsü hatalı değildi.

 

Fakülte’den 14 saat önce gözüken manzara da tabii tamamen değişmişti.

 

Beş kişiyle ders yaptım, 11 gibi bitirdim. Sonra küçük bir gezinti yaptık. Kar kalınlığı 30 cm’in üzerindeydi.

 

Burası plaj. Karadeniz’de deniz etkisiyle kar (DEK) oluşumu devam ediyor…

 

Sonra o DEK’ler geldi, ortalık yine şenlendi:

 

Öğleden sonra Fakülte’de, ofisteydim. Radar aynıydı, Bafra-Alaçam tarafında vaziyet fena olmalıydı. Derken Alaçamlı Terra’nın fotoğrafları bloga bomba gibi düştü:

 

Yukarıdaki resim bir de sabah saat 10’a aitmiş, yaklaşık 80 cm’lik ölçüm öğleden sonraya… İnternette “Alaçam yoğun kar” filan diye aratınca fena resimlerle karşılaştım (Alaçam’ın deniz seviyesinde bir yerleşim olduğunu unutmayın). Terra’nın daha sonra telefonda verdiği bilgiye göre, rüzgarsız, sakin sakin yağan kar hiç durmuyormuş.

 

185 metrelik Pelitköy-Atakuma’dan gelen haberler ise kötüydü. Sabahtan beri doğru dürüst kar yağmadığı gibi, üstüne bir de güneş açmış. Ne yapacağım diye düşünürken Alaçam’da otel aramaya karar verdim. Google, Alaçam Öğretmenevi’ni önerdi. Telefon ettim. Görevli dedi ki, aşırı kar yağıyor, burada kalan kimse de yok (öğretmenevi plajdaymış), akşam yemek de çıkmıyor. Merkeze giden yol birkaç kilometre ve kapalı. Gözüm korktu, gitmedim (pişmanım). Eve döndüm, yılbaşı akşamını karşı komşuda geçirdim. Arada radara baktım: Alaçam’a ve Bafra’ya hep kar yağdı. Atakuma’ya hiçbir şey yağmadı.

1 Ocak 2016 sabahı, manzara şu şekildeydi:

 

Gözümün önünden geçip giden bu bulutlar, bir kısmı Sinop-Bafra arasını kat edip sonra karaya çıkan ve Bafra’ya kar yağdırdıktan sonra yok olup giden; bir kısmı da daha uzaktan, Samsun Körfezi’nin açıklarında yoluna devam eden bulutlar… Yani şöyle:

 

Tabii vaziyeti kabullenmem olanaksızdı. Minibüse atladığım gibi soluğu Bafra’da aldım (kar sağanakları Alaçam’ı vurmuyor gibiydi, yoksa Alaçam’a gidecektim):

 

 

Sonra, yine kar yağmaya başladı. Atakuma’da olmadığıma sevindim; Bafra’nın kuzeybatısı denizdi, Bafra şanslı bir yerdi.

 

Yağış sonra graupel’e döndü. Şimşek çakar diye umdum ama olmadı. Graupel’in güzel sesini işitmek isteyenler sesi açsınlar.

Neredeyse ortadan ikiye ayrılan bir ağaç Büyük Park’ın girişini kapatmış:

 

Karın kalınlığının en belli olduğu resimlerden biri:

 

Bir adam arabasını kurtarmaya çalışıyor:

 

Bafra’nın spesiyalitesi, pide tabii ki. Turan Usta da meşhur pidecilerinden… Kar yağarken iyi gidiyor. Yolunuz buralara düşerse birlikte de gideriz.

 

———————-

Maceramız burada sona erdi. Biz, ‘mesele’mize dönelim: Atakum ve Samsun Merkez (İlkadım), çöl olmasalar bile, neden batı ve doğu ilçelerden daha az, bazen çok daha az yağış alıyorlar? Cevabı zor değil: Kıyının uzanış şekli; Karadeniz’in bu bölümüne yağış getiren başlıca rüzgarın, yani kuzeybatıdan esen karayelin, yağışının çoğunu, bazen de hepsini Atakum’a ulaşmadan -mesela Bafra’ya ve Ondokuzmayıs’a- bırakmasına yol açıyor. Ayrıca Atakum’un yer aldığı sahil, kuzeybatı rüzgarına tam olarak paralel uzanıyor, böylece arkadaki yükseltiler bu rüzgarın getirdiği nemi kaldırarak orografik (dağ etkisiyle) yağışa yol açamıyor (benzer bir durum Trabzon Merkez için de geçerli). Rüzgar poyrazdan eser ve Karadeniz’den nem toplayıp getirirse o zaman iş değişir tabii, ama o da bu coğrafyada o işi karayelin yapması kadar sık görülen bir hadise değil.

Tekkeköy 90 mm yağış almış (muhtemelen 1 metre kar vardır), Alp kardeşim arabayla 15 km mesafedeki evinin orada 13 cm’te kalmış. Biz de Alp kardeşimle karar verdik, ne zaman karayelli ve karlı bir sistem gelirse özel araçtı minibüstü Allah ne verdiyse ona binip kendimizi Bafra’ya, Alaçam’a, Çarşamba Havalimanı’na atacağız.

Kalın sağlıcakla.