yesevi_dij

1

©Ahmet Yesevi Üniversitesi 

Mütevelli Heyet Başkanlığı 

Taşkent Cad. Şehit H. Temel Kuğuoğlu Sokak No: 30 

06490 Bahçelievler/ANKARA 

Tel: 0312 216 06 00 • Faks: 0312 216 06 09 

www.ayu.edu.tr • yayinlar@yesevi.edu.tr 

Editör 

Mustafa TATCI 

Yayın Koordinatörü 

Halil ULUSOY 

Hikmetlerin Türkçesi 

Dr. Hayati BİCE 

Çağatay Türkçesi Redaksiyon 

Prof. Dr. Funda TOPRAK 

Hikmetlerin Çağatay Türkçesinde Yazımı 

Ali Rıza MUKADDEM 

Minyatür 

Cihangir ASHUROV 

Dîvân-ı Hikmet, Hoca Ahmed Yesevî / Editör: Mustafa Tatcı. - Ankara: 

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2016 

496 s: 24x31 cm. - (Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak 

Üniversitesi İnceleme - Araştırma Dizisi; Yayın No: 29) 

ISBN: 978-9944-237-35-2 

1. Ahmed Yesevî, Hoca, 1093-1166. 

2. Yesevîlik I. Tatcı, Mustafa, 297.7590 

Tasarım & Baskı 

Merkez Repro Basım Yayın Ltd. Şti. 

Tel: 0312 384 7898 

www.merkezrepro.com 

2

UNESCO 2016 Hoca Ahmed Yesevî Yılı Anısına 

Dîvân-ı Hikmet 

Hoca Ahmed Yesevî 

3

İçindekiler 

Takriz........................................................... 6 

Sözbaşı ....................................................... 8 

Hoca Ahmed Yesevî................................. 11 

Hayatı ............................................. 14 

Eserleri ............................................ 18 

Menkibeleri ................................... 20 

Türbesi ............................................ 26 

Yesevilik ..................................................... 28 

Yesevilikte Tasavvufi Eğitim ................ 34 

Bibliyografya ............................................ 40 

Hikmetler .................................................. 43 

Münacaat .................................................. 488 

Açıklamalar ve Notlar ........................... 495 

4

5

Takriz 

XII. asırda Türkistan’da yaşayan, Hazret-i Türkistan Ahmed Yesevî bir büyük ahlâk, aşk ve irfân adamı, 

bir Allah dostudur. Türk Kültür tarihimizde önemli şahsiyetlerinden birisidir. O, sadece Yûsuf Hemedânî 

Hazretlerinin gönlünde yaktığı İslâm’ın aşk ve irfan kıvılcımını kendinden sonraki tâliplere aktarmakla kalmamış, 

yetiştirdiği aksiyoner alperenleri Asya’nın bir ucundan Avrupa içlerine kadar göndererek insanlara 

adalet, tevazu, birlik ve dirlik düşüncesini telkin etmiştir. 

Yesevî Hazretleri, dönemîn din ve kültür dili olan Arapça ve Farsça yerine, anadili Türkçeyi kullanmış, 

Türkçeyi bir ilim, aşk ve irfan dili hâline getirmiştir. Sohbetlerinde ve nutk etmiş olduğu hikmetlerinde anadili 

Türkçeyi kullanarak geniş kitleleri etkileyen ilk Türk mutasavvıfı odur. Bugün geniş bir coğrafyada konûşulup 

yazılan edebî bir Türkçeden söz ediliyorsa bânîsi Ulu Pîr Ahmed Yesevî’dir. 

Diğer taraftan Ahmed Yesevî Hazretleri kendi zamanında İslâmın çizgi dışına çıkan ve umumi olarak 

râfizilik, zındıklık ve mülhidlik olarak nitelendirebileceğimiz gayr-ı sünnî akım ve yollara karşı Kur’ân ve sünnet 

bayrağını açan kişidir. O, Kur’ân’ın tanımlayıp Hz. Peygamberin uyguladığı ve telkin ettiği gerçek İslâmı 

halka anlatan bir mana insanı, Kur’ân’ın aşk ve irfana dayalı yorumcusudur. 

Nitekim Ahmed Yesevî deyince biz, Hz. Peygamber’in yaşadığı İslâmı, bu İslâmı anadiliyle, herkesin 

anlayabileceği Türkçe ile anlatan ilk Türk mutasavvıfını ve yetiştirdiği aksiyoner alperenlerle İslâmın tevhîd 

ve adalet nûrunu cihana yaymak için çalışan bir grup serdengeçtiyi hatırlamaktayız. 

Hazret-i Türkistan sadece bizim milletimiz için değil, vaz’ ettiği mesajlarıyla da evrensel bir değerdir. 

Nitekim onun adına izafe edilen Yesevilik yolu esasen İslâmın Türkçe yorumundan başka bir şey değildir. Cenab-ı 

Hak, Peygamber (a.s.) ve varlık sevgisini gönülde toplayan bu âbide şahsiyet, aşk ve irfânın, samimiyetin, 

hoşgörünün insana saygı ve sevginin derinleşme ve genişlemenin bir sembolüdür. 

Bugün Yesevî’nin yaktığı çerağı yeni dünyaya taşımak zorundayız. Nitekim elinizdeki Dr. Hayati Bice 

tarafından Türkiye Türkiye Türkçesi’ne aktarılan ‘‘Dîvân-ı Hikmet Hoca Ahmed Yesevî’’adlı bu eser söz konusu 

misyonun bir göstergesidir. 

Vefatının 850. yıldönümü münasebetiyle 2016 yılının UNESCO tarafından Hoca Ahmed Yesevî Yılı 

6

ilan edilmesi, bu değerli büyüğümüzün uluslararası planda tanıtımına katkı sağlayacaktır. Biz de bu faaliyetler 

kapsamında bu eseri yayın dünyasına kazandırmaktan onur duyuyoruz. 

Ahmed Yesevî Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı olarak çalışmalarımız bundan sonra daha da 

genişleyecek ve yeni eserlerle Hazret-i Türkistân’ın fikirleri dünyâ insanlığına malolacaktır. 

Bu eserin devamı niteliğinde başka faaliyetlerimiz de olacaktır. Bu kapsamda Üniversitemiz bünyesinde 

yapmayı düşündüğümüz faaliyetlerimizin içinde öncelikli olarak bir Yesevî Külliyatı oluşturmak bulunmaktadır. 

Akabinde Hikmetleri ve Yesevî yolunda hikmet yazan kişilerin eserlerinin ilmi ve halka yönelik 

neşirlerini hazırlatıp neşretmeyi planlıyoruz. 

Burada katkılarından dolayı Sayın Dr. Hayati Bice’ye, Sayın Dr. Mustafa Tatcı’ya, Sayın Prof. Dr. 

Necdet Tosun’a, Sayın Prof. Dr. Funda Toprak’a, minyatürleri çizen Sayın Cihangir Ashurov’a, Hikmetlerin 

Çağatay Türkçesinde yazımını gerçekleştiren Sayın Ali Rıza Mukaddem’e ve eserin ortaya çıkmasında gayretlerinden 

dolayı Sayın Halil Ulusoy’a en kalbi şükranlarımı sunuyorum. 

Prof. Dr. Musa Yıldız 

Mütevelli Heyet Başkanı 

7

Sözbaşı 

Pir-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî Müslüman Türk dünyasının manevî hayatında asırlardır etkisi devam 

eden bir Hak ârifidir. O, Türk dünyasında ilk defa mukaddes kitabımız Kur’an’dan ve Hz. Peygamber’den aldığı 

esasları sevgi ve bilgiyle yoğurarak kendi adıyla anılan Yeseviyye erkanının kaidelerini ortaya koyan kurucu bir 

önderdir. Şeriat ve hakikati gönüllerde buluşturan bu kutsal gönüllü zat, başta Yesi ve çevresi olmak üzere devrinde 

neşv ü nemâ bulan bütün sapkın fikirlere karşı Hz. Peygamber’in yaşadığı İslâmın özünü telkin ederek XII. asırda 

bir çerağ uyandırmış ve bu çerağ büyük bir coğrafyada zaman zaman değişik isimlerle hiç sönmeyerek insanların 

gönüllerini aydınlatagelmiştir. 

Yesevî’nin menkabevî hayatı Türkistan’dan Balkanlar’a kadar bütün Müslüman Türk yurtlarına yayılmıştır. 

Onun Yesi’de bulunan türbesi bugün bütün Türk dünyasının manevî bir merkezi konumundadır. 

Hz. Türkistan Çimkent yakınlarında bulunan Sayram’da dünyaya gelmiş, çocukluğu burada geçmiştir. Babası 

Sayram’ın âbid ve âlim şahsiyetlerinden Şeyh İbrahim, annesi ise Karasaç lakaplı Ayşe Ana’dır. Soyları Hazret-i 

Ali’ye dayanmaktadır. Annesi ve babası, o daha çocuk yaşlarındayken vefat etmiş olup her ikisinin de türbeleri Sayram’da 

bulunmaktadır. 

Hz. Türkistan Ahmed Yesevî ilk eğitimini kendisi yedi yaşlarında iken vefat eden babası İbrahim Şeyh’den almıştır. 

Hikmetlerinde ve menâkıbında beyan edildiği üzere babasının ölümünden sonra ilk mürşidi Arslan Baba’nın 

irşâd dairesine girmiştir. Arslan Baba’nın Otırar şehrinde bulunan âbidevî türbesi onun tarihî bir şahsiyet olmasına 

delildir. Yesevî Hazretleri Arslan Baba’nın vuslatından sonra ilâhî bir işâretle Buharâ‘ya, oradan da Semerkand’a 

gider. Semerkand’da Şeyh Yusuf-ı Hemedanî’ye intisab ederek onun murâkabesinde seyr ü sülûk çıkarır. Merv, 

Buhara, Herat, Semerkand gibi merkezleri dolaşarak irşadını tamamlar. Şeyhi Yusuf-ı Hemedanî’nin ölümünden 

sonra bir müddet dergâhta halkın irşadıyla meşgul olur. Nihâyet şeyhinin üçüncü halifesi olarak Yesi’ye döner. 

Yesevî Hazretleri Arapça ve Farsça eğitimi almakla birlikte hayatının sonuna kadar Türkistan’da ana dili 

ile halka hitap eder; yazmış olduğu “hikmetler”iyle güzel ahlak, aşk ve barış dini olan İslâmı anlatır. Yetiştirmiş 

olduğu doksan dokuz bin talebesini Hind kıtasından İdil boylarına, Çin Seddinden Tuna kıyılarına kadar uzanan 

geniş bir coğrafyaya gönderir. 

Dervişleri tarafından sağlığında veya vefatından sonra bazı sözleri ve manzum nutk-ı şerifleri “Dîvân-ı 

Hikmet” adıyla derlenmiştir. Bunların bir kısmı günümüze kadar gelmiştir. Bunun dışında ona atfedilen Fakrnâme, 

Âdâb-ı Tarîkat, Makâmât-ı Erbaîn gibi risâleler bulunmaktadır. Menâkıbının önemli bir kısmını XVI. asırda yaşayan 

Hazînî adlı Yesevî dervişi toplayıp kitaplaştırmıştır. 

Yesevî Hazretlerinin İslam tasavvufu ve Türk Kültür tarihi açısından en önemli özelliği İslâm’ı her türlü 

sapkın düşüncelerden arınmış olarak tertemiz umdeleriyle ele alıp “Dört kapı-Kırk makam” diye adlandırdığı 

Kur’an ve Sünnete uygun temel prensipler üzerine vaz’ etmiş olmasıdır. O, sohbet ve hikmetlerinde bu temel esasları 

ilk defa döneminin ve çevresinin anlayabileceği anadili Türkçe’yi esas alarak bir ilki gerçekleştirmiştir. Bu sebeple 

Yesevî, Türk Edebiyatı Tarihinde “İlk Türk Mutasavvıfı” olarak haklı bir şöhret kazanmıştır. Hiç şüphesiz bu ifade 

Yesevî Hazretlerinden önce bir Türk sûfisinin yetişmediği anlamına gelmeyecektir. Fakat Yesevî Hazretleriyle birlikte 

Türkçe bir aşk, irfân ve manâ dili olarak karşımıza çıkmaktadır. Hazret-i Türkistan mahallî Türkçeyi vahyin gücü 

ile tezyin ederek semavîleştiren ve anadilini bir “manâ dili” haline getiren ilk Türk mutasavvıfıdır. Diğer taraftan 

Pîr-i Türkistan, tesis ettiği ve kendi adına izâfe edilen Yesevîlik bünyesinde yetiştirdiği tevhîd ehli gerçek Hak dostlarını 

insanlığa İlâhî aşk, Muhammed (a.s.) sevgisi ile donatmak, vahdet ve adâlet bilincini yaymak, insanlığı ebedî 

8

saadetle tanıştırmak için ilâhî bir sevk ile Horasan’dan Anadoluya göndermiş ve İslâm’ı büyük bir coğrafyada tesis 

etmeyi başarmıştır. 

Malûmdur ki ipekböceği kozasını içerden örer; onun Hazret-i Peygamber’in sünnetine uyarak altmış üç 

yaşından itibâren ömrünü halvette geçirmesi esasen pasif bir muvahhid olmasından değil, yetiştirdiği alperenlerin 

manevî gıdalarına gönül desteği vermek istemesindendir. Ehlinin malûmudur ki erenlerin halveti maddî gıdanın 

kesilmesi, manevî gıda ile beslenilmesi ve bunun insanlık hayrına rahmete dönüştürülmesi hadisesidir. Yesevî Hazretleri’nin 

halvet hayatını da bu şekilde anlamak gerekir. 

M. 1166 senesinde vuslat ettiği rivayet edilen Hz. Pîr, bugün Türkistan’da Emîr Timur tarafından yaptırılan 

türbesinde yatmaktadır. Türbede 1993 senesinde, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve Kazakistan Cumhuriyeti 

yetkililerince restorasyon çalışmalarına başlanmış, zaman zaman bu yenileme çalışmaları devam etmiştir. 

Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı’nın vefatının 850. senesinde “UNESCO 2016 Hoca 

Ahmed Yesevî Yılı” anısına hazırlatmış olduğu elinizdeki “Dîvân-ı Hikmet”te Hazret-i Pîr’in hayatını, eserlerini, 

tarîkatini anlatan Prof. Dr. Necdet Tosun tarafından yazılmış girişten sonra 252 hikmete yer verilmiştir. Hikmetlerin 

Çağatay Türkçesi asıllarının yazımını Ali Rıza Mukaddem yapmış ve Prof. Dr. Funda Toprak tarafından kontrol 

edilmiştir. Bu çerçevede bazı hikmetlerin Arap harfli metni farklı sebeplerle konulamamıştır. Eserde, yazmalardan 

ve bugüne kadar yapılan neşirlerden tespit edilen 252 hikmetin Türkiye Türkçesine aktarılması Dr. Hayati Bice’nin 

himmetleriyle mümkün olmuştur. Burada Türkiye Türkçesine aktarılan metinlerde okuyucu gerek manâ, gerekse 

vezin ve kafiye cihetiyle zaman zaman problemlerle karşılaşabilecektir. Bilinmelidir ki hikmetlerin çoğunluğu 

zaman içinde tahrif olmuş, sonraki gelen Yesevî dervişlerinin hikmetleriyle karıştırılmış yahut feleğin gadrine 

uğrayarak okunamaz hale gelmiştir. Bu hususları dikkate alarak temenni edelim ki yakın zamanlarda bir merd-i 

Hudâ çıkarak dünya kütüphanelerindeki bütün “Dîvân-ı Hikmet” yazmalarından hareketle metin tamiri ve tenkidi 

yoluyla bir metin hazırlasın! Sayın Bice’nin eldeki kaynak ve imkânlarla hazırladığı bu çalışma şimdilik Türkiye 

Türkçesine aktarılan metinlerin en olgunudur. Bu vesile ile metnin ortaya çıkmasında büyük emekleri olan Sayın 

Tosun’a, Toprak’a ve Bice’ye kalbi teşekkürlerimizi sunarız. Yine girişte ve hikmetler arasına serpiştirdiğimiz Yesevî 

menâkıbından ilhâm alınarak yapılan minyatürler san’atçı Cihangir Ashurov Bey’e aittir. Ahmet Yesevi Üniversitesinin 

Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Musa Yıldız ve Halil Ulusoy Beylerin gayret ve emekleri olmasaydı bu güzel 

eserden mahrum kalacaktık. Burada emeği geçen herkese Ahmed Yesevî’nin torunları olarak bizlerin gönül borcu 

vardır; sağ olsunlar var olsunlar. 

Ahmed Yesevî Hazretleri ve onu temsil eden hikmet şairleriyle ilgili yapılacak daha pek çok iş bulunmaktadır. 

Bu doğrultuda Türkistan’da hikmetleri asıllarından okuyan yırcıların görüntülü tespiti, beste çalışmaları, 

yeni ilmî araştırmalar, Yesevî düşüncesini işleyen tematik roman, hikâye ve senaryolar, film ve belgeseller, Yesevî 

düşüncesini yansıtan tablolar, hatlar ve diğer görseller, Türk dünyasının şehirlerinde ona izâfeten yaptırılacak olan 

anıtlar (vb.) Mütevelli Heyet Başkanlığımızın projeleri içinde yer almaktadır. Bunlar yeni nesillerimizin yetişmesinde 

son derece önemlidir. 

Bu vesileyle Ulu Pîrimiz Hoca Ahmed Yesevî’nin rûhâniyetine bütün Müslüman Türk dünyası adına selâm 

olsun diyor, aşk u muhabbetler niyaz ediyorum vesselâm. 

Dr. Mustafa Tatcı 

Ocak 2016 / Ankara 

9

10

Hoca Ahmed Yesevî 

Orta Asya’da İslamiyet’in yayılmaya başlamasıyla birlikte 

Hicrî II. (M.VIII.) asırdan itibâren bölgede zahid ve sûfîler de görülmeye 

başlamıştır. Bugünkü Türkmenistan sınırları içinde bulunan 

Merv şehrinde dünyaya gelen Abdullah b. Mübârek (M. 

181/797) hem hadîs âlimi hem de zâhid ve sûfî idi. Merv şehrinde 

iki tekke (ribât) kurduğu ve buralarda halkı irşâd ettiği nakledilir. 

Özbekistan sınırları içinde bulunan Nahşeb (bugünkü adı 

Karşı) ve Tirmiz şehirleri de birçok alîm ve sûfînin yetiştiği bölgelerdi. 

“Sûfîyi hiçbir şey bulandıramaz, aksine her şey onunla 

saf ve duru hâle gelir.” diyen Ebû Türâb Nahşebî (ö. 245/859- 

860) ile velîlik konusundaki fikirleriyle tanınan ve çok sayıda 

Arapça tasavvufî eser kaleme alan Hakîm Tirmizî (m. 320/932- 

933) bu sûfîlerin en meşhurlarındandır. Hakîm Tirmizî’nin kabri 

Tirmiz şehrinde hâlâ önemli bir ziyâretgâhtır. 

Buhara ve Semerkand ise hem âlimleri hem de sûfîleriyle 

Orta Asya’nın en önemli kültür merkezleriydi. Buhara’nın 

Kelâbâz (Kelâbâd) Mahallesi’nde yaşayan Ebû Bekir Muhammed 

b. İshâk Kelâbâzî (ö. 380/990) tasavvufun öğretilerini et- 

Ta‘arruf li mezhebi ehli’t-tasavvuf isimli Arapça eserinde toplamış, 

ayrıca Bahru’l-fevâid isimli eserinde bazı hadislere tasavvufî yorumlar 

yapmıştır. 

11

Tekke âdâbını tespit eden ve düzenlediği semâ meclislerinde 

okuduğu âşıkâne şiirlerle tanınan Ebû Saîd-i Ebü’l-Hayr 

(ö. 440/1049), bugün Türkmenistan’da bulunan Meyhene’de 

yaşamış ve orada vefat etmiştir. Türkmen halkı arasında “Mene 

Baba” lakabıyla anılır. Hayatı, menkıbeleri ve sözleri Muhammed 

b. Ebû Ravh Lütfullah’ın (ö. 541/1147) Hâlât u Sühanân’ı 

Şeyh Ebû Saîd ve Muhammed b. Münevver’in Esrârü’t-tevhîd 

fî makâmâti’ş-Şeyh Ebî Saîd isimli Farsça eserleriyle günümüze 

ulaşmıştır. Mevlânâ Celâleddin Rûmî’ye nispet edilen ve: “Yine 

gel, yine gel, ne olursan ol, yine gel” diye başlayan meşhur rubâî 

de aslında Mevlânâ’dan iki asır önce yaşayan Ebû Saîd-i Ebü’l- 

Hayr’ın şiirleri arasında yer almaktadır. 

Keşfu’l-mahcûb isimli eserin müellifi Hücvîrî (ö. 465/1072) 

Fergana bölgesinde bazı mutasavvıflarla karşılaştığını, buradaki 

halkın şeyhlere “Bâb” dediğini nakleder. Aslında bu durum Orta 

Asya’daki diğer bölgeler için de geçerlidir. Ahmed Yesevî’nin 

bir süre yanında eğitim aldığı Otırarlı Arslan Bâb ile Arslan Bâb 

türbesi içinde kabirleri olan Karga Bâb ve Laçin Bâb da bu unvanı 

taşımaktaydılar. Nesebnâme’lerde Ahmed Yesevî’nin babası, 

dedesi ve diğer bazı akrabalarının “Şeyh” olarak zikredilmesi, 

bu bölgede Yesevî’den önce de tasavvufî hareketlerin önemli derecede 

etkili olduğunu göstermektedir. Bu şeyh ve Dervîşlerin 

göçebe ve yerleşik Türkler arasında, özellikle Sirderya kenarlarında 

ve bozkırlarda anlaşılır bir Türkçe ile halka hitâp ederek 

İslâm’ı ve tasavvuf ahlâkını yaydıkları anlaşılmaktadır. 

Orta Asya genelde fütüvvet ve melâmet vasfıyla öne çıkan 

Horasan tasavvuf kültürünün etkisi altındaydı. Bununla birlikte 

Semerkand ve Buhara gibi şehirlerde güçlü medreseleri ve 

âlimleri olan bu muhit, Horasan’ın kalenderî meşrep sûfîlerinin 

yayılması için pek müsait bir zemîn değildi. Orada ancak dinî 

kurallara sıkıca bağlı bir tasavvuf anlayışı gelişip yayılabilirdi ve 

neticede öyle oldu. Bağdat Nizâmiye Medresesi’nde eğitim görüp 

hoca olmuş, sonra Horasan tasavvuf kültüründe yetişmiş bir 

sûfî olan Yûsuf Hemedânî, Mâverâünnehr’deki birkaç mürîdine 

irşâd izni verip halife olarak tâyin ettiği zamân Orta Asya’nın 

12

en önemli iki tasavvuf ekolünün tohumlarını da atmış oluyordu. 

Yûsuf Hemedânî’nin (ö. 535/1140) iki önemli mürîdi Hoca 

Ahmed Yesevî ve Abdülhâlik Gucdüvânî sonraları Orta Asya’nın 

en yaygın tarikatları olan Yeseviyye ve Hâcegân (sonraki 

adıyla Nakşbendiyye) isimli tasavvuf ekollerinin kurucusu 

olmuşlardır. Yûsuf Hemedânî’nin kaleme aldığı bazı tasavvufî 

eserler günümüze ulaşmıştır. Bunlardan en meşhuru Rutbetü’lhayât 

isimli Farsça eserdir. Yûsuf Hemedânî’den dinî ve tasavvufî 

eğitim aldıktan sonra kendi memleketi olan Yesi’ye dönüp 

orada halkı irşâd eden Hoca Ahmed Yesevî, Orta Asya’nın manevî 

hayâtında derin izler bırakmış önemli bir mutasavvıftır. 

13

Hayatı 

Ahmed Yesevî bugün Kazâkistan’ın Çimkent şehri yakınlarında 

yer alan Sayram kasabasında dünyaya gelmiş, dinî tasavvufî 

eğitimini tamamladıktan sonra yine o bölgedeki Yesi 

(bugünkü adıyla Türkistan) şehrine yerleşmiş, uzun yıllar halkı 

maneviyat yolunda irşad ettikten sonra burada vefat etmiş bir 

mutasavvıftır. Babası İbrahim Şeyh, Sayram ve civarında mürîdleri 

olan tanınmış bir sûfî idi. Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden 

Ahmed Yesevî, bir süre Otırar’daki Arslan Bab isimli şeyhin 

yanında dinî-tasavvufî eğitim gördü. Onun da vefat etmesi 

üzerine başka şehirlerde eğitimine devâm etti. 

Zamanın önemli ilim merkezlerinden Buhara’ya giden 

Ahmed Yesevî burada Yûsuf Hemedânî’ye intisap edip mürîdi 

oldu. Bazı kaynaklarda Yesevî’nin Şihâbeddin Sühreverdî’ye 

(ö. 632/1234) veya Ebû’n-Necîb Sühreverdî’ye (ö. 563/1168-69) 

de mürîd olup icâzet aldığı söylenir. Akrabaları arasında başka 

şeyhler de olan ve babasının Yesi’deki halifesi Mûsâ Hoca ile 

yakınlığı bulunan Ahmed Yesevî’nin bu akraba çevresinden de 

önemli derecede tasavvufî eğitim almış olması muhtemeldir. 

Eğitimini bitirdikten sonra Yesi’de dergâh kurup insanları 

dinî ve ahlâkî yönden yetiştiren Hoca Ahmed Yesevî, tasavvufî 

düşüncelerini Türkçe ve sade şiirler ile anlatmış, hikmet adı verilen 

bu şiirler zamanla toplanarak Dîvân-ı Hikmet mecmuaları 

meydana gelmiştir. Bazı menkıbelerde ağaçtan tahta kaşık yon- 

14

tup satarak geçimini temîn ettiği ifade edilmekteyse de, aslında 

varlıklı bir aileye mensup olduğu anlaşılmaktadır. Hakkında 

nakledilen menkıbelerden anlaşıldığı kadarıyla Yesevî, dergâhtaki 

zikir usulü sebebiyle dönemîndeki bazı âlimler tarafından 

eleştirilmiştir. O da bazı şiirlerinde samimiyetten uzak âlimler 

ile sahte sûfîleri tenkit etmiştir. Sohbetlerinde ve şiirlerinde en 

çok işlediği konular Allah ve peygamber sevgisi, fakîr ve yetimleri 

korumak, dinî kurallara riayet, güzel ahlâk, zikir, nefs ile 

mücadele, kendini eleştirmek (melâmet), ölümü düşünmek, manevî 

mertebeler ve bu mertebeleri aşmadan şeyhlik iddiasında 

bulunmanın kötülüğü gibi mevzulardı. 

Rivâyete göre Ahmed Yesevî altmış üç yaşına geldiğinde 

dergâhında yerin altına küçük bir oda şeklinde çilehane yaptırdı. 

Ömrünün kalan kısmını çoğunlukla orada ibâdet ve tefekkürle 

geçirdi. Geç dönemlere ait bazı kaynaklarda Ahmed Yesevî’nin 

Hicrî 562 (M. 1166-67) senesinde vefat ettiği belirtilmiş ise de, 

bazı araştırmacılar bu tarihin biraz daha ileriye alınması gerektiğini 

düşünmektedirler. 

Ahmed Yesevî’nin İbrahim adında bir oğlu olmuşsa da 

kendisi hayâttayken vefat etmiştir. Yesevî’nin nesli Gevher isimli 

kızından devâm etmiştir. Türkistan, Mâverâünnehir ve Orta Asya’da 

olduğu gibi Anadolu’da da kendilerini Ahmed Yesevî’nin 

neslinden sayan pek çok ünlü şahsiyet çıkmıştır. Semerkantlı 

Şeyh Zekeriyyâ, Üsküplü Şâir Atâ ve Evliya Çelebi bu isimlerden 

birkaçıdır. 

XIV. yüzyılın sonunda Emîr Timur, Türkistan bozkırlarında 

şöhreti ve nüfuzu iyice yayılmış olan Ahmed Yesevî’nin kabrini 

ziyaret edip kabrin üstüne bir türbe yapılmasını emretmiş, 

birkaç yıl içinde türbe, cami ve dergâhıyla birlikte bir külliye 

oluşturmuştur. Bugün bu türbe Orta Asya’nın en önemli ziyaret 

yerlerinden biridir. Ahmed Yesevî’nin çilehânesi ile türbesi arasında 

yüz metre kadar mesafenin olması, onun ilk ve asıl dergâhının 

çilehane bölgesinde olduğunu akla getirmektedir. Vefatından 

sonra defnedildiği yere zamanla büyük bir külliye yapılınca 

15

kütüphane, aşevi, mescid ve Dervîş hücrelerinden oluşan yeni 

ve daha büyük bir dergâh meydana gelmiş olmalıdır. 

Ahmed Yesevî’nin Yesi’de irşada başladığı sıralarda Orta 

Asya’da İslâmlaşmanın yanı sıra yaygın tasavvuf hareketleri de 

vardı. Bu dönemde Yesevî, Taşkent ve Sirderya ötesindeki bozkırlarda 

yaşayan göçebe Türkler arasında büyük bir etkiye sahip 

olmuştu. İslâm’ın esaslarını, güzel ahlâkı, tasavvufun âdâb 

ve erkânını basit ve yalın bir dille öğretiyordu. Bunun için, halk 

edebiyatından alınan anlatım teknikleriyle örülmüş hece vezninde 

manzumeler söylüyordu. Hikmet adı verilen bu manzumeler, 

Dervîşleri vasıtasıyla en uzak Türk topluluklarına kadar ulaştırılıyordu. 

Bu sayede Yesevîlik, kısa süre içinde Orta Asya Türkleri 

arasında yayıldı. 

Mürîdlerinden Sûfî Muhammed Dânişmend’in kaleme aldığı 

Mir’âtü’l-kulûb isimli eserde Ahmed Yesevî’den nakledilen: 

“Âhir zamanda bizden sonra öyle şeyhler zuhûr edecek ki, şeytân 

onlardan ders alacak ve onlar şeytân’ın işini yapacaklar… 

Ehl-i Sünnet ve’l-cemâati düşman görüp ehl-i bidat ve dalâleti 

sevecekler” şeklindeki sözleri ile bazı Dîvân-ı Hikmet nüshâlarında 

yer alan: 

“Mürşidlikni da‘vâ kılur şartın bilmes 

Helâl harâm, sünnet, bid’at farkın bilmes 

Bû-Hanîfe mezhebinde hergiz yürmes 

Diger bid‘at mezheplerdin yürürlere” 

şeklindeki ifadeleri, diğer Orta Asya Türkleri gibi Ahmed Yesevî’nin 

de Sünnî ve Hanefî olduğunu göstermektedir. 

Ahmed Yesevî’nin sözlerini ihtivâ eden en eski eserlerden 

biri Sûfî Muhammed Dânişmend’in Mir’âtü’l-kulûb isimli Çağatay 

Türkçesi ile yazılmış olan eseridir. Yesevî’nin menkıbelerini 

ihtivâ eden en eski eser de Hüsâmeddin Sığnâkî’ye (ö. 711/1311- 

1312) nisbet edilen Risâle der tercüme-i Ahmed Yesevî adlı Farsça 

menâkıptır. Bu eserlerin her ikisi de yayımlanmıştır. Ahmed Yesevî, 

hikmetlerdeki düşünceleri ve bilhassa menkıbevî hayâtıyla 

Orta Asya tasavvufunun en büyük isimlerinden biri olmuştur. 

16 

16

17

Eserleri 

1. Dîvân-ı Hikmet 

Yesevî’nin Türkçe şiirlerini içine alan derlemenin adıdır. 

Dîvân-ı Hikmet nüshâları, muhteva bakımından olduğu kadar 

dil bakımından da önemli farklılıklar arz eder. Bu durum, hikmetlerin 

farklı şâhıslar tarafından yazıldığını veya derlendiğini 

gösterir. Bir kısmı kaybolan veya zamanla değişikliğe uğrayan 

hikmetler derlenirken yeni hikmetler eklenmiş, böylece ana metin 

kısmen aslından uzaklaşmıştır. Bununla birlikte, bütün hikmetlerin 

temelinde Yesevî’nin özü Kur’ân ve sünnete dayanan 

inanç ve düşünceleri ile tarîkatının esasları bulunur. Hikmetler, 

Türkler arasında bir düşünce birliğinin teşekkül etmesi bakımından 

çok önemlidir. Dîvân-ı Hikmet, eski ve yeni harflerle birçok 

kez yayımlanmıştır. 

2. Fakrnâme 

Yesevî’ye izâfe edilen ve Çağatay Türkçesi ile yazılmış olan 

Fakrnâme, Dîvân-ı Hikmet’in Taşkent ve bazı Kazân baskılarında 

yer alır. Müstakil bir risâleden çok Dîvân-ı Hikmet’in mensur 

bir mukaddimesi niteliğinde olan Fakrnâme, Kemal Eraslan tarafından 

yayımlanmıştır. 

18 

18

3. Risâle der-Âdâb-ı Tarîkat 

Taşkent’te yazma nüshâları bulunan bu küçük Farsça eser, 

tarikat âdâbı ve makamları, mürîd mürşid ilişkileri, Dervîşlik, 

Allah’ı tanımak ve ilâhî aşk gibi konular hakkındadır. S. Mollakanagatulı 

tarafından Kazâk Türkçesi’ne tercüme edilerek yayımlanmıştır 

(Almatı 2012). 

4. Risâle der-Makâmât-ı Erba‘în 

Yesevî’ye nisbet edilen Farsça yazma ve küçük bir eser 

olup, şerîat, tarikat, marifet ve hakikattan her biri hakkında onar 

makâm olmak üzere toplam kırk makâm ve kâideyi ihtiva etmektedir. 

Şimdilik bilinen tek nüshası Kütahya Tavşanlı Zeytinoğlu 

İlçe Halk Kütüphânesi’ndedir (nr. 1056, vr. 112a-113a). 

19 

19

Menkıbeleri 

Ahmed Yesevî’nin hayâtı hakkında eski kaynaklardaki bilgiler 

oldukça sınırlıdır. O, Türk Dünyası’nda, gerçek hayâtından 

ziyade menkıbeleri ile tanınmıştır. Bu menkıbelerden bir kısmı 

onun hayâtı ve düşünceleri hakkında fikir verecek nitelikteyken, 

diğer bazıları halk muhayyilesinin ürünüdür. Kendisine ait birçok 

menkıbeden bazıları şunlardır: 

Arslan Bâb, menkıbeye göre, ashâbın önde gelenlerinden 

idi. (Bâb, şeyh demektir. Bu kelime sonraları bazı eserlere Baba 

diye geçmiştir). Hz. Peygamber’in gazâlarından birinde ashâbı 

kirâm aç kalarak peygamberin huzuruna geldiler ve biraz yiyecek 

istirham ettiler. Hz. Peygamber’in duâsı üzerine Cebrâil 

(a.s) Cennetten bir tabak hurma getirdi. Fakat o hurmalardan bir 

tanesi yere düştü. Cebrâil (a.s.) dedi ki: “Bu hurma sizin ümmetinizden 

Ahmed Yesevî adlı birinin kısmetidir.” Her emanetin 

sâhibine verilmesi tâbiî olduğu için Hz. Peygamber, ashâbından 

birini bu iş ile vazifelendirmek istedi. Neticede hurmayı Arslan 

Bâb’ın ağzına attı ve çok sonraları yaşayacak olan Ahmed Yesevî’nin 

terbiyesi ile meşgûl olmasını söyledi. Dört yüz küsür yıl 

yaşayan Arslan Bâb, Sayram’a yahut Yesi’ye geldi ve vazifesini 

yerine getirdi. 

Bazı soy şecerelerinde Arslan Bâb, Ahmed Yesevî’nin ba- 

20 

20

ası İbrahim Şeyh’in akrabası olarak görülmektedir. Muhtemelen 

Arslan Bâb’ın âlem-i mânâda (rüyada) gördüğü bu hurma 

hâdisesi sözlü rivayetlerde değişmiş ve bu menkıbe meydana 

gelmiştir. 

*** 

Ahmed Yesevî hazretleri vakitlerini üçe ayırırdı. Günün 

büyük bölümünde ibâdet ve zikirle meşgûl olurdu. İkinci kısmında 

talebelerine zâhirî ve bâtınî ilimleri öğretirdi. Üçüncü 

bölümünde ise alın teri ile geçimini sağlamak üzere tahta kaşık 

ve kepçe yaparak bunları satardı. Bir rivayete göre, onun hâlden 

anlar bir öküzü vardı. Bu öküzün sırtına bir heybe asar, içine de 

yaptığı kaşık ve kepçeleri koyup Yesi çarşısına salıverirdi. Kim 

kaşık ve kepçeden alırsa ücretini heybenin gözüne bırakırdı. Mâl 

alıp da ücretini vermeyen olursa, öküz o kimsenin peşini bırakmaz, 

nereye gitse peşinden o da giderdi. Adam ücreti heybeye 

koymadıkça o kimsenin yanından ayrılıp başka yere gitmezdi. 

Akşam olunca da Ahmed Yesevî’nin evine gelirdi. 

Hârezm’in Urgenc şehrinde İmâm Mervezî (bazı kaynaklarda 

Mergazî veya Merâgî) nâmında bir alîm vardı. Ahmed 

Yesevî hakkında söylenen uygunsuz sözler ona kadar gitmişti. 

Bu sözlere inanıp kendisini imtihan etmek ve şüphesini gidermek 

gayesiyle yanına bazı arkadaşlarını alarak yola çıktı. Yesevî’nin 

her tarafta talebeleri olduğunu, her zamân sohbetinde 

binlerce kişinin hâzır bulunduğunu öğrenmişti. “Ben üç bin mesele 

ezberledim, hepsini ayrı ayrı sorar onları imtihan ederim.” 

diye düşündü. Bu sırada Ahmed Yesevî hazretleri, tekkesinde 

bulunuyordu. Talebesi Sûfî Muhammed Dânişmend’e: “Bakar 

mısın, bize kimler geliyor?” buyurdu. Dânişmend, Mervezî’nin 

yanındakilerle birlikte ve hâfızasında üç bin mesele ile geldiğini 

söyledi. Yesevî’nin emri ile Muhammed Dânişmend, o üç bin 

meseleden binini Mervezî’nin hâfızasından sildi. Sonra Yesevî 

hazretleri talebelerinden Süleyman Hakîm Ata’ya aynı şekilde 

emretti. O da öyle yaptı. Mervezî, hâfızasında kalan bin mesele 

ile Yesi’ye geldi. Hoca Ahmed Yesevî’nin yanına gelip: “Allah’ın 

kullarını doğru yoldan ayıran sen misin?” dedi. Yesevî hiç kızmadı. 

Karşılık da vermedi. “Şimdilik üç gün misafirimiz olun, 

21 

21

sonra görüşürüz.” buyurdu. Üç gün sonra bir kürsü kuruldu. 

Mervezî konûşmak için kürsüye çıktı. Ahmed Yesevî Hakîm 

Ata’ya geri kalan bin meseleyi de silmesini söyledi. Hakîm Ata, 

Allah Teâlâ’ya duâ etti. Aklındaki bin mesele de silindi. Mervezî, 

kürsü üstünde bir şeyler konûşmak istedi. Fakat hâfızasında hiçbir 

meselenin bulunmadığını anladı. Kitap ve defterlerini açıp 

oradan okumak istedi. Fakat defterindeki yazıların da silinmiş 

olduğunu gördü. Sayfalar bomboştu. Bu hâli gören Mervezî kusurunu 

anladı, tevbe etti ve Ahmed Yesevî’ye mürîd oldu. Onun 

yanında yüksek derecelere ulaştı. 

*** 

Yine bir menkıbeye göre, Yesi şehrine yakın bir yerde Savran 

diye bir kasaba vardı. Bura halkının çoğu gayr-i müslim 

olup, Müslümân Yesi halkına ve özellikle Ahmed Yesevî hazretlerine 

çok düşmandılar. Ahmed Yesevî’nin büyüklüğü, kerâmetleri 

etrafa yayıldıkça ve ona bağlı olanların sayısı her geçen 

gün arttıkça Savranlılar ziyâdesiyle rahatsız oluyorlar, Hoca 

hazretlerine olan düşmanlıkları da artıyordu. Bir gün Ahmed 

Yesevî’ye iftira etmek istediler. Bir yere toplandılar. İçlerinden 

birinin öküzünü getirip mezbahada kestiler. Sadece ayaklarını 

bıraktılar. Ertesi gün de kadıya gidip şikâyet ettiler. Öküzlerinin 

çalınıp mezbahada kesildiğini, kanları akarak aceleyle götürüldüğünü, 

kan izlerini takip ettiklerini ve öküzlerinin Ahmed Yesevî’nin 

tekkesine götürüldüğünü anladıklarını bildirdiler. Kadı, 

Ahmed Yesevî’nin tekkesine girip öküzlerini arayabileceklerini 

söyleyince tekkeye geldiler ve doğruca gece gizledikleri öküzün 

yanına vardılar. Tam maksatlarına kavuşmuş olduklarını zannediyorlardı 

ki Yesevî’nin kerâmeti tecellî edip iftirâcıların hepsi 

bir anda köpek oldular. O öküz etine hücum edip kısa zamanda 

bitirdiler. Böylece esas hâlleri anlaşılmış oldu. Dışarıda kalıp bu 

müthiş manzarayı seyredenler hayret, dehşet ve korku içerisinde 

Ahmed Yesevî’nin eteklerine yapıştılar. Pişmân olduklarını 

bildirip affedilmeleri için yalvarmaya başladılar. Yesevî hazretleri 

merhâmet edip duâ etti. Böylece tekrar eski hâllerine döndüler. 

Başka bir menkıbeye göre, bu Savranlılar Hoca Ahmed 

Yesevî’nin oğlu İbrahim’i öldürmüş ve başını kesip bir havluya 

sararak Yesevî’ye kavun diye getirmişlerdi. 

22 

22

23

*** 

Başka bir menkıbeye göre, Hoca Ahmed Yesevî bir gün 

dergâhının önünde oturuyordu. Yoldan geçmekte olan bir grup 

çocuk gördü. Câmiye veya medreseye Kur’ân öğrenmek için giden 

bu çocuklar mushaflarını bir kılıf içine koymuş ve boyunlarından 

aşağı sarkıtmışken, içlerinden bir tanesi Kur’ân’a olan 

saygısından dolayı mushafını başının üzerinde taşıyordu. Ayrıca 

medreseden evine dönerken hocasının bulunduğu tarafa sırtını 

dönmemek için geri geri yürüyerek gidiyordu. Bu durumu 

gören Ahmed Yesevî o çocuğa: “Oğlum! Hocandan, anne ve babandan 

izin al, senin dinî eğitimini ben vereyim.” dedi. Çocuk 

gerekli izinleri alıp Yesevî’nin dergâhına geldi. Uzun yıllar dinî 

eserler okuyup ilim tahsîl etti, ardından mürîd olup maneviyatta 

ilerledi. Bu çocuğun adı Süleyman idi. Bir gün Ahmed Yesevî 

Süleyman ve diğer birkaç arkadaşını odun toplamak için kıra 

gönderdi. Gelen odunlarla yemek pişirilecek ve Dervîşlere, talebelere 

ve misafirlere ikrâm edilecekti. Çocuklar odun getirirken 

yolda yağmur yağmaya başladı. Süleyman cübbesini (paltosunu) 

çıkarıp odunlara sardı. Dergâha geldiklerinde diğer çocukların 

getirdiği ıslak odunlar yanmazken Süleyman’ın kuru odunları 

yandı. Bunun üzerine Yesevî: “Sen ince düşünceli yani hikmetli 

bir iş yapmışsın. Bundan sonra senin adın Hakîm Süleyman 

olsun.” dedi. Sonraki yıllarda hocası Ahmed Yesevî’den icazet 

(diploma) alan ve Bakırgan denen bölgede yerleştiği için Süleyman 

Bakırganî adıyla da anılan bu zât, daha ziyade Hakîm Ata 

diye meşhur olmuştur. 

*** 

Ahmed Yesevî, çok sevdiği Hz. Peygamber’in 63 yaşında 

vefat ettiğini düşünerek kendisi de bu yaşa geldikten sonra yeryüzünde 

fazla dolaşmak istemedi. Vaktinin çoğunu dergâhında 

bir yeraltı odası şeklinde oluşturduğu çilehânesinde geçiriyordu. 

Önde gelen talebelerinden Seyyid Mansûr Ata bu çilehâneye 

ilk defa indiği zamân gördüğü manzaraya üzüldü. “Şeyhim bu 

dar yerde sıkıntı içindedir,” diye düşünerek ağlamaya başladı. O 

sırada gözünden perdeler açıldı, o daracık zannettiği yeri bir ucu 

doğuda, bir ucu batıda gördü ve içinden geçirdiklerinin yanlış 

olduğunu anladı. 

24 

24

*** 

Bir gün Ahmed Yesevî’nin dergâhında birçok mürîd bir 

araya gelmişti. Ancak burası dar bir yer olduğu için mürîdler 

çok terlemişler ve ter ortalığa saçılmıştı. Dergâhın alt kısmına 

bir küp koyup ağzını açtılar. Sızan ter o küpe doluyor ve küpün 

içinde güzel bir şerbete dönüşüyordu. Sûfîler de bu şerbetten içiyorlardı. 

Sonradan bu küp, “Aşk Küpü” (Hum-i Aşk) diye meşhur 

oldu. 

25 

25

Türbesi 

Hoca Ahmed Yesevî, miladî 1166 yılında vefat ettiğinde, 

içinde çilehânesinin de bulunduğu dergâhın 100 metre kadar 

uzağına defnedilmiş ve basit bir kâbir - türbe yapılmıştı. Bu ilk 

türbe o civarda yaşayan Müslümanlar için kısa zamanda bir ziyaret 

mekânı olmuşsa de, çok geçmeden (XIII. yüzyılın başlarında) 

ortaya çıkan Moğol istilâsı ve bu istilânın yıkıcı etkileri 

bölgeyi olumsuz şekilde etkiledi. XIV. yüzyılın sonlarında Altınorda 

devletini yıkıp bu bölgeyi ele geçiren Emir Timur, Moğolistan 

hanının kızı Tükel Hanım’ı eş olarak seçip gelin alayını 

karşılamak üzere yola çıkmış, yolda Yesi şehrine uğrayıp Hoca 

Ahmed Yesevî’nin kabrini ziyaret etmişti. Bu Yesi ziyareti esnasında 

Timur’un rüyasında Ahmed Yesevî’yi gördüğü, kendisini 

zaferle müjdeleyen Yesevî’ye bir şükrâne olmak üzere, onun 

küçük türbesinin yerine büyük bir külliye inşâ edilmesini emrettiği 

kaydedilir. Külliyenin yapımı için o dönemde Türkistan 

bölgesinin en meşhur mimarlarından olan Hoca Hüseyin Şîrâzî 

görevlendirilmişti. 

İki kubbeli dikdörtgen bir yapı olan külliyede merkezî bölümün 

ortasında büyük bir kazan yer alır. Yedi metalin karışımından 

oluşan bu kazanın etrafında bazı duâlar ve kazan ustası 

hakkında bilgiler vardır. Önceleri bu kazana hafîf tatlandırılmış 

su koyularak Cuma namâzlarından sonra ziyaretçilere ikrâm 

edildiği ve şifalı olduğuna inanıldığı ifade edilmektedir. Bu kazan 

1934’te Stalin’in emriyle götürüldüğü bir sergiden geri getirilmeyerek 

St. Petersburg’daki Leningrad Hermitage müzesi- 

26 

26

ne konmuş, sonraları Kazâkistan makamlarının gayreti ile 1989 

yılında yeniden türbedeki yerini almıştır. Üzerinde büyük bir 

kubbe olan bu merkezî bölümün çevresinde mutfak (halımhâne), 

mescid, kütüphâne, Dervîş odaları (halvethâne), su kuyusu 

odası (kudukhâne) gibi çeşitli maksatlarla planlanmış birçok bölüm 

vardır. 

Merkezî bölümün bitişiğinde Orta Asya kültüründe evliyâ 

türbelerinin sembolü olan bir tuğ (ucunda at kuyruğu kılları, 

sancak ve alem olan bir direk) ve bir kapı yer alır. Bu kapı 

Ahmed Yesevî’nin mezarının bulunduğu odaya (Gûrhâne) açılmaktadır. 

Ahşap oyma işçiliği ürünü olan kapının iç tarafındaki 

döküm halkalardan birinde, yapılış tarihi olan hicrî 797 (m. 1395) 

tarihi bulunmaktadır. Bu mezar odasının üzerinde küçük kubbe 

vardır. Yesevî’nin mezar sandukası, açık yeşil renkte bir taştan 

yapılmıştır. Merkezî bölümün yanlarındaki odalardan bazılarında 

başka mezarlar da bulunmaktadır. XVI. yüzyıldan itibâren 

Kazâk Türklerinden bazı yüksek mevki sâhibi kişiler ve yöneticiler 

buralara defnedilmiştir. 

Külliyenin etrafı ve üzeri çinilerle süslenmişken, giriş kapısının 

bulunduğu cephesi çinisizdir. Bu durum, Timur’un vefatı 

üzerine külliye inşaatının bitirilemediği ve çini süslemelerinin 

kısmen eksik kaldığı şeklinde açıklanmaktadır. Hatta ana girişin 

üstündeki kemer kısmının da Timur’un vefatıyla eksik kaldığı 

ve hicrî 1000 (1591-92) senesinde Buhara emîri Abdullah Han’ın 

emri ve desteği ile bu kemerin tamamlandığı belirtilmektedir. 

Abdullah Han zamanında kurulan iskeleden kalan tahtaların bir 

kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. 

Türbenin dışını çevreleyen üç cephesinde üst kenarı takip 

eden kuşak şeklinde çinilerle süslü Kur’ân âyetleri vardır. Bunlar 

En’âm sûresinin 59-63. âyetleri arasıdır. Ayrıca dış cephede çinilerle 

ve Kûfî hatla Allah, Muhammed, el-Hamdü lillah, Allâhu 

Ekber, Lâ ilâhe illallah gibi yazılar işlenmiştir. Türbenin dışında 

giriş kapısına bakan bahçedeki küçük türbe, Uluğ Beg’in kızı ve 

Ebû’l-Hayr Han’ın eşi olan Râbia Sultân’ın türbesidir. 

27 

27

Yesevîlik 

Ahmed Yesevî’nin ardından mürîdleri vasıtasıyla onun tasavvuf 

yolu ve düşünceleri zamanla Orta Asya’nın farklı bölgelerine 

yayılmıştır. Bu yolun takipçilerinin mensup olduğu tarîkata 

Yeseviyye adı verildiği gibi, cehrî zikir yapmaları sebebiyle Cehriyye 

ve mensuplarından çoğunun Türk olması sebebiyle Silsilei 

Meşâyıh-ı Türk de denilmiştir. Ahmed Yesevî’nin en meşhur 

halifeleri Mansûr Ata, Saîd Ata, Sûfî Muhammed Dânişmend ve 

Hakîm Ata’dır. Yesevîlik daha ziyade Hakîm Ata ve talebeleri ile 

devâm etmiştir. 

Asıl adı Süleyman Bakırgânî olan Hakîm Ata (ö. 582/1186) 

tasavvufî eğitimini tamamladıktan sonra Yesi’den ayrılıp Harezm 

bölgesine gitmiş ve orada halkı irşâd ile meşgûl olmuştur. 

Hocası Ahmed Yesevî gibi hikmet tarzında Türkçe şiirler söyleyen 

Hakîm Ata’nın bazı şiirleri Bakırgan Kitabı isimli mecmua 

içinde günümüze ulaşmıştır. Âhir Zamân Kitabı, Hazret-i Meryem 

Kitabı ve Mi‘râcnâme gibi başka manzum eserleri de olan Hakîm 

Ata’nın hayâtı ve menkıbeleri, yazarı belli olmayan Türkçe ve 

mensur Hakîm Ata Kitabı’nda toplanmıştır. “Barça yahşı biz 

yaman, barça buğday biz samân” yani “herkes iyi biz kötüyüz, 

herkes buğday (gibi değerli), biz samanız.” ve “Her gördüğünü 

28 

28

Hızır bil, her geceyi Kâdir bil.” gibi sözleri meşhurdur. Kabri, 

Özbekistan’ın Karakalpakistan özerk bölgesindeki Kongrat şehrindedir. 

Hakîm Ata’nın en önemli halifesi Zengî Ata’dır (ö. 

656/1258). Taşkent’te yaşayan Zengî Ata’nın çobanlık yaparak 

geçimini sağladığı ve şeyhi Hakîm Ata’nın vefatından sonra dul 

kalan hanımı Anber Ana ile evlendiği nakledilir. Zengî Ata’nın 

meşhur dört halifesi Uzun Hasan Ata, Seyyid Ata, Sadr Ata ve 

Bedr Ata’dır. Bunlardan Seyyid Ata ve Sadr Ata’nın Deşt-i Kıpçak’taki 

Sarayçık’a gittiği, orada bulunan Altınorda hükümdarı 

Özbek Han’ı İslâmiyet’e davet ettiği ve Sadr Ata’nın gösterdiği 

kerâmet neticesinde Özbek Han ile birlikte 70.000 kişinin Müslümân 

olduğu nakledilir. 

Ahmed Yesevî’nin bir diğer icâzetli mürîdi (halifesi) Sûfî 

Muhammed Dânişmend Otırar’da dergâh kurup halkı irşad etmiştir. 

Dânişmend’in en meşhur talebesi Süzük Ata (bazı kaynaklarda 

lakabı Sükçük veya Süksük şeklinde geçer) diye anılan 

Şeyh Mustafâ’dır. Şeyh Mustafâ’nın halifesi İbrahim Ata, İbrahim 

Ata’nın oğlu İsmail Ata’dır. Babası öldüğünde on yaşında 

olan İsmail Ata dinî ve tasavvufî eğitimine Hârezm, Buhara ve 

Semerkand’da devâm ettikten sonra Hocend’e gidip Şeyh Maslahat 

Hocendî’den hilâfet almış ve kendi memleketi olan Kazıgurt’ta 

irşâda başlamıştır. Oğlu ve halifesi Hoca İshak XIV. yüzyılın 

ortalarında kaleme aldığı Hadîkatü’l-ârifîn isimli Türkçe 

eserinde babası İsmail Ata ve diğer bazı sûfîlerin görüşleri ile 

Yesevîlik âdâbına yer vermiştir. İsmail Ata ve oğlu Hoca İshak’ın 

kabirleri Kazıgurt yakınlarındaki Turbat’tadır. Yukarıda adı geçen 

Süzük Ata’nın Taraz’da yöneticilik yapan “Melikü’z-zühhâd” 

lakaplı bir kişiye hilâfet verdiği, bu silsilenin Ebû’n-Nûr 

Süleyman Âşîk b. Dâvûd ve Cemâleddin Muhammed Kâşgarî ile 

devâm ettiği anlaşılmaktadır. 

Yukarıda adı geçen Zengî Ata’nın mürîd ve halifelerinden 

Sadr Ata’dan sonra sırasıyla Elemîn Baba (bazı kaynaklarda Eymen 

veya Almîn), Şeyh Alî Şeyh ve Mevdûd Şeyh halkı irşâda 

29 

29

devâm etmişlerdir. Mevdûd Şeyh’ten sonra Yeseviyye silsilesi 

iki kola ayrılarak devâm eder: Bunlardan birisi Kemâl Şeyh 

Îkânî, diğeri Hâdim Şeyh ile başlamaktadır. Kemâl Şeyh’ten sonra 

silsilenin bu kolu şöyle devâm eder: Şeyh Aliâbâdî (Seyyid 

Ahmed), Şemseddin Özgendî, Abdâl Şeyh (Şeyh Üveys), Şeyh 

Abdülvâsi‘ ve Şeyh Abdülmüheymin. Bu son zâtın XVI. yüzyılda 

Taşkent’te yaşadığı bilinmektedir. Bu silsiledeki Şemseddin 

Özgendî “Şems-i Âsî” mahlasıyla hikmet tarzında şiirler söylemiştir. 

Hâdim Şeyh ile başlayan diğer Yesevî kolu da kendi içinde 

ikiye ayrılarak devâm etmiştir: Birinci kol Hâdim Şeyh’in halifelerinden 

Şeyh Cemâleddin Kâşgarî Buhârî, Süleyman Gaznevî, 

Seyyid Mansûr Belhî (ö. 965/1557) ile devâm ederek Osmanlı 

dönemînde İstanbul’u ziyaret eden Nakşibendî ve Yesevî şeyhi 

Ahmed b. Mahmûd Hazînî’ye ulaşır. Hazînî’nin eserleri şunlardır: 

Cevâhiru’l-ebrâr min emvâci’l-bihâr, Menba‘u’l-ebhâr fî riyâzi’lebrâr, 

Huccetü’l-ebrâr, Tesellâü’l-kulûb, Câmi‘u’l-mürşidîn ve Dîvân. 

Bu koldaki Cemâleddin Kâşgarî Buhârî’den sonra başka bir alt 

kol Şeyh Hudâydâd Buhârî Gazîregî (ö. 939/1532), Mevlânâ Velî 

Kûh-i Zerî, Kâsım Şeyh Azîzân Kermînegî (ö. 986/1578-79) ve 

Pîrim Şeyh yoluyla devâm ederek Alîm Şeyh lakaplı Muhammed 

Alîm Sıddîkî’ye (ö. 1043/1633) ulaşır. Bu son zât, 1033’te 

(1624) tamamladığı Lemehât min nefehâti’l-kuds isimli Farsça eserinde 

Ahmed Yesevî’den başlayarak kendi dönemîne kadar yaşamış 

olan birçok Yesevî şeyhi hakkında mühim bilgiler vermiştir. 

Alîm Şeyh’in halifesi olan Mevlânâ Osmân’a intisap ederek 

hilâfet almış bulunan Buharalı Mevlânâ Muhammedî İmlâ (ö. 

1162/1749-1750) Yesevîliğin yanı sıra Nakşibendiyye’den de icâzetli 

idi. 

Alîm Şeyh’in halifelerinden Muhammed Şerîf Buhârî (ö. 

1109/1697) Farsça olarak kaleme aldığı Huccetü’z-zâkirîn li reddi’l-münkirîn 

isimli eserinde hem cehrî zikrin meşrû olduğunu 

ispatlamak için deliller getirmiş, hem de önceki Yesevî şeyhleri 

hakkında bilgiler vermiştir. Bu zât Yesevîliğin yanı sıra Nakşibendîlik’ten 

de icâzetli idi. Hikmet tarzında Türkçe şiirler yazan 

30 

30

Kul Şerîf’in de bu zât olduğu tahmin edilmektedir. Kendisinden 

sonra silsile sırasıyla Fethullah Azîzân ve Lütfullah Azîzân ile 

devâm edip Şeyh Hudâydâd b. Taş Muhammed Buhârî’ye (ö. 

1216/1801) ulaşır. Tasavvufa dâir birçok eser kaleme alan Şeyh 

Hudâydâd’ın Bustânü’l-muhibbîn isimli Türkçe eseri Yeseviyye 

tarikatının âdâbı hakkında mühim bilgiler içeren ve cehrî zikrin 

önemîni anlatan bir kaynaktır. Onun halifesi Ömer Îşân, Yesevîlikle 

birlikte Nakşibendîliğin Müceddidiyye koluna da bağlıydı. 

XIX. yüzyılın başlarına kadar izi sürülebilen ve zayıflamış ya da 

Nakşibendîliğin içinde erimeye başlamış olsa da silsilesi bilinen 

Yesevîlik, bu tarihten sonra yazılı kaynaklarda izlenemez olmuş, 

XIX. yüzyılın sonlarında Ruslar’ın Orta Asya’da hâkimiyet kurmasının 

ardından da gözden kaybolmuştur. 

Yukarıda adı geçen Yesevî şeyhlerinin dışında, kaynaklarda 

hayâtı veya silsilesi hakkında yeterli bilgi bulunmayan başka 

Yeseviyye mensupları da vardır. Ahmed Yesevî’nin halifelerinden 

Baba Maçin ve Yaşlıg Yunus Ata, İsmail Ata’nın mürîdi Otlug 

Yunus Ata, Bahâeddin Nakşibend’in kendileriyle görüştüğü 

Kusem Şeyh, Halil Ata ve Pehlivan Ata, Emîr Külâl’in oğlu 

ile görüşen Kök Ata, Türkistanlı Tonguz Şeyh, sadece Türkçe 

konûştuğu için Türkçü Ata diye anılan Taşkentli bir Yesevî şeyhi 

bunlardan bazılarıdır. 

Yaşayan bir şeyhten tasavvufî eğitim almayıp rüyasında 

Ahmed Yesevî’den ya da sonraki Yesevî şeyhlerinden Üveysî 

yolla hilâfet aldığını söyleyen kişiler de olmuştur. XV. yüzyılda 

Şehrisebz yakınlarında yaşayan ve Hazret Beşîr diye anılan Seyyid 

Ahmed Beşîrî (ö. 868/1463) ile XVI. yüzyılda Doğu Türkistan’da 

yaşayan ve Yârkend’de vefat eden Muhammed Şerîf Buzurgvâr 

(ö. 963/1556-57) bunlardandır. Seyyid Ahmed Beşîrî’nin 

hayâtı ve menkıbeleri Nâsır b. Kâsım Türkistânî’nin Heşt Hadîka 

veya Hadâiku’l-cinân adıyla anılan Farsça eserinde toplanmıştır. 

Muhammed Şerîf Buzurgvâr’ın menkıbeleri ise Muhammed Sıddîk 

Zelîlî’nin Türkçe ve manzum olan Tezkire-i Muhammed Şerîf 

Buzugvâr isimli eseri ile aynı ismi taşıyan ancak yazarı bilinmeyen 

mensur Türkçe bir eserde bir araya getirilmiştir. 

31 

31

Bazı kaynaklarda Tatar ve Bulgar bölgelerinde yaşayan 

Biraş b. Abraş Sûfî, Ufa yakınlarında kabri olan Hüseyin Beg, 

Azerbaycan’ın Niyazabad şehrinde türbesi olan Avşar Baba ve 

Türkmenistan’da yaşamış olan Gözlü Ata gibi şâhısların Yesevî 

şeyhi ya da Dervîşi olduğu İddiâ edilmiştir. 

XV. yüzyılın sonlarında kaleme alındığı tahmin edilen Vilâyetnâme’de 

Anadolu sûfîlerinden Hacı Bektâş-ı Velî doğrudan 

veya dolaylı olarak Ahmed Yesevî’nin halifesi olarak gösterilmişse 

de, bu eserden daha önce XIV. yüzyılda yazılan Eflâkî’nin 

Menâkıbü’l-ârifîn’inde ve XV. yüzyılda kaleme alınan Âşıkpaşazâde 

Târih’inde Hacı Bektâş-ı Velî’nin Vefâiyye tarikatı şeyhi 

Baba Rasûl lakaplı Baba İlyâs-ı Horasânî’nin halifesi olduğu açıkça 

belirtilmiştir. Ayrıca XVII. yüzyılda kaleme alınan Evliyâ Çelebi 

Seyâhatnâmesi’nde Yesevî Dervîşi olarak takdim edilen Geyikli 

Baba ve Emirci Sultân’ın (Emîr-i Çîn Osmân) daha eski ve güvenilir 

kaynaklar olan Elvan Çelebi’nin Menâkıbü’l-kudsiyye’si ile 

Âşıkpaşazâde Târîh’inde Vefâiyye şeyhi Baba İlyâs’ın önde gelen 

halifelerinden olduğu ifade edilmektedir. Geç döneme ait ve güvenilirliği 

tartışmalı olan Vilâyetnâme ve Seyâhatnâme gibi bazı 

kaynaklarda Anadolu’daki bir kısım Vefâiyye mensuplarının 

Yeseviyye tarikatından gibi gösterilmesi, XIII. yüzyılda Vefâiyye 

şeyhlerinden Baba İlyâs-ı Horasânî’nin Anadolu Selçuklu Devleti 

aleyhine başlattığı isyanın oluşturduğu toplumsal psikoloji ile 

doğrudan ilişkili olmalıdır. Babaîler İsyanı adı verilen bu hareket 

devlet tarafından bastırıldıktan sonra Vefâiyye tarikatına mensup, 

özellikle de Babaîler ile ilişkisi bulunan birçok sûfî, isyân 

töhmetinden uzak kalmak için tarikatının adını gizlemiş ya da 

Ahmed Yesevî yolundan geldiğini öne sürmüş olmalıdır. Sonraki 

asırlarda bu söylentiler Vilâyetnâme ve Seyâhatnâme gibi 

kitaplara da geçmiştir. Bu sebeple güvenilir kaynaklar ve orijinal 

silsilenâmeler bulunmadığı sürece Anadolu ve Balkanlar’da Yesevî 

varlığından söz etmek oldukça zordur. XIX. yüzyılın sonlarında 

Orta Asya’nın Fergana Vâdisi’nde ve Kırgız bölgelerinde 

görülen Laçiler ile Saçlı Îşânlar’ın da Yesevîlikle bağlantısı ispat 

edilememiştir. Bunlar Orta Asya Kalenderîlerinin son kalıntıları 

olmalıdır. 

32 

32

33

Yesevîlikte 

Tasavvufî Eğitim 

İntisap 

İntisap, tasavvuf yoluna girmek ve bağlanmak demektir. 

Yesevîlikte tasavvufî eğitim intisapla başlar. Hoca İshâk b. İsmail 

Ata’nın XIV. yüzyılda Çağatay Türkçesiyle yazdığı Hadîkatü’lârifîn 

isimli eserinde anlatıldığına göre, Yesevîlikte intisap merâsimi 

şöyle yapılırdı: Şeyh, mürîd olmak niyetiyle gelen kişinin 

elini tutar, tevbe etmesini ve Allah’a yönelmesini tavsiye ederek 

şu tevbe virdini üç kez okurdu: “Estağfirullâhe’llezî lâ ilâhe 

illâ Hû el-Hayye’l-Kayyûm ve es’elühü’t-tevbe”. Sonra eline bir 

makas alır ve: “Yâ eyyühe’llezîne âmenû tûbû ilallâhi tevbeten 

nasûhâ” (et-Tahrîm, 66/8) âyetini okuyup mürîdin saçından, 

önce sağ, sonra sol, sonra da orta taraftan iki üçer adet kıl keserdi. 

Bu saç kesme olayı, sembolik olarak mürîdin dünyâ ve dünyevî 

şeylerin sevgisini kalbinden kesip atması ve mâneviyata yönelmesi 

gerektiğini ifade ederdi. Bunun peşinden şeyh, mürîde 

Nâfile namâz kılmayı, sürekli zikretmeyi, şeyhinden izinsiz iş 

yapmamayı tavsiye ederdi. 

34 

34

Zikir 

Yesevîlikte toplu ve sesli olarak icra edilen zikre, zikr-i erre 

adı verilirdi. Zikr-i erre, Farsça’da “testere zikri” demektir. Zikrin 

ilerleyen aşamalarında kelimeler kaybolup sâdece boğazdan 

testere sesini andıran bir hırıltı çıktığı için bu şekilde isimlendirilmiştir. 

XIII. yüzyılın sonları ile XIV. yüzyılın başlarında yaşadığı 

anlaşılan Yesevî şeyhi İsmâil Ata’nın zikir konusunda şöyle 

dediği nakledilir: “Demirci demiri ateşte ısıtıp çekiçle dövdüğü 

gibi, mürîd de kalbini Hû zikrinin çekici ile dövüp temizlemelidir.” 

İsmâil Ata bir mürîdine zikir telkîn ettikten sonra şöyle derdi: 

“Ey Dervîş! Tarîkat kardeşi olduk. Benden bir nasîhat kabûl 

et: Bu dünyayı yeşil bir kubbe olarak düşün, farz et ki âlemde 

sâdece sen varsın, bir de Hak Teâlâ var. O kadar zikret ki, tevhîdin 

galebesi ile sadece Hak Teâlâ kalsın, sen aradan çık!” Hoca 

İshak b. İsmail Ata, her şeyhin ve mürşidin zikir için Allah’ın 

isimlerinden birini tercih ettiğini, Hoca Ahmed Yesevî’nin “Allah” 

ve “Hû” şeklinde iki ismi mürîdlere telkin ettiğini, İsmâil 

Ata’nın ise “Hû” zikrini tercih ettiğini söyler. 

Müellifi bilinmeyen ve Risâle-i Zikr-i Hazret-i Sultânü’l-ârifîn 

ismiyle anılan Çağatay Türkçesi’yle yazılmış bir eserde ise Yesevîlerin 

zikrinin altı türünden bahsedilir: 1. İsm-i zât zikri: “Allah” 

diye zikretmektir. Bu zikir, “Allah Hû, Allah Hû, Yâ Hû, Allah 

Hû” şeklinde de icra edilir. 2. İsm-i sıfat zikri: “Hay âh, Hay 

âh” diye zikretmektir. Bu zikir öğle namâzından sonra ayakta 

(kıyâmî) icra edilir, “Hay” ve “âh” derken beş parmak yumulur. 

3. Dûsere zikri: “Hay, âh, Allah, Hay, Hû” ve “Hay, Hayyen, 

Hû Allah; Hay, Hayyen, Hû Allah” diye zikretmektir. 4. Zikr-i 

Hû: “Hû, Hû, Hû Allah; Hû, Hû, Hû Allah” diye zikretmektir. 

5. Zikr-i çaykun: Zikir vaktinde ritim, âhenk ve mûsikînin bir 

arada ve uyum içinde devâm etmesi için zâkirin elinde çıngırak 

gibi bir âleti hareket ettirmesi, çak çak diye ses çıkarmasıdır. “Hû 

(çak), Hû (çak)” diyerek zikredilir. 6. Çehâr darb: “Hay, âh âh 

âh, Hay, Hû; Hay, âh âh, âh, Hay, Hû” diye zikretmektir. Bu altı 

zikir usûlüne ek olarak bir de “zikr-i kebûter” (güvercin zikri) 

vardır ki “Hû, Hû” diye icra edilir. 

35 

35

Halvet 

Dervîşlerin ibâdet ve tefekkür için bir süre yalnız kalmalarına 

halvet denir. Yesevîlikte tasavvufî eğitimin önemli 

unsurlarından biri de halvettir. Yeseviyye tarîkatında halvetin 

geleneksel bir âdâb ve merasimi vardır. Hazînî’nin Cevâhiru’l-ebrâr’da 

verdiği bilgiye göre, genel teamülden farklı olarak 

Yeseviyye’de halvet grup hâlinde yapılır. Halvete girecek 

olan mürîdler, mürşidin muvafakatıyla birgün önceden oruç 

tutmaya başlarlar. Halvetten bir gün önce sabâh namâzından 

sonra mürîdler zikir ve tekbirlerini çoğaltırlar. Aynı gün ikindi 

namâzından sonra halvethânenin kapı, baca, tüm delikleri kapatılır 

ve mürîdler güneş batıncaya dek tevbe ve zikirle meşgûl 

olurlar. Akşam namâzından sonra iftar için sıcak su getirilir, 

mürîdler bununla orucunu açar ve bundan sonra su verilmez. 

Ardından kara darıdan halvet çorbası verilir. Tüm halvet ehli 

bu çorbayı içtikten sonra harâreti teskin için küçük bir karpuz 

ya da ayran verilebilir. Yemekten sonra Kur’ân-ı Kerîm’den bir 

sûre, ya da birkaç âyet okunur. Ayakta saf tutup üç kere tekbîr 

getirilir, sonra oturulup gece yarısına kadar zikrullâh ile meşgûl 

olunur. Bu esnada “hikmet” adı verilen ilâhîler okunur. Ardından 

başlar tıraş edilir ve halvethânenin dört yönüne doğru 

tekbîr getirilir. Bundan sonra zikirle meşgûl olunur. Kandil sönünce 

birkaç sâat istirahat edilir ve görülen rüyalar şeyhe tâbir 

ettirilir. 

Halvet, gece gündüz bu şekilde kırk gün devâm eder. 

Kırk günün sonunda mutfak görevlileri diğerlerinden daha 

önce halvethâneden çıkar ve kurbân keserler. 

Bu kurbanların kanlarını ve kemiklerini gömerek saklamak 

âdettir. Kesilen kurbanların boğazları kebâp yapılarak 

soğuk su veya ayranla halvet ehline verilir. O gece sûfîler evlerinde 

istirahat eder ve ertesi gün sabâh namâzında duâ ve 

zikirlerle halvetin tam olarak bittiği ilân edilmiş olur. 

36 

36

Sohbet 

Bazı Yesevî şeyhleri tasavvufî ve ahlâkî sohbetin önemîni 

vurgulamak gayesiyle: “Namâzın kazâsı olur ama sohbetin 

kazâsı olmaz.” demişlerdir. Gâfil insanların, hatta bu gâfil insanlara 

ait eşyaların bile sûfîlerin mânevî huzûr hâlini bozacağına 

inanılırdı. Menkıbeye göre, Hoca Ahmed Yesevî, sohbetinde 

beklenen feyz ve huzûr hâli meydana gelmeyince mürîdlerine 

tekkeyi araştırmalarını söylemiş, gâfil bir kişinin bastonunu tekkede 

unuttuğu görülmüş, bu baston dışarı çıkarılınca feyizli bir 

sohbet yapılabilmiştir. 

Hilâfet 

Tasavvufî eğitimini tamamlayan Dervîş, halkı irşad etme 

yetkisi yani hilâfet (icâzet) alır ve halife olurdu. Yesevîlikte icâzet 

ve hilâfetin sembolü olarak bu kişiye şeyh tarafından bir asâ hediye 

edilirdi. Çobanın koyunları asâ ile güttüğü ve kurtlardan koruduğu 

gibi, halife olan kişinin de mânevî terbiyesiyle meşgûl olduğu 

kişileri eğitmesi ve nefsin tuzaklarından koruması beklenirdi. 

Tasavvufî eğitim mertebelerini tamamlamayan mürîde hilâfet verilmesi 

uygun görülmezdi. Bu makamları aştıktan sonra da içinde 

kibir duygusunun kalıp kalmadığını anlamak için bazen boynuna 

bir sepet asılır ve bir süre dilencilik yapması istenirdi. Hilâfet asâsı 

alan kişinin yüksek ahlâka sâhip olması ve Yesevîliğin pîri Hoca 

Ahmed Yesevî’yi duadan unutmaması gerekirdi. 

Hizmet 

Hoca İshâk b. İsmail Ata’nın kaleme aldığı Hadîkatü’lârifîn’in 

üçüncü bölümü şeyh ve şeyhlik hakkındadır. Bu bölümde 

“şeyhlik, halkı Hakk’a davet etmektir”, “bütün insanlara 

şefkatli olmaktır” gibi ifadeler yer alır. İsmail Ata’ya sormuşlar: 

“Halkı Hak Teâlâ’ya ulaştıran kaç tane yol vardır?” Şöyle cevâp 

vermiş: “Varlıktaki bütün zerreler sayısınca yol vardır. Ama bir 

müslümânı rahatlatmak ve ona faydalı olmaktan daha yakın ve 

daha iyi bir yol yoktur.” 

37 

37

Netice olarak Hoca Ahmed Yesevî, şiirleri, fikirleri ve eserleri 

ile Orta Asya’da İslâmiyet’in, ahlâk ve maneviyatın yayılmasına 

önemli katkıları olmuş bir Allah dostudur. Hikmet tarzı 

şiirleri kısa zamanda Anadolu’ya kadar ulaşmış olmalı ki, Yunus 

Emre’nin “Bana seni gerek seni” nakaratlı şiiri, Yesevî’nin “Menge 

sen ok kerek sen” (Bana sırf sen gereksin) şiirinin mana ve 

şekil yönünden tekrarı gibidir. Osmanlı’da özellikle Nakşibendîlere 

ait Özbek tekkelerinde Dîvân-ı Hikmet’ten bazı şiirlerin 

İlâhî tarzında okunduğu bilinmektedir. Osmanlı son dönemînde 

Nakşibendî-Hâlidî şeyhlerinden Hacı Hasan Şükrü Efendi 

(ö. 1327/1909) tarafından bazı hikmetler Çağatay Türkçesi’nden 

Osmanlı Türkçesine çevrilmiş ve Tercüme-i Dîvân-ı Ahmed-i Yesevî 

adıyla yayınlanmıştır (İstanbul 1327/1909). Bu durum Ahmed 

Yesevî’nin Orta Asya’dan binlerce kilometre uzaklarda bile 

asırlarca unutulmadığını ve fikirlerinden istifade edildiğini göstermektedir. 

Yesevî’nin hikmet tarzı şiirleri asırlardan beri Kazâk bozkırlarında 

yankılandığı gibi, Özbek köylerinde ve Kırgız çadırlarında 

tekrarlanmıştır. Özbekler çayhanelerde Yesevî hikmetleri 

okuyanlara “Yesevîhân” adını vermişler, bu hikmetler özellikle 

Fergana vadisinde kadınlar arasında da okunmuştur. Kırgızlar’ın 

Dîvân-ı Hikmet’i ve Hakîm Ata’nın şiirlerini ihtivâ eden 

Bakırgan Kitabı’nı çocuklarına okudukları bilinmektedir. Âhiret’te 

Sırât Köprüsü’nde Ahmed Yesevî’nin Kırgızlar’a yardım 

edeceği şeklindeki halk inancı da Yesevîliğin Kırgızlar üzerindeki 

tesîrini göstermektedir. Bugün Kazâkistan’ın Türkistan (eski 

adı Yesi) şehrinde düğün yapan gelin ve damatların Ahmed Yesevî 

türbesine gelip duâ etmeleri bile, bu büyük gönül insanının 

asırları aşan tesîrinin bir göstergesidir. 

38 

38

39

Bibliyografya 

Babadjanov, Bakhtiyar, “Une Nouvelle Source sur les Rituels 

de la Tarîqa Yasawiyya: Le Risâla-yi Dhikr-i Sultân al-Ârifîn”, 

Journal of the History of Sûfîsm, 3 (2001), s. 223-228. 

Bice, Hayati, Günümüzün Aşk Yolcusuna Dîvân-ı Hikmet, 

H.yay., İstanbul 2015. Hoca Ahmed Yesevî, İstanbul 2011. 

Buhârî, Seyyid Zinde Alî, Semerâtü’l-meşâyıh, Taşkent, Özbekistan 

Fenler Akademisi Bîrûnî Şarkiyat Enstitüsü Ktp., nr. 

1336, vr. 1a-291b. 

Buhârî, Şeyh Hudâydâd b. Taş Muhammed, Bustânü’l-muhibbîn 

(nşr. B. M. Babacanov- M. T. Kadırova), Türkistan 2006, s. 

222-224. 

Candarbek, Zikiriya, Nasab-nama Nuskaları Cane Turki Tarihı, 

Almatı 2002. 

DeWeese, Devin, Islamization and Native Religion in the Golden 

Horde. Baba Tükles and Conversion to Islam in Historical and Epic 

Tradition, Pennsylvania 1994, s. 567-573. 

Aynı müellif, “The Mashâ’ikh-i Turk and the Khojagân: 

Rethinking the Links Between the Yasavî and Naqshbandî Sûfî 

Traditions”, Journal of Islamic Studies, VII/2 (1996), s. 180-207. 

Aynı müellif, “The Yasavî Order and Persian Hagiography 

in Seventeenth-Century Central Asia”, The Heritage of Sûfîsm III: 

Late Classical Persianate Sûfîsm, Oxford 2000, s. 389-414. 

Aynı müellif, “Yasaviya”, İslâm na Territorii Bıvşey Rossiyskoy 

İmperii, Moskova 2003, fasikül: 4, s. 35-38. 

Eraslan, Kemal, “Ahmed Yesevî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 

1989, II, 159-161. 

Hakîm Ata, Bakırgan Kitabı, Kazân 1884. 

40 

40

Hoca İshâk b. İsmâîl Ata, Hadîkatü’l-ârifîn, Taşkent, Özbekistan 

Fenler Akademisi Bîrûnî Şarkiyat Enstitüsü Ktp., nr. 

11838, vr. 1b-131a. 

Hazînî, Ahmed b. Mahmûd, Cevâhiru’l-ebrâr min emvâci’lbihâr, 

İstanbul Üniversitesi Ktp., TY, nr. 3893, vr. 15a- 17b, 25b- 

26a. 

Hüseynî, Muhammed Şerîf, Huccetü’z-zâkirîn li-reddi’l-münkirîn, 

Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 372, vr. 1b-203b. 

Kaya, Önal, Tezkire-i Hakîm Ata: Bir Yesevî Dervîşinin Menkabevî 

Hayatı, Ankara 2007. 

Kenjetay, Dosay, Hoca Ahmet Yesevî’nin Düşünce Sistemi, 

Ankara 2003. 

Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 

1981. 

Mevlânâ Safiyyü’d-dîn, Neseb-nâme Tercümesi (hzr. Kemal 

Eraslan), İstanbul 1996. 

Muminov, Aşirbek ve diğerleri, İslamizatsiya i Sakralnıe Rodoslovnıe 

v Sentralnoy Azii, Almatı 2008, II, 188-193. 

Rafiu’ddin, Seyfuddin- Nadirhan Hasan, “Hazînî’nin Câmiu’l-Mürşidîn 

Adlı Eseri Hakkında”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik 

Araştırma Dergisi, V/12 (2004), s. 159-166. 

Sâfî, Alî b. Hüseyin, Reşehât-ı Aynü’l-hayât (thk. Alî Asgar 

Mu‘îniyân), Tahran 2536/1977, I, 17-34, 97, II, 370-372. 

Sıddîkî, Muhammed Alîm, Lemehât min nefehâti’l-kuds (nşr. 

M. Nezîr Rânchâ), İslamabad 1986. 

Tekcan, Münevver, Hakîm Ata ve Bakırgan Kitabı, Selçuk Ün. 

Sosyal Bilimler Ens. Konya 1997 (yayımlanmamış doktora tezi). 

Tosun, Necdet, “Yesevîliğin İlk Dönemîne Âid Bir Risâle: 

Mir’âtü’l-kulûb”, İLAM Araştırma Dergisi, II/2 (1997), s. 41-85. 

Aynı müellif.“Ahmed Yesevî’nin Menâkıbı”, İLAM Araştırma 

Dergisi, III/1 (1998), s.73-81. 

Aynı müellif. “Yeseviyye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 

2013, c. 43, s.487-490. 

Yesevî, Ahmed, Dîvân-ı Hikmet (nşr. R. İsmâîlzâde, K. Kârî, 

G. Kambarbekova), Tahran 2000. 

Zernûkî, Sûfî Muhammed Dânişmend, Mir’âtü’l-kulûb, İsveç, 

Uppsala Üniversitesi Ktp., nr. 472, vr. 158b-177a. 

41 

41

42

Hikmetler 

43

‎1‎حکمت 

بسم هللا ديب بيان ايالی حکمت ايتيب 

‏طالبالرکا در و گوهر ساچتيم منا 

‏رياضتنی قاتيع تارتيب قانالر يوتوب 

مني دفرتی ثانی سوزين آچتيم منا 

سوزنی ايدمي هر کيم بولسه ديدار طلب 

‏جاننی جانغه پيوند قيليب رکنی آوالب 

غريب يتيم فقريالرنی کونکلني آوالب 

کونکلی بوتون خاليقدين قاچتيم منا 

قايده کورسنک کونکلی سنوق مرهم بولغيل 

انداغ مظلوم يولده قالسه مهدم بولغيل 

‏روز حمشر درکاهیکا حمرم بولغيل 

‏ما و منليک خاليقدين قاچتيم منا 

‏غريب فقري يتيمالرنی رسول سوردی 

اوشال تونی معراج چيقيب ديدار کوردی 

قايتيب توشوب غريب فقري حالني سوردی 

‏غريبالرنی ايزين ايزالب توشتوم منا 

‏امت بولسنک غريبالرغه تابع بولغيل 

آيت حديث هرکيم ايتسه سامع بولغيل 

رزق روزی هر نه بريسه قانع بولغيل 

قاتع بولوب شوق شرابني ايچتيم منا 

‏مدينهکا رسول باريب بولدی غريب 

‏غريب⁪ليغ⁪ده حمبت تارتيب بولدی حبيب 

جفا تارتيب يراتقانغه بولدی قريب 

‏غريب بولوب عقبه⁪الردين آشتيم منا 

1. Hikmet 

Bismillah deyip beyân ederek hikmet söyleyip 

Taleb edenlere inci, cevher saçtım ben işte. 

Riyâzeti sıkı çekip, kanlar yutup 

‘İkinci defter’in sözlerini açtım ben işte. 

Sözü söyledim, her kim olsa cemâle tâlib 

Ca’nı ca’na bağlayıp, damarı damara ekleyip, 

Garîb, Yetîm, fakirlerin gönlünü okşayıp 

Gönlü kırık olmayan kişilerden kaçtım ben işte. 

Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol sen, 

Öyle mazlûm yolda kalsa, yoldaşı ol sen, 

Mahşer günü dergâhına yakın ol sen, 

Ben-benlik güden kişilerden kaçtım ben işte. 

Garîb, fakîr, yetimleri Rasûl sordu 

O gece Mirâc’a çıkıp Hakk cemâlini gördü 

Geri gelip indiğinde fakîrlerin hâlini sordu 

Garîblerin izini arayıp indim ben işte. 

Ümmet olsan, garîblere uyar ol sen, 

Âyet ve hadîsi her kim dese, duyar ol sen, 

Rızk, nasîp her ne verse, tok gözlü ol sen, 

Tok gözlü olup şevk şarâbını içtim ben işte. 

Medine’ye Rasûl varıp garîb oldu, 

Garîblikte sıkıntı çekip sevgili oldu, 

Cefâ çekip Yaradan’a yakın oldu, 

Garîb olup menzillerden geçtim ben işte. 

44

‏عاقل ايرسنک غريب⁪الرين کونکلني آوله 

‏مصطفی ديک ايل⁪ين کيزيب يتيم کاوله 

‏دنياپرست ناجنس⁪الردين بويون تاوله 

بوِون تاوالب دريا بولوب تاشتيم منا 

‏عشق بابی⁪نی موليم آچقاچ منکا تيکدی 

تفراق قيليب حاضر بول ديب بوينوم ايکدی 

‏باران صفت مالمت⁪نی اوقی تيکدی 

پيکان آليب يوراک بغرم تيشتيم منا 

کونکلوم قاتيغ تيليم اچيغ اوزوم ظامل 

قرآن اوقوب عمل قيلمای يالغان عامل 

غريب جانيم صرف اياليني يوقتور ماليم 

حقدين قورقوب اوتقه تومشای پشتيم منا 

آلتميش اوچکا ياشيم ييتی اوتُّوم غافل 

حق امرينی حمکم تومتای اوزوم جاهل 

روزه مناز قضا قيليب بولدوم کاهل 

ميان ايزالب خيشی⁪الردين کيچتيم منا 

واه دريغا حمبت⁪⁪نی جامني ايچمای 

اهل عيال خامناندين توکال کيچمای 

جرم و عصيان گره⁪الرين مونده چيچمای 

شيطان غالب جان برارده شاشتيم منا 

اميانيمه چنکال اوروب قيلدی غمناک 

پري مغان حاضر بول ديب ساچتی ترياک 

شيطان لعني ميندين قاچيب کيتی بی⁪پاک 

حبمد هللا نور اميان آچتيم منا 

Akıllı isen, Garîblerin gönlünü avla, 

Mustafâ gibi yurdunu gezip Yetîm ara, 

Dünyaya tapan soysuzlardan yüzünü çevir 

Yüz çevirerek deryâ olup taştım ben işte. 

Aşk kapısını Mevlâm açınca bana değdi, 

Toprak eyleyip “Hâzır ol!” diye boynumu eğdi, 

Yağmur gibi melâmetin oku değdi, 

Ok saplanıp yürek, bağrımı deştim ben işte. 

Gönlüm katı, dilim acı, özüm zâlim; 

Kur’ân okuyup amel kılmıyor sahte alîm, 

Garîb cânımı harcayayım, yoktur mâlim; 

Hakk’tan korkup ateşe düşmeden piştim ben işte. 

Altmış üçe yaşım ulaştı, geçtim gâfil; 

Hakk emrini sıkı tutmadım, kendim câhil ; 

Oruç, namâz kazaya bırakıp oldum ergin; 

Kötüyû izleyip iyilerden geçtim ben işte. 

Vah ne yazık, sevgi kadehini içmeden, 

Çoluk-çocuk, ev-barktan tam geçmeden, 

Suç ve isyân düğümünü burada çözmeden 

Şeytân gâlip, Cân verirkende şaştım ben işte. 

İmânıma çengel vurup gamlı kıldı, 

Mürşid-i kâmil hâzır ol!” deyip koku saçtı, 

Lânetli şeytân benden kaçıp kirli gitti, 

Allah’a hamd olsun, imân nûru açtım ben işte. 

45

پري مغان خذمتيده يوکوروب يوردوم 

خذمت قيليب کوزوم يوممای حاضر توردوم 

مدد قيلدی عزازيل⁪نی قَوالب سوردوم 

آندين سونکره قنات قاقيب اوچتيم منا 

غريب فقري يتيم⁪الرنی قيلکيل شادمان 

حلقه قيليب عزيز جانينک ايال قربان 

طعم تابسنک جانينک بيله قيلکيل مهمان 

حقدين ايشتيب بو سوزالرنی اَيْدمي منا 

غريب فقري يتيم⁪الرنی هر کيم سورار 

راضی بولور اول بنده⁪دين پروردکار 

ای بيخرب سني بري سبب اوزی اسرار 

حق مصطفی پندين ايشتيب ايدمي منا 

ييتی ياشده ارسالن بابغه قيلدمي سالم 

حق مصطفی امانتني قيلينک انعام 

اوشال وقتده مينک بري ذکرين قيلدمي متام 

نفسيم اولوب المکانغه آشتيم منا 

خرما برييب باشيم سالب نظر قيلدی 

بري فرصتده عقبی سری سفر قيلدی 

الوداع ديب بو عاملدين گذر قيلدی 

مکتب باريب قيناب جوشوب تاشتيم منا 

سنت ايرميش کافر بولسه بريمه آزار 

کونکلی قاتيغ دل آزاردين خدا بيزار 

هللا حقی انداغ قول⁪غه سجّني طيّار 

داناالردين ايشتيب بو سوز ايدمي منا 

Mürşid-i kâmil hizmetinde gidip yürüdüm; 

Hizmet kılıp göz yummadan hâzır durdum; 

Yardım etti, şeytânı kovalayıp sürdüm; 

Ondan sonra kanat çırpıp uçtum ben işte. 

Garîb, fakîr, yetimleri sevindiresin; 

Parçalayıp azîz Cânını eyle kurbân; 

Yiyecek bulsan, cânın ile misâfir, 

Hakk’tan işitip bu sözleri dedim ben işte. 

Garîb, fakîr, yetimleri her kim sorar, 

Râzı olur o kulundan Rahîm Allah. 

Ey habersiz, sen bir sebep, Zât’ı saklar; 

Hak Mustafâ öğüdünü işitip dedim ben işte. 

Yedi yaşta Arslan Baba’ya verdim selâm, 

“Hak Mustafâ emânetini eyleyin armağan” 

İşte o zamanda binbir zikrini eyledim tamâm 

Nefsim ölüp lâ-mekâna yükseldim ben işte. 

Hurma verip, başımı okşayıp nazar eyledi, 

Bir fırsatta âhirete doğru sefer eyledi, 

“Elvedâ” deyip bu âlemden göç eyledi, 

Medreseye varıp, kaynayıp coşup taştım ben işte. 

Sünnet imiş, kâfir de olsa, verme zarar, 

Gönlü katı, gönül inciticiden Allah şikayetçi, 

Allah şâhid, öyle kula “Siccîn” hâzır, 

Bilgelerden işitip bu sözü söyledim ben işte. 

46

سنت⁪الرين حمکم توتوب امّت بولدوم ⁪ 

يري آستيغه يالغوز کرييب نورغه تولدوم 

حق پرست⁪الر مقامی⁪غه حمرم بولدوم 

تيغ باطن بريله نفس⁪نی يانچتيم منا 

نفسيم ميين يولدين اوروب خوار ايالدی 

تيلمور توروب خاليق⁪غه زار ايالدی 

ذکر ايتورمای شيطان بريله يار ايالدی 

حاضرسني ديب نفس باشنی سانچتيم منا 

قول خواجه امحد غفلت بيله عمرونک اوتی 

وا حسرتا کوزدين تيزدين قوّت کيتی 

وا ويلتا ندامت⁪نی وقتی ييتی 

عمل قيلمای کاروان بولوب کوچتيم منا 

Sünnetlerini sıkı tutup ümmet oldum, 

Yer altına yalnız girip nûra doldum, 

Hakk’a tapanlar makâmına mahrem oldum, 

Bâtın mızrağı ile nefsi deştim ben işte. 

Nefsim beni yoldan çıkarıp hakîr eyledi, 

Çırpındırıp halka ağlamaklı eyledi, 

Zikr söyletmeyip şeytân ile dost eyledi; 

Hazırsın deyip nefs başını deldim ben işte. 

Kul Hoca Ahmed, gaflet ile ömrün geçti, 

Vah ne hasret, gözden, dizden kuvvet gitti, 

Vah ne yazık, pişmanlığın vakti yetişti; 

Amel kılmadan Kervân olup göçtüm ben işte. 


آيا دوستالر قوالق سالينک آيدوغوم⁪غه 

نه سببدين آلتميش اوچده کريدمي يريکا 

معراج اوزره حق مصطفی روحوم کوردی 

اول سببدين آلتميش اوچده کريدمي يريكا 

حق مصطفی جربئيلدين قيلدی سؤال 

بو نيچوك روح تن⁪غه کريمای تابتی کمال 

کوزی ياشليغ حلقه باشليغ قدی هالل 


2. Hikmet 

Ey dostlar, kulak verin söylediğime, 

Ne sebepten altmış üçte girdim yere? 

Mirâc sırasında Hakk Mustafâ rûhumu gördü, 

O nedenle altmış üçte girdim yere. 

Hakk Mustafâ Cebrâil’den eyledi suâl 

“Bu nasıl rûh, bedene girmeden buldu kemâl?” 

Gözü yaşlı, önderi halkın, bedeni hilâl; 


47

جربيل ايدی امت ايشی سزکا بر حق 

کوککا چيقيب مالئكدين آلور سبق 

نالشی⁪کا ناله قيلور هفتم طبق 


فرزندمي ديب حق مصطفی قيلدی کالم 

آندين سونکره برچه ارواح قيلدی سالم 

رمحت دريا تولوب تاش ديب يتّی پيام 


رحم ايچره پيدا بولدوم ندا کيلدی 

ذکر ايت ديدی بدنالرمي جنبش قيلدی 

فرزندمي ديب حق مصطفی اولوش بردی 


تورت يوز يلدين کيني چيقيب امّت بولغای 

نيچه ييل⁪الر يوروب خلقه يول کورکوزکای 

اون تورت مينك جمتهدالر خذمت قيلکای 


توقوز آی توقوز کونده يريکا توشتوم 

توقوز ساعت تور املادمي کوککا اوچتوم 

عرش کرسی پايه⁪سينی باريب قوچتوم 


انا فتحنانی اوقوب معنی سوردوم 

پرتو سالدی بيخود بولوب ديدار کوردوم 

مالم اوروب اُسکُت ديدی باقيب توردوم 

ياشيم ساچيب مضطر بولوب توردمي منا 

Cebrâil dedi: “Ümmet işi size tam hakkıdır, 

Göğe çıkıp meleklerden alır ders 

Feryâdına feryâd eder yedi kat gök... “ 

O nedenle altmış üçte girdim yere 

“Evlâdım” deyip Hakk Mustafâ eyledi kelâm, 

Ondan sonra bütün rûhlar eyledi selâm 

Rahmet denizi dolup taş, diye yetişti haber, 


Rahîm içinde belirdim, ses geldi, 

“Zikir söyle!” dedi, organlarım titreyiverdi 

Rûhum girdi, kemiklerim ‘‘Allah” dedi; 

O sebepten altmış üçte girdim yere. 

Dört yüz yıldan sonra çıkıp ümmet olacak, 

Nice yıllar dolaşıp halka yol gösterecek, 

On dört bin âlimler hizmet eyleyecek, 


Dokuz ay ve dokuz günde yere düştüm; 

Dokuz sâat duramadım, göğe uçtum; 

Arş ve Kürsü derecesini varıp kucakladım; 

O sebepten altmış üçte girdim yere. 

“İnna fetehnâ”yı okuyup anlam sordum; 

Işık saldı, kendimden geçip cemâl gördüm; 

Hâcem vurup “Sus’” dedi, bakıp durdum; 

Yaşımı saçıp, çâresiz olup durdum ben işte. 

48

ايا نادان معنی بول ديب ايدی بيلدمي 

آندين سونکره چول⁪الر کيزيب حقنی سوردوم 

روزی قيلدی عزازيل⁪نی توتوب مندمي 

لنکر توکوب بيلني باسيب يانچتيم منا 

ذکرين متام قيليب اوتوم ديوانه⁪کا 

حقدين اوزکا هيچ سوزالمای بيکانه⁪کا 

مشعني ايزالب شاکرد کريدمي پروانه⁪کا 

اخکر بولوب کويوب يانيب اوچتيم منا 

نام نشان هيچ قاملدی الال بولدوم 

هللا يادين اَيْته اَيْته االّ‏ بولدوم 

خالص بولوب مُ‏ لص بولوب هلل بولدوم 

فنا يف هللا مقامی⁪غه آشتيم منا 

عرش اوستيده مناز اوقوب تيزمي بوکتوم 

رازمي ايتيب حقّه باقيب ياشيم توکتوم 

يالغان عاشق يالغان صوفی کوردوم سوکتوم 


جاندين کيجمای هو هو ديکان باری يالغان 

بو قلتاقدين سورمنك سؤال يولده قالغان 

حقنی تابقان اوزی پنهان سوزی پنهان 


بري ياشيمده ارواح منکا اولوش بريدی 

ايکی ياشده پيغمربالر کيليب کوردی 

اوچ ياشيمده چلنت کيليب حاليم سوردی 


“Ey câhil, gerçek bu!” diye söyledi, bildim; 

Ondan sonra çöller gezip Hakk’ı sordum; 

Nasîb etti, şeytânı tutup bindim; 

Kararlı olup, belini basıp ezdim ben işte. 

Zikrini tamâm eyleyip döndüm divâneye; 

Hakk’tan başka birşey demeyip bilmeyene, 

Mumunu arayıp çırak girdim pervâneye, 

Kor ateş olup, kavrulup yanıp söndüm ben işte. 

Nam ve nişân hiç kalmadı, “Lâ... Lâ...” oldum; 

Allah zikrini diye diye “...illâ...” oldum; 

Hâlis olup, muhlis olup “...lillah” oldum; 

“Fenâfillah” makâmına geçtim ben işte. 

Arş üstünde namâz kılıp dizimi büktüm; 

Dileğimi deyip, Hakk’a bakıp yaşımı döktüm; 

Yalancı âşık, sahte sûfî gördüm, kötüledim 


Cândan geçmeden “Hû-Hû” demenin hepsi yalan, 

Bu arsızdan sormayın suâl, yolda kalan; 

Hakk’ı bulanın özü gizli, sözü gizli; 


Bir yaşımda rûhlar bana pay verdi; 

İki yaşta peygamberler gelip gördü; 

Üç yaşımda Kırklar gelip hâlimi sordu; 


49

تورت ياشيمده حق مصطفی بريدی خرما 

يول کورساتيم يولغه کريدی نيچه گمراه 

قايده بارسم خضر بابام منکا مهراه 


بيش ياشيمده بيليم باغالب طاعت قيلدمي 

تطوع روزه توتوب عادت قيلدمي 

کيچه کوندز ذکرين ايتيب عادت قيلدمي 


آلتی ياشده تورمای قاچدمي خاليقدين 

کوککا چيقيب درس اورکاندمي ماليك⁪دين 

دامني کيسيب مهه اهل عاليق⁪دين 


ييتی ياشده آرسالن بابام ايزالب تابتی 

هر سر کوروب پرده برله بوکوب يابتی 

حبمد هللا کوردوم ديدی ايزمي اوبتی 


قابض کيليب آرسالن بابام جانني آلدی 

حورالر کيليب حرير توندين کفن قيلدی 

ييتمش منك فرشته⁪الر يغيليب کيلدی 


جنازه⁪سني اوقوب يريدن کوتارديالر 

بري فرصتده اومچاخ ايچره ييتکورديالر 

روحني آلوب عليني⁪کا کريکوزديالر 


Dört yaşımda Hakk Mustafâ verdi hurma. 

Yol gösterdim, yola girdi, nice günâhkâr 

Nereye varsam Hızır Baba’m bana yoldaş 


Beş yaşımda belimi bağlayıp ibâdet eyledim, 

Nâfile oruç tutup âdet eyledim 

Gece gűndüz zikrini deyip râhat eyledim, 


Altı yaşta durmadan kaçtım insanlardan 

Göğe çıkıp ders öğrendim meleklerden; 

İlgimi kesip bütün tanıdık bağlardan; 


Yedi yaşta Arslan Baba’m arayıp buldu; 

Her sırrı görüp perde ile sarıp kapadı; 

Allah’a hamd olsun, gördüm” dedi, izimi öptü; 


Azrâil gelip Arslan Babamın Cânını aldı, 

Hûriler gelip ipek kumaştan kefen eyledi, 

Yetmiş bin melekler toplanıp geldi. 


Namâzını kılıp yerden kaldırdılar 

Bir anda cennet içine ulaştırdılar, 

Rûhunu alıp “İlliyyîn” cennetine girdirdiler 


50

هللا هللا يري آستيده وطن قيلدی 

منکر نکري من ربّک ديب سوروغ سوردی 

آرسالن بابام اسالمی دين بيان قيلدی 


عاقل ايرسنك ايرانالرکا خذمت قيلغيل 

امر معروف قيلغانالرنی عزت قيلغيل 

هنی منکر قيلغانالرنی حرمت قيلغيل 


سيکزميده سيکز ياندين يول آچيلدی 

حکمت ايت ديب باشالرميغه نور ساچيلدی 

حبمد هللا پري مُغان می ايچوردی 


پري مُغان حق مصطفی بيشك بيلينك 

قيده بارسنك وصفني ايتيب تعظيم قيلنك 

درود ايتيب مصطفی⁪غه امت بولنك 


توقوزوم⁪ده تولغامندمي توغری يولغه 

تربّك ديب آليب يوردی قولدين قولغه 

قوامنادمي بو سوزالرکا قاچتيم چول⁪کا 


اون ياشينکده اوغالن بولدونک قل خواجه امحد 

خواجه⁪ليك⁪کا بنا قويوب قيلمای طاعت 

خواجه من ديب يولده قالسنك وای نه حسرت 


Allah, Allah yer altında vatan eyledi 

Münker-Nekir “Rabbin kim?” deyip soru sordu; 

Arslan Baba’m İslâm’ından beyân eyledi 


Akıllı isen, erenlere hizmet eyle 

Emr-i Mârûf kılanları azîz eyle, 

Nehy-i münker kılanları hürmetli eyle 


Sekizimde sekiz yandan yol açıldı; 

“Hikmet söyle!” diye, başlarıma nûr saçıldı; 

Allah’a hamd olsun, Pîr-i kâmil mey içirdi; 


Pîr-i kâmil Hakk Mustafâ, şüphesiz bilin; 

Nereye varsan, vasfını söyleyip saygı gösterin 

Salât-selâm deyip Mustafâ’ya ümmet olun; 


Dokuzumda dolanmadım doğru yola; 

Teberrük deyip alıp yürüdü elden ele; 

Sevinmedim bu sözlere kaçtım çöle; 


On yaşında delikanlı oldun Kul Hoca Ahmed; 

Hocalığa binâ koyup, ibâdet eylemeden, 

“Hocayım” deyip yolda kalsan, yazık sana, 


51


هر صبحدم ندا کيلدی قوالقيم⁪غه 

ذکر ايت ديدی ذکرين ايتيب يوردوم منا 

عشق سزالرنی کوردوم ايرسه يولده قالدی 

اول سببدين عشق دوکانني قوردمي منا 

اون بريميده رمحت دريا تولوب تاشتی 

هللا ديدمي شيطان مندين يراق قاچتی 

های و هوس ما و من⁪ليک تورمای کوچتی 

اون ايکيمده بو سرالرنی کوردوم منا 

اون اوچومده نفس هوانی قولغه آلدمي 

نفس باشيغه يوز مينک بال قارماب سالدمي 

تکربنی آياغ آستيده باسيب آلدمي 

اون تورتومده تفراق صفت بولدمي منا 

اون بيشيمده حور و غلمان قرشو کيلدی 

باشني اوروب قول قاوشوروب تعظيم قيلدی 

فردوس آتليغ جنتی⁪دين حمضر کيلدی 

ديدار اوچون بارچه⁪سينی قويدمي منا 

اون آلتيمده بارچه ارواح اولوش بريدی 

هی هی سزکا مبارك ديب آدم کيلدی 

فرزندمي ديب بوينوم قوچوب کونکلوم آلدی 

اون يتيمده ترکستانده توردمي منا 

اون سيکزده چلنت بيله شراب ايچتيم 

ذکرين ايتيب حاضر توروب كوكسوم تيشتيم 

روزی قيلدی جنت کيزيب حورالر قوچتيم 

حق مصطفی مجال⁪الرين کوردمي منا 

3. Hikmet 

Her sabâh vakti ses geldi kulağıma, 

“Zikr söyle!” dedi, zikrini söyleyip yürüdüm ben işte. 

Âşksızları gördüm ise, yolda kaldı; 

O sebepten aşk dükkânını kurdum ben işte. 

On birimde rahmet deryâsı dolup taştı; 

“Allah!” dedim, şeytân benden uzak kaçtı; 

Hay u heves, ben-bencillik durmayıp göçtü; 

On ikide bu sırları gördüm ben işte. 

On üçümde nefsani arzuları ele aldım 

Nefs başına yüz bin belâ sarıp saldım; 

Kibirlenmeyi ayak altında basıp aldım; 

On dördümde toprak gibi oldum ben işte. 

On beşimde Hûrî ve gılmân karşı geldi; 

Başını eğip, el bağlayıp saygı gösterdi 

Firdevs adlı cennetinden haberci geldi; 

Cemâli için hepsini terkettim ben işte. 

On altımda bütün rûhlar pay verdi; 

“Hay hay size mübârek olsun”deyip Âdem geldi; 

“Evladım!” deyip, boynuma sarılıp gönlümü aldı; 

On yedimde Türkistan’da durdum ben işte. 

On sekizde Kırklar ile şarâp içtim; 

Zikrini söyleyip, hâzır durup göğsümü deştim; 

Nasîb kıldı, cennet gezip hûriler kucakladım; 

Hakk Mustafâ cemâllerini gördüm ben işte. 

52

اون توقوزده يتميش مقام ظاهر بولدی 

ذکرين ايتيب ايچ و تاشيم طاهر بولدی 

قايده بارسام خضر بابام حاضر بولدی 

غوث الغياث می ايچوردی تويدمي منا 

ياشيم ييتی يکرمی⁪کا اوتدمي مقام 

حبمد هللا پري خذمتني قيلدمي متام 

دنياده⁪کی قورت قوشالر قيلدی سالم 

اول سببدين حقه ياوق بولدمي منا 

مؤمن ايرماس حکمت ايشتيب ييغالمای دور 

ايرانالرنی ايتغان سوزين تينکالمای دور 

آيت حديث گويا قرآن آنکالمای دور 

بول روايت عرش اوستيده کوردمي منا 

روايت⁪نی کوروب حقه سوزالشتيم مني 

يوز مينك تورلوك ماليك⁪کا يوزالشتيم مني 

اول سببدين حقنی سوزالب ايزالشتيم مني 

جان و دليم انکا فدا قيلدمي منا 

قول خواجه امحد ياشينك ييتی يکرمی بري 

نه قيلغای سني گناه⁪الرينك تاغدين آغر 

قيامت کون غضب قيلسه ربّ‏ قادر 

ايا دوستالر نيچوك جواب ايتغوم منا 

Ondokuzda yetmiş makâm açığa çıkarıldı 

Zikrini söyleyip, iç ve dışım temizlendi; 

Nereye varsam, Hızır Baba’m hâzır oldu; 

‘Gavslar gavsı’ mey içirdi, doydum ben işte. 

Yaşım yetti yirmiye, geçtim makâm 

Allah’a hamd olsun, pîr hizmetini tam eyledim 

Dünyadaki kurt ve kuşlar eyledi selâm 

O nedenle Hakk’a yakın oldum ben işte. 

Mümin değil, hikmet işitip ağlamıyor, 

Erenlerin söylediği sözü dinlemiyor, 

Âyet hâdis, Kur’ân’ı anlamıyor 

Bu rivâyeti Arş üstünde gördüm ben işte. 

Rivâyeti görüp Hakk’la söyleştim ben, 

Yüz bin türlü meleklere yüzleştim ben, 

O sebepten Hakk’ı söyleyip izleştim ben 

Cân ve gönlümü O’na fedâ kıldım ben işte. 

Kul Hoca Ahmed yaşın ulaştı yirmi bire, 

Neyleyeceksin, günâhların dağdan ağır; 

Kıyâmet günü gazap eylese, Rabbim Kâdir; 

Ey dostlar, nasıl cevâp söyleyim ben işte. 

53


خوش غايب⁪دين قوالغيم⁪غه اهلام کيلدي 

اول سببدين حقّه سيغنيب کيلدمي منا 

بارچه بزرگ ييغليب کيليب انعام بريدي 

اول سببدين حقه سيغنيب کيلدمي منا 

من ييکرمه ايکي ياشده فنا بولدوم 

مرهم بولوب چني دردليك⁪کا دوا بولدوم 

يالغان عاشق چني عاشق⁪غه کواه بولدوم 


ايا دوستالر ياشيم ييتّ‏ ييکرمه اوچ 

يالغان دعوي طاعت⁪الرمي بارچه⁪سي پوچ 

قيامت کون نه قيلغامين برهنه لوچ 


من ييکرمي تورتقه کريدمي حق⁪دين يراق 

آخرتقه بارور بولسم قاين يراق 

اولکانيمده ييغليب اورونك يوز مينك تياق 


جنازمىن آرقاسيندين تاشالر آتينك 

اياقيمدين توتوب سودراب گورکا ايلتينك 

حقه قوللوق قيلمدينك ديب يانچيب تيفينك 


يازوق بيالن ياشيم ييت ييکرمه بيش 

سبحان ايکام ذکر اورکاتيب کوکسوم ين تيش 

کوکسومده⁪کي گره⁪الرمي سني اوزونك ييش 


4. Hikmet 

Hoş gâipten kulağıma ilhâm geldi, 

O nedenle Hakk’a sığınıp geldim ben işte. 

Bütün ulular toplanıp gelip armağan verdi, 


Ben yirmi iki yaşta fânî oldum; 

Merhem olup gerçek dertliye devâ oldum; 

Sahte âşık-gerçek âşığa tanık oldum; 


Ey dostlar, yaşım yetti yirmi üçe, 

Yalan davâ, ibâdetlerim tamâmı boş, 

Kıyâmet günü çıplak, şaşı neyleyim, 


Ben yirmi dörde girdim, Hakk’tan uzak, 

Âhirete varır olsam, hani hazırlık, 

Öldüğümde toplanıp vurun yüz bin değnek, 


Cenâzemîn arkasından taşlar atın, 

Ayağımdan tutup sürüyerek kabre götürün, 

“Hakk’a kulluk kılmadın”deyip çekiştirip tepin, 


Günâh ile yaşım yetti yirmi beşe, 

Sübhân Rabbim, zikr öğretip göğsümü deş; 

Göğsümdeki düğümleri sen kendin çöz; 


54

مني ييکرمي آلت ياشده سودا قيلدمي 

منصور صفت ديدار اوچون غوغا قيلدمي 

پريسيز يوروب درد و حالت پيدا قيلدمي 


مني ييکرمي ييت ياشده پريين تابتيم 

هر نه کوردوم پرده بريله سرين يافتيم 

آستانه⁪سني ياستانبان ايزين اوبتيم 


مني ييکرمي سکيز ياشده عاشق بولدوم 

کيچه يامتاي حمبت تارتيب صادق بولدوم 

آندين سونکره درکاهي⁪کا اليق بولدوم 


بري کم اوتوز ياشقه کريدمي حاليم خراب 

عشق اوتيده بوالملادمي مثل تراب 

حاليم خراب بغرمي کباب کوزوم پر آب 


اوتوز ياشده اوتون قيليب کويدورديالر 

مجله بزرك ييغليب دنيا قويدورديالر 

اوروب سوگوب دنيي عقبني قويدورديالر 


قول خواجه امحد دنيا قويسنك ايشينك بتار 

کوکسونداکي چيقان آهينك عرشقه ييتار 

جان بريارده حق مصطفي قولونك توتار 


Ben yirmi altı yaşta sevdâ eyledim, 

Mansûr gibi Cemâl için kavgâ eyledim, 

Pîrsiz yürüyüp dert ve sıkıntı peydâ eyledim 


Ben yirmi yedi yaşta Pîr’i buldum; 

Her ne gördüm perde ile sırrı örttüm, 

Eşiğine yaslanarak izini öptüm; 


Ben yirmi sekiz yaşta âşık oldum 

Gece yatmayıp, mihnet çekip sâdık oldum; 

Ondan sonra dergâhına lâyık oldum; 

O sebepten Hakk’a sığınıp geldim ben işte. 

Yirmi dokuz yaşa girdim, hâlim harâb 

Aşk yolunda olamadım misâli toprak 

Hâlim harâb bağrım kebâb, gözüm dolu yaş 


Otuz yaşta odun eyleyip yandırdılar, 

Bütün ulular toplanıp dünyâyı bıraktırdılar, 

Vurup, çekiştirip dünyâ derdini unutturdular, 


Kul Hoca Ahmed dünyâyı bıraksan, işin biter, 

Göğsündeki çıkan âhın Arş’a yeter; 

Cân verirken Hakk Mustafâ elini tutar 


55


ناکهان تورورميده قموغ بزرك 

حق عشقى ىن كونكلوم ايچره سالدى دوستالر 

خضر بابام حاضر توروب لطف ايالبان 

مدد قيليب ايلكيم توتوب آلدى دوستالر 

اوتوز بريده خضر بابام مى ايچوردى 

وجودميدين عزازيل⁪ىن حق قاچور ديدي 

سودا قيلدمي يازوقالرمي حق كيچوردى 

آندين سونكره حق يوليغه سالدى دوستالر 

اوتوز ايكى ياشده يىت حق⁪دين فرمان 

بنده⁪ليك⁪کا قبول قيلدمي قيلمه ارمان 

جان بريورده بريگوم سينكا نور اميان 

غريب جانيم شادمان بولوب كولدى دوستالر 

خالقيم دين خرب يىت شاکر بولدوم 

هر کيم سوکىت بلكه تبىت صابر بولدوم 

بو عاملده هيچ اوخالماى حاضر بولدوم 

هاى هوس ما و من⁪ليك کيتی دوستالر 

اوتوز اوچده ساقى بولوب مى اوالشتيم 

جام شراب قولغه آليب تويا ايچتيم 

لشكر توزاب شيطان بريله مني اوروشتيم 

حبمد هلل ايكى نفسيم اولدی دوستالر 

اوتوز تورتده عامل بولوب دانا بولدوم 

حكمت ايت ديب سبحان ايدى گويا بولدوم 

چلنت بريالن شراب ايچتيم مهراه بولدوم 

ايچ و تاشيم حق نوريغه تولدى دوستالر 

5. Hikmet 

Birdenbire durduğum yerde bütün ulular, 

Hakk aşkını gönlüm içine saldı dostlar, 

Hızır Babam hâzır olup lutfederek, 

Yardım edip, elim tutup aldı dostlar 

Otuz birde Hızır Baba’m mey içirdi; 

Vücûdumdan şeytânı temiz kaçırdı; 

Sevdâlandım, günâhlarımı Hakk affetti 

Ondan sonra Hakk yoluna saldı dostlar. 

Otuz iki yaşda ulaştı Hakk’tan fermân, 

Kulluğa kabûl eyledim, olma Mahzûn, 

Cân verirken vereyim sana, imân nûru, 

Garîb cânım mutlu olup güldü dostlar. 

Hâlık’ımdan haber erişti, şükreden oldum; 

Her kim çekiştirdi, belki tepdi, sabreden oldum; 

Bu âlemde hiç uyumayıp hâzır oldum; 

Hay u heves, ben-bencillik gitti dostlar. 

Otuz üçte sâkî olup mey paylaştırdım, 

Şarap kadehini ele alıp doyasıya içtim, 

Ordu hazırlayıp şeytân ile ben vuruştum, 

Allah’a hamdolsun, iki nefsim öldü dostlar. 

Otuz dörtte alîm olup ârif oldum; 

“Hikmet söyle!” dedi Rabbim, söyler oldum; 

Kırklar ile şarâp içtim, yoldaş oldum; 

İç ve dışım Hakk nuruyla doldu dostlar. 

56

اوتوز بيشده مسجد كرييب دوران سوردوم 

طالب⁪الركا عشق دوكانني توال قوردوم 

ايگرى يولغه هركيم كريدى سوکتوم اوردوم 

عاشق⁪الركا حق دين مژده يىت دوستالر 

اوتوز آلت یاشده بولدوم صاحب کمال 

حق مصطفي کورسايت الر مينکا مجال 

اول سببدين کوزوم ياشليق قامتيم دال 

عشق خنجري يوراک بغرمي تيلدي دوستالر 

اوتوز ييىت ياشقه کريدمي اويغامنادمي 

انصاف قيليب هللا سرى تولغامنادمي 

سحر وقت ده زارى قيليب اينكرامنادمي 

توبه قيلدمي خواجم قبول قيلدى دوستالر 

اوتوز سيكز ياشقه كريدمي عمروم اوتى 

ييغالماميو اوالر وقتيم ياوق يىت 

اجل كيليب پيمانه سني منكا توتى 

بيلماى قالدوم عمروم آخر بولدى دوستالر 

اوتوز توقوز ياشقه كريدمي قيلدمي حسرت 

وا دريغا اوتى عمروم قاىن طاعت 

طاعت⁪ليك⁪الر حق قاشيده خوش سعادت 

قزيل يوزمي طاعت قيلماى سولدی دوستالر 

ساچ و سقال خوب آقاردى کونكلوم قارا 

روز حمشر رحم ايتماسنك حامل تباه 

سنكا عيان عمل سيز مني کوبتور کناه 

مجله ملك يازوقالروم بيلدى دوستالر 

Otuz beşte mescide girip devrân sürdüm, 

İsteklilere aşk dükkânını dopdolu kurdum; 

Eğri yola her kim girdi, çekiştirdim, vurdum; 

Aşıklara Hakk’tan müjde ulaştı dostlar. 

Otuz altı yaşta oldum kemâl sâhibi, 

Hakk Mustafâ gösterdiler bana cemâl; 

O sebepten göıüm yaşlı, bedenim bükük, 

Aşk hançeri yürek-bağrımı dildi dostlar. 

Otuz yedi yaşa girdim, uyanmadım; 

İnsâf kılıp Allah’a doğru yola koyulmadım, 

Seher vakti ağlayarak inlemedim; 

Tevbe ettim, Rabbim kabûl eyledi dostlar. 

Otuz sekiz yaşa girdim, ömrüm geçti; 

Ağlamayım mı, öleceğim vaktim yakınlaştı; 

Ecel gelip kadehini bana tuttu; 

Bilmeden kaldım, ömrüm sonu oldu dostlar. 

Otuz dokuz yaşa girdim, kıldım hasret; 

Vah ne yazık, geçti ömrüm, hani ibâdet 

İbâdet edenler Hakk karşısında hoş mutlulukta 

Kızıl yüzüm ibâdet eylemeyip soldu dostlar. 

Saç-sakalım hep ağardı, gönlüm kara, 

Mahşer günü rahmet etmesen, perîşân hâlim, 

Sana açıktır, amelsizim, çoktur günâhım; 

Bütün melekler günâhlarımı bildi dostlar. 

57

پري مغان جرعه سيدين قطره تاتيم 

يول تاپاي ديب باشيم بريله تونالر قاتيم 

حبمد هلل لطف ايالدى نورکا باتيم 

کونكل قوشى المكانغه يىت دوستالر 

قيامت⁪ىن شدتى ديب عقليم حريان 

كونكلوم قورقغان جانيم هورکان خانه ويران 

صراط آتليغ كوفروكى دين دليم لرزان 

عقليم کيتيب بيهوش بولوب قالدمي دوستالر 

قول خواجه امحد قرقغه كريدينك نفسينكىن قرق 

مونده ييغالب آخرتده بولكيل اريق 

پوست اميان شريعت دور مغزى طريق 

طريق کريكان حقدين اولوش آلدى دوستالر 

Pîr-i kâmil içkisinden damla tattım; 

Yol bulayım deyip başım ile geceleri dondum, 

Allah’a hamd olsun, lutf eyledi, nûra battım; 

Gönül kuşu Lâmekân’a ulaştı dostlar. 

Kıyâmetin şiddetinden aklım şaşkın, 

Gönlüm korkmuş, cânım yorgun, yıkık evim, 

Sırât adlı köprüsünden paramparça gönlüm, 

Aklım gidip, deli olup kaldım dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, kırka girdin nefsini kır; 

Burada ağlayıp âhirette ol tertemiz, 

İmân postu şeriattir, aslı tarîkattır, 

Tarikata giren Hakk’tan pay aldı dostlar. 


يا اهليم محدينك بريله حکمت ايتيب 

ذاتی اولوغ خواجم سيغنيب کيلدمي سنکا 

توبه قيليب گناهيمدين قورقوب قايتّم 


قرق بريميده اخالص قيلدمي يول تاپای ديب 

ايرانالردين هر سر کورسم مني ياپای ديب 

پري مُغان ايزين آليب مني اوپای ديب 


6. Hikmet 

Yâ İlâhım, hamdın ile hikmet söyledim; 

Zâtı ulu Rabbim, sığınıp geldim sana. 

Tevbe kılıp günâhımdan korkup döndüm; 


Kırk birimde ihlâs eyledim, yol bulayım deyip, 

Erenlerden gördüğüm her sırrı, örteyim deyip, 

Pîr-i kâmil izini alıp, öpeyim deyip, 


58

قرق ايکيمده طالب بولوب يولغه کريدمي 

اخالص قيليب يالغوز حقه کونکل بريدمي 

عرشی کرسی لوحدين اوتوب قلم کيزدمي 


قرق اوچومده حقين ايزالب ناله قيلدمي 

کوز ياشيمين آقوزوبان ژاله قيلدمي 

بيابانالر کيزيب اوزوم واله قيلدمي 


قرق تورتومده حمبت⁪نی بازارينده 

يقام توتوب يغالب يوردوم گلزارينده 

منصور صفت باشيم برييب عشق دارينده 


قرق بيشيمده سندين حاجت تيالب کيلدمي 

توبه قيلدمي هر ايش قيلدمي خطا قيلدمي 

يا اهليم رمحتينکنی اولوغ بيلدمي 


قرق آلتيمده ذوق و شوقيم تولوب تاشتی 

رمحتينکدين قطره تامدی شيطان قاچتی 

حقدين اهلام رفيق بولوب بابني آچتی 


قرق يتيمده يتی ياقدين اهلام ييتی 

ساقی بولوب جام شراب خواجم توتی 

شيطان کيليب نفس هوانی اوزی يوتّی 


Kırk ikimde istekli olup yola girdim, 

İhlâs eyleyip yalnız Hakk’a gönül verdim; 

Arş, Kürsü, Levh’ten geçip Kalem’i gezdim; 


Kırk üçümde Hakk’ı arayıp feryâd eyledim, 

Gözyaşımı akıtarak pınar eyledim, 

Kırlarda gezip kendimi dîvâne eyledim; 


Kırk dördümde muhabbetni pazarında, 

Yakamı tutup, ağlayıp yürüdüm gül bahçesinde, 

Mansûr gibi başımı verip aşk dârağacında; 


Kırk beşimde Sen’den hâcet dileyip geldim; 

Tevbe eyledim her iş yaptım hatâ eyledim, 

Yâ İlâhım, rahmetini ulu bildim; 


Kırk altımda zevk ve şevkim dolup taştı; 

Rahmetinden bir damla düştü, şeytân kaçtı, 

Hakk’tan ilhâm arkadaş olup, kapısını açtı; 


Kırk yedimde yedi yönden ilhâm ulaştı, 

Sâkî olup şarâp kadehini Pîr’im tuttu, 

Şeytân gelip nefs ve hevâyı kendisi yuttu, 


59

قرق سکزده عزيز جاندين بيزار بولدوم 

گنه دردی کسل قيلدی بيمار بولدوم 

اول سببدين حقدين قورقوب بيدار بولدوم 


قرق توقزده عشقينك توشدی کويوب ياندمي 

جمنون صفت خيل خويشدين قاچيب تاندمي 

تورلوك تورلوك جفا تيکدی بويون سوندوم 


ايليکيم⁪ده ايرمني ديديم فعليم ضعيف 

قان توکمادمي کوزالرميدين بغرمي ايزيب 

نفسيم اوچون يورار ايردمي ايتدك گيزيب 


قول خواجه امحد اير بوملسنك اولکان خيشی 

قزيل يوزونك قرا ييرده سولغان خيشی 

توفراق صفت يير آستيده بولغان خيشی 


Kırk sekizde azîz Cândan şikâyetçi oldum; 

Günâh derdi sakat kıldı hasta oldum, 

O nedenle Hakk’tan korkup uyumaz oldum 


Kırk dokuzda aşkın düştü, tutuşup yandım, 

Mansûr gibi eş ve dosttan kaçıp kayboldum, 

Türlü türlü cefâ değdi, boyun eğdim, 


Elli yaşta “Yiğidim” dedim, amelim zayıf; 

Kan dökmedim gözlerimden, bağrımı ezip; 

Nefsim için yürür idim, it gibi gezip, 


Kul Hoca Ahmed, er olmasan, ölmesi iyi, 

Kızıl yüzünün kara yerde solması iyi, 

Toprak gibi yer altında olması iyi, 



قل هو هللا سبحان هللا ورد ايالسام 

بري و بارمي ديدارينكين كورارمن مو 

باشدين آياغ حسرتينكده درد ايالسام 


7. Hikmet 

“Kul Hûvallâh, sübhânallâh”ı vird eylesem 

Bir ve Var’ım cemâlini görür müyüm? 

Baştan ayağa hasretinde feryâd eylesem, 

Bir ve Var’ım, cemâlini görür müyüm? 

60

ايليك بريده چول الر کيزيب کياه يدمي 

تاغ الر چيقيب طاعت قيليب کوزوم اويدمي 

ديدارينكين كوراملادمي جاندين تويدمي 


ايليك ايكي ياشده كيچتيم خامناندين 

خامنانيم نه كورونكاي بلكه جان دين 

باش دين كيچتيم جان دين كيچتيم هم اميان دين 


ايليك اوچده وحدت مي دين روزي قيلدي 

يولدين آزكان گمراه ايدمي يولغه سالدي 

هللا ديدمي لبَّيك ديبان قولوم آلدي 


ايليك تورتده وجودالرمي ناالن قيلدي 

معرفت ين ميدانيده جوالن قيلدي 

امساعيل ديك عزيز جانني قربان قيلدي 


ايليك بيش ده ديدار اوچون گدا بولدوم 

كويدوم ياندوم كل ديك تقي فنا بولدوم 

حبمد هللا ديدار ايزالب ادا بولدوم 


ايليك آلت ياشقه ييت مونكلوغ باشيم 

توبه قيلدمي آقارموكني كوزده ياشيم 

ايرانالردين هبره آملاي كونكلي تاشيم 


Elli birde çöller gezip otlar yedim; 

Dağlara çıkıp, tâat kılıp gözümü oydum; 

Cemâlini göremedim, cândan doydum; 

Bir ve Var’ım, Cemâlini görür müyüm? 

Elli iki yaşta geçtim ev-barktan, 

Ev-barkım ne demek, belki Cândan; 

Baştan geçtim, Cândan geçtim, hem imândan, 


Elli üçte vahdet şarâbından nasîb eyledi, 

Yoldan azan günâhkâr idim, yola saldı; 

“Allah” dedim, “Lebbeyk!” diyerek elimi aldı, 


Elli dörtte bedenlerimi ağlar eyledim, 

Mârifetin meydânında gezindim, 

İsmâil gibi azîz cânımı kurbân eyledim, 


Elli beşte cemâl için dilenci oldum, 

Kavruldum, yandım, gül gibi tâ ki yok oldum, 

Allah’a hamdolsun cemâl arayıp edâ oldum, 


Elli altı yaşa ulaştı dertli başım, 

Tevbe eyledim, akar mı ki gözden yaşım; 

Erenlerden nasîb almadan taş gönülüm, 


61

ايليك ييت ياشده عمروم ييلديك اويت 

ايا دوستالر عمل سيز مني باشيم قايت 

حبمد هللا پري مغان قولوم تويت 


ايليك سيكيز ياشقه کريدمي مني بيخرب 

قهار ايكان نفسيمين قيل زير و زبر 

مهت بريسنك شوم نفسيمکا اورسام ترب 


ايليك توقوز ياشقه يتيم داد و فرياد 

جان بريارده جانانيمين قيلمادمي ياد 

نه يوز بريله سينكا ايتاي قيلكيل آزاد 


كوزوم يوموب تا آچقونچه يت آلتميش 

بيليم باغالب مني قيلمادمي بري خيشي ايش 

كيچه كوندوز يب غم يوردوم مني ياز و قيش 


آلتميش بريده شرمنده مني کناهيم دين 

ايا دوستالر کوب قورقه مني اهليم دين 

جاندين كيچيب پناه تيالي خدامي دين 


آلتميش ايكي ياشده هللا پرتو سالدي 

باشدين آياغ غفلت الرمي رها قيلدي 

جانيم دليم عقليم هوشيم هللا ديدي 


Elli yedi yaşta ömrüm yel gibi geçti, 

Ey dostlar, amelsizim, başım kurudu, 

Allah’a hamd olsun, pîr-i kâmil elimi tuttu, 


Elli sekiz yaşa girdim, ben habersiz, 

Kahhâr Melik’im nefsimi eyle zir ü zeber, 

Himmet versen, kötü nefsime vursam teber, 


Elli dokuz yaşa ulaştım, feryâd ve fîgân, 

Cân verirken cânânımı akla, getirmedim. 

Ne yüz ile sana söyleyeyim, eyle âzâd, 


Gözümü yumup tâ açınca erişti altmış, 

Bel bağlayıp ben eylemedim bir iyi iş; 

Gece gündüz gamsız yürüdüm ben, yaz ve kış; 


Altmış birde pişmânım günâhımdan 

Ey dostlar, çok korkuyorum İlâh’ımdan; 

Cândan geçip kurtuluş dileyim Allah’ımdan 


Altmış iki yaşta Allah ışık saldı, 

Baştan ayağa gafletlerim yok eyledi, 

Cânım, gönlüm, aklım, şuûrum “Allah!” dedi 


62

آلتميش اوچده ندا كيلدي قول يريکا کري 

هم جانينك مني جانانينك مني جانينكين بري 

هو مششريين قولغه آليب نفسينكين قري 


قول خواجه امحد نفس ين تيفتيم نفس ين تيفتيم 

آندين كيني جانانيمين ايزالب تابتيم 

اوملاس بورون جان بريماك ين دردين تارتّيم 


Altmış üçte çağrı geldi; “Kul yere gir!, 

Hem cânınım, cânânınım, cânını ver, 

Hû kılıcını ele alıp nefsini kır…” 


Kul Hoca Ahmed, nefsi teptim, nefsi teptim, 

Ondan sonra cânânımı arayıp buldum; 

Ölmeden önce cân vermenin derdini çektim, 



صبح صادق دوشنبه کون يريکا کريدمي 

مصطفى⁪کا مامت توتوب كريدمي منا 

آلتميش اوچده سنت ديدى ايشتيب بيلدمي 

مصطفى⁪غه مامت توتوب كريدمي منا 

يري اوستيده يارانالرمي مامت توتى 

عامل مهه سلطانيم ديب نعره تارتى 

حقىن تابقان چني صوىف⁪الر قانالر يوتى 

مصطفی⁪غه مامت توتوب کريدمي منا 

الوداع ديب يري آستيغه قدم قويدوم 

ياروق دنيا حرام قيليب حقىن سويدوم 

ذکرين ايتيب يالغوز اولوب يالغوز کويدوم 

مصطفی⁪غه مامت توتوب کريدمي منا 

8. Hikmet 

Sabâh erken, pazartesi günü yere girdim, 

Mustafâ’ya mâtem tutup girdim ben işte. 

Altmış üçte sünnet dedi işitip bildim, 


Yer üstünde dostlarım mâtem tuttu, 

Bütün âlem “Sultânım” deyip nâra attı, 

Hakk’ı bulan gerçek sûfîler kanlar yuttu, 


“Elvedâ” deyip yer altına ayak bastım, 

Aydın dünyâyı Harâm kılıp Hakk’ı sevdim, 

Zikrini söyleyip yalnız olup, yalnız yandım, 


63

طه اوقوب تون كيچه⁪الر قامي بولدوم 

كيجه مناز کوندوزالرى صامي بولدوم 

بو حال برله يري آستيده دامي بولدوم 


آلتميش كيچه آلتميش كوندوز بري يول طعام 

تانك آتقونچه مناز اوقوب بري يول سالم 

آلتميش اوچده بولدى عمرمي آخر متام 


حق مصطفى روحى کيليب بولدى امام 

مجله ملك يري آستيده بولدى غالم 

کوب يغالدمي حق مصطفى بريدى انعام 


معراج توىن نور ديدم فرزند ديدی 

قولوم توتب امتيم سن امت ديدی 

سنتيم⁪ىن حمكم توتقيل دلبند ديدی 

مصطفى⁪⁪غه مامت توتوب كريدمي منا 

قيامت⁪ده يول آداشسنك يولغه ساالى 

حممد ديب تشنه بولسنك قولونك آالى 

فرزندمي ايلكينك توتوب جنّت كراى 


اى يارانالر بو سوز ايشتيب شوقيم آرتدى 

امّت ديدى ايچ و تاشيم نورکا باتدى 

پرتو ساليب ديداريىن حق كورساتدى 


“Taha” okuyup akşam ve geceler kâim oldum, 

Gece namâz gündüzleri oruçlu oldum, 

Bu hâl ile yer altında dâim oldum, 


Altmış gece altmış gündüz bir kez yemek, 

Tan atana kadar namâz kılıp bir kez selâm, 

Altmış üçte oldu ömrüm sonunda tamâm, 

Mustafâ’ya mâtem tutup girdim ben işte 

Hakk Mustafâ rûhu gelip imâm oldu, 

Bütün varlık yer altında köle oldu, 

Çok ağladım, Hakk Mustafâ müjde verdi, 


Mirâc gecesi “Gözümün nûru evlâd...” dedi, 

Elimi tutup “Ümmetimsin ümmet” dedi, 

“Sünnetimi sıkı tutasın gönüldaşım” dedi, 


“Kıyâmette yol kaybedersen yola salayım, 

Muhammed deyip susamış olsan elini tutayım, 

Evladım deyip elini tutup cennete girdireyim.” 


Ey dostlar bu sözü işitip şevkim arttı, 

“Ümmet” dedi, iç ve dışım nûra battı, 

Nûrunu salıp cemâlini Hakk gösterdi 


64

ديدار كوروب روحوم اوچوب عرشقه قوندى 

موسى صفت وجودالرمي كويوب ياندى 

جمنون صفت خيل خويش⁪دين قاجيب تاندى 


يري آستيده خوارليغ تارتيم كوب مشقت 

توشك ياستوق تاشدين قيليب چيكتم حمنت 

اى يارانالر بو دنياده يوق فراغت 


تا مشقت تارمتاغونچه وصلى قيدا 

خذمت قيلماى درد حالت بوملس پيدا 

جان و دل⁪ىن تا قيلمسنك حقّه شيدا 


يري آستيغه کريدمي ايرسه بيخود بولدوم 

كوزوم آچيب مصطفى⁪ىن حاضر کوردوم 

عاصى جاىف امّت⁪الرىن حالني سوردوم 


ايا فرزند مندين سورسنك قنی امّت 

امّت ديدی کوکسوم توله داغ حسرت 

امت اوچن کوب تارته مني حقدين کلفت 


امّت⁪الرمي يازوقالرين هر مجعه کيچ 

آليب كيلكاى يا حممد سني موىن چيچ 

تا كه يغالب سجده ايالى تنكريغه کيچ 


Cemâlini görüp rûhum uçup arşa kondu, 

Mûsâ gibi varlığım tutuştu yandı, 

Mecnûn gibi eş ve dosttan kaçıp saklandı, 


Yer altında çok eziyet, zorluk çektim, 

Döşek yastık taştan yapıp sıkıntı çektim; 

Ey dostlar bu dünyada dinlenmek yok, 


Böyle zorluk çekmedikçe vaslı nerde? 

Hizmet kılmadan peydâ olmaz hâl derdi, 

Cân ve gönlünü kılmadıkça Hakk’a tutkulu, 


Yer altına girmek ile nefsimden geçtim, 

Gözümü açınca Mustafâ’yı hâzır gördüm, 

İsyân eden, cefâ veren, ümmetlerin hâlini sordum, 


“Ey evlad benden sorsan ümmet hani,” 

“Ümmet” dedi göğsüm dolarak hasret yarası, 

“Ümmetim için çok çekiyorum Hakk’dan külfet” 


“Ümmetlerimin Günâhlarını her Cumâ affet…” 

Alıp geleyim ya Muhammed, sen bunu ayır, 

“Ta ki ağlayıp secde eyleyim Rabbim affet…” 


65

هر مجعه کيچ امّت⁪⁪الرىن کناهى⁪ىن 

آليب کيلكان يا حممد كورکيل موىن 

امّت⁪الرينك نيالر قيلور امحد سىن 


مني ملك⁪دين شرم آلور مني اى امتيم 

يراتقاندين قورقمس موسني پست مهتيم 

كيچه يامتای طاعت قيلسنك خوش دولتيم 


يري آستيغه کريدمي دوستالر ىب⁪اختيار 

امني دينكالر آل اصحاب هم چهار يار 

امت⁪الرىن جرمني کيچکيل پروردگار 


قول خواجه امحد مني دفرتى ثاىن ايتيم 

ايكى عامل عشرتالرين مى⁪كا ساتيم 

اوملاس بورون جان اچيغني زهرين تاتيم 


“Her Cumâ affet ümmetlerin günâhını…” 

Alıp geleyim ya Muhammed sen bunu gör, 

Ahmed ümmetlerin neler eyler senin?” 


“Ben melekten utanç duyarım, ey ümmetim…” 

Yaratan’dan korkmaz mısın düşük himmetim, 

Gece yatmadan ibâdet etsen hoş devletim, 


Yer altına irâdesiz olarak girdim, dostlar, 

“Âmin” deyiniz âl ve ashâb ve çehâr-yâr, 

Ümmetlerin suçunu Allah’ım bağışla, 


Kul Hoca Ahmed ben ‘ikinci defteri’ söyledim 

İki âlem eğlencelerini toptan sattım, 

Ölmeden önce Cân acısının zehrini tattım, 



ايا دوستالر حسب حاليم بيان ايالي 

نه سبب دين حقدين قورقوب غاركا كريدمي 

چني دردليك كا بو سوزالرين عيان ايالي 

اول سبب دين حقدين قورقوب غاركا كريدمي 

9. Hikmet 

Ey dostlar hasb-i hâlimi söyleyeyim, 

Ne sebepten Hakk’tan korkup kabre girdim, 

Gerçek dertliye bu sözümü bildireyim, 

O sebepten Hakk’tan korkup kabre girdim. 

66

غار ايچينده کيچه کوندوز طاعت قيلدمي 

تطوّع مناز اوقوب عادت قيلدمي 

هر نه جفا تيكسه آنكا طاقت قيلدمي 


غار ايچينده مصطفي ين حاضر كوردوم 

سالم قيليب ادب بريله بيخود توردوم 

عاصي جايف امت الرين حالني سوردوم 


غاركا كريماك رسول هللا سنت الري 

طاعت قيلماق حق رسول ين عادتالري 

غريب الركا رحم قيلماق شفقت الري 


امت بولسنك کيچه کوندوز تينماي ييغال 

بغرينك پيشيب اوپكانك تيشيب يوراك دغال 

اجل كيلسه مردانه وار بيلينك باغال 


بري كون سيين عمرونك بركي بولغاي خزان 

اجل كيلماي توبه قيلغيل ايا نادان 

شايد سينكا رحم ايالكاي ايزمي يزدان 

اول سببدين حقدين قورقوب غاركا كريدمي 

چني دردليكين ايشي ايرور سوز و کداز 

کوز ياشي دور حق قاشيده حتفه نياز 

کيچه کوندوز تينماي قيلغيل روزه مناز 


Kâbir içinde gece-gündüz ibâdet eyledim, 

Nâfile namâz kılıp adet eyledim, 

Her ne cefâ gelse ona dayandım, 


Kâbir içinde Mustafâ’yı hâzır gördüm, 

Selâm verip edep ile şaşırıp kaldım, 

Âsî-Câfî ümmetlerinin hâlini sordum, 


Kabre girmek Rasûlullah sünnetleri, 

İbâdet eylemek Hakk Rasûlü’nün âdetleri, 

Garîblere rahmet eylemek şefkatleri, 


Ümmet olsan gece-gündüz dinmeden ağla, 

Bağrın pişip ciğerini deşip yürek dağla, 

Ecel gelse mertler gibi belini bağla, 


Bir gün senin ömrünün yaprağı sararınca, 

Ecel gelmeden tevbe eyle ey câhil , 

Meğer sana rahmet eyleye Azîm Yezdân, 


Gerçek dertlinin işidir söz ve icrâat, 

Gözyaşıdır Hakk karşısında niyâz armağanı, 

Gece-gündüz dinmeden oruç, namâz kıl, 

O sebepten Hakk’tan korkup kabre girdim, 

67

ايا فرزند امت الرين دردي اورتار 

فسق فجور كناه الري تاغ دين آرتار 

دين ين قويوب دنيا مالني اوزكا تارتار 


قول خواجه امحد تكبري ايتيب صحبت باشال 

هاي هوس من من⁪ليك ين يراق تاشال 

سحرالرده چار ضرب اوروب تينماي ايشال 


Ey evlad ümmetlerin derdi örter, 

Yanlış, noksan günâhları dağdan artar, 

Dini bırakıp dünyâ mâlını kendine çeker, 


Kul Hoca Ahmed tekbîr deyip sohbete başla, 

Hay u heves, ben-benliği uzağa gönder, 

Seherlerde dört dövünüp dinmeden çalış, 



حق تعاىل فضلى بريالن فرمان قيلدى 

ايشتيب اوقوب يريكا كريدى قول خواجه امحد 

آلتميش اوچده سنت⁪الرين حمكم توتوب 

ايشتيب اوقوب بريكا كريدى قول خواجه امحد 

يري اوستيده اوملس بورون تريك اولدوم 

آلتميش اوچده سنت ديدى ايشتيب بيلدمي 

يري آستيده جانيم بيله قوللوق قيلدمي 


ايرانالردين فيض و فتوح آالملادمي 

يوز يكرمه بيش⁪كا کريدمي بيالملادمي 

حق تعاىل طاعت⁪الرين قيالملادمي 


10. Hikmet 

Hakk Teâlâ fazlı ile fermân eyledi, 

İşitip okuyup yere girdi Kul Hoca Ahmed, 

Altmış üç yaşta sünnetlerini sıkı tutup, 

İşitip okuyup yere girdi Kul Hoca Ahmed. 

Yer üstünde ölmeden önce diri öldüm, 

Altmış üç yaşta sünnet dedi işitip bildim, 

Yer altında cânım ile kulluk eyledim, 


Erenlerden feyz ve fetih alamadım, 

Yüz yirmibeş yaşa girdim bilemedim, 

Hakk Teâlâ’ya ibâdelerini kılamadım, 


68

بولغاى مني مو حممدىن خاص امىت 

امت ديسه عاصى⁪الرين خوش دولىت 

بالدين تاتليغ ايرور منكا بو حمنىت 


بيزالر اوچون جانالر چيكىت اول حممد 

امت بولسنك غم ييمس سني يالغان امت 

کيچه کوندوز حاصل⁪الرينك عيش عشرت 


ايليك ياشده ندا كيلدى اوملك آسان 

شرطى اولدور سينده بولسه نور اميان 

تانكال بارسنك ديداريغه قيلور مهمان 


اى مؤمن⁪الر بو دنياىن پاياىن يوق 

چني اولورسني هرکيز موىن يالغاىن يوق 

كيم بيلمسه و هللا آىن امياىن يوق 


اصليم تفراق نسليم تفراق برچه دين خوار 

باسيب اوتسنك مردار جسميم قيلغوچى عار 

کيم عار ايتسه شيطان قومى هوس بار 


چني ذاکرغه خدا اوزى قيلدى رمحت 

تانكال بارسه جنت ايچره بريور خلعت 

روز حمشر ديدار كوروب سورگاى دولت 


Olur muyum Muhammed’in hâs ümmeti, 

Ümmet dese âsîlerin hoş devleti, 

Baldan tatlıdır bana bu mihneti, 


Bizler için cânlar çekti o Muhammed, 

Ümmet olsan gâm yemezsin sahte ümmet, 

Gece gündüz elde ettikleri yeme-içme ve işret, 


Elli yaşda ses geldi ölmek kolay, 

Şartı odur sende olsan imân nûru, 

Sabahla gitsen Cemâline eyler konuk, 


Ey müminler bu dünyânın sonu yok, 

Doğru bilirsen aslâ bunun yalanı yok, 

Kim bilmese vallahi onun imânı yok, 


Aslım toprak, neslim toprak, herşeyden âciz, 

Basıp geçsen kirli cismin kılacağı âr, 

Kim âr etse şeytân kavmi havası var, 


Gerçek zakire Allah kendi eyledi rahmet, 

Sabahla varsa cennet içinde verir hilat, 

Mahşer günü Cemâl görüp sorunca devlet, 


69

بنده بولسنك حمنت تارتقيل غافل آدم 

عاقل ايرسنك غنيمت دور سنكا شولدم 

امانت دور عزير جانينك يورمه ىب غم 


آلتميش اوچده سنت بولدى يريكا كريمك 

رسول اوچون ايكى عامل بر باد بريمك 

عاشق⁪الرىن سنىت دور تريك اوملك 


امّت بولسنك ايشتيب جانينك بريمس موسني 

مصطفى⁪غه جانينك قربان قيلمس موسني 

جان نه بولغاى اميانينكىن بريمس موسني 


قول خواجه امحد آلتميش اوچده غايب بولدی 

ادب ساقالب مصطفى⁪غه نايب بولدى 

سلطان بولدى حمنت تارتيب تايب بولدى 


Kul olsan sıkıntı çek gâfil insân, 

Akıllı isen ganîmetdir sana şu dem, 

Emânetdir azîz cânın yürüme gamsız, 


Altmış üç yaşta sünnet oldu yere girmek, 

Rasûl için iki âlem berbât edivermek, 

Âşıkların sünnetidir diri ölmek, 


Ümmet olsan işitip cânını vermez misin? 

Mustafâ’ya cânını kurbân eylemez misin? 

Cân ne olacak, imânını vermez misin? 


Kul Hoca Ahmed altmış üç yaşta gaib oldu, 

Edebi koruyup Mustafâ’ya nâib oldu, 

Sultân oldu, sıkıntı çekip tayyib oldu, 



ايا دوستالر پاك عشقنی قولغه آلدمي 

بو دنيانی دمشن توتوب يوردوم منا 

يقام توتوب حضرتيغه سيغنيب کيلدمي 

عشق بابی⁪ده منصور صفت بولدوم منا 

11. Hikmet 

Ey dostlar temiz aşkını ele aldım, 

Bu dünyâyı düşman tutup yürüdüm ben işte. 

Yakam tutup Hazret’ine sığınıp geldim, 

Aşk kapısında Mansûr gibi oldum ben işte 

70

عشق يوليده عاشق بولوب منصور اوتی 

بيلني باغالب حق عشقی⁪نی حمکم توتی 

مالمت⁪الر اهانت⁪الر کوب ايشتی 

ای مؤمنالر مني هم منصور بولدوم منا 

عاشق منصور انا احلق⁪⁪نی تيل⁪کا آلدی 

جربيل کيليب انا احلق⁪نی بريکا ايدی 

جربيل کيليب باشنك بري ديب يولغه سالدی 

دارکا آسيليب ديدارينی کوردوم منا 

منصور کيلکاچ دار ايکيليب اوزی آلدی 

باطن کوزی آچوقالری حريان قالدی 

پرتو ساليب هللا اوزی نظر قيلدی 

وا شوقا ديب ديدارينی کوردوم منا 

نيدا کيلدی اوشل دارغه کوب بوغماغيل 

حمکم تورغيل هريان باقيب سن آغماغيل 

تاشقه آيدی امرمي توتوب سني تيکما کيل 

لوح احملفوظ ختته سيده کوردوم منا 

اوچ يوز مال يغيليب بتی کوب روايت 

شريعت دور مني هم بتای بري روايت 

طريقت⁪ده حقيقت⁪ده حق محايت 

باشيم برييب حق سرينی بيلدمي منا 

انا احلق⁪نی معنی⁪سنی بيلماس نادان 

دانا کرياک بو يولالرده پاک مردان 

عاقل قول⁪الر حق يادينی ايدی جانان 

جاندين کيچيب جانانه⁪نی سويدوم منا 

Aşk yolunda âşık olup Mansûr geçti, 

Belini bağlayıp Hakk işini sıkı tuttu, 

Melâmetler ihânetler çok işitti, 

Ey müminler hem Mansûr oldum ben işte. 

Âşîk Mansûr “Enel Hakk’ ı dile getirdi, 

Cebrâil gelerek “Enel Hakk”ı beraber söyledi, 

Cebrâil gelerek başın ver deyip yola saldı, 

Darağacına asılıp cemâlini gördüm ben işte. 

Mansûr gelince dârağacı eğilip kendi aldı, 

Bâtın gözü açık olanlar hayrân kaldı, 

Işık salıp Allah kendisi nazâr eyledi, 

Ey sevgili deyip cemâlini gördüm ben işte. 

Nidâ geldi o dârağacına: “çok boğma” diye, 

“Sıkı dur her yan bakıp, sen ağma”diye, 

Taşa dedi: “Emrimi tutup sen değmeyesin” 

Levh-i Mahfûz tahtasında gördüm ben işte. 

Üç yüz molla yığılıp yazdı çok rivâyet, 

Şeriatdır ben de yazayım bir rivâyet, 

Tarikatda hakikatda haktır himâye etmek, 

Başımı verip Hakk sırrını bildim ben işte. 

“Enel Hakk’ın anlamını bilmez câhil, 

Bilge gerek bu yollarda, mertler denizi, 

Akıllı kullar Hakk yâdına “sevgili” dedi, 

Cândan geçip Sevgili’yi sevdim ben işte. 

71

اميا قيلدمي دانا بولسه معنی آلسون 

قال علمدين بتيب ايدمي نشان قالسون 

در و گوهر سوزالرمينی ايچکا سالسون 

حالدين ايتيب عاشق⁪الرغه بريدمي منا 

ايسيز منصور خوارليق بريله بولدی ادا 

بري سوز بريله يارانالردين بولدی جدا 

حال تيلني هيچ کيم بيلمس تنکرمي کواه 

قانالر يوتوب مني هم کواه بولدوم منا 

شاه منصورنی انا احلقی بيجا اميس 

يولنی تابقان بيزکا اوخشاش کمراه اميس 

هر ناجنس⁪الر بو سوزالردين آکاه اميس 

آکاه بولوب بوی خدا آلدمي منا 

بري تون سحر غريب منصور کوب يغالدی 

پرتو ساليب هللا اوزی رحم ايالدی 

آندين سونکره چلنت باقب شراب بريدی 

داناالرغه بو سوزالرنی ايدمي منا 

نادان⁪الرکا ايسيز سوزوم حيف حکمت 

آدم مني ديب بيلني باغالر قانی مهت 

دنيا اوچون بري برييغه قيلماس شفقت 

ظامل⁪الرکا اسري بولوب اولدمي منا 

ظامل⁪الرده حدنه بولغای بيزده کناه 

درويش⁪الرنی حلقی مردار اومتس دعا 

اول سبب⁪دين پادشاه قيلور بيزکا جفا 

آيت حديث معنی⁪سيدين ايدمي منا 

Îmâ eyledim ârif olsa ibret alsın, 

Zâhir ilminden yazıp söyledim işâret kalsın, 

İnci-gevher sözlerimi gönlüne koysun, 

Hâlden deyip Aşıklara verdim ben işte. 

Sâhibsiz Mansûr hor görülmekle tam oldu, 

Bir söz ile dostlardan ayrı kaldı, 

Kalb hâlini hiç kimse bilmez, Tantanık Rabb’im, 

Kanlar yutup ben hem tanık oldum ben işte. 

Şeyh Mansûr’un “Enel Hakk”ı yersiz değil, 

Yolu bulan bize benzer günâhkâr değil, 

Her soysuzlar bu sözlerden haberli değil, 

Haberli olup Hakk kokusu aldım ben işte 

Bir gece seherde garîb Mansûr çok ağladı, 

Işık salıp Allah kendisi rahmet eyledi, 

Ondan sonra Kırklar bakarak şarâp verdi, 

Bilgelere bu sözleri dedim ben işte 

Câhillere değil sözüm, dolu hikmet, 

İnsanım deyip belini bağlar, hani himmet? 

Dünyâ için birbirine eylemez şefkat, 

Zâlimlere esîr olup öldüm ben işte. 

Zâlimlerde had ne ola, bizde Günâh, 

Dervîşlerin huyu kötü, geçmez duâ, 

O nedenle Sultân kılar, bize cefâ, 

Âyet hadîs anlamından söyledim ben işte. 

72

ظامل اکر جفا قيلسه هللا ديکيل 

ايلکينك آچيب دعا ايالب بويون سونکيل 

حق دادينك⁪کا يتمس بولسه کله قيلکيل 

حقدين ايشتيب بو سوزالرنی ايدمي منا 

ظامل اکر ظامل ايالسه منکا يغال 

ياشينك ساچيب منکا سيغنيب بيلينك باغال 

حرام شبهه ترك ايتبان يورك داغال 

ظامل⁪الرکا يوز مينك بال بريدمي منا 

ظامل⁪الرنی قربی نيدور مني يراتقان 

يراتقان⁪نی منظور قيلمای سني اونوتقان 

ميندين کيچيب ظامل⁪الرنی ايلکني توتقان 

ظامل⁪الرکا اوزوم رواج بريدمي منا 

سينکا جزا يراتقانغه يالبارمادينك 

هللا ديبان تونالر توروب اينکرامنادينك 

حقيقت⁪دين سوزالر ايتيم ايشتمادينك 

ظامل⁪الرنی ايلکيلن اوزون قيلدمي منا 

ای بی⁪خرب حقه کونکل يوکورمتادينك 

دنيا حرام آندين کونکل ساوومتادينك 

نفس⁪دين کيچيب هللا سری تولغامنادينك 

بو نفس اوچون زار حريان بولدمي منا 

ظامل⁪الرنی شکوه قيلمه ظامل اوزونك 

خويونک ريا تأثري قيلمس خلقه سوزونك 

دنيا مالني توال بريدمي توميس کوزونك 

حريص⁪الرنی سجني ايچره سالدمي منا 

Zâlim eğer cefâ eylese “Allah” de, 

Elini açıp duâ eyleyip sabreyle, 

Hakk yardımına yetmez olsa endişe eyle, 

Hakk’dan işitip bu sözleri söyledim ben işte. 

“Zâlim eğer zulüm eylese Bana ağla, 

Yaşını saçarak Bana sığınıp belini bağla, 

Harâm şüphe terk ederek yürek dağla..” 

Zâlimlere yüzbin belâ verdim ben işte. 

Zâlimlerin yakınlığı nedir Ben Yaradan; 

Yaradan’ı aklına getirmeden sen unutan, 

Benden vazgeçip zâlimlerin elini tutan…” 

Zâlimlere kendim kıymet verdim ben işte. 

Sana cezâ, Yaradan’a yalvarmadın, 

“Allah” deyip geceleri kalkıp inlemedin, 

Gerçeklerden sözler söyledim, işitmedin, 

“Zâlimlerin elini uzun kıldım ben işte.” 

Ey habersiz Hakk’a gönül yürütmedin, 

Dünyâ Harâm, ondan gönül soğutmadın, 

Nefsden geçip Allah’a doğru yönelmedin, 

Bu nefs için ağlamaklı ve şaşkın oldum ben işte 

“Zâlimleri şikâyet etme, zâlim kendin, 

Huyun riyâ, etki etmez halka sözün, 

Dünyâ mâlını dolu verdim doymaz gözün, 

Harîsleri “Siccin” içine saldım ben işte.” 

73

لعل لبی جنبش قيليب ايدی سنی 

جان دليم امت⁪الرمي کوز روشنی 

حقه قللوق مينکا امت بولغان قنی 

چني امت⁪نی سينه سينه قويدمي منا 

قول خواجه امحد حق سوزينی سوزالب اوتی 

عني اليقني طريقتده بوزالب اوتی 

علم اليقني شريعت⁪نی سوزالب اوتی 

حق اليقني حقيقت⁪دين ايدمي منا 

Kızıl dudağı hareketlenip Sen’i söyledi, 

Cân ve kalbim ümmetlerinin gözaydınlığı, 

“Hakk’a kul, bana ümmet olan hani?” 

Gerçek ümmetin sinesine koydum ben işte. 

Kul Hoca Ahmed Hakk sözünü söyleyip geçti, 

Aynel-yakîn tarikatta bozlayıp geçti, 

İlmel-yakîn Şeriatı gözleyip geçti, 

Hakkel-yakîn hakikatından söyledim ben işte. 


تعالی هللا عاشق⁪الرکا بريدی عشقني 

شاکر بولوب اورتاب يانيب کويدوم منا 

ايکی عامل کوزالرميغه خشخاش دانه 

کورومندی يالغوز حقنی سويدمي منا 

جاندين کيچيب يالغوز حقنی جانغه قوشتوم 

اندين سونکره دريا بولوب تولوب تاشتيم 

المکان⁪نی سري ايتيبان مقام آشتيم 

دنيا عقبني يوز مينك طالق قويدمي منا 

حق آلديده عقل کامل دم اوراملاس 

عشق شدّتی طغيان قيلسه بري دم تورماس 

پروانه ديك اخکر بولور اوزين بيلماس 

بو سرالرنی جانانه⁪دين تويدمي منا 

12. Hikmet 

Allah Teâlâ Aşıklara verdi aşkını, 

Şükreden olup tutuşup yandım ben işte, 

İki âlem gözlerime haşhaş tanesi, 

Görünmedi yalnız Hakk’ı sevdim ben işte. 

Cândan geçip yalnız Hakk’ı câna kattım, 

Ondan sonra deryâ olup dolup taştım, 

Lâmekân-ı seyrederek makâm aştım, 

Dünyâ ardında yüzbin talâk koydum ben işte. 

Hakk önünde en üstün akıl bile duramaz, 

Aşk şiddeti coşsa bir an durmaz, 

Kelebek gibi kor hâline gelip kendini bilmez, 

Bu sırları Sevgili’den duydum ben işte. 

74

طريقت⁪نی يولالرينی عقبه⁪سی کوب 

پاك عشقی⁪نی قولغه آملای بوملاس يوروب 

ديدارينی کورسه بوملاس تون کون اوتوب 

هيچ اوخالمای ديدارينی کوردوم منا 

طريقت⁪نی يولی قاتيغ طرفه شاشتيم 

باشيم قاتی پري مغان سری قاچتيم 

پري ايتاکني توتوب باطن کوزين آچتيم 

رسوا بولوب يول⁪الر کيزيب يوردوم منا 

طريقت⁪نی يول⁪الريدر قاتيغ عذاب 

بو يولالرده نيچه عاشق بولدی تراب 

عشق يوليغه هرکيم کريسه حالی خراب 

ايرنالردين يول⁪نی سوراب يوردمي منا 

طريقت⁪نی يول⁪الريدور طرفه اولوغ 

روزی قيلکان بنده سيغه بولغای ياوغ 

اوچقونی⁪غه طاقت قيلمس يتی متوغ 

ای يارانالر عزيز جاندين تويدمي منا 

حقيقت⁪نی معنی⁪سی⁪کا يتکان کشی 

بيخود بولوب کويوب يانار ايچی تاشی 

قانالر آقار کوزالريدين آقار ياشی 

کوز ياشيم⁪نی حتفه قيليب باردمي منا 

شريعت دور عاشق⁪الرنی افسانه⁪سی 

عارف عاشق طريقت⁪نی دردانه⁪سی 

قيده بارسه جانانه⁪سی مهخانه⁪سی 

بو سرالرنی عرش اوستيده کوردوم منا 

Tarîkatın yollarının ötesi çok, 

Temiz aşkını ele almadan yürüyüp olmaz, 

Cemâlini görse olmaz gece gündüz uyuyup, 

Hiç uyumadan Cemâlini gördüm ben işte. 

Tarîkatın yolu çetin sonsuz şaştım, 

Başım kurudu Pîr-i Kâmil’e kaçtım, 

Pîr eteğin tutup bâtın gözünü açtım, 

Rezil olup yollar gezip yürüdüm ben işte, 

Tarîkatın yollarıdır çetin azâb, 

Bu yollarda nice âşık oldu toprak, 

Aşk yoluna her kim girse hâli harâb, 

Erenlerden yolu sorup yürüdüm ben işte 

Tarîkatın yollarıdır sonsuz yüce, 

Nasîb kılan kuluna oldu yakın, 

Zerresine dayanamâz yedi cehennem, 

Ey dostlar azîz Cândan doydum ben işte. 

Hakikatın anlamına yeten kişi, 

Şaşkın tutuşup yanar içi dışı, 

Kanlar akar gözlerinden akan yaşı, 

Gözyaşımı armağan eyleyip vardım ben işte. 

Şeriattır âşıkların efsânesi, 

Ârif âşık tarikatın inci tanesi, 

Nereye gitse Sevgili’si, evdeşi, 

Bu sırları arş üstünde gördüm ben işte. 

75

حمبت⁪نی باغني کيزمای عاشق بوملس 

خوارلق زارلق تارمتاکوجنه نفسينک اوملس 

بري قطره⁪غه قانع بوملای اول در بوملس 

قانع بولوب خاص گوهرين آلدمي منا 

عشق اوتيغه کويکان عاشق رنکی اوچار 

عقبی سری جدل قيليب موندين کوچار 

مونده بولغان کره⁪الرنی آندي آچار 

رسول دنيا جيفه ديدی قويدوم منا 

حقيقت⁪ليق عاشق⁪الرنی رنکی سينوق 

آيينه⁪غه نظر قيلسه آندين تانوق 

اوزی حريان کونکلی ويران کوزی ياشلوق 

قدريت⁪غه حريان بولوب قالدمي منا 

هللا ايدی کوب يغالسنك کورکونك مينی 

زاری قيلسنك بندم ديبان ايتغوم سنی 

جاندين کيچيب مينی استار عاشق قنی 

اهلام کيلدی چني قوالقغه آلدی منا 

چني کونکل⁪ده کويکانالرکا ديدار عطا 

يلغان عاشق يولغه کريسه مهه خطا 

چني عاشق⁪نی کوزی ياشليغ قدّی دوتا 

دوتا بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

حقيقت⁪ليغ چني عاشق⁪غه حتفه بريکوم 

روز حمشر نچوک سن ديب حالني سورکوم 

شفيع بولوب شفاعت⁪نی اوزوم قيلغوم 

رمحتنکدين اميد توتوب کيلدمي منا 

Aşkın bağını gezmeden âşık olunmaz, 

Hakirlik-ağlamaklık çekmedikçe nefsin ölmez, 

Bir damlaya râzı olmadan o inci olmaz, 

Râzı olup hâs cevherinden aldım ben işte. 

Aşk ateşine yanan âşığın rengi uçar, 

Âhirete doğru çekip alıp burada geçer, 

Burada olan düğümlerini orada açar, 

Rasûl dünyâ leştir dedi bıraktım ben işte. 

Gerçek âşıkların rengi soluk, 

Aynaya göz atsa ondan parlak, 

Özü hayrân gönlü vîrân gözü yaşlı, 

Kudretine hayrân olup kaldı ben işte. 

Allah dedi “Çok ağlasan göresin Beni, 

Ağlayıp inlesen kulum deyip söyleyim seni, 

Cândan geçip beni isteyen âşık hani...”, 

İlhâm geldi gerçek kulağa aldım ben işte. 

Gerçek gönülde yananlara Cemâl armağan, 

Yalancı âşık yola girse herşey hatâ, 

Gerçek âşığın gözü yaşlı bedeni bükük, 

Bükük olup yer altına girdim ben işte. 

Hakikatli gerçek âşığa armağan vereyim, 

Mahşer günü ‘‘Nasılsın’’ deyip hâlini sorayım, 

Şefâatçi olup şefâati kendim kılayım, 

Rahmetinden ümîd tutup geldim ben işte. 

76

قول خواجه امحد حق يادينی آيغيل مدام 

حقدين قورقوب تينمای يغال علی الدوام 

مناز اوقوب روزه توتوب هر صبح شام 

مونداغ قيليب مرادميغه يتيم منا 

Kul Hoca Ahmed Hakk zikrini söyle dâimâ, 

Hakk’dan korkup dinmeden ağla boyuna, 

Namâz kılıp oruç tutup her sabâh akşam, 

Böyle yapıp murâdıma erdim ben işte. 


اول قادرمي قدرت برالن نظر قيلدی 

خرّم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

غريب بنده⁪نك بو دنيادين سفر قيلدی 

حمرم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

ذاکر بولوب،‏ شاکر بولوب حقنی تابتيم 

دنيا عقبی حرام قيليب ينچيب تيفتيم 

شيدا بولوب رسوا بولوب جاندين اوتّيم 

بی⁪غم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

شوملوغوم دين تاغ تاشالر سوکتی مينی 

فصيح تيلده سوکوب ايدی حتفنک قانی 

عاشق بولسنگ اوّل باريب حقنی تانی 

مرهم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

سيزنی بيزنی حق يراتی طاعت اوچون 

ای بوالعجب ايچمك ييمك راحت اوچون 

قالوا بلی ديدی روحوم حمنت اوچون 

ادهم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

13. Hikmet 

O Kâdir’im kudret ile nazar eyledi, 

Mutlu olup yer altına girdim ben işte. 

Garîb kulun bu dünyâdan göç eyledi, 

Mahrem olup yer altına girdim ben işte. 

Zikreden olup, şükreden olup Hakkı buldum; 

Dünyâ, âhiret harâm eyleyip vurup teptim; 

Tutkun olup, rezil olup cândan geçtim; 

Gamsız olup yer altına girdim ben işte. 

Kötülüğümden dağlar, taşlar çekiştirdi beni, 

Açık dilde çekiştirip dedi armağanın hani? 

Âşîk olsan, önce varıp Hakk’ı tanı, 

Mahrem olup yer altına girdim ben işte. 

Sizi, bizi Hakk yarattı ibâdet için; 

Ey acâip, içmek, yemek, râhat için; 

“Kâlû belâ” dedi rûhum sıkıntı için; 

Edhem olup yer altına girdim ben işte. 

77

نفسيم مينی کوب يوکورتی حقّه باقمای 

کيچه کوندوز بی⁪غم يوردوم ياشيم آقمای 

های هوس ما و من⁪نی اوتقه ياقمای 

پرغم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

قلنی کورسم قلی بولوب خذمت قيلسام 

تفراق صفت يول اوستيده يولی بولسام 

عاشق⁪الرنی کويوب اوچکان کولی بولسام 

مهدم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

جاندين کيچيب حمنت تارتيم بندم ديدی 

قانالر يوتوب هللا ديدمي رحم ايالدی 

دوزخ ايچره قاملسون ديب غميم يدی 

خرم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

ياشيم يتی آلتميش اوچکا بر کونچه يوق 

وا دريغا حقين تامبای کونکلوم سنوق 

يري اوستيده سلطان مني ديب بولدوم اولوق 

شاکر بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

شيخ مني ديبان دعوی قيليب يولده قالدمي 

فَشُ‏ دستار پوجك پل⁪غه ساتيب کيلدمي 

نفسيم مينی هوا قيلدی يولده قالدمي 

بيدم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

باشيم تفراق اوزوم تفراق جسميم تفراق 

حق وصلی⁪کا يتارمني ديب روحوم مشتاق 

کويدمي ياندمي بوالملادمي هرکز آفاق 

شبنم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

Nefsim beni çok yürüttü, Hakk’a bakmadan; 

Gece gündüz gamsız yürüdüm, yaşı akmadan; 

Hay u heves, ben-benlik ateşe yakmadan; 

Gamla dolu olup yer altına girdim ben işte. 

Kulu görsem, kulu olup hizmet eylesem, 

Toprak gibi yol üstünde yolu olsam, 

Âşıkların yanıp uçuşan külü olsam, 

Hemdem olup yer altına girdim ben işte. 

Cândan geçip sıkıntı çektim, kulum dedi; 

Kanlar yutup “Allah” dedim, rahmet eyledi; 

Cehennem içinde kalmasın deyip gamımı çekti, 

Mutlu olup yer altına girdim ben işte. 

Yaşım ulaştı yirmi üçe, bir gün kalmadı, 

Vah ne yazık, Hakk’ı bulamayıp gönlüm kırık, 

Yer üstünde sultânım deyip oldum ulu, 

Şükreder olup yer altına girdim ben işte. 

Şeyhim diyerek iddia eyleyip yolda kaldım; 

Fes ve sarığı değersiz pûla satıp geldim; 

Nefs ve hevâ azdı, yorulup kaldım 

Huzûrsuz olup yer altına girdim ben işte. 

Başıp toprak, kendim toprak, cismim toprak; 

“Hakk vuslatına ererim” diye, rûhum hevesli 

Tutuştum yandım, olamadım aslâ tertemiz 

Şebnem olup yer altına girdim ben işte. 

78

پري مغان نظر قيلدی شراب ايچتيم 

شبلی ينکليغ مساع اوروب جاندين کيچتيم 

سرمست بولوب ايل خلقدين تانيب قاچتيم 

زمزم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

قل خواجه امحد ناصح بولسنك اوزونک⁪کا بول 

عاشق بولسنك جاندين کيچيب بري يولی اول 

نادانالرکا ايسنك سوزونك قيلمس قبول 

حمکم بولوب يري آستيغه کريدمي منا 

Pîr-i Kâmil nazar eyledi, şarâp içtim; 

Şiblî gibi semâ vurup cândan geçtim; 

Sarhoş olup il ve halktan çekinip kaçtım 

Zemzem olup yer altına girdim ben işte. 

Kul Hoca Ahmed, öğüt verici olsan, kendine ol; 

Âşîk olsan, cândan geçip bir kerecik öl, 

Câhillere desen, sözünü eylemez kabûl; 

Muhkem olup yer altına girdim ben işte. 


آيا دوستالر نادان بريال الفت بولوب 

بغرمي كويوب جاندين تويوب اولدوم منا 

توغرى ايتسام ايگرى يولغه بوينني تولغار 

قانالر يوتوب غم زهريغه تويدوم منا 

نادان بريله اوتكان عمرينك نار سقر 

نادان بارسه دوزخ اندين قيلغاى حذر 

نادان بريله دوزخ سارى قيلمانك سفر 

ناذان ايچره خزان ينكليغ سولدوم منا 

دعا قيلنك نادانالرىن يوزين کورماى 

حق تعاىل رفيق بولسه بري دم تورماي 

بيمار بولسه نادان⁪الرىن حالني سورماي 

نادانالردين يوز مينك جفا کوردوم منا 

14. Hikmet 

Ey dostlar câhil ile yakın olup, 

Bağrım yanıp Cândan doyup öldüm ben işte, 

Doğru söylesem eğri yola boynumu çeker, 

Kanlar yutup gâm zehrine doydum ben işte. 

Câhil ile geçen ömrüm nar sakar, 

Câhil olsan cehennem ondan çekinir, 

Câhil ile cehenneme doğru kılmayın sefer, 

Câhiller içinde yaprak gibi soldum ben işte. 

Duâ edin câhillerin yüzünü görmeyim, 

Hakk Teâlâ refîk olsa bir dem durmayayım, 

Hasta olsa câhillerin hâlini sormayayım, 

Câhillerden yüz bin cefâ gördüm ben işte. 

79

داد ايالسام حق دادميکا يتارموکني 

کوکسومداکي زنکارالرمي کيتارموکني 

مهه نادان بو عاملدين کيتارموکني 

نادانالردين يوز مينك جفا کوردوم منا 

حق وصلي⁪ين ايزالب تاپماي حريانه من 

تينماي يغالب کونکلي بوزوق ديوانه من 

حاليم سورسانک من طالب جانانه من 

جانان ايزالب فنا بولوب کيلدوم منا 

يري آستيغه قاچيب کريدمي نادانالردين 

ايلكيم آچيب دعا تيالب مردانالردين 

غريب جانيم يوز تصدق داناالردين 

دانا تامبای يري آستيغه كريدمي منا 

نادانالرىن ميندين سورمه کوکسوم چقه 

حقدين قورقوب مامت قورسم کوالر قهقه 

اغزى آچوق نفسى اولوق مثل لقه 

نادانالردين قورقوب سينكا کيلدمي منا 

طمع قيلمه نادانالردين قدرينك بيلمس 

ظلمت ايچره يول اداشسنك يولغه ساملس 

بوينونك قشيب زارى قيلسنك قولونك آملس 

نادانالرىن شكوه ايالب كيلد.م منا 

اوّل آخر خوبالر كيىت قالدمي يالغوز 

نادانالردين ايشتمادمي بري خيشى سوز 

دانا كيىت نادان قالدى يدمي افسوس 

يولين تامباى حريان بولوب قالدمي منا 

Haykırsam Hakk imdâdıma yetişir mi ki? 

Göğsümdeki paslarım gider mi ki? 

Bütün câhiller bu âlemden gider mi ki? 

Câhillerden yüz bin cefâ gördüm ben işte 

Hakk vuslatını arayıp bulmadan hayrâneyim, 

Durmadan ağlayıp gönlü harâb divâneyim, 

Hâlimi sorsan ben Sevgili’nin tâlibiyim, 

Sevgili arayıp yok olup geldim ben işte. 

Yer altına kaçıp girdim câhillerden, 

Elim açıp duâ isteyib merd kişilerden, 

Garîb cânım yüz tasadduk bilgelerden, 

Bilge bulmayıp yer altına girdim ben işte. 

Câhilleri benden sorma göğüsüm çıka, 

Hakk’dan korkup yas tutsam güler kahkahayla, 

Ağzı açık nefsi ulu misli lakka, 

Câhillerden korkup Sana geldim ben işte. 

Birşey umma câhillerden kadrini bilmez, 

Karanlık içinde yol şaşırsan yola salmaz. 

Boyun büküp yalvarsan elini tutmaz, 

Câhilleri şikayet ederek geldim ben işte. 

Önce-sonra iyiler gitti kaldım yalnız, 

Câhillerden işitmedim bir güzel söz, 

Bilge gitti câhil ler kaldı çektim üzüntü, 

Yolu bulamayıp şaşkın olup kaldım ben işte. 

80

داغ هجران ايزدى بغرمي قاىن دردمند 

دانا تفراق نادانالرىن كوكسي بلند 

آيت حديث بيان قيلسام قيلمس پسند 

كوكسوم تشينك درد و غم⁪کا تولدمي منا 

درد و حالت طغيان قيلدى بارمو طبيب 

عرض حاليم منكا ايتاى يالغوز حبيب 

برچه طالب اولوش آلدى من ىب⁪نصيب 

اولوش استاب دوتا بولوب كيلدمي منا 

خامنانينك ترك ايالبان اولوش آلكيل 

اى بيخرب دنيا ايشني آرقه سالكيل 

هللا سخى لطفني كوروب حريان قالكيل 

كورار من ديب فنا بولوب كيلدمي منا 

من دفرتی ثاىن ايدمي سزکا يادكار 

ارواحيم⁪⁪دين مدد تيالب اوقونك زينهار 

دعا قيالى واصل قيلسون پرواردکار 

رمحن ايكام عرض ايتكاىل کيلدمي منا 

حكمتيم⁪دين هبره آلغان کوزکا سورسون 

اخالص برالن کوزکا سورتوب ديدار كورسون 

شرطى اولدور رياضت⁪غه بويون سونسون 

جانالر چيکيب جانانه⁪ىن کوردمي منا 

ديدار اوچون گدا بولدمي امني دينك⁪الر 

ای طالب⁪الر حاليم کوروب غميم ينك⁪الر 

يولده قالغان قول امحدكا يول بريينك⁪الر 

يولىن ايزالب گدا بولوب کيلدمي منا 

Ayrılık yarası ezdi bağrımı hani dert ortağı, 

Bilge toprak, câhillerin göğüsü yüksek, 

Âyet, hadîs beyân etsem beğenmez, 

Göğsümü deşiniz derd ve gama doldum işte. 

Derd ve hâlet azıp coştu var mı tabîb 

Arz-ı hâlim sana söyleyim sadece Sevgili, 

Bütün tâlipler pay aldı ben nasipsiz, 

Pay isteyip iki büklüm olup geldim ben işte. 

Evini-barkını terk eyleyip pay al, 

Ey habersiz dünyâ işini geriye koy, 

Allah sahi lütfunu görüp hayrân kal, 

Görürüm deyip yok olup geldim ben işte. 

Ben ikinci defteri dedim size yâdigâr, 

Rûhumdan meded isteyip okuyun zinhâr, 

Duâ eyledim Vâsıl eylesin Allah, 

Rahmân Mâlikim arz etmeğe geldim ben işte. 

Hikmetimden nasîb alan göze sürsün, 

İhlâs ile göze sürüp Cemâl görsün, 

Şartı odur riyâzete boyun sunsun, 

Cânlar geçip Sevgili’yi gördüm ben işte. 

Cemâl için dilenci oldum âmîn deyiniz, 

Ey tâlipler hâlimi görüp gamımı yeyiniz, 

Yolda kalan Kul Ahmed’e yol veriniz, 

Yolu arayıp dilenci olup geldim ben işte. 

81

قول خواجه امحد گدا بولسنك حقه بولكيل 

باشينك برله ايرانالرکا خذمت قيلكيل 

نظر تابسنك حلقه قوروب صحبت قيلكيل 

حلقه ايچره آگاه بولوب توردوم منا 

Kul Hoca Ahmed dilenci olsan Hakk’a ol, 

Başın ile erenlere hizmet kıl, 

İlgi bulursan halka kurup sohbet kıl, 

Halka içinde âgâh olup durdum ben işte. 


فاذکروا هللا كثريا ديب آيت كيلدى 

ذکرين ايتيب زارى قيليب يوردوم منا 

ديداريىن عاشق⁪الرکا وعده قيلدى 

عشق يوليده جانيم برييب يوردوم منا 

چني عاشق⁪ىن هللا سويوب بندم ديدى 

ارا يولده قاملسون ديب غميم ييدى 

يالغانچى⁪الر ديدارميىن کورمس ديدى 

عشق بابيده حمكم بولوب توردوم منا 

عاقل ايرسنك گورستان⁪دين خرب آلغيل 

من هم شونداغ بولورمن ديب عربت آلغيل 

موتوا قبل ان متوتوا كا عمل قيلغيل 

بو حديث⁪ىن فكر ايالبان اولدمي منا 

خرب بريور فَليَضحَکوا قليال ديب 

ينه ايتور وليبكوا كثريا ديب 

بو آيت⁪نی معنيسى⁪کا عمل قيل ديب 

بو دنياده هيچ كوملايني يوردوم منا 

15. Hikmet 

Allah’ı çok zikredin” diye Âyet geldi, 

Zikrin deyip ağlayıp yürüdüm ben işte. 

Cemâlini Aşıklara vaad etti, 

Âşîk yolunda cânım verip yürürdüm ben işte. 

Sağlam âşıkı Allah sevip kulum dedi, 

Ara yolda kalmasın deyip tasasını çekti, 

Yalancılar cemâlimi görmez dedi, 

Aşk kapısında sağlam olup durdum ben işte. 

Akıllı isen kabristandan haber al, 

Ben de şunlar gibi olmam deyip ibret al, 

“Ölmeden önce ölünüz”e göre amel eyle, 

Bu hadîsi fikreyleyip öldüm ben işte. 

Haber verir “felyedhakû kalîlen” diye, 

Yine der “ve’l-yebkû kesîran” diye, 

Bu âyetini anlamına göre amel eyle diye, 

Bu dünyada hiç gülmeden yürüdüm ben işte. 

82

عمل⁪سيزالر قهقه کولور خرم يورور 

فرماىن⁪غه بويون سونغان پرغم يورور 

کيچه کوندوز ديده⁪الرى پُرمن يورور 

كوز ياشم⁪ىن دريا قيليب يوردوم منا 

نفس⁪دين کيچوب چني عاشقلر هللا ديدى 

سحر توروب چهارضرب اوروب كوزين اويدی 

رحم ايالبان هللا اوزى نظر سالدى 

آندين سونكره دريا بولوب تاشتيم منا 

ظامل نفسيم هيچ قوميايني اوتقه سالدى 

وجودالرمي اوز اوزيدين كويوب ياندى 

مشرک⁪الرىن امياين⁪ىن شيطان آلدى 

اعوذ باهلل بسم هللا ديب يوردمي منا 

منافق⁪الر دوزخ ايچره كويوب يانغاى 

اميان ايلتكان خالص بولوب يانيب چيقای 

اميان⁪⁪سيزالر اوّل آخر کويوب يانغاى 

اوغانيمدين اميان تيالب يوردمي منا 

نفسيم⁪نی هوا قيلدى طرفه شاشتيم 

باشيم آليب پري مغان سرى قاچتيم 

قول خواجه امحد عقبه⁪الردين يليب آشتيم 

اوچقان قوشديك المكانغه آشتيم منا 

Amelsizler kahkahayla güler şen yürür, 

Fermânına boynunu sunan gamla dolu yürür, 

Gece gündüz gözleri yaş dolu yürür, 

Gözyaşım deryâ eyleyip yürüdüm ben işte. 

Nefsden geçip sağlam âşıklar Allah dedi, 

Seher turup dört dövünüp gözünü oydu, 

Rahmeyleyip Allah özü nazar eyledi, 

Ondan sonra deryâ olup taştım ben işte. 

Zâlim nefsim hiç bırakmadan ateşe attı, 

Vücûdum kendi kendine tutuşup yandı, 

Müşriklerin imânını Şeytân aldı, 

Eûzubillah bismillah deyip yürüdüm ben işte. 

Münâfıklar cehennem içinde tutuşup yanınca, 

İmân eden Hâlis olup yanıp çıkınca, 

İmânsızlar önce sonra tutuşup yanınca, 

Allahımdan imân dileyip yürüdüm ben işte. 

Nefsim benim hevâ kıldı tafta şaştım, 

Başım alıp Pîr-i Kâmil tarafına kaçtım, 

Kul Hoca Ahmed ötelerden geçip aştım, 

Uçan kuş gibi Lâmekân’a aştım ben işte. 

83


وا دريغا نچوك قيلغوم غريب⁪ليغده 

غريب⁪ليغده غربت ايچره قالدمي منا 

خراسان و شام و عراق نيت قيلوب 

غريب⁪ليغىن كوب قدريىن بيلدمي منا 

نه⁪الر كيلسه كورمك کرياك اول خدادين 

يوسفىن آيرديالر اول کنعاندين 

توغغان يريمي اول مبارك ترکستاندين 

بغرميه تاش⁪ىن اوروب کيلدمي منا 

غربت تيكدى مصطفى⁪ديك ايرانالرغه 

اوتوز اوچ مينك صحابه هم يارانالرغه 

ابوبكر عمر عثمان مرتضى⁪⁪غه 

غربت تيکدى آالرکا ايغوم منا 

غربت تيكسه پخته قيلور کوب خام⁪الرىن 

دانا قيلور هم خاص قيلور کوب عام⁪الرىن 

كيار كري تون تابسه ييور طعام⁪الرىن 

آنينك اوچون تركستانغه کيلدمي منا 

غريب⁪ليغ⁪ده يوز ييل تورسه ايرور مهمان 

ختت و خبت بوستانالرى ايرور زندان 

غريبلقده قول بولدى اول حممود سلطان 

اى يارانالر غربت ايچره کويدمي منا 

غريب⁪ليغ⁪ده آرسالن بابام ايزالب تابىت 

هر سر کوروب پرده برله بو كوب يابىت 

حبمد هللا كوردوم ديدي ايزمي اوبىت 

اوشبو سرنی کوروب حريان قالدمي منا 

16. Hikmet 

Vah ne yazık, nasıl eyleyim Garîblikte, 

Garîblikte gurbet içinde kaldım ben işte. 

Horasan ve Şam ile Irak’a niyet eyleyip, 

Garîbliğin çok değerini bildim ben işte. 

Neler gelse, görmek gerek O Huda’dan; 

Yûsuf’unu ayırdılar o Ken’ân’dan; 

Doğduğum yer o kutlu Türkistân’dan, 

Bağırıma taşı vurup geldim ben işte. 

Gurbet değdi Mustafâ gibi erenlere, 

Otuz üç bin Sahâbe ve arkadaşlara, 

Ebû Bekir, Ömer, Osmân, Murtaza’ya 

Gurbet değdi onlara hem, söyleyeyim ben işte. 

Gurbet değse, pişkin eyler çok hamları, 

Bilge eyler, hem seçkin eyler çok sıradanları, 

Giyer çul elbise, bulsa yer yemekleri, 

Onun için Türkistan’a geldim ben işte. 

Garîblikte yüz yıl dursa, misâfirdir, 

Tahtı, bahtı, bağları zindândır, 

Garîblikte kul oldu o Mahmûd Sultân; 

Ey arkadaşlar, gurbet içinde yandım ben işte. 

Garîblikte Arslan Baba’m arayıp buldu; 

Gördüğü sırları perde ile sarıp örttü; 

“Allah’a hamd olsun, gördüm,” dedi, izimi öptü; 

Bu sırları görüp hayrân kaldım ben işte. 

84

آرزوليق من قرينداشليغ واليت⁪غه 

اولوغ بابام روضه⁪سى آق تربت⁪غه 

بابام⁪ىن روحى سالدى بو غربت⁪غه 

هيچ بيلمامسن نچوك تقصري قيلدمي منا 

قول خواجه امحد سوزالكاىن حق⁪ىن يادى 

ايشيتماكان دوستالريغه قالسون پندى 

غربت⁪النيب اوز شهريغه قيته ياندى 

ترکستانده مزار بولوب قالدمي منا 

Arzuluyum akrabalık ve dostluğa, 

Ulu babamın türbesi o Ak Türbe’ye, 

Babamın rûhu saldı beni bu gurbete; 

Hiç bilmem, nasıl kusur eyledim ben işte. 

Kul Hoca Ahmed, söylediği Hakk’ın yâdı, 

İşitmeyen dostlarına kalsın öğüdü, 

Gurbete düşüp öz şehrine döndü yine, 

Türkistan’da mezar olup kaldım ben işte.. 


کونكل كوزى يارومتاين طاعت قيلسه 

دركاهيكا مقبول اميس بيلدمي منا 

حقيقت⁪ده بو سوزالرىن پاك اوركانب 

المكانده حق⁪دين سبق آلدمي منا 

بري و بارمي سبق بريدى پرده آچيب 

يري و كوکده توراملادى شيطان قاچيب 

عشرت قيليب وَحدت مى⁪دين تويا ايچيب 


مونده جغا چيكانالرغه ديدار ختت 

روز حمشر عطا قيلكاى هم ختت خبت 

يراتقانده قيلكان اوزى عاشقّه عهد 


17. Hikmet 

Gönül gözünü ışıldatmadan ibâdet eylese, 

Dergâhına makbûl değil, bildim ben işte. 

Hakikatten bu sözleri temiz öğrenip, 

Lâmekân’da Hakk’tan dersler aldım ben işte. 

Bir ve Var’ım dersler verdi perde açıp; 

Yer ve gökte duramadı şeytân kaçıp; 

Şölen eyleyip, vahdet meyinden doyasıya içip, 


Aşk makâmı türlü makâm, aklın ermez, 

Baştan ayağa zorluk, cefâ, sıkıntı gitmez; 

Melâmetler, ihânetler eylese, geçmez; 


85

کو زالرميدين قانالر توکوب ياد ايتمدمي 

يوز مينك تورلوك حمنت سالدينك داد ايتمدمي 

سندين قورقوب خسته كونكلوم شاد ايتمدمي 


هللا دردی ساتقون ايرمس ساتيب آلسنك 

پري مغان خدمتيده خاك بوملسنك 

حق يوليغه کرييب بوملس پاك بوملسنك 


عشق پادشاه عاشق فقري دم اوراملس 

حق⁪دين رخصت بوملكونچه سوزال ياملس 

حق پند⁪ي⁪ىن آلغان دنيا ايزال ياملس 


قول خواجه امحد ييىت ياشده سبق آلدمي 

سيكزميده دنيا عقبني طالق قويدمي 

توقوزومده خدامي⁪ىن حاضر بيلدمي 


Gözlerimden kanlar döküp yâd etmedim; 

Yüz bin türlü sıkıntıya koydun, feryâd etmedim, 

Senden korkup hasta gönlümü şâd etmedim, 


Allah derdi satılık değildir, satıp alsan; 

Pîr-i Kâmilhizmetinde toprak olmasan; 

Hak yoluna girmek olmaz, temiz olmasan; 


Aşk pâdişâh, âşık fakîr, nefes alamaz; 

Hak’tan izin olmadıkça konûşamaz; 

Hak öğüdünü alan dünyâ arayamaz, 


Kul Hoca Ahmed, yedi yaşta dersler aldım; 

Sekizimde dünyâ tasasını terk eyledim; 

Dokuzumda Huda’mı hâzır bildim; 



خوش غايب دين يتوشت خيشي سوزوم تربّك 

عاشق بولسنك اي طالب رياضت ده بيلينك بوك 

تونكيچه الر اوخالماي ياش اورين غه قانينك توك 

ارسالن بابام سوزالرين ايشيتينکيز تربّك 

18. Hikmet 

Hoş gâipten yetişti, güzel sözüm teberrük; 

Âşîk olsan ey tâlip, riyâzette belini bük. 

Geceleri uyumayıp yaş yerine kanını dök; 

Arslan Baba’m sözlerini işitiniz teberrük 

86

ارسالن بابام ايديالر طالب الرده يوق اخالص 

پريينك حاضر بولغانده نه حاجت خضر و الياس 

پريغه قدم قويغانده يا ايتمه غوث الغياث 


طالب من ديب ايتورالر وهللا باهلل ناانصاف 

ناحمرم غه باقارالر كوزالريده يوق انصاف 

كيشي مالني ييورالر چون دل الري امياس صاف 


پري خذمتني قيلدوق ديب طالب مني ديب يورارالر 

يييب حرام حريش ين کولباريغه اورارالر 

کوزالريده مني يوق حلقه ايچره کريارالر 


ذاكر مني ديب زور اورار چيقماس كوزيدين ياشي 

دل الريده غمي يوق ناکه آغريغاي باشي 

مكر و حيله قيلورالر معلوم خداغه ايشي 


طالب مني ديب ايتورالر کونکليده يوق ذره نور 

چني طالب ين سورسنكيز ايچي تاشي گوهردور 

حقه عيان سرالري ييميش الري صفا نور 


صورتالري صويف نقش قيامت دين قورقماس الر 

فسق فجور حاصلي کناه الردين هورکماس الر 

ايا تسبيح ايلکينده ييغالب ياشني توکماس الر 


Arslan Baba’m dediler; tâliplerde yok ihlâs; 

Pîrin hâzır olduğunda ne gerek Hızır İlyâs? 

Pîr’e adım attığında anmayın Gavsu’l-gıyâs; 

Arslan Baba’m sözlerini işitiniz teberrük. 

“Tâlibim” deyip söylerler, vallah, billah insâfsız 

Nâmahreme bakarlar, gözlerinde yok insaf; 

Kişi mâlını yerler, çünkü gönülleri değil sâf, 


“Pîr hizmetini kıldık”deyip “tâlibim”deyip yürürler; 

Yiyip Harâm, mekruhu, torbalarına vururlar, 

Gözlerinde yaş yok, halka içine girerler, 


Zâkirim deyip ağlar, çıkmaz gözünden yaşı; 

Gönüllerinde gamı yok, her an ağrıya başı; 

Oyun-hile kılarlar, mâlum Hudâ’ya işi; 


Tâlibim deyip söylerler, gönlünde yok zerre nûr; 

Gerçek tâlibi sorarsanız, içi dışı gevher-inci, 

Hakk’a açık sırları, yedikleri safâ-nûr, 


Görünüşü sûfiye benzer, kîyâmetten korkmazlar; 

Günâh ve harâm hâsılı, günâhlardan ürkmezler, 

Riyâ tesbîhi elinde, ağlayıp yaşını dökmezler; 

Arslan Babam sözlerini işitiniz teberrük. 

87

ايا تسبيح ايليکينده زنار خيشي بيلسنکيز 

حق رضاسي بو تورور عشق سوداسني قيلسنکيز 

عشقني آليب حمشرده رسوا بولوب تورسنکيز 


عشقه قدم قويغانالر حق ديدارين كورارالر 

موسي صفت حمشرده حق دين سؤال سورارالر 

سرمست بولوب وصليده هو ذكريين قورارالر 


انشاء هللا ايتکان ين حقدين تيالب آلورمني 

شيطان يوليدين آليب حق يوليغه سالورمني 

مدد قيلسه مصطفي کناه الرين تيالرمني 


ارسالن باب ين سورسنكيز پيغمربغه اعتبار 

صحابه الر اولوغي خاص بندهء كردکار 

ياتقان يريي نامهوار بر کازهء خوار زار 


چهارشنبه کون ايشيتيب ناگاه حضرت بارديالر 

ارسالن باب ين اوي غه اولكون مهمان بولديالر 

ياتكان يري نامهوار کوروب حريان قالديالر 


اول حممد مصطفي توروب دعا قيلديالر 

مالئك الر آمني ديب ايلکني آچيب تورديالر 

شونداغ امت بريدينك ديب حق شکريين قيلديالر 


Riyâ tesbîhi elinde, zünnâr iyi bilseniz; 

Hak rızâsı budur aşk derdini eyleseniz, 

Aşkını alıp mahşerde rezil olup dursanız; 


Aşka adım atanlar, Hakk Cemâlini görürler; 

Mûsâ gibi mahşerde Hakk’tan suâl sorarlar; 

Sarhoş olup vuslatında Hû zikrini kurarlar; 


İnşaallah işiteni Hakk’tan dileyip alırım, 

Şeytân yolundan alıp Hakk yoluna salarım; 

Yardım etse Mustafâ, günâhlarını dilerim; 


Arslan Babamı sorsanız, Peygamber’e saygılı, 

Sahâbeler ulusu, Rabb’in seçkin kulu, 

Yattığı yeri perîşân, bir diken kulübesi; 


Çarşamba günü işitip ansızın Hazret vardılar; 

Arslan Bâb’ın evine o gün misâfir oldular, 

Yattığı yeri perîşân görüp hayrân kaldılar; 


O Muhammed Mustafâ durup duâ eylediler, 

Melekler âmîn deyip elini açarak durdular, 

“Şöyle ümmet verdin” deyip Hakk şükrünü eylediler, 


88

صحابه الر ايديالر ارسالن بابا دور آتينکيز 

عرب الرين اولوغي پاکيزه دور ذاتينکيز 

تربيت تن فرض ديدي فرچه ساليب ياتينکيز 


آخر زمان امت الر نقش قيلور اويالرين 

نفس هواغه قوانيب بوزار هر دم خويالرين 

شان شوکت الر بيالن برپا قيلور بوي الرين 


آخر زمان امت الر دنيا فاين بيلماسالر 

کيتکان الرين کوروبان آندين عربت آملاسالر 

ايرانالرين قيلغانني کوروب کوزکا ايلماسالر 


خيشي يول الردين آزيب يامان يولغه آوشقان 

شيطان لعني پريمي ديب دامين غه ياپوشقان 

عزازيل ين پريمي ديب ايرته اخشام کوروشقان 


اميان اسالمني آليب اوملاميني ديب کولوشکان 

اوملاميني ديب دنياده موليم بريالن اوروشکان 

غافل ليق بريله هر دم عمريين برباد بريکان 


وقت ييتسه عزرائيل امانت ين بري ديکاي 

شيطان لعني پريمي ديب جان بريارده کورنکاي 

اميان اسالمني آلوب حال دلني سورمکاي 


Sahâbeler dediler: Arslan Baba’dır adınız, 

Arapların ulusu, tertemizdir zâtınız, 

Ten terbiyesi farz dedi, ferece salıp yattınız; 


Âhir zamân ümmetleri süslerler evlerini; 

Nefs hevâya sevinip bozar her an huylarını; 

Şan ve şefkatler ile dik tutar boylarını; 


Âhir zamân ümmetleri, dünyâ fânî, bilmezler; 

Gidenleri görerek ondan ibret almazlar; 

Erenlerin yaptığını görüp göze iliştirmezler 


İyi yollardan sapıp kötü yola savuşan 

Lânetli şeytân Pîrim deyip eteğine yapışan, 

Şeytâna Pîrim deyip sabâh akşam görüşen; 


İmân-İslâmını alıp, ölmem deyip gülüşen, 

Ölmem deyip dünyada Mevlâm ile vuruşan, 

Gâfillik ile her an ömrünü boşa geçiren; 


Vakti gelse, Azrâil, “Emâneti ver!” diyecek; 

Lânetli şeytân, Pîrim diye, cân verende görünecek, 

İmânını dinini alıp gönül hâlini sormayacak; 


89

توبه قيلسه توبه سني موليم قبول قيلماکاي 

هللا ديسه خواجه سي قولني توتوب آملاکاي 

جرم عصيان کرهني پريكا باريب چچماکاي 


ييت ياشده ارسالن باب ترکستانغه کيلديالر 

باشم قويوب ييغالدمي حاليم کوروب کولديالر 

مينك بري ذکرين اورکاتيب مهربانليغ قيلديالر 


کالم قيلدمي خرمادين مينکا وحشت قيلديالر 

اي يب ادب کودك ديب عصا آليب سورديالر 

وحشت دين قورقمادمي مينكا باقيب تورديالر 


آغزينك آچكيل اي كودك امانتينك برايني 

مزاسيين يومتادمي آچ آغزينكه سااليني 

حق رسول ين بويروغني امت بولسام قيالين 


اغزمي آچتيم سالديالر خرما ايسي قيلدي مست 

ايكي عاملدين كيچيب وهللا بولدوم حق پرست 

خواجه مال ييغيلدي آليب يوردي دست بدست 


بابام ايدي اي بالم تكليف قيلمادينك مينكا 

يبش يوز ييلدورکاميمده سقالب ايردمي من سينكا 

مزاسيين سيز اليب تلقني بريدينكيز مينكا 


Tevbe kılsa, tevbesini Mevlâm kabûl kılmayacak, 

Allah dese, Rabbi elini tutup almayacak, 

Cürüm ve isyân düğümünü Pîre varıp çözmeyecek, 


Yedi yaşta Arslan Baba Türkistan’a geldiler, 

Başımı koyup ağladım, hâlimi görüp güldüler, 

Binbir zikrini öğretip merhâmet eylediler; 


Söz eyledim hurmadan bana hiddetlendiler, 

“Ey edepsiz çocuk” deyip asâ alıp kovdular, 

Hiddetinden korkmadım, bana bakıp durdular, 


Ağzını aç ey çocuk, emânetini vereyim; 

Özünü yutmadım, aç ağzına koyayım, 

Hak Rasûlün buyruğunu ümmet olsam, işleyeyim” 


Ağzımı açtım, koydular, hurma kokusu eyledi mest; 

İki dünyadan geçip vallah oldum Hakk-perest; 

Şeyh-molla toplandı, alıp yürüdüler el-ele 


Babam dedi: Ey oğlum, zorluk vermedin bana, 

Beş yüz yıldır damakta saklar idim ben sana”, 

“Özünü siz alıp kabuğunu verdiniz bana; 


90

بابام ايدي اي بالم قاشيمده تور اوالين 

جنازمي ين اوقوب كوم جان تصدق قياليني 

مدد قيلسه مصطفي عليني غه كرايني 


ييغالب ايدمي اي بابا ياش کودك مني بيلمامسين 

كورونكيزين قزالرمني كوتاريب ساالملاس مني 

حق مصطفي سنتني كودك مني بيلماس مني 


بابام ايدي اي بالم ماليك الر يغيلكاي 

جربائيل امام بولوب اوزکاالر تابع بولغاي 

ميکائيل و اسرافيل کوتاريب کوركا قويغاي 


قول خواجه امحد سوزونکين نادانالرکا ايتماکيل 

سوزين ايتيب نادان کا پوچك پل کا سامتاکيل 

آچدين اولسنك نامرددين هرکيز منت تارمتاکيل 


Babam dedi: “Ey yavrum, karşımda dur, öleyim; 

Namâzını kılıp göm, cânı tasadduk eyleyeyim, 

Yardım eylese Mustafâ, İlliyyin Cennetine gireyim”, 


Ağlayarak dedim: Ey Baba, genç çocuğum bilemem 

Kabrinizi kazsalar ben götürüp koyamam 

Hakk Mustafâ sünnetini, çocuğum, bilemem; 


Babam dedi: Ey yavrum, melekler toplanacak, 

Cebrâil imâm olup, diğerleri tâbi olacak; 

Mikâil ve İsrâfil kaldırıp kabre koyacak; 


Kul Hoca Ahmed, sözünü câhillere söyleme, 

Söz söyleyip, câhile, değersiz pûla satma, 

Açlıktan ölsen bile, nâmerdden aslâ minnet çekme, 


91


خضر بابام سالدي ميين اوشبو يولغه 

آندين صونكره دريا بولوب تاشتيم دوستالر 

شريعت نينك بازاريين سريان قيلدمي 

معرفت نينك بوستانيده جوالن قيلدمي 

طريقت نينك پيشكاهنده طريان قيلدمي 

حقيقت نينك ايثيكيين آچتيم دوستالر 

الست مخرين پري مُغان تويا بريدي 

ايچار بريدمي مقدارمي چه قويا بريدي 

قول خواجه امحد ايج و تاشيم كويا بريدي 

طالب⁪الركا در و گوهر ساچتيم دوستالر 

19 

Hızır Babam koydu beni işte bu yola, 

Ondan sonra deryâ olup taştım dostlar, 

Şeriatın bostânında cevlân eyledim, 

Tarîkatın gülzarında seyrân eyledim, 

Hakikatten kanat tutup göklerde uçtum, 

Marifetin eşiğini açtım dostlar. 

“Elest’ şarâbını Pîr-i Kâmil doyasıya verdi, 

İçiverdim mikdârım kadar koyuverdi, 

Kul Hoca Ahmed içim dışım yanıverdi, 

Tâliplere inci-cevher saçtım dostlar. 


حمبت⁪ىن جامني ايچكان ديوانه⁪الر 

قيامت کون اوت آغزيدين ساچار دوستالر 

قدرت بريله يراتيلكان ييىت متوغ 

عاشق⁪الرىن نعره⁪سيدين قاچار دوستالر 

دوزخ ييغالب داد ايالكاى خداىي⁪کا 

طاقتيم يوق عاشقالرىن بري آهى⁪کا 

قاچيب باركاى حق تعاىل پناهى⁪کا 

عاشق⁪الرىن ياشى بريالن اوچار دوستالر 

20. Hikmet 

Muhabbetin kadehini içen dîvâneler, 

Kıyâmet günü ağzından ateş saçar dostlar, 

Kudret ile yaratılmış yedi cehennem, 

Âşıkların nârasından kaçar dostlar. 

Cehennem ağlayıp yalvaracak Allah’ına: 

Tâkatım yok âşıkların bir âhına. 

Kaçıp varayım Hakk Teâlâ penâhına; 

Âşıkları yaşı ile söner dostlar. 

92

عاشق⁪الرى عشق دوکانني بارسه قوروب 

انشاء هللا دوزخ قاچقاي آندين قورقوب 

ياشني ساچيب کوکسني آچيب يوزين سوروب 

ييىت آمسان طاقت قيلماي کوچار دوستالر 

رمحن ايکام ساقى بولوب مي ايچورسه 

اهل عيال خامناندين پاك کيچورسه 

وجودميدين عزازيل⁪ىن حق قاچورسه 

جرم عصيان کره الرين آچار دوستالر 

عشق بايب⁪ين حق يوزيغه وا ايالسه 

خاص عشقى⁪ىن کونكل ايچره جا ايالسه 

لطف ايالسه ايکي عامل شاه ايالسه 

عاشق⁪الري حق سريغه اوچار دوستالر 

سبحان ايكام بري قطره مى قيلسه انعام 

ذکر سرىن ايته ايته قيلسام متام 

حور و غلمان مجله ملك انكا غالم 

اومچاخ ايچره حرير تونالر بچار دوستالر 

هللا ديبان گوردين قوپسه عامل کويار 

خاص بندم ديب رمحان ايکام يالغوز سويار 

ياش اورنيغه قانني توکوب يوزىن بويار 

محدين ايتسه شيطان لعني قاچار دوستالر 

مني ايتمادمي هللا اوزي وعده قيلدى 

يولسيز ايدمي لطف ايالبان يولغه سالدي 

غريب بولوب ناله قيلدمي قولوم آلدي 

انداغ عاشق شوق شرابني ايچار دوستالر 

Âşıkları aşk dükkânını varsa kurup, 

Yaşını saçıp, göğsünü açıp, yüzünü sürüp, 

İnşaallah, cehennem kaçacak ondan korkup, 

Yedi semâ tâkat eylemeyip göçer dostlar. 

Rahmân Rabb’im sâkî olup mey içirse, 

Çoluk-çocuk, ev-barktan tam geçirse 

Vücûdumdan şeytânı Hakk kaçırsa, 

Cürüm ve isyân düğümlerini açar dostlar. 

Aşk kapısını Hakk yüzüne açık eylese, 

Hâs aşkını gönül içine yerleşik eylese, 

Lutf eylese, iki âlemde sultân eylese, 

Âşıkları Hakk’a doğru uçar dostlar. 

Sübhân Rabb’im bir katre mey eylese armağan, 

Sır zikrini diye diye eylesem tamâm, 

Hûrî-gılmân bütün melekler ona köle 

Cennet içinde ipek giysiler biçer dostlar. 

Allah diyerek kabirden kalksa, âlem yanar, 

Seçkin kulum deyip Rahmân Rabb’im, yalnız sever; 

Yaş yerine kanını döküp yüzünü boyar, 

Hamdini söylese lânetli şeytân kaçar dostlar. 

Ben demedim, Allah kendi vaad eyledi, 

Yolsuz idim, lutf eyleyerek yola koydu, 

Garîb olup feryâd eyledim, elimi aldı, 

Öyle âşık şevk şarâbını içer dostlar. 

93

قول خواجه امحد عشق سيزالرىن ايشى دشوار 

تانكالر بارسه حق كورسامتس انكا ديدار 

عرش کرسى لوح قلم مهه بيزار 

عشق سيزالرکا دوزخ بابني آچار دوستالر 

Kul Hoca Ahmed, aşksızların işi kötü, 

Sabâha varsa, Hakk göstermez ona Cemâl, 

Arş ve Kürsű, Levh ve Kalem hepsi bîzâr; 

Aşksızlara cehennem kapısını açar dostlar. 


عاصي جايف قلونك کيلدي دركاهنك كا 

قولوم توتوب يولغه سالكيل انت اهلادي 

ايرك ليك قادر ييغالب کيلدمي باركاهنك كا 


تون كيچه الر تانك آتقونچه يامتاق ايشيم 

سحر توروب راز ايتمادي مونكلي باشيم 

ندامت ده آقارموکني كوزده ياشيم 


يولسيز يولغه كريدمي دوستالر حاليم خراب 

خلقدين سورسام هيچ كيم بريماس مينكا جواب 

خالقيم سني يول كورساتكيل عاليجناب 


خجالت ده قورقوب كيلدمي گناهيمدين 

ذايت اولوغ پروردكار اهليم دين 

ندا کيلدي نوميد قومياي درکاهيمدين 


21. Hikmet 

Âsî, câfî kulun geldi dergâhına, 

Elimi tutup yola koy “Ente’l-Hâdî”, 

Kudretli Kâdir ağlayıp geldim kapına, 


Geceleri tan atana kadar yatmak işim, 

Seherde kalkıp duâ etmedi dumanlı başım, 

Pişmânlıkta akar mı ki gözde yaşım, 

Elimi tutup yola koy Ente’l-Hâdî”, 

Yolsuz yola girdim dostlar hâlim harâb, 

Halktan sorsam hiç kimse vermez bana cevâp, 

Hâlık`ımsın yol göster bana yüce Yaradan, 


Utanarak korkup geldim günâhımdan, 

Zâtı yüce bağışlayan Allah`ımdan, 

Nidâ geldi ümidsiz bırakmayıp dergâhımdan”, 


94

ييغالب كيلدمي حضرتينك کا ايا شاهيم 

قبساب كيلدمي قرانغولوق چيقيل ماهيم 

پادشاهيم سني بري و بارمي تكيه كاهيم 


باشدين اياغ بولدي گناه قايده باراي 

يول اداشكان ايتديك بولوب کيمدين سوراي 

بو حال بريالن ديدارينكين قايدين كوراي 


مني بري كيتسام ايلييك اياق مجله کواه 

رمحت ايتيب سني كيچماسنك حاليم تباه 

شرمنده مني درمانده مني كوبتور كناه 


گناه دردي بيمار قيلدي طبيبم سني 

حمبوب سني درمانيم سني حبيبم سني 

يولده قالدمي حاليم سورار رفيقم سني 


فاسق فاجر رمحتينكدين نوميد امياس 

سيندين اوزكا هيچ كيم ميين يولغه ساملاس 

لطف ايتمسنك مشكل الرمي آسان بوملاس 


هيچ كيشي يوق يريده كوكده سني سني قادر 

شكم يوقتور بو سوزم ده اوزونك ناظر 

هم يكّه سني يگانه سني بيشك حاضر 


Ağlayıp geldim Hazretine ey sultânım, 

Sarıp geldi karanlık, çıkayım, 

Sultânımsın Bir ve Var’ım tekkegâhım, 


Baştan ayağa oldu günâh nereye gideyim, 

Yolunu yitiren köpek gibi olup kimden sorayım, 

Bu hâl ile Cemâlini nereden göreyim, 


Ben sıkı tutsam el-ayak cümle güvâh, 

Rahmet edip sen affetmesen hâlim perîşân, 

Mahcûbum, derdliyim çoktur günâh, 


Günâh derdi hasta eyledi tabîbimsin, 

Sevdiğimsin, dermânımsın, sevgilimsin, 

Yolda kaldım hâlimi soran yoldaşımsın, 


Fâsık, fâcir rahmetinden ümîdsiz değil, 

Sen’den başka hiç kimse beni yola koymaz, 

Lutfetmesen müşküllerim kolay olmaz, 


Hiç kimse yok yerde gökde Sen’sin Kâdir, 

Şüphem yoktur bu sözümde özün şâhid, 

Hem teksin, bir tanesin şüphesiz hâzır, 


95

مني يولونكده باش بريمادمي قادر خدا 

باش نه بولغاي غريب جانيم يوز مينك فدا 

درد هم اوزونك درمان اوزونك لطفونك دوا 


جان و اميان غذاسيدور سينينك ذوقينك 

جانيم برييب ساتقون آالي سيين عشقينك 

روز حمشر شفيع بولغاي سيين شوقينك 


قل هو هللا سبحان هللا دين قمچي سي 

روزه مناز تسبيح هتليل حق ايلچي سي 

پري مغان طالب الري يول باشچي مي 


انت اهلادي انت احلق ين ذکرين ايتسام 

هادي بولسنك ايدي يولدين راستقه قيتسام 

هر ذكريين تيلكا آليب نعره تارتسام 


انت اهلادي انت احلق ين ذكري قوي 

پري مغان سوزالريدين آلسه فتوي 

باطن الري روشن بولوب بولور خيشي 

قولوم توتوب يولغه مالكيل انت اهلادي 

قول خواجه امحد رمحتينكدين اميد توتاي 

خواجم مين بندم ديسه شكرين ايتاي 

بندم دمياي يوز اوكورسه نيچوك ايتاي 

قولوم توتوب يولغه مالكيل انت اهلادي 

Ben yolunda baş vermedim Kâdir Allah, 

Baş ne olsun Garîb cânım yüzbin fedâ, 

Dert hem özün, dermân özün lûtfun devâ, 


Cân ve imân gıdâsıdır Sen’in zevkin, 

Cânım verip satın alayım Sen’in aşkını, 

Mahşer günü şefâatçi olsun Sen’in şevkin, 


“Kul Huvallah Sübhânallah” din kamçısı, 

Oruç, namâz, tesbîh, tehlîl Hakk elçisi, 

Pîr-i kâmil tâliplerin yol başçısı, 


“Ente’l-Hâdî Ente’l-Hakk”ın zikrini desem, 

Hâdî olsa idin eğri yoldan doğruya dönsem, 

Hû zikrini dile alıp nara çeksem, 


“Ente’-Hâdî Ente’l-Hakk”ın zikri kavi, 

Pîr-i kâmil sözlerinden alsa fetvâ, 

Bâtınları aydınlanıp olur güzel, 


Kul Hoca Ahmed rahmetinden ümîd tutayım, 

Hacem benim kulum dese şükrünü edeyim, 

Kulum demeyip yüz çevirse nasıl diyeyim, 


96


خوش قدرتليغ پروردكار بري و بارمي 


ذايت اولوغ رمحن ايكام هم جبارمي 


سحر وقتده ييغالب توكسام قانالر کوزدين 

کونكلم آچيب آکاه بوالي خيشي سوزدين 

قدرتيغه حمو بوليب کيتاي اوزدين 


اجابت ين اندين تيالب قيل مناجات 

حاجتينكين روا قيلغاي قاضي حاجات 

رمحت دريا تولوب تاشر يتسه فرات 


اي داد ايكام هيچ يتمادي سينكا دادمي 

يري و كوك ين ناالن قيلدي بول فريادمي 

روز حمشر قيچقريغاميو کيل آزادمي 


بنده بولسنك ذکرين ايغيل قولونك آلسون 

يولدين آزسنك رهرب بولوب يولغه سالسون 

سحرالرده زاري قيلغيل رمحي کلسون 


انت اهلادي انت احلق ين ذکري هللا 

حق ذکريين ايغيل تينماي بولغونك آكاه 

رحيم موليم نظر قيلسه اولور ناكاه 


22. Hikmet 

Hoş kudretli Allah, Bir ve Var’ım, 


Zâtı yüce Rahmân Rabb’im hem Cebbâr’ım, 


Seher vaktinde ağlayıp döksem kanlar gözden, 

Gönlüm incinip uyanık olsun güzel sözden, 

Kudretine mahvolup gideyim özden, 


Cevâbı ondan dileyip eyle duâ, 

İhtiyacını hâzır eyleyince ihtiyaç gideren, 

Rahmet deryâsı dolup taşar yetse fırat, 


Ey imdâda yetici hiç ulaşmadı sana imdâdım, 

Yer ve göğü ağlattı bu feryâdım, 

Mahşer günü haykırayım mı gel azâdım, 


Kul olsan zikrini de elini tutsun, 

Yoldan sapsan rehber olup yola koysun, 

Seherlerde ağla rahmeti gelsin, 


“Ente’l-Hâdî Ente’l-Hakk” Allah’ın zikri, 

Hakk zikrini söyle dinmeden olasın uyanık, 

Râhim Mevlâm nazar kılsa olur ansızın, 

Elimi tutup yola koy “Ente’l-Hâdî”. 

97

انت اهلادي انت احلق ين ذكري دلده 

بيلماس نادان ذكرين ايتيب ظاهر تيلده 

مني مني ديكان شيخ زمان آب و گيلده 


انت اهلادي انت احلق ين ذكري اولوغ 

حق ذكريين ورد ايالكان كونكلي سنوغ 

ورد ايالماي شيخ مني ديسه جايي متوغ 


اي يرانالر نفس ايلكيدين آرمانده مني 

عصيان يوكي دوتا قيلدي درمانده مني 

عاجز قولونك هر نه قيلسنک فرمانده مني 


قول خواجه امحد نفس دين اولوغ بال بوملاس 

يول اوستيندا تفراق بولسام كافر اوملاس 

يري و کوك دين طعمه بريسام هركيز تومياس 


“Ente’l-Hâdî Ente’l-Hakk”ı kalb zikrinde, 

Bilmez câhil zikrini deyip zâhir dilde, 

Benim diyen şimdiki şeyh su ve toprakta, 


“Ente’l-Hâdî Ente’l-Hakk”ın zikri ulu, 

Hakk zikrini vird eyleyenin gönlü kırık, 

Vird eylemeyip “şeyhim” dese yeri cehennem, 


Ey dostlar nefs elinden perîşânım, 

İsyân yükü belimi büktü dertliyim, 

Âciz kulunum ne eylesen emrindeyim, 


Kul Hoca Ahmed nefsden büyük belâ olmaz, 

Yol üstünde toprak olsam kâfir olmaz, 

Yer ve gökten yemek versem aslâ doymaz, 


23 حکمت 

قد علمنا انت يف کل امور 

انت کايف انت عايف يا غفور 

کايف يف الغيب هو من يف احلضور 


23. Hikmet 

“Kad alimna ente fi külli umur”, 

Sensin Kâfî, sensin Âfî yâ Gafûr, 

“Kâfî fil-gayb hüve men fi’l-huzur”, 

Sensin Kâfî, sensin Âfî yâ Gafûr. 

98

مصطفي در حالت نزع ايرديالر 

بري کروه ين عاصي ديب قايغورديالر 

امتيم واي امتيم ديب ايديالر 


بيزين سويدي اوز کاالرين سوميدي 

هم اتا اناسي⁪نی هم سوميدي 

يرلقادمي دميا گونچه قوميدي 


حق تعايل دين ندا کيلدي انکا 

امتينك اشني حواله قيل مينکا 

مجله سني باغشاليني انده سينکا 


ايدي مندين سونکره امت بولغوسي 

فرض و سنت ين قويوب فسق ايتكوسي 

اکثر امت دين اميان کيتکوسي 


امتيم امت⁪الر ايچره صايف دور 

نياليني کوبراکي عاصي جايف دور 

قادرمي اوز وعده سيغه وايف دور 


مسکني امحد سني بو يازوق زهريدين 

قوتولونك ايچسنك شراب مهريدين 

کرچه کوب قورقوم اهليم قهريدين 


Mustafâ naz makâmı hâline erdiler, 

Bir topluluğu âsî deyip kaygı ettiler, 

“Ümmetim, vay ümmetim deyip” söylediler, 


Bizi sevdi başkalarını sevmedi, 

Hem anne hem babasını da sevmedi, 

Bağışladım diyene kadar bırakmadı, 


Hakk Teala’dan nidâ geldi O’na; 

“Ümmetimin işini bırak bana 

Hepsini bağışlayayım orada sana.” 

Sensin Kâfî, sensin Âfî yâ Gafûr 

Dedi “Benden sonra ümmetimin olacağı 

Farz ve sünneti bırakıp günâh işleyeceği 

Ümmetim çoğundan imanın gideceği... “ 


“Ümmetim ümmetler içinde saftır 

Neyleyim ki çoğu âsî-câfîdir 

Kâdir Mevlâm öz vadesine vefalıdır.” 


Miskîn Ahmed sen bu günâh zehrinden 

Kurtulursun içsen rızâ şarâbından 

Lâkin çok korkarım Allahım kahrından 


99


خداوندا مينی سالغيل اوز يولونك⁪کا 

نفس ايلکيده هارب ادا بولدمي منا 

فسق فجور تولوب تاشيب حددين آشتی 

غرقاب بولوب عصيان ايچره قالدمي منا 

دنيا جنس طالب بولوب ايتديك يوردمي 

استاب آنی آرقاسيدين تون کون قودمي 

امرين تومتای حق يوليغه کوزم يومدمي 

قايده بارای ايا دوستالر نيتکوم منا 

نفس شيطان اسري قيلدی آدم اوغلني 

شرتاليني باغالب آلدی ايکی قولني 

نه مشکل دور اونك وسول⁪نی بيلمای يولني 

وا دريغا حسرت بيالن بارغوم منا 

يوق منينکديك شوم بال عامل ارا 

هيچ بوملدی ميندين رضا خلق خدا 

اميدی بولدی آخر مينی يوزوم قرا 

وا ويلتا اوّل نيکا بولدمي منا 

عطا قيلغان عزيز جان⁪ىن بيلمادمي مني 

ظاهر باطن حاضر سني ديب تورمدمي مني 

قرا يوزم درکاهينك⁪کا سورمدمي مني 

يا ربنا هر نه قيلسنك کيلدمي منا 

طاقتيم يوق اکر باقسم گناهيم⁪كا 

قيالي توبه قاچيب کيلدمي پناهنك⁪كا 

رمحت بريالن نظر قيلغيل خواجه امحدكا 

هر نه قيلسنك من بينوا کيلدمي منا 

24. Hikmet 

Allahım beni salasın öz yoluna, 

Nefs elinde harâb tamâm oldum ben işte, 

Fısk ve fücûr dolup taşıp haddini aştı, 

Boğularak isyân içinde kaldım ben işte. 

Kirli dünyaya tâlip olup it gibi yürüdüm, 

İsteyip onu arkasından gece gündüz kovaladım, 

Emrini tutmayıp Hakk yoluna gözümü yumdum, 

Nereye gideyim ey dostlar nideyim ben işte. 

Nefs şeytân esîr kıldı Âdem oğlunu, 

Develer gibi bağlayıp aldı iki kolunu, 

Ne zordur sağ ve solu bilmeden yolunu, 

Vah ne yazık hasret ile gideceğim ben işte. 

Yok benim gibi kötü belâ âlem içinde, 

Hiç olmadı benden râzı halk ve Allah, 

Şimdi oldu sonunda benim yüzüm kara, 

Vah vay önceden oldum niye ben işte. 

Bağışladığı azîz cânı bilmedim ben, 

Zâhir-bâtîn hazırsın deyip durmadım ben, 

Kara yüzümü dergâhına sürmedim ben, 

Ya Rabbim her ne yaparsan geldim ben işte. 

Dayanma gücüm yok eğer baksam günahıma, 

Tövbe eylemeğe kaçıp geldim penâhına, 

Rahmet ile nazar eyle Hoca Ahmed’e, 

Her ne yaparsan ben bînevâ geldim ben işte. 

100


رمحن ايکام رمحتينکين جاري قيلغيل سحرده 

عصيان اليي غه باتدمي ياري بريکيل سحرده 

استغفر و استغفارين قيلغيل يراق شيطاندين 

شيطان سيين آزغورور پناه بريکيل سحرده 

اميد بريالن کيليب مني درکاهنکا اهليم 

بدکرده ام بدکردار قولوم آلغيل سحرده 

توبه قيلدمي تيليمده دليم قورقماس خدايدين 

هم رمحت هم ديدار عطا قيلغيل سحرده 

يول سيز يولغه يول يوردوم غفلت ده عمروم اويت 

يا قادر ذواجلالل يولغه سالغيل سحرده 

سني سني مينينک پناهيم غضب قيلمه اهليم 

يا داناي کل حال حاليم سورغيل سحرده 

باشدين آياق گناهيم ايکي جهان غه سيغماس 

بندنک عاصي کناه کار پنهان قيلغيل سحرده 

تاغ دين آغر پرگناهيم عذر ايتارکا تيليم يوق 

گناهيم ين باغشالب يکسان قيلغيل سحرده 

گناهيم غه اقرار مني حاضر سني و ناظر سني 

قولوم آلغيل يا جبار يولغه سالغيل سحرده 

غريب مني و يب کس مني بيچاره مني هم فقري 

سيندين اوزکا کيميم بار رحم ايالکيل سحرده 

25. Hikmet 

Rahmân Rabbim rahmetini cârî eyle seherde; 

İsyân batağına battım, yardım et seherde. 

İstağfir ve istiğfarı eyle uzak şeytândan; 

Şeytân seni azdırır, selamet ver seherde. 

Ümit ile gelmişim dergâhına Allah’ım 

Günâhkârım, isyankâr elimi tut seherde. 

Tevbe eyledim dilimde, gönlüm korkmaz Hudâ’dan, 

Hem rahmet ve cemâli armağan eyle seherde. 

Yolsuz yola yol yürüdüm, gaflette ömrüm geçti; 

Ey Kâdir-i zülcelâl, yola sal seherde. 

Sensin benim sığınağım, gazap eyleme Allah’ım, 

Ey bütün hâlleri bilen, hâlimi sor seherde. 

Baştan ayağa günâhım iki cihana sığmaz, 

Kulun âsî, günâhkâr, gizli eyle seherde. 

Dağdan ağır günâhım, özür demeğe dilim yok; 

Günâhımı bağışlayıp, yerle bir eyle seherde. 

Günâhımı itirâf ederim, hazırsın hem fakîr, 

Elimi tut ey Cebbâr, yola koy seherde. 

Garîbim ve kimsesizim, biçâreyim ve nâzırsın; 

Senden başka kimim var, rahmet eyle seherde. 

101

مني عاصي مني پرگناه محد و ثنا ايتماس مني 

تاووق جانورين کورکيل ثنا ايتور سحرده 

قول خواجهامحد حقدين قورقکيم قورقماسامياينيوق 

آلدينکده دور اول متوغ حاضر بولغيل سحرده 

Ben âsîyim, Günâh dolu, hamd ve senâ söylemem, 

Horozları gör, senâ söyler seherde. 

Kul Hoca Ahmed Hakk’tan kork, kim korkmaz imânı yok, 

Önündedir o cehennem, hâzır ol seherde. 

26 حکمت 

رحيم موليم رمحی بريله ياد ايالسه 

نه يوز بريله حضرتی⁪غه بارغوم منا 

توبه قيليب ايگری يولدين راست⁪غه قايتيب 


حق بنده⁪⁪سني نامه⁪الرين قولغه بريسه 

حق اهليم رمحی بريله رمحت قيلسه 

پري مغان هادی بولوب يولغه سالسه 


بري کون بولوب اجل وقتی ياوق يتسه 

سينکا مينکا اصل وطن حکمني ايتسه 

اوملای توروب جان اچيغني زهرين تاتسه 

نه يوز بريالن حضرتی⁪غه بارغوم منا 

سرداش بولغان مهراه⁪الرينک شاشب کيتی 

جدل قيليب عقبه⁪الردين آشيب کيتی 

چار ضرب اوروب درياالرديک تاشيب کيتی 


26. Hikmet 

Rahîm Mevlâm rahmi ile yâd eylese, 

Ne yüz ile Hazret’ine varayım ben işte, 

Tövbe ederek eğri yoldan doğruya dönüp, 

Ne yüz ile Hazret’ine varayım ben işte. 

Hakk bağlısının risâlelerini ele verse, 

Hakk ilâhım rahmi ile rahmet etse, 

Pîr -i kâmil doğru yolu gösterip yola koysa, 


Birgün olup ecel vakti yakın yetse, 

Sana bana asıl vatan hükmünü söylese, 

Ölmeden kalıp cân acısının zehrini tatsa, 

Ne yüz ile Hazreti’ne varayım ben işte. 

Sırdaş olan yoldaşlarını şaşıp gitti, 

Çabalayarak ötelerden aşıp gitti, 

Dört dövünüp deryâlar gibi taşıp gitti, 

Ne yüz ile Hazretine varayım ben işte. 

102

وا ويلتا کيچه کوندوز قيلمای طاعت 

حق رسول امت اوچون ييمای نعمت 

ايچميش ييميش نعمت⁪الری قيغو حمنت 


حق رسول دنيا اوچون قيغورمدی 

امت تيالب اوزکا سوزکا دم اورمدی 

دنيا ايچره حلظه آرام اول کورمدی 


وا دريغا حمشر کونی ظاهر بولسه 

تنکری اوزی قاضی بولوب ناظر بولسه 

ميان ايشيم قيلمشالرمي حاضر بولسه 


کيچه کوندوز تينمای يغال قول خواجه امحد 

درود ايتيب حق رسول⁪غه بولغيل امت 

هادی بولوب امت ديسه خوش سعادت 


Vah yazıklar gece gündüz etmeden ibâdet, 

Hakk Rasûlü ümmet için yemeden nimet, 

İçtiği yediği nimetleri kaygı ve sıkıntı, 


Hakk Rasûlü dünyâ için kaygılanmadı, 

Ümmet dileyip başkaca sözden bahsetmedi, 

Dünyâ üzerinde bir an râhat o görmedi, 


Vah ne yazık mahşer günü zâhir olsa, 

Tanrı Zâtı hakem olup nâzır olsa, 

Kötü işlerimi işlediğim hâzır olsa, 


Gece gündüz dinmeden ağla Kul Hoca Ahmed, 

Sâlât söyleyip Hakk Rasûl’e ol ümmet, 

Doğru yola iletip ümmet dese hoş mutluluk, 



رمحتينکدين نوميد قيلمه من غريب⁪ىن 

آرام آملاى ييغالب دعا قيالى سنكا 

كيچه⁪الري بيدار بولوب تانك آتقونچه 

يومماى کوزىن ييغالب دعا قيالى سنكا 

27. Hikmet 

Rahmetinden ümidsiz kılma ben garîbi, 

Dinlenmeden ağlayıp duâ eyleyim sana, 

Geceleri uykusuz kalıp tan atana dek, 

Yunmadan gözümü ağlayıp duâ eyleyim sana. 

103

درکاهنك⁪کا اميدى كيليب بيليم باغالب 

جان کويدوروب يوراك بغرمي توتوب داغالب 

يقام توتوب اوتكان ايشكا چندان ييغالب 

اخالص بيالن ييغالب دعا قيالى سنكا 

کونكل باغى سبز ايكانده بيلماى يوردوم 

عمرمي کلی خزان بولدى اميدى تويدوم 

دنيا تاشالب دين يوليغه قدم قويدوم 

هزار داستان ييغالب دعا قيالى سنكا 

بو يول⁪الرده جان⁪ىن اسراب بوملس ايرمش 

جان اسراغان بو يول⁪الرکا كريمس ايرمش 

سود و زيان بولغانىن بيلمس ايرمش 

بو حال برالن ييغالب دعا قيالى سنكا 

قول خواجه امحد نفس تاغى⁪دين چيقيب آشىت 

فنا ىف هللا مقامى⁪غه ياوقالشىت 

يوراك بغرمي جوش اوروبان قيناب تاشىت 

بو حال برالن ييغالب دعا قيالى سنكا 

Dergâhına şimdi gelerek belimi bağlayıp, 

Cânı yakıp yürek-bağrımı tutup dağlayıp, 

Yakamı tutarak geçen işe çokça ağlayıp, 

İhlâs ile ağlayıp duâ eyleyim sana. 

Gönül bâğı yeşil iken bilmeden yürüdüm, 

Ömrüm geçti hazân oldu şimdi duydum, 

Dünyâyı terk edip din yoluna adım attım, 

Binbir defa ağlayıp duâ eyleyim sana. 

Bu yollarda cânı saklamak olmazmış, 

Cânını esîrgeyen bu yollara girmezmiş, 

Kâr-zarar olduğunu bilmezmiş, 

Bu hâl ile ağlayıp duâ eyleyim sana. 

Kul Hoca Ahmed nefs dağından çıkıp aştı, 

Fenafillâh makâmına yakınlaştı, 

Yürek-bağrım coşarak kaynayıp taştı, 

Bu hâl ile ağlayıp duâ eyleyim sana. 

28 حکمت 

عمرمي آخر بولغانده نه قيلغامين خدايا 

جان آلغوچى كيلكانده نه قيلغامين خدايا 

جان بريمك⁪ىن و مهدين عزازيل⁪ىن زمخى⁪⁪دين 

شفقت بوملسه سندين نه قيلغامين خدايا 

28. Hikmet 

Ömrüm sona erdiğinde ne eylerim Allah’ım; 

Cân alıcı geldiğinde ne eylerim Allah’ım? 

Cân vermenin vehminden, Azrâil’in zahmetinden, 

Şefkat olmasa senden, ne eylerim Allah’ım? 

104

جان بريمك ايشى دشوار آسان قيلغيل يا جبار 

سندين اوزكا يوق غم⁪خوار نه قيلغامين خدايا 

جانيم جدا بولغانده تنيم مونده قالغانده 

ختته اوزره آلغانده نه قيلغامين خدايا 

عاجز بولوب ياتقانده فرشته⁪الر كريكانده 

من ربك ديب سورکانده نه قيلغامين خدايا 

ايلتيب کوركا قويغانده يىت قدم يانغانده 

سورغوچى⁪الر كريكانده نه قيلغامين خدايا 

من ربّك ديب تورغانده قرا کوندور اوشنده 

ربّينك كمدور ديكانده نه قيلغامين خدايا 

قول خواجه امحد سن بنده نفس ايلكيده شرمنده 

حمشر كونی بولغانده نه قيلغامين خدايا 

Cân vermek işi zor, kolay eyle yâ Cebbâr, 

Senden başka yok gâm gideren, ne eylerim Allah’ım? 

Cânım ayrı olduğunda, bedenim burada kaldığında, 

Sal üzere aldığında ne eylerim Allah’ım? 

Âciz olup yattığımda, melekler girdiğinde, 

“Rabbin kimdir?”diye soranda ne eylerim Allah’ım? 

Götürüp kabre koyduğunda, yedi adım döndüğünde, 

Sorucular girdiğinde ne eylerim Allah’ım? 

“Rabbin kimdir?” deyip durduğunda, kara gündür o anda, 

“Rabbin kimdir?” dediğinde ne eylerim Allah’ım? 

Kul Hoca Ahmed sen kul, nefs elinde pişmân, 

Mahşer günü olduğunda ne eylerim Allah’ım? 


قهارآتليغ قهرينكدين قورقوب ييغالر خواجه امحد 

رمحن آتليغ رمحينكدين اميد توتار خواجه احمد 

کناهيم كوب آهليم كيچوركاى سني کناهيم 

برچه قول⁪⁪الر ايچيده عاصى قول⁪دور خواجه امحد 

29. Hikmet 

Kahhâr adlı kahrından korkup ağlar Hoca Ahmed; 

Rahmân adlı rahmından ümit tutar Hoca Ahmed; 

Günâhım çok Allah’ım, bağışlayasın günâhım, 

Bütün kullar içinde âsî kuldur Hoca Ahmed. 

105

منافق⁪الر يورارالر فسق و فجور قيلورالر 

حرام شبهه ييورالر قورقوب ييغالر خواجه امحد 

طريقت⁪ىن بيلمادمي حقيقت⁪⁪غه كريمادمي 

پري بويروغني تومته⁪دمي عذرى کوبتو خواجه امحد 

آخر زمان بولغاندور پادشاه ظامل بولغاندور 

حرام شبهه تولغاندور حريان بولور خواجه امحد 

شرمنده عاصى قول مني عشق يوليده بلبل مني 

آرسالن باب⁪کا قول مني قولنك بولور خواجه امحد 

قول خواجه امحد طاعت قيل ييغالمقىن عادت قيل 

بالکيلسه طاعت قيل حقدين بولور خواجه امحد 

Münâfıklar yürürler, fısk ve fücûr kılarlar, 

Harâm, şübhe yerler; korkup ağlar Hoca Ahmed. 

Tarikati bilmedim, hakikate girmedim, 

Pîr buyruğunu tutmadım, özürü çoktur Hoca Ahmed. 

Âhir zamân olmuştur, sultân zâlim olmuştur, 

Harâm, şübhe dolmuştur, şaşkın olur Hoca Ahmed. 

Pişmân olmuş âsî kulum, aşk yolunda bülbülüm, 

Arslan Baba’ya köleyim, kölen olur Hoca Ahmed. 

Kul Hoca Ahmed ibâdet eyle, ağlamağı âdet eyle, 

Belâ gelse tahammül eyle, Hakk’tan olur Hoca Ahmed. 


کونكلوم قوشي اوچار دامي قنات توقوب 

ايكي كوزوم ندامتده قانالر توکوب 

تن اولتوروب رياضتده تيزين چوکوب 

يا اهلي عفو قيلغيل گناهيم ين 

نادان ليقده قيلغان ايشيم بارچه خطا 

توبه تقصري ايالمادمي يقام توتا 

گردنيمكا طوق ينكليغ سالب فوطا 


30. Hikmet 

Gönlüm kuşu uçar her zamân kanat çırpıp, 

İki gözüm pişmânlıkta kanlar döküp, 

Bedeni öldürüp riyâzette dizini çöküp, 

Ya Allah’ım affeyle günâhımı. 

Câhillikte işlediğim işim hepsi hatâ, 

Kusurlardan tevbe eylemedim yakamı tutarak, 

Gerdânıma tavuk gibi koyup fota, 


106

دنيا سويوب دين سوداسني اوتكاريب مني 

يازوق يوکني ايا دوستالر بتكاريب مني 

دركاهنکا معصيت الر كيلتوروب مني 


شوم دنياغه کونكل باغالب کاهل بولدوم 

عشرت بيالن وا دريغه جاهل بولدوم 

بو دنياين اوتاريين ايندي بيلدمي 


كونكل ملكني تومتش اوخشار ظلمت توين 

من ليك ايچره پيدا بولور ما و مين 

پري خذمت يراق قيلور بيزدين آين 


قول خواجه امحد گناهي کا قايل ايرور 

هر کيم هللا ديسه آنكا ياري بريور 

ايرانالرين صحبت كا مايل ايرور 

يا اهلي عغو قيلغيل گناهيم ين 

Dünyâyı sevip din derdini attım, 

Günâh yükünü ey dostlar çıkardım, 

Dergâhına kötülükler getirdim, 


Kötü dünyaya gönül bağlayıp ergin oldum, 

Eğlence ile vah yazık câhil oldum, 

Bu dünyânın geçiciliğini şimdi bildim, 


Gönül mülkünü tutmuş okşar karanlık gecesi, 

Benlik içinde ortaya çıkar ben-benliği, 

Pîr hizmeti uzak eyler bizden onu, 


Kul Hoca Ahmed günâhına aklı erer, 

Her kim Allah dese ona varır, 

Erenlerin sohbetine eğilimlidir, 



مينك تومن تورلوك خطاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

گوفتگوي نارواالر ميندين اوتسه عفو قيل 

کر تالوت قيلمشيم ده بو کالم هللا ين 

سهو عصيان خطاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

31. Hikmet 

Bin tümen türlü hatâlar benden geçse affeyle, 

Ne denli kötü ameller benden geçse affeyle, 

Eğer tilâvet ettiğimde bu Allah kelâmını, 

Yanlış, isyân ve hatâlar benden geçse affeyle, 

107

اوقوغانده غافل اوتسه يا غلط نقصان بيله 

هر نيچوك بيجا جباالر ميندين اوتسه عفو قيل 

مد بيالن اعراب و تشديدالرين تغري ايالسام 

بو كالمه هر خطاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

فحش اوقوسام بري كلمه سيين يا بري حرف ين 

مونداغ ناتام دعاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

آيت وعده وعيدين قيلسام مني تفرقه 

فهم قيلماي نارساالر ميندين اوتسه عفو قيل 

عزت اكرام قرآن ين جبا کيلتورمسام 

يب ادب ليك يب اباليغ ميندين اوتسه عفو قيل 

حضر تينكده مني كيب قولين خطاسي کوب ايرور 

رو سياه ليك هر خطاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

خواجه امحد مسكيين نقصاين كوبتور دنياده 

كرچه يارب مينك خطاالر ميندين اوتسه عفو قيل 

Okuduğunda gâfil geçse veya yanlış noksan ile 

Her nasıl yerli-yersizler benden geçse affeyle, 

Med ile irâb ve teşdidleri değişik eylesem, 

Bu kelâma her hatâlar benden geçse affeyle. 

Yanlış okusam bir kelime veya bir harfini, 

Böyle eksik duâlar benden geçse affeyle, 

Vaâd ayeti vaâdini eylemesem ben fark, 

Anlamayıp bazı şeyler benden geçse affeyle. 

Kurân’ın izzet ve ikrâmını yerine getirmesem, 

Edepsizlik, akılsızlık benden geçse affeyle, 

Hazretinde ben gibi kulun hatası çoktur, 

Yüz karası her hatâlar benden geçse affeyle. 

Hoca Ahmed Miskîn’in noksânî çoktur dünyada, 

Gerçi ya Rab binlerce hatâ benden geçse affeyle. 


اهلى قادرا پروردكارا 

رحم قيل بندنكا اى كردکارا 

سغنيدمي حضرتينک⁪كا اى اهلى 

ياراتقان مجله عامل⁪ىن پناهى 

32. Hikmet 

Ya İlâhî, Kâdir, Allah’ım, 

Rahmet eyle kuluna ey Rahmân, 

Sığındım Zât’ına ey Allah’ım, 

Yaradan bütün âlemîn penâhı. 

108

اجابت سندين و مندين مناجات 

اى اهلى ذواجلالل مجله حاجات 

اهلى حاجتيم⁪ىن سن روا قيل 

كرمي⁪سن لطف ايله دردمي دوا قيل 

كرم برله كيچوركيل اى اريغ ذات 

عذاب آخرت⁪دين قيلغيل آزاد 

اهلى شر شيطاندين سن اسره 

قموغ يازوقالرمي⁪دين هم سن اسره 

قموغ يازوقالرمي⁪دين توبه قيلدمي 

كه مست ايردمي كه من آندين آييلدمي 

دميايدور من بىن جاندين آيرمه 

وىل آخرده امياندين آيرمه 

اهلى برچه ىن فرياديغه ييت 

قموغ بيچاره⁪الرىن داديغه ييت 

قلونك عاصى ىن سن هر حاجتني بري 

بو درد ىب دوام⁪كا سن دوا بري 

اهلى سن كيچوركيل طاقتيم يوق 

سىن آلدينكده اليق طاعتيم يوق 

اهلى ذات پاكينك حرمتيدين 

ايريكيل بيزىن شيطان زمحتيدين 

İcâbet Sen’den ve başvurmak bendendir, 

Ey İlâh-ı Zül-celâl bütün hâcetlerde. 

İlâhi hâcetimi Sen kolaylaştırır, 

Kerîm’sin lûtf eyle derdime devâ eyle. 

Kerem ile affeyle ey Ârif Zât, 

Âhiret azabından azâd eyle. 

İlâhî şeytânın şerrinden Sen sakla, 

Bütün günâhlarımdan hem Sen sakla. 

Bütün günâhlarımdan tevbe eyledim, 

Ki aklım başta değildi ben ondan ayıldım. 

Demiyorum beni cândan ayırma, 

Son günümde imândan ayırma. 

İlâhî herkesin feryâdına yetiş, 

Bütün çâresizlerin imdâdına yetiş. 

Âsî kulunun Sen her hâcetini ver, 

Bu devâsız derdliye Sen devâ ver. 

İlâhî Sen affeyle takâtım yok, 

Senin önünde lâyık ibâdetim yok, 

İlâhî pak Zât’ının hürmetinden, 

Uzaklaştır bizi şeytânın sıkıntısından. 

109

اهلى برچه نی قلوقغه خاص ايت 

مين مندين آليب بري يول خالص ايت 

منكا توفيق سو يدين سن ايچورکيل 

كرم برله کناهيم ىن کيچورکيل 

که بيلماس ده کناه بسيار قيلدمي 

كونكل⁪الرىن بوزوب آزار قيلدمي 

كه هر عاصى ايرور رمحت⁪كا اليق 

كيل اى احد دعاغه بول موافق 

İlâhî herkesi kulluğa hâs eyle, 

Beni benden alıp bir kez özgür eyle. 

Bana tevfîk suyundan Sen içir, 

Kerem ile günâhımı affeyle. 

Ki bilmeden sayısız günâh işledim, 

Gönülleri yıkıp mahzûn eyledim. 

Ki her âsî rahmete layıktır, 

Gel ey Ahmed duâya ol muvafık. 


عشق يوليده فنا بوالى حق بري و بار 

هرنه قيلسنك عاشق قيلغيل پرورديکار 

ايلكيم آچيب دعا قيالى ايزمي جبار 

هر نه قيلسنك عاشق قيلغيل پرورديکار 

عشقى تيكسه کويدور كوسى جان و تن⁪‏ ىن 

عشقى تيكسه ويران قيلور ما و من ىن 

عشق بوملسه تانيب بوملس موليم سىن 

هر نه قيلسنك عاشق قيلغيل پرورديکار 

عشق دفرتی سيغماس دوستالر درکاهى⁪کا 

مجله عاشق يغيليب بارکاى باركاهى⁪کا 

يىت دوزخ طاقت قيلمس بري آهى⁪کا 


33. Hikmet 

Aşk yolunda yok olayım Hakk Bir ve Var, 

Her ne eylesen, âşık eyle ey Allah’ım. 

Elimi açıp duâ kılayım, Azîm Cebbâr, 


Aşkı değse, yakıcısı cân ve bedeni, 

Aşkı değse, vîrân eyler ben-benliği, 

Aşk olmasa, bulup olmaz Mevlâ’m seni; 


Aşk defteri sığmaz dostlar dergâhına; 

Cümle âşık yığılıp varır bargâhına 

Yedi cehennem dayanamâz bir âhına; 


110

خاص عشقينكىن کورسات مينكا شاکر بوالی 

اره قويسه زکرياديك ذاکر بوالى 

ايوب صفت بالسيغه صابر بوالى 


عشق درديىن طلب قيلدمي درماىن يوق 

عشق يوليده جان بريکان ىن ارماىن يوق 

بو يول⁪الرده جان بريمسه امكاىن يوق 


قايدين تاپاى عشقينك توشىت قرارمي يوق 

عشق ثناسني کوىن توىن قويارمي يوق 

درکاهينکدين اوزكا يرکا بارارمي يوق 


عشق بازارى اولوغ بازار سودا حرام 

عاشق⁪الرکا سيندين اوزكا غوغا حرام 

عشق يوليغه كريکانالركا دنيا حرام 


عاشق⁪ليق⁪ىن دعوی قيليب يوراملادمي 

نفسدين کيچيب مني امرى⁪ىن قيالملادمي 

نادان⁪ليق⁪ده حق امريىن بيالملادمي 


قول خواجه امحد عشق⁪دين قاتيغ بال بوملاس 

مرهم سورمه عشق درديغه دوا بوملاس 

کوز ياشيدين اوزکا هيچکيم کواه بوملاس 


Hâs aşkını göster bana, şükreder olayım, 

“Erre” koysa, Zekeriyya gibi zikreder olayım, 

Eyyûb gibi belâsına sabreder olayım, 


Aşk derdini talep eyledim, dermânı yok; 

Aşk yolunda Cân verenin korkusu yok; 

Bu yollarda Cân vermese, imkânı yok; 


Nereden bulayım, aşkın düştü, kararım yok; 

Aşk yakarışını gece gündüz bırakacağım yok; 

Dergâhından başka yere varacağım yok; 


Aşk pazarı ulu pazar, sevdâ Harâm; 

Aşıklara senden başka kavgâ Harâm; 

Aşk yoluna girenlere dünyâ Harâm; 


Aşıklığı davâ kılıp yürüyemedim; 

Nefsden geçip ben emrini kılamadım; 

Câhillikte Hakk emrini bilemedim; 


Kul Hoca Ahmed aşktan ağır belâ olmaz; 

Merhem sürme, aşk derdine devâ olmaz; 

Göz yaşından başka bir şey tanık olmaz; 


111

34 حکمت 

ايا شاهي دو عامل پادشاهي 

ايرورسن بنده ين پشت پناهي 

تيالب دامي سيين اول ذات پاكينك 

شياطني شريدين بريكيل پناهي 

بو شيطان شريدين كيمكا قاچارمني 

سيين آلدينكده دور سري کماهي 

خداوندا سينكا مني ياندمي اميدي 

اوزونك سني بارچه كا رازق اهلي 

كراماً‏ كاتبني آتليغ فرشته 

بيابان قم الريدين كوب كناهي 

حممد کيم ايرور هادي عامل 

اوشل كونده بوالدور دادخواهي 

اوقوب نامين کورسام هيچ عمل يوق 

باشيم قويي ساليب بولغوم تباهي 

که مني ديرمني بو ايش ين قيلغانيم يوق 

متام اعضاالرمي بولغاي كواهي 

اولوم ين دستيدين هيچكيم قوتوملاس 

قلنكدر بول باشينكا کي کالهي 

34. Hikmet 

Ey sultânım iki cihân hakanı, 

Sensin kulunun arkası, sığınağı, 

Dileyip dâimâ senin o temiz zatını, 

Şeytanlar şerrinden ver kurtuluşu, 

Bu şeytânın şerrinden kime kaçarım, 

Senin elindedir sırrı kemâhi, 

Allah’ım sana ben yandım şimdi, 

Özündür herkese rızk veren Allah, 

“Kirâmen kâtibîn” adlı melek, 

Çöl kumlarından çok günâhı. 

Muhammed ki âleme yol göstericidir, 

O günde olacaktır yardımcı. 

Okuyup kitâbımı görsem hiç amel yok, 

Başımı önüme eğip olacağım pişmân. 

Ki ben derim “bu işi yaptığım yok”, 

Bütün organlarım olacaktır şâhid. 

Ölümün elinden hiç kimse kurtulmaz, 

Kalender ol başına giy külâhı. 

112

جهنم اوستيده تارتيغ صراطي 

كوروب بنده اورار افسوس آهي 

خواجه امحد يسوي سني ييغال دامي 

اسيغ قيلماس سينکا تنکالکي آهي 

Cehennem üstüne kurulu sıratı, 

Görüp kullar eyler fîgân-âhı. 

Hoca Ahmed Yesevî sen ağla dâimâ, 

Sâhiblik etmez sana yarınki âhı. 

35 حکمت 

عشقنك قيلدي شيدا ميين مجله عامل بيلدي ميين 

قايغو سينسني توين کوين مينکا سينوق کرکسني 

تعايل هللا زهي معين سني ياراتدنك جسم و جاين 

قولليق قيالم توين کوين مينکا سينوق کرکسني 

كوزم آچدمي سيينكوردميكلّکونكلين سينکا بريدمي 

اوروغالرمي تركني قيلدمي مينکا سينوق کرکسني 

سوزالسام منيتيليمده سنيكوزالسام منيكوزميده سني 

كونكليمدههمجانيمدهسنيمينكاسينوقکرکسني 

فدا بولسون سينكا جانيم توكار بولسانك مينم قانيم 

مني قولنك مني سني سلطامن مينكا سينوقکرکسني 

عامل الركا كتاب کرياك صوفيالرغه مسجد کرياك 

جمنون الرغه ليلي كرياك مينكا سينوق کرکسني 

غافل الركا دنيا كرياك عاقل الرکا عقيب کرياك 

واعظ الرغه منرب كرياك مينكا سينوق کرکسني 

35. Hikmet 

Aşkın eyledi şeydâ beni cümle, âlem bildi beni, 

Kaygım sensin gece gündüz, bana sen gereksin. 

Taâla’llah Zîhî ma ni, sen yarattın cisim ve cânı, 

Kulluk eyleyim gece gündüz, bana sen gereksin. 

Gözüm açtım seni gördüm, bütün gönülü sana verdim, 

Akrabalarımı terk eyledim, bana sen gereksin. 

Söylesem ben dilimdesin, gözlesem ben gözümdesin, 

Gönlümde hem cânımdasın, bana sen gereksin. 

Fedâ olsun sana cânım, döker olsan benim kanım, 

Ben kulunum sen sultânım, bana sen gereksin. 

Âlimlere kitap gerek, sûfîlere mescid gerek, 

Mecnûn’lara Leylâ gerek, bana sen gereksin. 

Gafıllere dünyâ gerek, akıllılara âhiret gerek, 

Vaizlere minber gerek, bana sen gereksin. 

113

عامل باري اومچاخ بولسه مجله حورالر قارشو کيلسه 

هللا مينكا روزي قيلسه مينكا سينوق کرکسني 

اومچاخ كرم جوالن قيالم نه حورالرغه نظر قيالم 

آين موين مني نه قيالم مينكا سينوق کرکسني 

خواجه امحد دور مينم آتيم توين کوين ينار اومت 

ايكي جهانده اميدمي مينكا سينوق کرکسني 

Âlem bütün cennet olsa, bütün hûrîler karşılamağa gelse, 

Allah bana nasîp eylese, bana sen gereksin. 

Cennete gireyim cevlân eyleyim, ne hûrîlere nazar eyleyim 

Onu bunu ben ne eyleyim, bana sen gereksin. 

Hoca Ahmed benim adım, gece gündüz yanar odum, 

İki cihânda umudum, bana sen gereksin. 


حممدين بيلينك ذايت عرب دور 

طريقت⁪ين يويل کل ادب دور 

حقيقت بيلمكان آدم اميس دور 

بيلينكز هيچ نيمه کا اوخشاماس دور 

بيلينك بيچون ايرور هم يب چکونه 

و يب شبهه ايرور هم يب منونه 

قهرالنسه قيلور يري بريله يکسان 

بوالدور زلزله يري بريله آمسان 

بريور بولسه توکامنس نعمت بار 

رحم قيلسه بيلينكيز رمحت بار 

36. Hikmet 

Muhammed’in bilin zâtı Araptır, 

Tarîkatın yolu bütün edeptir. 

Hakikat bilmeyen insân değildir 

Biliniz hiçbir şeye benzemezdir. 

Bilin be-çün olur hem bi-çigüne; 

Ve bi-şübhe olur hem bî-numûne 

Kahırlansa, eyler yer ile yeksân; 

Olmakta zelzele yer ile gökler. 

Rahmet eylese, biliniz, rahmeti var; 

Verir olsa, tükenmez nimeti var. 

114

حممدين صفت قيلسم کمينه 

اناسيين آيت بيلكيل امينه 

اتاسي آيت عبدهللا ايکان دور 

انادين توغمايني اولكان ايكاندور 

حممدين بابسي ساقالغاندور 

يالنكاچ آچالرين يوقالکاندور 

بابسني بيلسنکيز عبداملطلب 

کونكلده ساقالكاي سيز خيشي بيليب 

باباسيين اتاسي ايردي هاشيم 

ايشيتكانده اقادور کوزده ياشيم 

بيلينك تورتونچي سي دور عبد مناف 

آالرين بيلسه هر کيم کونكلي دور صاف 

رسول ين بيلسه هر کيم تورت پشتني 

قيامتده كزار سيكز هبشتني 

باباسي ييت ياشيده اولوب دور 

رسولين عمي سي⁪کا برييب دور 

ابوطالب علي ين آته سي دور 

قاموغ اعرايب الرين کاته سي دور 

ابوطالب بوالدور ايش باشيده 

حممد اولتورور دامي قاشيده 

Muhammed’i târif eylesem kemîne, 

Anasının adı bil Âmine 

Babasının adı Abdullah’tır 

Anadan doğduğunda anası ölmüştür. 

Muhammed’i dedesi korumuştur 

Çıplak açları yoklayandır. 

Dedesi biliniz Abdulmuttalîb; 

Gönülde saklayınız iyi bilip. 

Dedesinin babası idi Hâşim; 

İşitince akmakta gözde yaşım. 

Biliniz dördüncüsüdür Abdulmenâf; 

Onları bilse her kim, gönlüdür sâf. 

Rasûl’un bilse her kim dört ceddini, 

Kıyâmette gezer sekiz cennetini 

Babası yedi yaşında ölmüştür; 

Rasul’u amcasına vermiştir. 

Ebû Tâlib Alî’nin babasıdır; 

Bütün Arabların büyüğüdür. 

Ebû Tâlib olmakta iş başında, 

Muhammed oturur dâimâ karşısında 

115

حممدين ياشي اون يت بولدي 

که اول وقتده خدجيه آين کوردي 

حممدين بيلينك کيم مثل شونقار 

خدجيه آين کوروب بوالدور زار 

خدجيه کونکليده آين سويادور 

حممد عشقيده ايچي کويادور 

کيچه کوندوز تيالر آين خدادين 

بيلينکيز عاقبت تابت مرادين 

کورونکيزالر خداين شيوه سيين 

حممد باقغان ايکان تيوه سي ين 

خدجيه غه رسول چاكر بولوبتور 

بو باعث بريله بيل آين آليب دور 

خدجيه ين خدا خبتني آچيب دور 

رسول ين باشيغه درالر ساچيب دور 

رسول ين ياشالري قرقه يتيب دور 

كه اندين سونك خدادين وحي يتيب دور 

كه آندين سونك حممد بولدي پادشاه 

رسول ين كونكليده يار بولدي هللا 

حممدين ايشني هللا بيتوردي 

خاليق بارچه سي اميان کيتوردي 

Muhammed’in yaşı on yedi oldu; 

Ki o vakit Hatice O’nu gördü. 

Muhammed’i bilin ki şâhın misâli 

Hatice O’nu görüp olmakta ağlamaklı. 

Hadîce gönlünde O’nu sevmektedir 

Muhammed Aşkında içi yanmaktadır. 

Gece gündüz diler O’nu Allah’tan; 

Biliniz sonunda buldu murâdın. 

Görünüz Allah’ın işini 

Muhammed bakmakta iken devesini, 

Hatice’ye Rasûl çâker olmuştur, 

Bu sebeple bil sen O’nu almıştır. 

Hatice’nin Allah bahtını açmıştır; 

Rasûl’un baçına inciler saçmıştır. 

Rasûl’un yaşları kırka varmıştır, 

Ki ondan sonra Allah’dan vahy yetmiştir. 

Ki ondan sonra Muhammed oldu sultân 

Rasûl’un gönlünde yâr oldu Allah. 

Muhammed işini Allah yazdırdı; 

İnsanların hepsi imân getirdi. 

116

رسول ين باشيده بولدي عمامه 

كمال تابت اوتوز اوچ مينك صحابه 

رسول غه بارچه سي خذمت قيالدور 

ادب بريالن يوروب عزت قيالدور 

رسول آلديغه بري يتيم كيليب دور 

غريب و مبتال مني ديب ايتيب دور 

رحم قيلدي رسول آين حاليغه 

تيالكانني آين بريدي قوليغه 

رسول ايدي انكا مني هم يتيم مني 

يتيم ليكده غريب⁪ليغ ده يتيب مني 

حممد ايديالر هر کيم يتيم دور 

بيلينك⁪الر اول ميين خاص امتيم دور 

يتيم⁪ين كورسنكيز آعريتمنکيزالر 

غريب⁪ين كورسنكيز داغ ايتمنکيزالر 

يتيمالر بو جهانده خوار ايكاندور 

غريب⁪الرين ايشي دشوار ايكاندور 

غريب⁪الرين ايشي دامي سلوك دور 

تريك ايرمس غريب مثل اولوك دور 

خدايي⁪غه غريب⁪الر بيلكولوك دور 

غريب⁪ين ايرته اخشام سوركولوك دور 

Rasûl’un başında oldu imâme; 

Kemâl buldu otuz üç bin Sahâbe. 

Rasûl’a hepsi hizmet eylemektedir, 

Edep ile yürüyüp izzet eylemektedir. 

Rasûl önüne bir Yetîm gelmiştir 

Garîb ve müptelâyım deyip söylemiştir. 

Râhim eyledi Rasûl onun hâline; 

Dileğini onun verdi eline. 

Rasûl dedi ona: “Ben de yetimim; 

Yetimlikte, Garîblikte yetişmişim.” 

Muhammed demiştir: “Her kim yetimdir, 

Biliniz, o benim hâs ümmetimdir.” 

Yetimi görseniz, incitmeyiniz; 

Garîbi görseniz, dağ etmeyiniz. 

Yetimler bu cihânda ezilmiştir, 

Garîblerin işi zordur. 

Garîblerin işi dâimâ riyâzettir 

Diri değil, Garîb ölü gibidir. 

Allah’a Garîbler bellidir 

Garîbi sabâh akşam sormuştur. 

117

صفت قيلسام علي شري خدادور 

که مششري بريله كافرين قرادور 

کافرالرين قيلور اميانغه دعوت 

بريادور هر زمان اسالمكا قوّت 

که مؤمن بولغانني آليب كيالدور 

قبول قيلماغانني چاپيب كيالدور 

که مششري قولغه آليب مينسه دلدل 

توشادور قوم کافرالرغه غلغل 

قوليده كي يراغي ذوالفقاري 

چاپوشقانده اوزالور قرق قاري 

علي⁪ين بار ايدي اون سيكيز اوغلي 

اين هر قايسي سي دور كاته توغلي 

علي اسالم اوچون قانالر يوتادور 

که اسالم توغي ين حمكم توتادور 

خواجه امحد بيل غريب⁪ليك⁪كا توشوب دور 

رسول اوالديغه سوزالر قاتيب دور 

Târif eylesem, Alî Allah’ın arslanıdır 

Ki kılıç ile kâfiri kırmıştır. 

Kâfirleri eyler imâna dâvet; 

Vermektedir her zamân İslâm’â kuvvet. 

Ki mümin olanını alıp gelmektedir; 

Kabûl kılmayanını kırıp gelmektedir. 

Ki kılıç ele alıp binse Düldül’e 

Düşmektedir kâfir kavimlerine velvele 

Elindeki silâhı Zülfikâr’ı, 

Savaşanda uzar kırk arşın. 

Alî’nin var idi on sekiz oğlu; 

Onun her hangisidir büyük tuğlu, 

Alî İslâm için kanlar yutmaktadır; 

İslâm’ın tuğunu sıkı tutmaktadır. 

Hoca Ahmed bil garîbliğe düşmüştür, 

Rasûl evlâdına sözler katmıştır. 


الكذاب ال امىت دئدى بيلينك حممد 

يالغانچى⁪الر قومى⁪ىن امّت دميس حممد 

37. Hikmet 

“El-kezzâbu lâ ûmmeti” dedi, bilin Muhammed; 

Yalancılar kavmini ümmet demez Muhammed. 

118

توغرى يوركان قلي⁪ىن حقىن ايزالب يوىل⁪ىن 

راست يوركان قلي⁪ىن امت ديكاى حممد 

هركيم امّت من ديسه رسول ايشني قوميسه 

شفاعت كوىن بولسه حمروم قوميس حممد 

تنكرى تعاىل سوزين رمول هللا سنتني 

اينامناكان امتني امت دميس حممد 

امّت من ديب يورورسن بويروغي⁪نی قيلمس سن 

نچوك امد توتارسن آنده سورمس حممد 

مشكل دور عاصى بنده امت دميسه آنده 

رسوا بولور حمشرده امت دميس حممد 

امّت ديكاى حممد چني سوزالسه قول امحد 

تانكال بولسه قيامت حمروم قوميس حممد 

Doğru giden kulunu, Hakk’ın arayıp yolunu, 

Doğru yürüyen kulunu ümmet diyecek Muhammed. 

Her kim “Ümmetim” dese, Rasûl işini bırakmasa 

Şefâat günü olsa, mahrûm bırakmaz Muhammed. 

Tanrı Teâlâ sözünü, Rasûlullah sünnetini 

İnanmayan ümmetini ümmet demez Muhammed. 

Ümmetim diye yürürsün, buyruğunu yapmazsın, 

Nasıl ümit edersin, orada sormaz Muhammed. 

Müşküldür âsî kul, ümmet demese orada, 

Rezil olur mahşerde, ümmet demez Muhammed. 

Ümmetim der Muhammed, gerçek söylese Kul Ahmed, 

Sabâha olsa Kıyâmet mahrûm bırakmaz Muhammed. 


نور خدا دوست خدا اول مصطفي 

كيم الر اوچون کيلدي رسول بيلكدينكز مو 

درود خدا ورد خدا حق مصطفي 


38. Hikmet 

Allah nûru, Allah dostu o Mustafâ 

Kimler için geldi Rasûl bildiniz mi? 

Allah selâmı, Allah zikri Hakk Mustafâ, 


119

كيم الر اوچون كريان قيلدي کوزالريين 

امت اوچون بريان قيلدي اوزالريين 

امت بولسانك انكال اوشبو سوزالريين 


ييغالي ييغالي يوز كوزالري ششت كورينك 

قيام توروب اياغالري ششت كورينك 

امت اوچون قايغو حمنت چيكت كورينك 


ايا دوستالر موين بيلور امت قاين 

اكر بيلسنك آندين ارتوق نعمت قاين 

قيامت کون آندين اوزا شفقت قاين 


امت بولوب رسول قدرين بيلدينكزمو 

تن جان بريله سنت الرين قيلدينكزمو 

رسول اوچون زار اينکرابان اومتدينك مو 


هيهات هيهات سعادت دور اول مصطفي 

هيهات هيهات غنيمت دور اول مصطفي 

هيهات هيهات عنايت دور اول مصطفي 


قول خواجه امحد سوزالر سوزونك تليم قفا 

امت الرمي قيلغيل وفا قيلمه جفا 

امت كا مونداغ ديدي حق مصطفي 


Kimler için yaşlı eyledi gözlerini, 

Ümmet için yanık eyledi özlerini, 

Ümmet olsan anla bu sözlerini, 


Ağlaya ağlaya yüz gözleri şişti görün, 

Kıyâmda durup ayakları şişti görün, 

Ümmet için kaygı sıkıntı çekti görün, 


Ey dostlar bunu bilir ümmet hani, 

Eğer bilsen ondan fazla nimet hani, 

Kıyâmet günü ondan geçen şefkat hani, 


Ümmet olup Rasûl değerini bildiniz mi? 

Ten-cân ile sünnetlerini yaptınız mı? 

Rasûl için ağlayıp inleyerek geçtiniz mi? 


Heyhat heyhat sâadetdir o Mustafâ, 

Heyhat heyhat ganîmettir o Mustafâ, 

Heyhat heyhat inâyettir o Mustafâ, 


Kul Hoca Ahmed söyler sözünle dilim kefâ, 

Ümmetlerim eyle vefâ kılma cefâ, 

Ümmetine böyle dedi Hakk Mustafâ, 


120


بيزدين درود بسيار يا مصطفى حممد 

حتيات ىب مشار يا مصطفى حممد 

يا سيد املرسلني يا خامت النبيني 

يا هادى املضلني يا مصطفى حممد 

يا ايها املدثر حق ايدى قم فانذر 

و ربک فكرب يا مصطفى حممد 

حضرتده سني معظم قربتده سني مكرم 

انبياغه مقدم يا مصطفى حممد 

سني سني حبيب خالق حق درکاهى⁪غه اليق 

خالصة خاليق يا مصطفى حممد 

اصل وجود آدم مرسل نىب خامت 

راز هنان⁪غه حمرم يا مصطفى حممد 

طوبی قاب قوسني قمری باغ کونني 

برچه غه قرت عينني يا مصطفى حممد 

عرشى كرسيدين آشقان حضرتيكا اوالشقان 

توقسان مينك راز ايتوشكان يا مصطفى حممد 

يري کوك ايرور مأمورينك صحابه⁪الر منظورينك 

مجله امت مغفورينك يا مصطفى حممد 

39. Hikmet 

Bizden sonsuz Selâm yâ Mustafâ Muhammed, 

Tahiyyat-ı bî şumar yâ Mustafâ Muhammed. 

Yâ Rasûller Efendisi, yâ Nebilerin sonuncusu, 

Yâ sapıtmışların doğrultucusu yâ Mustafâ Muhammed. 

Ya “Eyyühel müddessir” Hakk dedi “Kum feenzir”, 

“Ve rabbike fekebbir” yâ Mustafâ Muhammed. 

Yüce hazrettesin keremli gurbettesin, 

Peygamberlerin öncüsü yâ Mustafâ Muhammed. 

Sen’sin Hâlık’ın sevgilisi, Hakk dergâhına lâyık, 

Yaratılmışların özü yâ Mustafâ Muhammed. 

İnsan varlığının aslı, Rasûl ve nebîlerin sonuncusu, 

Gizli niyâza mâhrem yâ Mustafâ Muhammed. 

“Kâbe-kavseyn”in tubası, kevneyn bağının ayı, 

Herkese kurret ayneyn yâ Mustafâ Muhammed. 

Arş ve kűrsiden aşan Hazret’ine ulaşan, 

Doksan bin niyâz söyleyen yâ Mustafâ Muhammed. 

Yer gök yürür me’mûrundur, sahâbeler manzurun, 

Bütün ümmet mağfurun yâ Mustafâ Muhammed. 

121

هر کيمکا بولسه ميلينک کوتارور حق عذابني 

عامل سينينک طفيلينک يا مصطفى حممد 

هر كيم سينكا سيغينور متوغدين اول قوتولور 

اومچاخ سرى اوالنور يا مصطفى حممد 

جانيم فداسى قيلسام خوشنودلوقي⁪ىن آلسام 

ارمان يوق ايردی اولسام يا مصطفى حممد 

کرچه كوبتور گناهيم كيچوركاى سني اهليم 

سني سني ميىن پناهيم يا مصطفى حممد 

يارب نچوك قيلغاميني شفاعتني قولكاى مني 

امىت⁪دين بولغاميني يا مصطفى حممد 

امت⁪دين بولغانالر شفاعتني قولغانالر 

اهل هبشت بولغانالر يا مصطفى حممد 

امحد مرادی سني سني ذكرى و يادى سني سني 

ايشالر كشادى سني سني يا مصطفى حممد 

Her kime olsa meylin kaldırır Hakk Azâbını, 

Âlem senin tufeylin yâ Mustafâ Muhammed. 

Her kim sana sığınır cehennemden o kurtulur, 

Cennet’e doğru yollanır yâ Mustafâ Muhammed. 

Cânımı fedâ eylesem hoşnûdluğunu alsam, 

Üzüntü yoktur ölsem yâ Mustafâ Muhammed. 

Gerçi çoktur günâhım affedesin Allah’ım, 

Sensin benim sığınağım yâ Mustafâ Muhammed. 

Yâ Rab nasıl eyleyim şefâatini alayım, 

Ümmetinden olayım yâ Mustafâ Muhammed. 

Ümmetinden olanlar Şefâatini alanlar, 

Cennet ehli olanlar yâ Mustafâ Muhammed. 

Ahmed’in murâdı sensin zikri ve yâdı sensin, 

İşlerin anahtarı sensin yâ Mustafâ Muhammed. 


اون سيكز مينك عاملغه سرور بولغان حممد 

اوتوز اوچ مينك اصحاب⁪غه رهرب بولغان حممد 

يالنكاچ آچليق⁪غه قناعت ‏⁪ليک حممد 

عاصى جاىف امتغه شفاعت ‏⁪ليک حممد 

40. Hikmet 

On sekiz bin âleme server olan Muhammed; 

Otuz üç bin ashâba rehber olan Muhammed. 

Çıplaklık ve açlığa kanaatlı Muhammed; 

Âsî, câfi ümmete şefâatlı Muhammed. 

122

تونالر ياتيب ايومس تالوت ليک حممد 

غريب برله يتيمغه مروّت ليک حممد 

يولدين آزغان گمراه⁪غه هدايت ليک حممد 

مهم توشسه هر كيمكا كفايت ليک حممد 

ابوجهل هلب⁪غه سياست ليک حممد 

مالمت⁪ىن صابوىن سالمت ليک حممد 

مناز روزه قيلغوچى عبادت ليک حممد 

تينماى تسبيح ايتكوچى رياضت ليک حممد 

ملعون لعني شيطانغه سياست ليک حممد 

شريعت⁪ىن يوليغه عنايت ليک حممد 

طريقت⁪غه رهنما ارادت ليک حممد 

حقيقت⁪كا مقتدا اجازت ليک حممد 

دعاالرى مستجاب اجابت ليک حممد 

ميانليغ⁪غه خيشيليق كرامت ليک حممد 

توفيق بريکان ظاملكا جاللت ليک حممد 

سجده قيلغان ايکيليب اطاعت ليک حممد 

بيش وقت مناز قيلغانده امامت ليک حممد 

معراج آشيب بارغانده شهادت ليک حممد 

عرش کرسی بازاری عنايت ليک حممد 

سيکيز هبشت ايکاسی واليت ليک حممد 

Geceleri yatıp uyumaz, tilâvetli Muhammed; 

Garîb ile yetime mürüvvetli Muhammed. 

Yoldan azan günâhkâra hidâyetli Muhammed; 

Muhtâç düşse herkese, kifâyetli Muhammed. 

Ebû Cehl ve Ebû Leheb’e siyâsetli Muhammed; 

Melâmetin sabunu, selâmetli Muhammed. 

Namâz, oruç kılıcı, ibâdetli Muhammed; 

Dinmeyip tesbîh söyleyici, riyâzetli Muhammed 

Lânetli, lanetlenmiş şeytâna siyâsetli Muhammed; 

Şeriatın yoluna inâyetli Muhammed. 

Tarikate yol gösterici, irâdetli Muhammed; 

Hakikate muktedâ, icâzetli Muhammed. 

Duâları müstecap, icâbetli Muhammed; 

Kötülüğe iyilik, kerâmetli Muhammed. 

Tevfîk veren zâlime, celâletli Muhammed; 

Secde kılan eğilip, itâatlı Muhammed. 

Beş vakit namâz olduğunda imâmetli Muhammed; 

Mirâc aşıp vardığında şehâdetli Muhammed. 

Arş ve Kürsü pazarı, inâyetli Muhammed; 

Sekiz cennet sâhibi velâyetli Muhammed. 

123

41. Hikmet ‎41‎حکمت 

مسکني امحد قلي⁪غه کتابت ليک حممد 

يتيم فقري غريب⁪غه سخاوت ليک حممد 

باشيغه توشوب نعرة سوداى حممد 

من آىن اوچون كوييده شيداى حممد 

كيم امىت دور محد و ثنا تينماين ايتور 

پاكا صمدا قيل مىن رسواى حممد 

كونكلوم⁪كا ساليب عشق حمبت⁪ىن اهليم 

قيلغيل مىن سني عاشق يكتای حممد 

مانندة جمنون كيچوروب ايكى جهاندين 

ديوانه قيليب قيل مىن رسواى حممد 

اولتوركيل كويدوركيل هر حمنىت سالغيل 

اول روز جزا قيل مىن شيداى حممد 

دامي غم امت يدى و ميادى نعمت 

کرامىت دور سن قاىن غم های حممد 

امت ديبان كيچه كوندوز يدى حسرت 

كوكسيدين چقارور پر خوىن دهلاى حممد 

امت کناهيىن تيالب او شاهى شاهنشاهى 

اول روزى جزا بوالر اول دادخواهى حممد 

Miskîn Ahmed kuluna kitâbetli Muhammed; 

Yetîm, fakîr, garîbe sehâvetli Muhammed. 

Başıma düşüp nara-ı sevdâ-yı Muhammed, 

Ben onun için yolunda şeydâ-yı Muhammed. 

Kim ümmeti ise durmadan hamd ve senâ söyler, 

Yâ Samed eyle beni nisva-ı Muhammed. 

Gönlüme koyup aşk sevdâsını Allah’ım, 

Eyle beni sen âşık-ı yektâ-yı Muhammed. 

Mecnûn misâli geçirip iki cihândan, 

Divâne eyleyip eyle beni rüsvâ-yı Muhammed. 

Öldür, yandır, her sıkıntıyı gönder, 

O cezâ günü eyle beni şeydâ-yı Muhammed. 

Her zamân ümmet derdini yedi, yemedi nimet, 

Kerâmetidirsin hani gamhâ-yı Muhammed. 

Ümmet diyerek gece gündüz çekti hasret, 

Göğsünden çıkarır pûrhûn-ı dilhâ-yı Muhammed. 

Ümmetin günâhını dileyip o Şâhların Şâhı, 

O cezâ günü yok bizde pervâ-yı Muhammed. 

124

كيچكيل مهه دين ايزله حممدىن رضاسني 

وهللا بوالسن حلظه ده كوياى حممد 

سندين تيالكيم بولدور اى خالق بيچون 

سالغيل قوالغيمغه مىن غوغاى حممد 

من اورکواليني خوش كرمينكدين سىن هللا 

بري قطره تاتورغيل منكا دريا حممد 

يول بريکوچى رمحن رحيم غافر ستار 

قيلمه مىن شرمندة گمراهى حممد 

بري قطرة مى اوّل جام الست⁪دين منكا انعام 

قيلغيل بوالين محدينكا داناى حممد 

روى سيه⁪نك سور قدمى پري مغان⁪غه 

لطف ايتسه بريور ديدة بيناى حممد 

مقصودميه يتكور مىن اى خالق بيچون 

من در طلب زلف مسن ساى حممد 

يوزدين كوتاريب پرده⁪ىن امحد سرى باقغيل 

من بندة اول موى سيه پاى حممد 

مسكني يسوى آرزوى روضة حضرت 

بولغاميو مُيَسّر خاك كف پاى حممد 

Vazgeç herşeyden ara Muhammed’in rızasını, 

Vallahi bulasın anında gûyâ-yı Muhammed. 

Sen’den dileğim budur ey Hâlık, 

Koy kulağıma benim gavgâ-yı Muhammed. 

Ben savrulayım hoş keremînden senin Allah, 

Bir damla tatdır bana deryâ-yı Muhammed. 

Yol verici Rahmân-Rahîm, Gafur ve Settâr, 

Kılma beni pîşmân-ı gümrâh-ı Muhammed. 

Bir damla su o elest kadehinden bana bağış, 

Eyle olayım hamdine dânâ-ı Muhammed. 

Kara yüzünü sür Pîr -i Kâmil’in ayak izine, 

Lutfetse verir dide-i bînâ-yı Muhammed. 

Maksadıma erdir beni ey Hâlık, 

Ben tâlibiyim zülf-ü semen sâ Muhammed. 

Yüzden kaldırıp perdeyi Miskîn’e doğru bak, 

Ben o kuluyum o mûy-ı siyâh pâ-yı Muhammed. 

Miskîn Yesevî arzû-yı ravza-ı Hazret, 

Olur mu müyesser hak-i kef i pa-ı Muhammed. 

125


کوركان زمان اينانكان ابابكر صديق دور 

اوستون بولوب تيانكان ابابكر صديق دور 

مونكالشقانده ييغالكان قلوقغه بيل باغالغان 

ايچي بغري ين داغالغان ابابكر صديق دور 

بري قوليدين قيتماکان سرين هر کيز ايتماکان 

غافل بولوب يامتاكان ابابكر صديق دور 

جان جانانغه قاوشورکان قزين قولدين تابشورکان 

قول قاوشوروب يالباركان ابابكر صديق دور 

ايتكان سوزيكا ييتكان نفس هوادين كيتكان 

حق رسول ين بريکيتكان ابابكر صديق دور 

حممدكا قني اتا قيلكان اميس هيچ خطا 

بوينيغه سالغان پوطا ابابكر صديق دور 

قول خواجه امحد قيل تصديق يار غارين قيل تفريق 

عارف⁪ليكده بيل صادق ابابكر صديق دور 

42. Hikmet 

Gördüğü zamân inanan Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır 

Üstün olup dayanan Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Dertleşende ağlayan, kulluğa bel bağlayan, 

İç bağrını dağlayan Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Bir sözünden dönmeyen, sırrını aslâ demeyen, 

Gâfil olup yatmayan Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Cân cânana kavuşturan, kızını elden veren, 

El bağlayıp yalvaran Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Dediği sözüne yeten, nefs ve hevâdan giden, 

Hak Rasûl’u güçlendiren Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Muhammed’e kayınbaba, kılmış değil hiç hatâ, 

Boynuna koyan futa Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 

Kul Hoca Ahmed tasdîk eyte, mağara dostunu ayrı tut, 

Âriflikte bil sâdık Ebâ Bekr-i Sıddîk’dır; 


ايكنچي سي يار بولغان عدالت ليک عمردور 

مؤمن ليغ ده يار بولغان عدالت ليک عمر دور 

43. Hikmet 

İkincisi dost olan adâletli Ömer’dir; 

Müminlikte dost olan adâletli Ömer’dir. 

126

بالل غه اذان ايتورکان شريعت ين بيلدوركان 

دين سوزيين اوقتورکان عدالت ليک عمر دور 

کعبه ايشيكني آچدركان بارچه بت ين سيندورکان 

رسولكونكلني تيندوركان عدالت ليک عمر دور 

شريعت ين باش توتقان طريقت ين راست توتقان 

حقيقت ين خوب بيلكان عدالت ليک عمر دور 

اوغلني چرالب كيلتورکان دره اوروب اوت اولتوركان 

عدل قيليب يول سورکان عدالت ليک عمر دور 

چراغ بولوب اومچاکان دين يوليدين يامناکان 

ناحق ايش⁪ين ايتماكان عدالت ليک عمر دور 

مسکني امحد قيلکيل ياد قيلكيل عجزينکين بنياد 

شايد روحي شاد قيلكاي عدالت ليک عمر دور 

Bilal’e ezan okutan, şeriatı bildiren, 

Din sözünü anlatan adâletli Ömer’dir. 

Kâbe kapısını açtıran, bütün putları kırdıran, 

Rasûl gönlünü dindiren adâletli Ömer’dir. 

Şeriâtı gözeten, tarikatı doğru tutan, 

Hakîkati iyi bilen adâletli Ömer’dir. 

Oğlunu azarlayıp getiren, kırbaç vurup öldüren, 

Adalet eyleyip yol soran adâletli Ömer’dir. 

Çıra olup sönmeyen, din yolundan dönmeyen, 

Haksız işi eylemeyen adaledi Ömer’dir. 

Miskîn Ahmed eyle yâd, eyle aczini beyân, 

Belki rûhu eyler şâd, adâletli Ömer’dir. 


اوچونچي دوست يار بولغان عثمان باحيا دور 

هر نفس ده يار بولغان عثمان باحيا دور 

حق رسول ين دامادي دينميزين آبادي 

بنده الرين آزادي عثمان باحيا دور 

44. Hikmet 

Üçüncü dostu yar olan hayâ sâhibi Osmân’dır 

Her nefeste yar olan hayâ sâhibi Osmân’dır. 

Hak Rasûl’ûn damadı, dinimizin âbadı, 

Kölelerin azad edicisi hayâ sâhibi Osmân’dır. 

127

اوقوغاين شاطيب آيت حديث كاتيب 

منرب اوزره خطييب عثمان باحيا دور 

مناجايت کوه طور آلغانالري ايكي نور 

ايتقان⁪الري بارچه در عثمان باحيا دور 

کوبالر االرکا کيلدي قومياديالر شهزاده 

شهيد بولدي دهه ده عثمان باحيا دور 

توصيف قيلدينك عثمانين خواجه امحد سني اين 

يوقتور شك و گماين عثمان باحيا دور 

Okuduğu şâtibi, âyet, hadîs kâtibi, 

Minber üstünde hatibi hayâ sâhibi Osmân’dır. 

Münâcâtı kûh-ı Tûr, aldıkları iki nûr, 

Dedikleri bütün inci hayâ sâhibi Osmân’dır. 

Çoklar gelip yaya, koymadılar şehzâde, 

Şehîd eylediler orada, hayâ sâhibi Osmân’dır. 

Târif eyledin Osmân’ı, Hoca Ahmed sen onu, 

Yoktur şüphesi, gümânı, hayâ sâhibi Osmân’dır. 


تورتونچي سي يار بولغان شري خدا علي دور 

هم معراجده يار بولغان شري خدا علي دور 

ايتكان سوزي رمحاين كورسنك يوزي نوراين 

کورسنک يوزين نوراين کافرالرين قراين 

مهت قوري بيليده موليم يادي تيليده 

ذوالفقاري ايلكيده شري خدا علي دور 

منيب چيقسه دلدلغه يريكا توشار زلزله 

كافرالرغه غلغله شري خدا علي دور 

45. Hikmet 

Dördüncüsü dost olan Hakk arslanı Alî’dir, 

Hem Mirâc’da yar olan Hakk arslanı Alî’dir. 

Dediği sözü rahmânî, görsen yüzü ûrânî, 

Kâfîrlerin kıranı Hakk arslanı Alî’dir. 

Himmet kuşağı belinde, Mevlâ’m yâdı dilinde, 

Zülfikâr’ı elinde Hakk arslanı Alî’dir. 

Binip çıksa Düldül’e, yere düşer zelzele, 

Kâfirlere velvele, Hakk arslanı Alî’dir. 

128

دمشن الركا مقابل بولدي كافرغه قاتل 

زايل قيلكان باطل ين شري خدا علي دور 

رمحت قيلكاي بري و بار هرنه قيلسه ايركي بار 

خواجه امحدكا مددكار شري خدا علي دور 

Düşmanlara mukâbil, oldu kâfire kâtil, 

Kılan bâtılı zâil Hakk arslanı Alî’dir. 

Rahmet eyleye Bir ve Var, her ne kılsa gücü var, 

Hoca Ahmed’e mededkâr Hakk arslanı Alî’dir. 


بري كون كيلدي ابوبكر سلمان بيالن 

حق مصطفي رازين آچت رمحن بيالن 

بارچه بارور بو دنيادين ارمان بيالن 

ايلكني بولوب حقه واصل بوملاق اوچون 

عزرائل بري كون كيلدي فرمان بيالن 

فاطمه سالم بريدي اكرام بيالن 

حق مصطفي مشغول بولدي اميان ييالن 

اسّيغ تن دين عزيز جان ين بريماق اوچون 

رسول ايدي صحابه الر حبيل بولونك 

آخرت قه اوالندوق سيز انوق بيلينك 

روزه توتونك مناز اوقونك زكوه بريينك 

جهنمدين اوزين آزاد قيلماق اوچون 

دوشنبه كون حق مصطفي دنيا قويدي 

حق تعايل فرماين غه بويون سوندي 

ابن عباس سوين قويدي علي يودي 

اومچاخ اجيره حله تونني كيماق اوچون 

46. Hikmet 

Bir gün geldi Eba Bekr Selmân ile 

Hakk Mustafâ niyâzını açtı Rahmân ile 

Herkes gider bu dünyada üzüntü ile 

Elin olup Hakk’a Vâsıl olmak için. 

Azrâil bir gün geldi fermân ile 

Fatıma Selâm verdi ikrâm ile 

Hakk Mustafâ meşgûl oldu imân ile 

Sıcak bedenden azîz cânı vermek için. 

Rasûl dedi “Sahâbeler sessiz olun, 

Âhirete yollandık siz açık bilin, 

Oruç tutun, namâz kılın, zekât verin, 

Cehennemden özünü azad eylemek için...” 

Pazartesi günü Hakk Mustafâ dünyâyı bıraktı, 

Hakk Teâlâ fermânına boyununu sundu, 

İbn-i Abbâs suyunu koydu, Alî yıkadı, 

Cennet içinde hulle giysisini giymek için. 

129

هللا ديبان صحابه الر تربانديالر 

پيغمربين جنازه سني کوتارديالر 

اول سدره املنتهي غه اشورديالر 

عرش اوستيغه تيكوروبان قومياق اوچون 

آمسانده كي فرشته الر يريكا ايندي 

پيغمربين نوري بريالن عامل تولدي 

بابام تيو فاطمه کريان قالدي 

باباسيدين يتيم بولوب قاملاق اوچون 

قول خواجه امحد گوهر ينكليغ حكمت ايدي 

ايرانالركا خذمت قيليب نظر تابدي 

توقسان توقوز مينك حكمت ايتيب داستان قيلدي 

داستان قيليب بوستان ايچره يورماق اوچون 

Allah diyerek sahâbeler hareketlendiler, 

Peygamberin cenâzesini kaldırdılar, 

O “Sidretü’l-müntehâ”ya aşırdılar, 

Arş üstüne çıkararak koymak için. 

Göklerdeki melekler yere indi, 

Peygamberin nûru ile âlem doldu, 

“Babam” diye Fâtıma ağladı, 

Babasından Yetîm olup kalmak için. 

Kul Hoca Ahmed inci gibi hikmet söyledi, 

Erenlere hizmet eyleyip nazar buldu, 

Doksan dokuz bin hikmet deyip destân eyledi, 

Destân eyleyip cennet bahçesi içine yürümek için. 


اول الست بربکم ديکاننده 

قالوا بلي ديكانيمين بيالملاس من 

و مادينکم ديبان ينه سوركاننده 

دينيم اسالم ديكانيمين بيالملاس من 

اهليم دين ينه اوچ يول كيلدي خطاب 

مؤمن ارواح ربيم سني ديب بريدي جواب 

جواب ايتماکاين كافر قيلدي ايزمي وهاب 

مني هم جواب ايتكانيم ين بيالملاس من 

47. Hikmet 

O “elestü bi-Rabbiküm?” dediğinde, 

“Kâlû belâ” dediğimi bilemezdim, 

“Vemâ dînuküm” diyerek yine sorduğunda, 

“Dinim İslâm” dediğimi bilemezdim. 

Allah’ımdan yine üç defa geldi hitâp, 

Mümin rûhlar “Rabbimsin” deyip verdi cevâp, 

Cevâp vermeyeni kâfir eyledi Azîm Vehhâb, 

Ben de cevâp verdiğimi bilemezdim. 

130

مجله روح كا شول ساعتده فرمان ييت 

فرمان بولغاچ دم اومتاين صف قورولدي 

كافر چپده مؤمن بنده اونكده توردي 

قايسي طرف تورکانيمين بيالملاس من 

سجده قيلديب حقدين ينه فرمان بولدي 

سجده قيليب بارچه مؤمن اولوش آلدي 

سجده قيلماي قالغانالري كافر بولدي 

مني هم سجده قيلغانيمين بيالملاس من 

اي مؤمن الر ومهي بريالن بولدوم كريان 

بو غم بريالن عقليم حريان يوراكيم قان 

تندين اوقوب دالدين اوتوب اورتادي جان 

نيچوك عالج ايتارميين بيالملاس من 

خدامي ين قدريت غه ييتيب بوملاس 

شقي سعيد امر قيلدي بيليب بوملاس 

طاقت قيليب خلق ايچنده توزوب بوملاس 

قايسي طرف كيتارميين بيالملاس من 

بريين گرب و بريين ترسا جهود قيلدي 

بريين مؤمن بريين كافر يهود قيلدي 

عزازيل ين دركاهيدين مردود قيلدي 

نه سبب دين قيلغاين ين بيالملاس من 

گناهيم كوب تاغ دين آغري طاعتيم آز 

طاعت قيلماي عمروم اويت قيش و هم ياز 

دركاهي كا بارور بولسام يوقتور نياز 

نه يوز بريالن بارارميين بيالملاس من 

Bütün ruhlara o sâatte fermân ulaştı, 

Fermân olunca, an geçmeden saf kuruldu, 

Kâfir solda Müslümân kullar sağda durdu, 

Hangi tarafta durduğumu bilemezdim. 

Secde eyle diye Hakk’tan yine fermân oldu, 

Secde eyleyip bütün müminler pay aldı, 

Secde eylemeyip kalanları kâfir oldu, 

Ben de secde eylediğimi bilemezdim. 

Ey müminler şüphe ile oldum giryân, 

Bu gâm ile aklım hayrân yüreğim kan, 

Vücuddan geçip gönülden geçip çırpındı Cân, 

Nasıl ilâç edeceğimi bilemezdim. 

Allah’ımın kudretine yetişip olmaz, 

İsyânkâr-itâatkâr emir kıldı bilip olmaz, 

Tâkat yetirip halk içinde gezip olmaz, 

Hangi tarafa gideceğimi bilemezdim. 

Birisini gebr ve birisini tersâ, cühûd eyledi, 

Birisini mümin birisini kâfir, yahûdî eyledi, 

Şeytânı dergâhından kovulmuş eyledi, 

Hangi sebepten eylediğini bilemezdim. 

Günâhım çok dağdan ağır ibâdetim az, 

İbâdet eylemeyip ömrüm geçti kış ve de yaz, 

Dergâhına gidecek olsam yoktur niyâz, 

Ne yüz ile gideceğimi bilemezdim. 

131

جاندين كيچكان چني عاشق الر اوزين كوردي 

روز ازل ينه بريين عاشق قيلدي 

لطف كرم ايالب آنكا عشقني سالدي 

آنده ديدار كورارميين بيالملاس من 

زاهد قيلدي ينه بريين طاعت اوچون 

زاهد ينه طاعت قيلمس راحت اوچون 

حور غلمان طويب ولدان جنت اوچون 

زاهد ديدار كورارميين بيالملاس من 

آخرت ين يراغي ين قيالملادمي 

يول الر اوزاق يول آزوقني آالملادمي 

جاندين كيچيب حق امريين قيالملادمي 

آزوق سزين بارارميين بيالملاس من 

تومياي قالدمي دم اومتايني عمرمي اويت 

ملك املوت کيلماكي هم ياووق ييت 

ايا دوستالر عمل سيز مني باشيم قايت 

نه حال بريله كيتارميين بيالملاس من 

بري فرصتده ييتب کيلماي اومتاي ساعت 

هيبت كا يري و كوكالر قيلماس طاقت 

فرمان بولسه اهليم دين ملك املوت 

نيچوك طاقت قيالرميين بيالملاس من 

جان آلورغه اول عزرائيل کيليب تورسه 

جانينك بري ديب هيبت بريله بري چنك اورسه 

اوچ يوز آلتميش تامورالرمي ترتار بولسه 

نه حال بريله بارارميين بيالملاس من 

Cândan geçen gerçek âşıklar özünü gördü, 

Ezel günü yine birisini âşık eyledi, 

Lütuf kerem eyleyip ona aşkını saldı, 

Orada cemâl göreceğimi bilemezdim. 

Zâhid eyledi yine birisini ibâdet için, 

Zâhid yine ibâdet eylemiş râhat için, 

Hûrî-gılmân, tûbâ dolu cennet için, 

Zâhid cemâl göreceğimi bilemezdim. 

Âhiretin ışığını temîn eyleyemedim, 

Yollar uzak yol azığını alamadım, 

Cândan geçip Hakk emrini yapamadım, 

Azıksız gideceğimi bilemezdim. 

Doymadan kaldım bir nefes geçmeden ömrüm geçti, 

Ölüm meleği gelmesi hem yakınlaştı, 

Ey dostlar amelsizim başım dondu, 

Ne hâl ile gideceğimi bilemezdim. 

Bir fırsatta yetişip gelmeyip geçmeyip sâat, 

Haşmetine yer ve gökler eylemez Tâkat, 

Fermân olsa Allah’ımdan ölüm meleği, 

Nasıl Tâkat yetireceğimi bilemezdim. 

Cân almağa o Azrâil gelip dursa, 

Cânını ver diye haşmet ile bir ses çıkarsa, 

Üçyüz altmış damarlarım titrer olsa, 

Ne hâl ile gideceğimi bilemezdim. 

132

اهل عيال يوزونك ساري باقيب تورکاي 

باقيب توروب سوز ايتورغه تيلينك کيلماي 

رحم ايتمسه يقني ايشينك يراق بولغاي 

حريان بولوب نيتارميين بيالملاس من 

خدامي ين امري بريله جانيم آلسه 

جانيم آنده باريب تنيم مونده قالسه 

رنكيم مثل برك خزان ينكليغ سولسه 

اميان بريله بارارميين بيالملاس من 

اهل عيال قورشاب تورکاي ييغالب سيين 

يوغوچي الر ختته اوزره آلغاي سيين 

سوين قويوب پاك ايالكاي ظاهرمي ين 

باطينيمين يوغاين ين بيالملاس من 

آندين سونكره کفن تونني کيدورکايالر 

پاك ناپاك ميين ساليب چولغاکايالر 

باش آياغيم حمكم توتوب باغالکايالر 

توبه تونني کيكانيمين بيالملاس من 

تورت آياغ ليغ تابوتيمين كيلتورکاي الر 

ميين ساليب تورت طرفدين کوتارکاي الر 

ثنا ايتيب جنازه م ين اوقوکاي الر 

مني هم ثنا ايتارميين بيالملاس من 

آندين سونكره ميين ساليب روان بولسه 

ييتمش ايكي يرده ميندين سؤال سورسه 

جواب بريديب فرشته الر وحشت قيلسه 

نيچوك جواب بريارميين بيالملاس من 

Çoluk-çocuk yüzüne doğru bakıp durunca, 

Yakıp durup söz demeğe dilin gelmeyince, 

Rahmet etmese yakın işin ırak olunca, 

Şaşkın olup ne yapacağımı bilemezdim. 

Allah’ımın emri ile cânımı alsa, 

Cânım oraya gidip bedenim burada kalsa, 

Rengim yaprak misâli hazân gibi sararsa, 

İmân ile gideceğimi bilemezdim. 

Çoluk-çocuk bekleyip durunca ağlayıp seni, 

Yıkayıcılar tahta üzerine alınca seni, 

Suyu döküp pak eyleyince zâhirimi, 

Bâtınımı yıkadığını bilemezdim. 

Ondan sonra kefen elbisesini giydirseler, 

Temiz-kirli beni koyup sarmalasalar, 

Başımı-ayağımı sıkı tutup bağlasalar, 

Tevbe elbisesini giydiğimi bilemezdim. 

Dört ayaklı tabutumu getirseler, 

Beni koyup dört tarafımdan kaldırsalar, 

Duâ edip cenâze namâzımı kıldırsalar, 

Ben de duâ edeceğimi bilemezdim. 

Ondan sonra beni koyup revân olsa, 

Yetmiş iki yerde benden soru sorsa, 

Cevâp ver deyip melekler korku salsa, 

Nasıl cevâp vereceğimi bilemezdim. 

133

تابوت بريله آليب تورسه کور باشنده 

يارانالرمي ييغالب توركاي کوب قاشيمده 

يالغوز ييغالب قورغوم ايل باشيمده 

آنده نيچوك قيالرميين بيالملاس من 

ميين قويوب ييت قدم كيتار بولسه 

منكر نكري اوشال دمده كرييب كيلسه 

من ربك ديب فرشته الر باقيب تورسه 

ربيم هللا ديكانيمين بيالملاس من 

قول خواجه امحد منزل خطر يول الر يراق 

بارور يرينك ياووق تورور بارمو يراق 

توبه قيليب اوزين بيلكان آلدي يراق 

مني هم توبه قيلغانيمين بيالملاس من 

Tabut ile alıp dursa kâbir başında, 

Dostlarım ağlayıp durunca çok karşımda, 

Yalnız ağlayıp kalacağım el başımda, 

Orada ne yapacağımı bilemezdim. 

Beni bırakıp yedi adım gider olsa, 

Münker-nekir o zamân girip gelse, 

“Men Rabbûk” diye melekler bakıp dursa, 

“Rabbim Allah” dediğimi bilemezdim. 

Kul Hoca Ahmed menzil tehlikeli yollar uzak, 

Gideceğin yerin yakındır var mı çâre, 

Tevbe eyleyip özünü bilen aldı tedbir, 

Ben de tevbe eylediğimi bilemezdim. 


حمبت ين درياسيده غواص بولوب 

معرفت ين گوهريين آلغوم كيلور 

طريقت ين ميدانيده پرواز قيليب 

اول طويب درخت غه قونغوم کيلور 

اول طويب درخت ين ايكسه بتماس 

هللا ديكان عاشق قول دين تقصري كيلماس 

چني عاشق ايران هركيز يولده قاملاس 

عاشق بولوب هللا يادين ايغوم كيلور 

48. Hikmet 

Muhabbetin deryâsında dalgıç olup, 

Marifetin cevherini alasım gelir, 

Tarîkatın meydânında kanat çırpıp, 

O tûbâ dallarına konasım gelir. 

O tûbâ dallarını ekse yetişmez, 

Allah diyen âşık kuldan hatâ gelmez, 

Gerçek âşık eren aslâ yolda kalmaz, 

Âşîk olup Allah yâdını diyesim gelir. 

134

عاشق قول⁪الر حق ياديدين خايل امياس 

حقيقت ليغ بو دنياغه ميل قيلماس 

چني عاشق⁪الر دنيا عقبني هركيز آملاس 

مني تقي بو دنياين قويغوم كيلور 

جتلي ين نوري بريالن عقلي شاشقان 

آهلل تيو كونكل باغالب طورغه آشقان 

حمبت ين اويت بريالن قيناب تاشقان 

مني تقي هللا تيو بارغوم كيلور 

هللا يادي كونكل الرين قيلدي خرّم 

بلخ ملكي ين تاشالب كليم کيدي ادهم 

كليم كييب هدايت كا اوردي قدم 

هدايت كا انداغ قدم اورغوم كيلور 

کليم كيكان اول عزيزالر حقه ياقار 

چون سرالري دوکان ايچره حقين تاپار 

آه الريدين تليم تاغ الر سيزيب آقار 

سليم بولوب اول كليم ين کيکوم کيلور 

سليم بولوب صاف بولدي جنيد شبلي 

نفسني تيفيب قهر قيلدي حسن بصري 

خلق ين قويوب فنا بولدي ذوالنون مصري 

عزيزالركا متابعت قيلغوم كيلور 

هللا يادي تكربين اويني بوزدي 

مشايخ الر بو حلقه ين كوركلوك توزدي 

چون هو ديدمي معصيت الر توزكا توزدي 

مني هم تقي اول حلقه ده بولغوم كيلور 

Âşîk kullar Hakk yâdından uzak değil, 

Gerçekten bu dünyaya meyletmez, 

Gerçek âşıklar dünyâ derdini aslâ almaz, 

Ben dahi bu dünyâyı koyasım gelir. 

Tecellînin nûru ile aklı şaşan, 

Allah diye gönül bağlayıp Tûr’a aşan, 

Muhabbetin âteşi ile kaynayıp taşan, 

Ben dahi Allah diye varasım gelir. 

Allah yâdı gönülleri kıldı sevinçli, 

Belh ülkesini terkedip abâ giydi Edhem, 

Abâ giyip hidayete bastı ayak, 

Hidayete onun gibi ayak basasım gelir. 

Abâ giyen o azîzler Hakk’a yakar, 

Çünkü sırları dükkân içinde Hakk’ı bulur, 

Ahlarından dilim dağlar sızıp akar, 

Selîm olup o abâyı giyesim gelir. 

Selîm olup saf oldu Cüneyd Şiblî, 

Nefsini tepip kahr eyledi Hasan Basrî, 

Halkı bırakıp yok oldu Zünnûn Mısrî, 

Azîzlere itâat edesim gelir. 

Allah yââdı tekebbürün evini yıktı, 

Şeyhler bu halkayı görkemli düzenledi, 

Çünkü Hû dedim kötülükler doğruya yöneldi, 

Ben dahi o halkada olasım gelir. 

135

شوق شرابني ايچتيم ايرسه قيلدي خراب 

حمبت ين اويت بريالن بغرمي كباب 

ديداريين روزي قيلسه ايذمي وهاب 

دارالسالم سرايي غه كريكوم كيلور 

قول خواجه امحد گوهر ينکليغ حكمت ايدي 

عزيزالرين مدح بريالن سوزين يايدي 

اوزون تون ين كون کا اوالب قيام توردي 

دعا اوقوب روان حكمت ايغوم كيلور 

Şevk şarâbını içtim ise kıldı harâb, 

Muhabbetin âteşi ile bağrım kebâb, 

Cemâlini nasîb eylese Azîm Vehhâb, 

Darûsselâm sarâyına giresim gelir. 

Kul Hoca Ahmed cevher gibi hikmet söyledi, 

Azîzlerin medhi ile sözünü yaydı, 

Uzun geceyi gündüze ekleyip Kıyâmda durdu, 

Duâ okuyup durmadan hikmet söyleyesim gelir. 


قايو يريده عزيزالرين مجعي بولسه 

اوشال يريده حال علميين ايغوم كيلور 

االرين صحبت ين خوشالسم مني 

اوزوم ين اوزالريغه قاتقوم كيلور 

خوش صحبت ليغ درويش⁪الرکا جانيم بريسام 

هر بري باسقان ايزالريين كوزكا سورسام 

خذمت قيليب خيشيالردين دعا آلسام 

اندين سونكره شوق شرابني تاتقوم كيلور 

شوق شرابني ايچكان قيلور دنيا طالق 

خضر بابام كيليب آنكا بريور سباق 

دنيا تيفيب قيليب يوركيل يوز مينك طالق 

شونداغ ايركا عزيز جانيم بري كوم كيلور 

49. Hikmet 

Hangi yerde azîzlerin toplantısı olsa, 

O şu yerde hâl ilmini söyleyesim gelir, 

Onların sohbetinden hoşlansam ben, 

Özümü özlerine katasım gelir. 

Hoş sohbetli Dervîşlere cânımı versem, 

Her bir bastıkları izi göze sürsem, 

Hizmet kılıp iyilerden duâ alsam, 

Ondan sonra şevk şarâbını tadasım gelir. 

Şevk şarâbını içen kullar dünyâyı boşar, 

Hızır babam gelip ona verir ders, 

Dünyâyı tepip, yürü eyleyip yüz bin talak, 

Şöyle ere azîz cânımı veresim gelir. 

136

وا دريغا خوبالر مهه ييغالب اويت 

اناسيدين توغدي ايرسه مامت تويت 

کوزوم يوموب تا آچقونچه عمرمي اويت 

بو دنياين پوچك پلغه ساتقوم کيلور 

تيلي بريله امت مني ديب يالغان سوزالر 

کيشي مالني آملاق اوچون هزيان سوزالر 

حاليل ين مونده تاشالب حرام كوزالر 

نادانالرغه بو سوزالرين ايغوم کيلور 

زمانه آخر بولسه عاقل کيتكاي 

آدم اوغلي بري برييين توتوب ييكاي 

دنيا اوچون اميان اسالم دينني ساتقان 

عاقل⁪الرغه بو سوزالرين ايغوم كيلور 

مالئك الر ييغليب بو كون صحبت قوردي 

رقص مساع اورمق اوچون يوكوروب يوردي 

معراج اوزره حق مصطفي موين كوردي 

اميدي مني هم رقص مساع اورغوم كيلور 

حق مصطفي بيخود بولوب اوزدين كيت 

جربيل كيليب حق مصطفي باشني تويت 

سبحان ايكام قدرت بيالن ذکر اوركايت 

امت بولسام مني هم ذكرين ايغوم كيلور 

عاشق بولسنك کوز ياشينكين ساحيب يور کيل 

بايزيد ديك دنيا عقبني تيفيب يوركيل 

ادهم صفت ختت خبت دين کيچيب يوركيل 

مهت بريسنك دنيا عقبني تبكوم کيلور 

Vah yazık iyiler hepsi ağlayıp geçti, 

Anasından doğdu ise mâtem tuttu, 

Gözüm yumupta açana kadar ömrüm geçti, 

Bu dünyâyı geçmez akçeye satasım gelir. 

Dili ile ümmetim diye yalan söyler, 

Kişi mâlını almak için saçma-sapan sözler, 

Hâlini burda bırakıp Harâm gözler, 

Câhillere bu sözleri diyesim gelir. 

Zamâna âhir olsa akıl gider, 

Âdemoğlu birbirini tutup yer, 

Dünyâ için İmân-İslâm dinini satar, 

Akıllılara bu sözleri diyesim gelir. 

Melekler toplanıp bir gün sohbet kurdu, 

Raks ve semâ yapmak için sür’âtle yürüdü, 

Miraç sırasında Hakk Mustafâ bunu gördü, 

Şimdi ben de raks ve semâ edesim gelir. 

Hakk Mustafâ kendinden geçip özünden gitti, 

Cebrâil gelip Hakk Mustafâ’nın başını tuttu, 

Sübhân Melik’im kudret ile zikir öğretti, 

Ümmet olsam ben de zikrini diyesim gelir. 

Âşîk olsan gözyaşını saçıp yürü, 

Bâyezîd gibi dünyâ derdini tepip yürü, 

Edhem gibi taht ve kısmetden geçip yürü, 

Himmet versen dünyâ derdini tepesim gelir. 

137

قول خواجه امحد دنيا کورسنك زينهار قاچقيل 

ذکرين ايتيب طريقت ين يولني آچقيل 

آيت حديث سوزي بريله دينار ساچقيل 

ايرانالردين در و گوهر آلغوم کيلور 

Kul Hoca Ahmed dünyâyı görsen sakın, kaç, 

Zikrini deyip tarikatın yolunu aç, 

Âyet hadîs sözü ile para saç, 

Erenlerden inci ve cevher alasım gelir. 


حمبت ين بوستاين غه بلبل كيب 

سحرالرده ناله ايالب قونغوم کيلور 

اوشل وقت ده اهليم ين مجايل ين 

معين کوزي بريله عيان کورکوم كيلور 

مردان ايرور حق يويل ين باشچي الري 

مريد بريله خدا آرا ايلچه الري 

وحدانيت درياسيين يولچي الري 

آستانه ده باريب دربان بولغوم كيلور 

حق وصالني تيالکانالر توين كوين 

تينماي جاين بريله ايتور ذکر هوين 

حقدين اهلام يتيب كيلور بيلسنك موين 

آخرت ين آزوقي ين آلغوم كيلور 

مَوَدَّت ين عصاسيين الكا آليب 

سعادت⁪ين خرقه سيين تن کا ساليب 

حمبت ين يونكي بريالن قناتالنيب 

معرفت ين بوتاغي غه قونغوم كيلور 

50. Hikmet 

Muhabbetin bahçesine bülbül gibi, 

Seherlerde feryâd edip konasım gelir, 

O vakitde Allah’ımın cemâlini, 

Mânâ gözü ile açıkça göresim gelir. 

Merdlerdir Hakk yolunun başçıları, 

Mürîd ile Allah arasında elçileri, 

Vahdâniyet deryâsının yolcuları, 

Dergâhında varıp kapıcı olasım gelir, 

Hakk’a kavuşmayı dileyenler gece ve gündüz, 

Dinmeyip cânı ile söyler Hû zikrini, 

Hakk’dan ilhâm yetişip gelir bilsen bunu, 

Âhiretin azığını alasım gelir. 

Muhabbetin asâsını elime alıp, 

Saâdetin hırkasını vücûduma koyup, 

Muhabbetin çekimi ile kanatlanıp, 

Marifetin dalına konasım gelir. 

138

ايرانالر بارچه باروب بولدي مزار 

قاتيغ النيب اي دوستالرمي بولکيل بيدار 

موسي صفت طور تاغيده كوروب ديدار 

رَبِّ‏ اُنْظُرْ‏ اِلَيكَ‏ ديب ايغوم کيلور 

وا دريغا ايسز عمروم بريدمي ييلکا 

عبادتدين هيچ نيمه يوق باقسم قول کا 

قوللوق قورين کيچ باغالدمي اميدي بيل کا 

مهت قيليب پري خذمتني قيلکوم کيلور 

خوش معجزه بريدي اميان عطاسيين 

تنيم جانيم دليم روحوم سوداسيين 

سر قوالغني آليب ناله نداسيين 

ندا ايشتيب جانيم فدا قيلغوم کيلور 

قول خواجه امحد دون اهلي دين بيل ايرمس اول 

رياضت سيز هيچ عاملني كور گوزمس اول 

هللا دميك مؤمن قول غه عار اميس اوار 

حق ياديغه جانيم قربان قيلغوم کيلور 

Erenlerin hepsi gidip oldu mezar, 

Hüzünlenip ey dostlarım olun uykusuz, 

Mûsâ gibi Tûr dağında görüp cemâl, 

“Rabbi enzur İleyk” deyip söyleyesim gelir. 

Vah ne yazık sâhipsiz ömrümü verdim yele, 

İbâdetten hiçbir şey yok baksam ele, 

Kulluk kemerini geç bağladım şimdi bele, 

Himmet kılıp Pîr hizmetini yapasım gelir. 

Hoş mucize verdi imân armağanını, 

Tenim, cânım, gönlüm, rûhum sevdâsını, 

Sır kulağını alıp feryâd sesini, 

Ses işitip cânımı Fedâ eylesim gelir. 

Kul Hoca Ahmed dünyâ ehlinden bil değil O, 

Riyâzetsiz hiç âlemi göstermez O, 

Allah demek mümin kula âr değil o, 

Hakk yâdına cânımı kurbân edesim gelir. 


حمبت ين بازارينده جوالن قيليب 

آخرتين سوداسيين باشالسام من 

بو دنيانينك عزت الرين آرقه تشالب 

خارليق زارليق يول الريين خوشالسم من 

51. Hikmet 

Muhabbetin pazarında dolaşarak, 

Âhiretin sevdâsını başlasam ben, 

Bu dünyânın izzetlerini arkaya atarak, 

Horlanma-ağlama yollarını hoşlasam ben. 

139

بو يول الرده خارليق زارليق دركار ايرميش 

تسبيح هتليل روزه مناز بيكار ايرميش 

يالغانچيدين خدا رسول بيزار ايرميش 

يالغان مناز رياالرين تاشالسام من 

چني كونكل ده مناز قيلغيل خدا بيلسون 

خلق ايچنده رسوا بولغيل عامل کولسون 

تفراق صفت خارليق تارتقيل نفسنك اولسون 

مهت بريسنك نفسيم تيفب يغالسام من 

دوستالرميين رسوا قيلغان نفس هوا 

آنينك اوچون شيطان لعني قيلور غوغا 

لطف ايالسنك من من⁪ليكين قيالي ادا 

رياضت ده جانيم قيناب ايشالسام من 

عشق يوليده قطره قطره قانالر يوتاي 

رمحن آتليغ رمحتنكدين اميد توتاي 

جام شراب تويا بريسنك جاندين اوتاي 

حسرتنكده ايكي كوزوم ياشالسام من 

نفسيم ميين اوتديك يانيب يوليم اوردي 

يوز مينك تورلوك طعام تيالب دوكان قوردي 

آغزين آچيب هر ايشيك کا ميين سوردي 

مهت بريسنك ايت نفسيم ين اوشالسام من 

عشقيم تاشت روحم قاچت قايدين تاپاي 

آرقاسيدين عشق آتين مينيب چاپاي 

كيمين كورسام خضر بيلب قولني توتاي 

خضر و الياس مدد قيليب اوشالسام من 

Bu yollarda horlanma-ağlama kârlı imiş, 

Tesbîh, tehlîl, oruç, namâz kâr etmezmiş, 

Yalancıdan Allah, Rasûlü şikâyetçi imiş, 

Yalan namâz riyâlarını bıraksam ben. 

Gerçek gönülde namâz kıl ki Allah bilsin, 

Halk içinde rüsvâ ol ki âlem gülsün, 

Toprak gibi hor görül ki nefsin ölsün, 

Himmet versen nefsimi yenip ağlasam ben. 

Dostlarımı rezil eyleyen nefs ve hevâ, 

Onun için lanetli şeytân eyler kavgâ, 

Lutfeylesen ben-benliği eyleyim tamâm, 

Riyâzette cânım incitip işlesem ben. 

Aşk yolunda damla damla kanlar yutarım, 

Rahmân adı rahmetinden ümit tutayım, 

Şarap kadehini doyasıya versen cândan geçeyim, 

Hasretinde iki gözümü yaşlasam ben. 

Nefsim benim ateş gibi yanıp yolumu kesti, 

Yüz bin türlü yemek isteyip dükkân kurdu, 

Ağzını açıp her kapıya beni sürdü, 

Himmet versen köpek nefsimi yakalasam ben. 

Aşkım taştı, rûhum kaçtı nereden bulayım, 

Arkasından aşk atını binip koşayım, 

Kimi görsem Hızır bilip elini tutayım, 

Hızır ve İlyâs yardım edip yakalasam beni. 

140

گناهيم كوب يريكا سيغماس كيم کا ايتاي 

توبه قيليب ايكري يولدين راست كا قيتاي 

ندامت ده ايت الرمي ين اوزوب تارتاي 

صد دريغ ديب بارماق الرمي تيشالسام مني 

گناه قيليب توبه قيلماي حددين آشتيم 

نفسيم ميين طغيان قيلدي طرفه شاشتيم 

حبمد هللا پريي مغان ساري قاچتيم 

قولغه آليب نفس بدين اوشالسام من 

قول خواجه هر بري سوزونك دردكا درمان 

طالب الركا بيان قيلسام قاملاس آرمان 

تورت مينك تورت يوز حكمت حقدين فرمان 

فرمان بولسه تا اولكونچه سوزالسام من 

Günâhım çok yere sığmaz kime söyleyeyim, 

Tevbe eyleyip eğri yoldan doğruya döneyim, 

Pişmânlıkta etlerimi koparıp çekeyim, 

“Sad dirîğ” deyip parmaklarımı dişlesem beni. 

Günâh işleyip tevbe etmeden sınırdan aştım, 

Nefsim beni isyân ettirdi turfa şaştım, 

Allah’a hamdolsun ki Pîr-i Kâmil’e doğru kaçtım, 

Ele alıp kötü nefsi yakalasam ben. 

Kul Hoca Ahmed her bir sözün derde dermân, 

Tâliplere beyân eylesem kalmaz sıkıntı, 

Dört bin dört yüz hikmet söyledim Hakk’tan fermân, 

Fermân olsa ta ölene kadar söylesem ben. 


وحدت مخي آچيلدي ميخانه غه کريسام مني 

بري جام ايچيب شول مي دين مست حريان بولسام مني 

اوشل مي نينک مزاسي ايچ بغرمي ين قان قيلدي 

بغري قانيم آقوزوب جانان سري بارسام مني 

ساقي سوندي هر نفس کيفيت نينک شرابني 

سرمست بولوب اوشل دم ناله فرياد اورسام مني 

انسانيت يقاسني شوق آتشي کويدوردي 

وحدانيت درياسني اوشل دمده سورسام مني 

52. Hikmet 

Vahdet küpü açıldı, meyhâneye girsem ben; 

Bir kadeh içip şu meyden mest ve hayrân olsam ben. 

O meyin lezzeti iç-bağrımı kan eyledi, 

Bağır kanımı akıtıp cânâna doğru varsam ben. 

Sâkî sundu her nefes keyfıyetin şarâbını, 

Sarhoş olup o an feryâd-fîgân eylesem ben. 

İnsaniyet yakasını şevk âteşi yandırdı 

Vahdâniyet deryâsını o anda sorsam ben. 

141

اول دريانينک موجيدين تيکماي غواص در آملاس 

جانني کيچيب دور اوچون حبر قعريغه جومسام مني 

خواجه امحد نينک مخيده حمبت نينک شرايب 

عاشق الرغه شول مي دين مرادينچه بريسام مني 

O deryânın dalgalanışından değme dalgıç inci almaz; 

Cândan geçip inci için deryâ içine dalsam ben. 

Hâce Ahmed’in küpünde muhabbetin şarâbı, 

Aşıklara şu meyden murâdınca versem ben. 


هللا ديكان بنده ين جاين جنتده كوردوم 

حور غلمان مجله سني قارشو آلدينده کوردوم 

فاذکروين ذكريين ايتكان قول⁪الر داميا 

مجله سني مهراهي هبشت عدنيده كوردوم 

توين كوين اوخالماي هو ذكريين ايتقانالر 

مالئك الر مهراهي عرشين اوستيده كوردوم 

خري سخا قيلغانالر يتيم کونکلني آلغانالر 

چهار يارالر مهراهي کوثر لبنده كوردوم 

قاضي بولغان عاملالر پاره رشوت ييكانالر 

انداغ عامل جاي ين نار سقرده كوردوم 

مفت بولغان عامل الر ناحق فتوي بريكانالر 

انداغ مفت جاين ين صراط كوفروكده كوردوم 

53. Hikmet 

Allah diyen kulun yerini cennette gördüm; 

Hûrî ve gılmân hepsini karşısında hizmette gördüm. 

“Fezkûrunî” zikrini söyleyen kulların dâimâ 

Tamamını yoldaş olup “Adn” cennetinde gördüm. 

Gece gündüz uyumadan Hû zikrini söyleyenler, 

Melekler yoldaşı, Arş’ın üstünde gördüm. 

Hayır ve cömertlik eyleyenler, yetîm gönlünü alanlar, 

Çehâr-yârlar yoldaşı, Kevser dudağında gördüm. 

Kâdı olan âlimler, para-rüşvet yiyenler, 

Öyle kâdı yerini sakar ateşinde gördüm. 

Müftü olan âlimler, haksız fetvâ verenler, 

Öyle müftü yerini Sırât köprüsünde gördüm. 

142

ظامل بولوب ظلم ايتكان مؤمن الرين آغريتكان 

قرا يوزلوك حمشرده قولني آرقه ده كوردوم 

مجاعت کا بارمايني ترك مناز قيلغانالر 

شيطان بريله بري يريده درك اسفل ده كوردرم 

قول خواجه امحد كان آچت در گوهرين ساچت 

تينكالمكان بو سوزين غفلت ايچنده كوردوم 

Zâlim olup zulmeden, yetîm gönlünü ağrıtan, 

Kara yüzlü mahşerde, kolunu arkada gördüm. 

Cemâata gitmeyip namâzı terk eyleyenler 

Şeytân ile bir yerde, derk-i esfel’de gördüm. 

Kul Hoca Ahmed hazîne açtı, inci ve cevher saçtı 

Dinlemeyen bu sözü, gaflet içinde gördüm. 

54 حکمت 

يولغه كريكان ايرانالردين يول ين سورماي 

ييغالماميو اي دوستالرمي خطا قيلدمي 

حق ذكريين کيچه كوندوز ورد ايالماي 

ايا دوستالر اوز جانيمه جفا قيلدمي 

هللا يادي كونكل الرين روشن قيلغان 

عاشق الرغه خدا اوزي وعده قيلغان 

عشق نسيمي مصطفي غه حتفه كيلكان 

اول سببدين كوز ياشيمين كواه قيلدمي 

هللا ايتور عاشق الرمي براق سوار 

حق ذکريين ايتكانالرکا رمحت ياغار 

كوب ييغالغان ديدارميين يب شك كورار 

روز حمشر ديدارميين عطا قيلدمي 

54. Hikmet 

Yola giren erenlerden yolu sormadan, 

Ağlamayım mı, ey dostlarım, hatâ eyledim, 

Hakk zikrini gece gündüz vird etmeden, 

Ey dostlarım, öz cânıma cefâ eyledim. 

Allah yâdı gönülleri aydınlatan, 

Aşıklara Allah kendisi vaad eyleyen, 

Aşk rüzgârı Mustafâ’ya armağan gelen; 

O sebepten gözyaşımı şâhid eyledim. 

Allah der ki: Âşıklarım Burâk’a biner; 

Hakk zikrini diyenlere rahmet yağar 

Çok ağlayan cemâlimi şüphesiz görür 

Mahşer günü cemâlimi hediye eyledim. “ 

143

وعده قيلدي عاشق الرغه يوز مينك براق 

عامل خلقي مالمت آنكا يراق 

بو عاملده ايل كوزيكا ياتغان چراق 

عقيب ايچره يوز مينك کوشك الر بنا قيلدمي 

دردسيز آدم آدم ايرمس موين آنكالنك 

عشق سيز آدم حيوان جنسي موين تينكالنك 

کونكلونكيزده عشق بوملسه منكا ييغالنك 

كريان الرغه خاص عشقيم ين عطا قيلدمي 

بنده بولسنك من من⁪ليك ين زينهار تاشال 

سحرالرده جانينك قيناب تينماي ايشال 

يولدين آزغان كمراهالرين يولغه باشال 

بري نظرده دل الريين صفا قيلدمي 

چني دردليك کا اوزوم دارو اوزوم درمان 

هم عاشق مني هم معشوق مني ازووم جانان 

رحم ايالمي آتيم رمحن ذاتيم سبحان 

بري نظرده باطن الرين صفا قيلدمي 

تانك آتقونچه حق ياديين آيغان كيشي 

تاغ چول ين بوستان قيلور آقان ياشي 

هللا ايتور اوزكا بريله يوقتور ايشي 

اول عاشق ين خاليق دين جدا قيلدمي 

عشق ياديين يريکا سالسام يري کوتارماس 

دفرت قيلسام تا تريك سني بيتيب بوملاس 

حقين بيلكان بيك و خان و خلقين بيلماس 

اول بنده مين اوز يولومده دوتا قيلدمي 

Vaad eyledi Aşıklara yüz bin Burâk; 

Âlem halkı melâmeti O’na uzak; 

Bu âlemde el gözüne yanan çıra 

Âhiret içinde yüzbin köşkler binâ eyledim. 

Dertsiz insân insân değil, bunu anlayın, 

Aşksız insân hayvân cinsi, bunu dinleyin, 

Gönlünüzde aşk olmasa, bana ağlayın, 

Ağlayanlara gerçek Aşkımı hediye eyledim. 

Kul olsan, ben-benliği sakın bırak, 

Seherlerde Cânını incitip dinmeden çalış, 

Yoldan sapan günâhkârları yola yönelt, 

Bir nazarda gönüllerini safâ eyledim. 

Gerçek dertliye kendim ilâç, kendim dermân; 

Hem âşıkım, hem mâşukum, kendim cânân; 

Rahmet eyleyim, adım Rahmân, zâtım Sübhân; 

Bir nazarda içlerini safâ eyledim. 

Tan atana kadar Hakk zikrini diyen kişi, 

Dağ ve çölü bostân eyler akan yaşı; 

Allah der, başka birşeyle yoktur işi; 

O âşıkı ahâlîden ayrı eyledim. 

Aşk yâdını yere koysam, yer kaldırmaz; 

Defter kılsam, diri oldukça, bitip olmaz; 

Hakk’ı bilen, beyi, hanı, halkı bilmez; 

O kulumu öz yolumda iki büklüm eyledim 

144

مال و پلين پروا قيلماس عاشق کيشي 

يول اوستيده تفراق بولوب عزيز باشي 

آندين سونكره نورغه تولور ايچي تاشي 

تانكال بارسه حمشر ارا پادشاه قيلدمي 

حق دين قورقوب مال و پلين سومياکان ين 

حقين ايتيب بري دم ياتيب اومياکان ين 

ياتسه قوبسه حق ذكريين قومياکان ين 

آچتيم باطن كوزالريين بينا قيلدمي 

روزه توتوب خلق غه ريا قيلكانالرين 

مناز اوقوب تسبيح قولغه آلكانالرين 

شيخ مني تيو اوزيكا بينا قويغانالرين 

آخر دمده امياين دين جدا قيلدمي 

حقه عاشق بولوب ايدي قول خواجه امحد 

صدقي بريالن ايشيتكانكا يوز مينك رمحت 

دعا قيالي کورمكايالر حمنت زمحت 

عاقل ايرسنك بري سوز بريالن ادا قيلدمي 

Mâl ve pulu dert eylemez âşık kişi; 

Yol üstünde toprak olup azîz başı; 

Ondan sonra nûra dolar içi dışı; 

Sabâha varsa, mahşer yerinde Sultân eyledim. 

Hakktan korkup mâl ve parayı sevmeyeni, 

Hakk’ı deyip bir an yatıp uyumayanı, 

Yatsa, kalksa, Hakk zikrini bırakmayanı 

Açtım bâtın gözlerini binâ eyledim. 

Oruç tutup halka Riyâ eyleyenleri 

Namâz kılıp tesbîh ele alanları, 

Şeyhim diye başka binâ koyanları 

Son anda imânından ayrı eyledim. 

Hakk’a âşık olup dedi Kul Hoca Ahmed; 

Sıdkı ile işitene yüzbin rahmet; 

Duâ eyleyim, görmeyeler sıkıntı, zahmet; 

Akıllı isen, bir söz ile tamâm eyledim. 


ايزمي يادي اولوغ ياددور ايتور بولسم 

عسل ينكليغ سچوك بولور تيليم منينك 

اوزوم فقري قيلدمي مُقر بولدوم حقري 

قنات قاقار اوچار قوشديك كونكلوم منينك 

55. Hikmet 

Azîm zikri yüce zikirdir, söyler olsam, 

Ballar gibi tatlı olur dilim benim. 

Kendim fakîr, ikrâr eyledim, oldum hakîr 

Kanat çırpıp uçar, kuş gibi gönlüm benim. 

145

تورلوك عيشيم تورلوك ايشيم مونكلوغ باشيم 

ايردي جانيم كيت هوشوم آقت ياشيم 

يازوق بيالن تولدي توكال ايچي تاشيم 

يب نيازمي آجا بريسون يوليم منينك 

كوزوم توشت كونكلوم اوچت عرشقه آشت 

عمرمي کيچت نفسيم قاچت حبرمي تاشت 

کاروان کوچت منزل آشت هاريب توشت 

سر اوالشت نيتاك بولغاي حاليم منينك 

صورت مونده سريت آنده قدرتينده 

اوزون تونده ياروق كونده كونكلوم آنده 

يورار تونده بولوب بنده باري قانده 

سورسه انده يازوق تورور تيليم منينك 

ايچتيم شراب بولدمي خراب اصليم تراب 

کيلدمي كوراب كونكلوم سراب عشقه پراب 

حقدين خطاب كيلسه كورماس قول⁪الر عذاب 

بوالق ينكليغ آقار كوزدين ياشيم منينك 

توشتيم اوزار براق توزار كيمسه بازار 

دنيا بازار ايچره كرييب قول⁪الر آزار 

باشيم بيزار ياشيم سيزار قانيم توزار 

آتيم امحد تركستاندور ايليم منينك 

Türlü aşım, türlü işim, dertli başım; 

Ayırdı cânım, gitti şuûrum, aktı yaşım; 

Günâh ile doldu bütün içim, dışım; 

Niyâzsızım, açıversin yolumu benim. 

Gözüm düştü, gönlüm uçtu, Arş’a aştı; 

Ömrüm geçti, nefsim kaçtı, denizim taştı; 

Kervân göçtü, menzil aştı, yorulup düştü 

Sır ulaştı, nasıl olacak hâlim benim? 

Sûret burada, siret orada, kudretinde; 

Uzun gecede, aydınlık günde, gönlüm orada; 

Yürür gecede, olup kul, hepsi nerede, 

Sorsa orada, günâhkârdır dilim benim. 

İçtim şarâp, oldum harâb, aslım toprak, 

Geldim körab, gönlüm serâb, Âşka pür-âb, 

Hak’tan hitâp gelse, görmez kullar azâp; 

Pınar gibi akar gözden yaşım benim. 

Düştüm uzar, Burâk tozar, gitse pazar; 

Dünyâ pazar, içine girip kullar azar; 

Başım dertli, yaşım sızar, kanım tozar 

Adım Ahmed, Türkistan’dır ilim benim. 

146


تينماين حضرتنكده هللا ديسام 

زار اينكرابان ذاكر بولوب ريب ديسام 

قول بولوب قولليقينكده بويون سونسام 

بو ايش بريله يارب سيين تابقاميو من 

زكريا تيك بو باشيمغه ارّه قويسام 

ايوب تيك بو تنيمغه قورتين قويسام 

موسي تيك طور طاغيده طاعت قيلسام 


يونس تيك دريا ايچره بالق بولسام 

يوسف تيك قدوق ايچره تون كون بولسام 

يعقوب تيك يوسف اوچون زار اينكراسام 


شبلي تيك عاشق بولوب مساع اورسام 

بايزيد تيك تون كون تينماي کعبه بارسام 

کعبه کا يوزوم سورتيب زار اينكراسام 


معروف تيك اوشبو يولغه قدم قويسام 

منصور تيك جاندين كيچوب دارده قونسام 

دار اوزره شوقالنيبان حقين ايسام 


قول خواجه امحد قول⁪لوق ايچره ضابط بولسام 

ذکر ايتيب ذاکر بولوب ريب ديسام 

ذكرنده شوقالنيب كويوب يانسام 


56. Hikmet 

Durmadan Hazretinde Allah desem, 

Ağlayıp inleyerek zâkir olup Rabb’im desem, 

Kulu olup kulluğunda boyun sunsam, 

Bu iş ile yâ Rab, seni bulur muyum? 

Zekeriyyâ gibi bu başıma bıçkı koysam, 

Eyyub gibi bu bedenime kurtu koysam, 

Mûsâ gibi Tûr dağında ibâdet eylesen, 


Yûnus gibi deniz içinde balık olsam, 

Yûsuf gibi kuyu içinde gece-gündüz olsam, 

Yâkûb gibi Yûsuf için ağlayıp inlesem, 


Şiblî gibi âşık olup semâ vursam, 

Bâyezîd gibi gece gündüz dinlenmeden Kâbe’ye varsam, 

Kabeye yüzümü sürüp ağlayıp inlesem, 


Mârûf gibi işbu yola adım atsam, 

Mansûr gibi cândan geçip dârağacına konsam, 

Dârağacı üzere şevklenerek Hakk’ı desem, 


Kul Hoca Ahmed, kulluk içre sâbit olsam, 

Zikrinde deyip, zâkir olup, Rabb’im desem, 

Zikirinde şevklenerek kavrulup yansam, 


147


آللهيمين ايزالرمن ايزين آليب کيتارمن 

دائم سين ايتورمن ال اله اال هللا 

قيدين آين تاپارمن جامن قربان قيلورمن 

قربان بولوب کتارمن ال اله اال هللا 

جان دليم براين بريب باقيب توراين 

جان دليم کويوب دور کويوب بريان بولوبدور 

جانيم برالن ايتاين ال اله اال هللا 

عاشق ايکي يب سامان يوقتور درديغه درمان 

ايتا کورونک يب ارمان ال اله اال هللا 

امحد ابن ابراهيم اوشبو سوزين خوب ايدي 

ايتا کورونک جانالرمي ال اله اال هللا 

57. Hikmet 

Allah’ımı ararım izine düşüp giderim, 

Dâimâ Sen’i söylerim “Lâ ilâhe illâllah”, 

Nereden O’nu bulurum cânımı kurbân eylerim, 

Kurbân olup giderim “Lâ ilâhe illâllah”. 

Cân ve gönlümü vereyim verip bakıp durayım, 

Cân ve gönlüm yanmıştır yanıp biryân olmuştur, 

Cânım ile diyeyim “Lâ ilâhe illâllah” 

Âşîk ili servetsiz yoktur derdine dermân, 

Diye durun yorulmadan “Lâ ilâhe illâllah”, 

Ahmed ibn İbrâhim iş bu sözü güzel dedi, 

Diye görün cânlarım “La ilâhe illlâllah”. 


ناکهان تورورميده کونكلوم ايچره 

حق موليم ين نظركاهي توشت بولغاي 

قرق ييلليق زنكار باسقان كونكلوم ملكني 

حق ياديين نوري برله آچت بولغاي 

ذاكرالري مجع بولوب توزومليشده 

ذكر مساع دين توسوين قورومليشده 

بو دين عقيب دنياسيدين اورومليشده 

کونكل قوشي حضرت تبا اوچت بولغاي 

58. Hikmet 

Ansızın uyandığımda gönlüm içinde, 

Hakk Mevlâ’mın nazargâhı oluverdi, 

Kırk yıllık zincir çöktü gönül ülkeme, 

Hakk zikrinin nûru ile açtı olmalı. 

Zâkirleri toplanıp dizildiğinde, 

Zikir ve semâdan meclis kurulduğunda, 

Boyun ukbâ dünyâsından ayrıldığında, 

Gönül kuşu Hazret yönüne uçtu olmalı. 

148

هيچ بيلماس مني نيچوك بولغاي ميين ايشيم 

انينك اوچون آقار دامي کوزده ياشيم 

سحرالرده قوپوب حقدين تيالمشيم 

فرشته الر آميين غه توشت بولغاي 

مونكلوغ جانغه يقني تورور حق درکاهي 

ندامتده يتارموكني بريار اهي 

قايسي كونكل بولسه حق ين نظركاهي 

حق نظري ايچكا تولوب تاشت بولغاي 

حق ايشني حقليق اوچون بيورديالر 

اوزالريين خلق الر ارا يتورديالر 

حمنت الرين نعمت ينکليغ کوتارديالر 

بغري قانليغ كوزي ياشليغ تولدي بولغاي 

حمب قول⁪الر حمبويب غه قايرديالر 

دنيا قويوب دين ايشي غه اوکورديالر 

عاشق قول⁪الر هللا تيو تربانديالر 

شيطان ين زهري ياريليب قاچت بولغاي 

هللا ديكيل اي قول امحد!‏ اوزونك بيلكيل 

اوزونك بيلمش علمينك برله عمل قيلكيل 

اولوغ کيچيك يارانالردين عذر قيلكيل 

سني بيلماسده سيندين خطا كيچت بولغاي 

Hiç bilmem nasıl olacak benim işim, 

Onun için akar dâimâ gözde yaşım, 

Seherlerde kalkıp Hakk’tan dilemişim, 

Melekler “Âmin’ine düştü olmalı. 

Mahzûn câna yakındır Hakk dergahı, 

Pişmânlıkta yeter mi ki birer âhı, 

Hangi gönül olsa Hakk nazargâhı, 

Hakk nazarı içe dolup taştı olmalı. 

Hakk işini Hakk için buyurdular, 

Özlerini halklar arasına yetirdiler, 

Sıkıntılarını nimet gibi kaldırdılar, 

Bağrı kanlı gözü yaşlı doldu olmalı. 

Seven kullar sevdiğine kayırdılar, 

Dünyâyı bırakıp din işine yöneldiler, 

Âşîk kullar Allah diye hareketlendiler, 

Şeytânın zehri yarılıp kaçtı olmalı. 

Allah de ey Kul Ahmed özünü bil, 

Özünü bilince ilmin ile amel kıl, 

Büyük küçük dostlarından özür eyle, 

Sen bilmezken senden hatâ geçdi olmalı. 

149


ايا دوستالر يوراك بغرمي بولدي کباب 

حقيقت ليغ عاشق جان دين اويت بولغاي 

عشق پرتوي كونكل ملكني قيلدي خراب 

اول سبب دين عقل هوشوم كيت بولغاي 

عشق سيز کيشي آدم ايرماس انكالسنكيز 

يب حمبت شيطان قومي تينكالسنكيز 

عشق دين اوزكا سوزين اکر سوزالسنكيز 

ايليكينکزدين اميان اسالم کيت بولغاي 

ميخانه غه كريكان عاشق سري عيان 

بغري پيشيب ياشي اقيب قيلور افغان 

بيخود يورار قايده بارسه خانه ويران 

بيشك بيلنك وحدت مي دين تاين بولغاي 

عشق توشت بو باشيمغه حريان بولدوم 

خامناندين كيچيب تقي سرسان بولدوم 

ايكي عامل برباد اوروب عريان بولدوم 

چيقان آهيم نه فلك كا يت بولغاي 

عاقل ايرسنك حقدين اوزکا سوزالر حرام 

تا تريك سني پري خذمتني قيلغيل مدام 

هللا ديسنك شيطان لعني سينكا غالم 

هللا دمياس دين الريين سايت بولغاي 

عمري ضايع اوتكانالر عشق ين بيلماس 

جاندين کيچکان ديوانه ين كوزکا ايلماس 

هو صحبتني قورغان يريكا قاچيب کيلماس 

جاين كونكلي تاشدين برت قايت بولغاي 

59. Hikmet 

Eyâ dostlar yürek bağrım oldu kebâb, 

Vefalı âşık Cândan geçti olmalı, 

Aşk ışığı gönül ülkesini eyledi harâb, 

O sebepten aklım-fikrim gitti olmalı. 

Aşksız kişi insân değildir anlasanız, 

Muhabbetsizler şeytân kavmi dinleseniz, 

Aşkdan başka sözü eğer söyleseniz, 

Elinizden imân-İslâm gitti olmalı. 

Meyhâneye giren âşıkın sırrı ortada, 

Bağrı pişip yaşı akıp eyler fîgân, 

Boşuna yürür nerede gitse evi vîrân, 

Şüphesiz bilin vahdet meyinden tattı olmalı. 

Aşk düştü bu başıma hayrân oldum, 

Ev-barkımdan geçip sersem oldum, 

İki âlemi terkedip üryân oldum, 

Çıkan âhım ne göklere yetti olmalı. 

Akıllı isen Hakk’ın başka sözler harâm, 

Diri oldukça Pîr hizmetini eyle tamâm, 

Allah desen lânetli şeytân sana köle, 

Allah demezler dinlerini sattı olmalı. 

Ömrü boşa geçenler zâyi eyleyenler aşkı bilmez, 

Cândan geçen dîvâneyi göze almaz, 

“Hû” sohbetini kuran yere kaçıp gelmez, 

Cân ve gönlü taştan beter katı olmalı. 

150

هللا سويکان بنده دامي ييغالب يورار 

حقدين قورقوب رازين ايتيب سحر تورار 

حييي صفت تينماي ييغالب مامت قورار 

بو دنياين آرقه تاشالب آين بولغاي 

عاشق الرين ايشي ايرور سوز و گداز 

عاشق الرين حاجت الري روزه مناز 

روز حمشر كوز ياشي دور حقه نياز 

عارف عاشق درد و امل تاريت بولغاي 

عاشق الرين آغزي خندان ديل لرزان 

هللا اوچون کوزده ياشي بغري بريان 

جاين ذاکر كونكلي شاكر فكري جانان 

انشاء هللا قيل كوفروكي اويت بولغاي 

عاشقالري خلق ايچنده كويوب ييغالر 

ظاهر خنده باطن الري يوراك داغالر 

اجل استاب اوملاك اوچون بيلني باغالر 

معشوقي غه عرض حالني ايت بولغاي 

عاشق الري مالمت دين قامچاس بولور 

نادانالركا باطن سرين امچاس بولور 

هر نامردكا در و گوهر سامچاس بولور 

اوزي اوقوب خون زرداب يويت بولغاي 

پري مغان سويكان عاشق هواسي يوق 

يوز مينك تورلوك طاعت قيلسه بناسي يوق 

اي دوستالرمي عشق درديين دواسي يوق 

تونالر قوبوب پري ايتاکني تويت بولغاي 

Allah’ın sevdiği kul dâim ağlayıp yürür, 

Hakk’tan korkup niyâzını deyip seherde kalkar, 

Yahyâ gibi dinmeyip ağlayıp mâtem tutar, 

Bu dünyanı arkaya kaldırıp attı olmalı. 

Âşıkların işidir sûz ve güdâz, 

Âşıkların ihtiyâçları oruç, namâz, 

Mahşer günü gözyaşıdır Hakk’a niyâz, 

Ârif âşık derd ü elem çekti olmalı. 

Âşıkların ağzı güler gönlü ağlar, 

Allah için gözde yaşı bağrı biryân, 

Cânı zikreder, gönlü şükreder, fikri sevgili, 

Allah dilerse kıl köprüyü geçti olmalı. 

Âşıkları halk içinde yanıp ağlar, 

Zâhiren güler bâtınları yürek dağlar, 

Ecel kovalayıp ölmek için belini bağlar, 

Sevgilisine arz-ı hâlini dedi olmalı. 

Âşıkları melâmetden kaçmaz olur, 

Câhillere bâtın sırrını açmaz olur, 

Her nâmerde inci-cevher saçmaz olur, 

Özü okuyup kan zehir yuttu. 

Pîr-i Kâmil’in sevdiği âşık hevâsı yok, 

Yüz bin türlü ibâdet eylese binâsı yok, 

Ey dostlarım aşk derdinin devâsı yok, 

Geceleri kalkıp Pîr eteğini tuttu olmalı. 

151

پري مغان نظر قيلسه بريكاي دوا 

هاي هوس ما و من⁪ليك بولغاي ادا 

آندين سونكره شيطان لعني سيندين جدا 

تار حلده اميان بريالن يايت بولغاي 

قول خواجه امحد حق سوزيين سوزالر مدام 

حق دين اوزكا سوزالر باري ايرميش حرام 

روزي قيلسه اورنونك بولغاي دارالسالم 

مغفرت ين درياسيغه بايت بولغاي 

Pîr-i Kâmilin nazar eylese verir devâ, 

Hay u heves, ben-benlik olur tamâm, 

Ondan sonra lanetli şeytân senden uzak, 

Dar kabirde imân ile yattı olmalı. 

Kul Hoca Ahmed Hakk sözünü söyler dâimâ, 

Hakk’dan başka sözler hepsi imiş harâm, 

Râzı olsa yerin olur Dârü’s-selâm, 

Mağfiretin deryâsına battı olmalı. 


حق تعايل پرتو سالدي جانيم كويدي 

کيلينك ييغلينك ذاکر قول⁪الر ذکر ايتاليك 

سحر وقتده پري مغان باقيب سوردي 


ذاکرالرغه وعده قيلدي قادر خدا 

کور ايچنده عطا قيلدي حوري لقا 

ذاكرالرين تورار جاي دارالبقا 


ذاكر بولسه شاكر بولسه يريي جنت 

قانالر آقسه کوزالريدين قيلماس منت 

امت بولسنك ذكرين ايتماك سيزکا سنت 


60. Hikmet 

Hakk Teâlâ nûr saldı cânım tutuştu, 

Gelin yığılın zâkir kullar zikir söyleyelim, 

Seher vaktinde Pîr-i Kâmil bakıp sordu, 

Gelin yığılın zâkir kullar zikir söyleyelim. 

Zâkirlere vaad eyledi Kâdir Allah, 

Kâbir içinde armağan eyledi “hûr u lîkâ”, 

Zâkirlerin varacağı yer “Dârü’l-bekâ”, 


Zâkir olsa, şükredici olsa yeri cennet, 

Kanlar aksa gözlerinden eylemez minnet, 

Ümmet olsan zikrini söylemek size sünnet, 


152

ذاکرالركا خدا اوزي وعده قيلدي 

فَاذکُروين اَذكُركُم آيت كيلدي 

فردوس آتليغ جنت دين حمضر كيلدي 


ذاکرالري هر نفس ده ذكرين ايتار 

توبه قيليب ايکري يولدين راست غه قيتار 

ذکرين ايتسه آسته آسته شوقي آرتار 


ذاکرالري حلقه ايچره پرتو كورار 

آنينك اوچون حلقه ايچره اوزين اورار 

معشوقي ين کوركان زمان جانني بريار 


يالغان عاشق معشوقيدين جانني ايار 

عقيب يولني آرقه تاشالب دنيا سويار 

هو حلقه سني قورغان يريدين ايالر فرار 


الكذاب ال امت ديدي سرور 

بو سوزالركا يول بري کوچي هادي رهرب 

يالغاجني ين امت دمياس اول پيغمرب 


رمحن ايكام چني عاشق ين يولني آچار 

حمبت ين شوقي بريله ياشني ساچار 

هللا تيو قايده بارسه شيطان قاچار 


Zâkirlere Allah özü vaad eyledi, 

“Fezkürunî ezkürkum” diye âyet geldi, 

Firdevs adlı cennetinden mazhar geldi, 


Zâkirleri her nefesde zikrini söyler, 

Tevbe eyleyip eğri yoldan doğruya döner, 

Zikrini söylese yavaş yavaş şevki artar, 


Zâkirleri halka içinde nûr görür, 

Onun için halka içine özünü vurur, 

Sevgilisini gördüğü zamân cânını verir, 


Yalan âşık sevgilisinden cânını esîrger, 

Âhiret yolunu arkaya atıp dünyâyı sever, 

Hû halkasının kurulduğu yerden eyler firâr, 


“el-Kezzâbu lâ-ümmetî” dedi Server, 

Bu sözlere yol verici Hâdî, Rehber, 

Yalancıya ümmet demez O Peygamber, 


Rahmân Melik’im gerçek âşıkın yolunu açar, 

Muhabbetin şevki ile yaşını saçar, 

Allah diye nerede gitse şeytân kaçar, 


153

ذاکرالري ذکرين ايتيب ناله قيلور 

كوز ياشيين سريغ يوزكا ژاله قيلور 

بيابان الر كيزيب اوزن واله قيلور 


ذاکر قول⁪الر حق فرمانني حمكم توتار 

اخالص بريالن هللا تيو قانالر يوتار 

حلقه ايچره كريكان وقتده جاندين اوتار 


يب طهارت ذکر ايكان گا لعنت ياغار 

اوشل كوين بولغان فرزند شيطان توغار 

اوالر وقتده اوّل كيليب شيطان باقار 


يب طهارت ذكرين ايتكان اميان ايتماس 

اوالر وقتده حق مصطفي قولني تومتاس 

سبحان ايكام کناهي⁪ين هرکيز اومتاس 


مؤمن بولسنك يب طهارت ذكرين ايتمه 

كرامت الر ايتيب خلقه دينينك سامته 

مسلمانليغ دعوي قيليب کافر كيتمه 


ذاكر بولسنك ذكرين ايتماي هرکيز يامته 

نادان بريله ناجنس الركا هيچ سوز قامته 

منافق الر حالدين سورسه بري سوز ايتمه 


Zâkirleri zikrini deyip feryâd eder, 

Gözyaşını sarı yüze süs eyler, 

Kırlarda gezip özünü Mecnûn eyler, 


Zâkir kullar Hakk fermânını sağlam tutar, 

İhlâs ile Allah diye kanlar yutar, 

Halka içine girdiği vakitde cândan geçer, 


Tahâretsiz zikir söyleyene lânet yağar, 

İşte o gün olan çocuk şeytân doğar, 

Öleceği vakitde önce gelip şeytân bakar, 


Tahâretsiz zikrini söyleyen imân etmez, 

Öleceği vakitde Hak Mustafâ elini tutmaz, 

Sübhân Melik’im günâhım aslâ bağışlamaz, 


Mümin olsan tahâretsiz zikrini söyleme, 

Kerâmetler söyleyip halka dinini satma, 

Müslümanlık iddia edip kâfir gitme, 


Zâkir olsan zikrini demeden aslâ yatma, 

Câhil ile soysuzlara hiç söz katma, 

Münâfıklar hâlden sorsa bir söz deme, 


154

قول خواجه امحد يامانالرين مياين سني 

يارچه بغداي ايل تومتاكاي مساين سني 

يولدين آزغان كمراه الرين ناداين سني 


Kul Hoca Ahmed kötülerin kötüsü sen, 

Herkes buğday el tutmaya samanı sen, 

Yoldan sapan günâhkârların câhili sen, 



خالقيمين ايزالرمني تون کون جهان ايچينده 

تورت ياشيمدين يول ايندي کون مکان ايچينده 

تورت دين ييت کا يتيم توقوزين گذر ايتدمي 

اوندين ايکي کا کيلدمي حر کيوان ايچينده 

اوچ يوز التميش سوکيچتيم تورت يوز قرق تورت تاغ آشتيم 

وحدت شرابني ايچتيم توشتوم ميدان ايچينده 

چونکه توشتوم ميدان غه ميدان ين توال کوردوم 

يوزمينک عارف ين سوردوم بارچه جوالن ايچينده 

غواص حبريکا کريدمي وجود شهريين کيزدمي 

درين صدفده کوردوم گوهر ين کان ايچينده 

عرش کرسي ين يوردوم لوح قلم ين کوردوم 

وجود شهريين کيزدمي ايدي بو جان ايچينده 

جان ين کوردوم جانانده عشق ين کوردوم ميدانده 

عاشق الرنينک ميداين مجله بوستان ايچينده 

62. Hikmet 

Hâlık’ımı ararım gece gündüz cihân içinde; 

Dört yanımdan yol indi evren ve mekân içinde. 

Dörtten yediye yettim, dokuzu geçip gittim, 

Ondan ikiye geldim çerh-i keyvân içinde. 

Üç yüz altmış su geçtim, dört yüz kırk dört dağ aştım, 

Vahdet şarâbını içtim, düştüm meydân içinde. 

Çünkü düştüm meydana, meydânı dolu gördüm, 

Yüz bin arifi sordum, bütün cevlân içinde. 

Dalgıç denizine girdim, varlık şehirini gezdim, 

İnciyi sedefte gördüm, cevheri hazîne içinde. 

Arş ve Kürsü’yü yürüdüm, Levh ve KÂlem i gördüm, 

Varlık şehrini gezdim, söyledim bu cân içinde. 

Cânı gördüm cânanda, aşkı gördüm meydanda, 

Âşıkların meydânı cümle bostân içinde. 

155

ايرين کوردوم ايرکاشتيم ايستادو کوم ين سوردوم 

بارچه سي سينده ديدي قالدمي حريان ايچينده 

حريان بولوبان قالدمي بيهوش بولوبان تالدمي 

اوزوم ين دردکا سالدمي تاپتيم درمان ايچينده 

سري استارمي بلبل آچليب دور قيزيل گل 

هر گل ين خايل کورمه گل ين گلزار ايچينده 

مسکني خواجه امحد جاين هم گوهر دور هم کاين 

مجله آنينک مکاين اول المکان ايچينده 

Eri gördüm erleştim, istediğimi sordum, 

Hepsi sende dedi, kaldım hayrân içinde, 

Hayrân olarak kaldım, şuûrsuz olarak daldım, 

Kendimi derde saldım, buldum dermân içinde. 

Seyr ister mi bülbül açılmıştır kızıl gül 

Her gülü uzak görme gülü gül bahçesi içinde. 

Miskîn Hoca Ahmed cânı, hem cevherdir hem hazîne, 

Herşey O’nun mekânı, O lâ-mekân içinde. 


سحرالرده قوپوب ييغالب دعا قيلسام 

دوستالر خواجم ميين بندم ديكاميوکني 

ياش اورنيغه قانيم توكوب دعا قيلسام 


دركاهيغه باشيم قويوب ناله قيلسام 

كوز ياشيم ين آقوزبان ژاله قيلسام 

بيابانالر كيزيب اوزوم واله قيلسام 


قايدا بارسام يادين ايتيب ييغالسام مني 

خذمتيدا بيليم حمكم باغالسام مني 

حسرتيده يوراك بغرمي داغالسام مني 


63. Hikmet 

Seherlerde kalkıp ağlayıp duâ eylesem, 

Dostlar Hocam bana bağlım der mi ki? 

Yaş yerine kanımı döküp duâ eylesem, 


Dergâhına başımı koyup feryâd etsem, 

Göz yaşımı akıtarak süs eylesem, 

Çölleri gezip özümü mecnûn eylesem, 


Nerede gitsem yâdını deyip ağlasam ben, 

Hizmetinde belimi sağlam bağlasam ben, 

Hasretinde yürek-bağrımı dâğlasam ben, 


156

هرکون يوز مينك قولوم آچيب آمني ديسام 

موسي صفت طور تاغيدا رازين ايتسام 

توقسان توقوز رازين ايتيب جانيم بريسام 


بايزيد ديك ييتميش يويل اوزوم ساتسام 

هللا تيو دردي بيالن اولوب كيتسام 

رياضت ده اريب آزيب آچيب قاتسام 


هللا اوچون فرزندالرمي يتيم قيلسام 

رياضت ده سونكاكالرمي حليم قيلسام 

اهل عيال خامنانيم غنيم قيلسام 


هللا ديكان بنده الرين قويل بولسام 

عاشق الرين کويوب اوچكان كلي بولسام 

يول اوستيده تفراق صفت يويل بولسام 


هللا هللا جانيم هللا دليم هللا 

سيندين اوزکا پناهيم يوق وهللا باهلل 

ييغالب کيلدمي دركاهينكا شيء هلل 


خيشي الرين صحبتنده ذاكر بولسام 

هر نه جفا تيكسه مينكا شاكر بولسام 

ايوب صفت بالسيغه صابر بولسام 


Her gün yüz bin elimi açıp “âmîn” desem, 

Mûsâ gibi Tûr dağında niyâzını desem, 

Doksan dokuz niyâzını deyip cânımı versem, 


Bâyezîd gibi yetmiş yolu özüm satsam, 

Allah diye derdi ile ölüp gitsem, 

Riyâzette yorulup, şaşıp, acıyıp donsam, 


Allah için evlâtlarımı Yetîm eylesem, 

Riyâzette kemiklerimi hamûr eylesem, 

Ehil-ıyâl ev-barkımı düşman eylesem, 


Allah diyen kulların kulu olsam, 

Âşıkların yanıp savrulan külü olsam, 

Yol üstünde toprak gibi yolu olsam, 


Allah, Allah, cânım Allah, dilim Allah, 

Sen’den özge sığınağım yok Vallah-Billâh, 

Ağlayıp geldim dergâhına “Şey’en lillâh...” 


İyilerin sohbetinde zâkir olsam, 

Her ne cefâ değse bana şükreder olsam, 

Eyyûb gibi belâsına sabreder olsam, 


157

آستاننكغه باشيم قويوب توبه قيلسام 

غيبت قيلغان تيل الرمي ين يوز مينك تيلسام 

گناه قيلغان بندالرميين پاره قيلسام 

دوستالر خواجم ميين بندم ديكاميوكني 

توبه قيلدمي توبه قيلدمي قبول قيلغيل 

توب قبول قيلماس بولسانك جانيم آلغيل 

يولده قالدمي يولده قالدمي قوليم آلغيل 


هللا اوچون مردانه وار جانيم بريسام 

اهل عيال خانيمانيمين تاشالب كيتسام 

جان نه بولغاي اميانيمدين بلكه اوتسام 


سحرالرده ايرته قوپوب حقه يانسم 

اولوغ كيچيك گناه الردين توبه قيلسم 

زاري قيليب حضرتيكا بويون سونسم 


قهار ايكام سندين قورقوب اويغانسام مني 

گناهيم غه اقرار قيليب اينكراسام مني 

سحرالرده يقام اوشالب يالبارسام مني 


تاشقني كيلكان درياالرده يوزالسام مني 

آزيب قالغان بوته الردك بوزالسام مني 

اوالر وقتده مينك بري آتينك سوزالسام مني 


Eşiğine başımı koyup tevbe eylesem, 

Gıybet yapan dillerimi yüz bin dilsem, 

Günâh işleyen organlarımı parça eylesem, 


Tevbe eyledim, tevbe eyledim kabûl eyle, 

Tevbemi kabûl eylemez olsan cânımı al, 

Yolda kaldım, yolda kaldım, elimi al, 


Allah için mertler gibi cânımı versem, 

Ehl-i âyâl, ev-barkımı bırakıp gitsem, 

Cân ne ola imânımdan belki geçsem, 


Seherlerde erken kalkıp Hakk’a yansam, 

Büyük küçük günâhlardan tevbe eylesem, 

Ağlayıp Hazretine boyun sunsam, 


Kahhâr Melik’im senden korkup uyansam ben, 

Günâhımı kabûl edip inlesem ben, 

Seherlerde yakamı tutup yalvarsam ben, 


Taşkın gelen deryâlarda yüzsem ben, 

Kaybolup kalan develer gibi böğürsem ben, 

Öleceğim vakitte binbir adını söylesem ben, 


158

وا ويلتا ندامت ديب قورقوب قوپسام 

پري مغان دركاهيين تينماي اوپسام 

خيشي الرين خاكپاي بولوب اولسام 


تانك آتقونچه ييغالب تينماي قورقوب چقسام 

سبحان دردين آيتيب دوام اينكراب چقسام 

تفراق صفت عاجز بولوب خوارليق تارتسام 


قول خواجه امحد جانينك بريكيل مردانه وار 

جاندين كيچيب يولغه كريسنك كوركونك ديدار 

مرادينكين بريور سينكا پروردکار 


Vah yazıklar pişmânlık deyip korkup kalksam, 

Pîr-i Kâmil dergâhını durmadan öpsem, 

İyilerin ayak tozu olup ölsem, 


Tan atana kadar ağlayıp dinmeden korkup çıksam, 

Sübhân derdini deyip devamlı inleyip çıksam, 

Toprak gibi âciz olup hor görülsem, 


Kul Hoca Ahmed cânını ver mertler gibi, 

Cândan geçip yola girsen göresin cemâl, 

Murâdını verir sana Allah, 



بو عاملده حقدين قورقوب زار اينكراسام 

آخرت ده روحوم آرام آالرموكني 

ايرانالرين باسقان ايزين کوزکا سورسام 

پري مغان ميين يولغه ساالرموكني 

باشيم برييب بيليم باغالب قيلسام اخالص 

نفس شيطان چنكاليدين بولسام خالص 

جان بريارده مدد قيلسه خضر الياس 

غوث الغياث ختم يس قيالرموكني 

64. Hikmet 

Bu âlemde Hakk’tan korkup ağlayıp inlesem, 

Âhirette rûhum râhat bulur mu ki? 

Erenlerin bastığı izini göze sürsem, 

Pîr-i kâmil beni yola salar mı ki? 

Başımı verip belimi bağlayıp kılsam ihlâs, 

Nefs-şeytân çengelinden kurtulsam, 

Cân verirken yardım etse Hızır-İlyâs, 

Gavslar gavsı “Yasin hatmi” kılar mı ki? 

159

تاغ چول الر کناهيم دين قيلماس طاقت 

هر کون يوز مينك جرم عصيان مينكا عادت 

بو ايش بريالن آخرت ده بارمو راحت 

توبه قيلسام عادتالرمي قاالرموكني 

آستانه کا باشيم قويوب زاري قيلسام 

غريب يتيم باشني سيالب دعا آلسام 

حقدين قورقوب دنيا ايشني آرقه سالسام 

خواجم مين حال دليم سورارموكني 

آدم صفي سنت الرين تيل كا آلسام 

يا ربّنا ظلمنا ديب ناله قيلسام 

بيابانده كوز ياشيين ژاله قيلسام 

بريو بارمي ميين يولغه ساالرموكني 

سحرالرده زاري قيليب ييغالسام مني 

جان بريارده بيليم حمكم باغالسام مني 

شوقي بريالن يوراك بغرمي داغالسام مني 

حق چراغي قربمي ايچره يانارموکني 

باشيم تنيم تفراق قيليب فنا بولسام 

ديدار تيالب حسرتيده ادا بولسام 

اهل عيال خامنان دين جدا بولسام 

دوستالر خواجم مينكا رمحي كيالرموكني 

شيطان لعني يولدين اوردي حاليم تباه 

ييغالماميو نفسيم ميين قيلدي هوا 

عامل خلقي باسيب اوتسه ميين اي وا 

كافر نفسيم عزازيلدين تانارموكني 

Dağ ve çöller günâhımdan eylemez tâkat, 

Hergün yüzbin Günâh, isyân bana adet, 

Bu iş ile Âhirette var mı râhat, 

Tevbe eylesem adetlerim kalır mı ki? 

Dergâhına başımı koyup ağlasam, 

Garîb-Yetîm başını okşayıp duâ alsam, 

Hakk’tan korkup dünyâ işini arkaya koysam, 

Hocam benim gönlümün hâlini sorar mı ki? 

Âdem Safi sünnetlerini dile alsam, 

“Yâ Rabbenâ zalemnâ” deyip feryâd etsem, 

Kırlarda göz yaşımı akıtsam, 

Bir ve Var’ım beni yola salar mı ki? 

Seherlerde feryâd edip ağlasam ben, 

Cân verirken belimi sıkı bağlasam ben, 

Şevki ile yürek bağrımı dâğlasam ben, 

Hakk ışığı kabrim içinde yanar mı ki? 

Başımı, bedenimi toprak eyleyip yok olsam, 

Cemâl dileyerek hasretinde tamâm olsam, 

Ehil-ıyâl ev-barkımdan ayrı düşsem, 

Dostlar Hocam bana rahmet eyler mi ki? 

Lânetli şeytân yoldan çıkardı hâlim perîşân, 

Ağlamayayım mı nefsim beni eyledi hevâ, 

Âlem halkı çiğneyip geçse beni lâyık, 

kâfir nefsim şeytândan ayrılır mı ki? 

160

غريب جانيم حق يوليده نذر ايالسام 

شاه حسني ديك كربالده سوساب اولسام 

حق شرابني اچارمني ديب تشنه کيتسام 

آنده بارسام سوسون الرمي قانارموکني 

اصحاب الر ديك دين تالشيب باشم بريسام 

شهربانو امام الر ديك ييغالب يورسام 

هللا اوچون كافرالركا اسري بولسام 

رمحن ايكام سينكا مقبول بوالرموکني 

شرمنده مني شرمنده مني قولوم آلکيل 

يولدين آزغان درمانده مني يولغه سالكيل 

هللا ديبان فنا بولدوم رحم ايالکني 

عاصي الرغه فيض فتوح بريارموكني 

اي عاصي الر توبه قيلغيل حق ايشتسون 

نالنكيزدين يري و كوك الر ناله قيلسون 

مالئك الر حقدين تيالب اولوش بريسون 

اولوش آلغان قول ين غمي بوالرموكني 

عقليم حريان كوزوم کريان خانه ويران 

حق يوليين بيالملاس مني اوزوم نادان 

اي طالب الر يب طاقت مني قايدا جانان 

جانانيم دين هيچ كيم خرب بيالرموكني 

جانانه ين تاپاي ديسنك سحر تورغيل 

عاشق الرنينك جملسي كا اوزونك اورغيل 

حقين ايزالب ييغالب يوروب مامت قورغيل 

مامت قورماي طريقت كا كرارموکني 

Garîb Cânımı Hak yolunda adak eylesem, 

Şâh Hüseyn gibi Kerbelâ’da susayıp ölsem, 

Hakk şarâbını içerim deyip hevesli gitsem, 

Orada varsam sussuzluğum kanar mı ki? 

Sahâbe gibi din için savaşıp başımı versem, 

Şehr-i banu imâmlar gibi ağlayıp yürüsem, 

Allah için kâfirlere esîr olsam, 

Rahmân Melik’im sana makbûl olur mu ki? 

Dertliyim, mahcûbum elimden tut, 

Yoldan sapmış dertliyim yola sal, 

Allah diyerek yok oldum rahmet eyle, 

Âsîlere feyz-fetih verir mi ki? 

Ey âsîler tevbe eyleyin Hakk işitsin, 

Feryâdınızdan yer ve gökler feryâd eylesin, 

Melekler Hakk’tan dileyip pay versin, 

Pay alan kulun gamı olur mu ki? 

Aklım şaşkın, gözüm yaşlı, evim vîrân, 

Hakk yolunu bilemiyorum özüm câhil, 

Ey tâlipler güçsüzüm nerde sevgili, 

Sevgilimden hiç kimse haber bilir mi ki? 

Sevgiliyi bulayım desen seherde kalk, 

Âşıkların meclisine özünü vur, 

Hakk’ı arayıp ağlayıp yürüyüp yas tut, 

Yas tutmadan tarikata girer mi ki? 

161

حق وصلي غه ييتاي ديسنك زاري قيلكيل 

ذكرين ايتيب ايرانالرغه ياري بريکيل 

جفا تارتيب ايرانالردين اولوش آلكيل 

اولوش آملاي ديداريين کورارموكني 

قول خواجه امحد هرنه ديرسني بوهلوس سني 

حقدين قورقوب آخرت قه غم ييماس سني 

باشينك بريله تونالر قايتيب هو دمياس سني 

بوهلوس ين خواجه م قبول قيالرموکني 

Hakk’ın vuslatına ereyim desen ağla, 

Zikrin deyip erenlere yardım et, 

Cefâ çekip erenlerden pay al, 

Pay almadan cemâlini görer mi ki? 

Kul Hoca Ahmed her ne dersen heveskârsın, 

Hakk’tan korkup âhirete gâm çekmezsin, 

Başın ile geceler donup “Hû” demezsin, 

Heveskârı Hocam kabûl kılar mı ki? 


هر صبحدم بوينوم قيسيب ربّيم ديسام 

ربّيم مين مرادمي ين بريار موکني 

قانالر توکوب کوزالرميدين زار اينکراسام 

تنکرمي مين حال دليم سورار موکني 

حمبّت ين ميدانيدا جان اويناتسام 

منصور صفت باشيم برييب دار اويناسام 

يوز مينک تورلوک جفا تارتيب جان قيناسام 

عاجز قولونک مجالينکين کورار موکني 

يا ربنا ذکرين ايتيب ذاکر بولسام 

سانسيز حمنت باشقه آليب شاکر بولسام 

خيشي الرين صحبتيده حاضر بولسام 

مسکني بنده نک فيض فتوح آالر موکني 

65. Hikmet 

Her sabâh vakti boynumu büküp “Rabbim”desem, 

Rabbim benim murâdımı verir mi ki? 

Kanlar döküp gözlerimden ağlayıp inlesem, 

Tanrım benim gönlümün hâlini sorar mı ki? 

Muhabbetin meydânında cân oynatsam, 

Mansûr gibi başımı verip dârağacını oynatsam, 

Yüz bin türlü cefâ çekip cân incitsem, 

Âciz kulun cemâlini görür mü ki? 

“Yâ Râbbenâ”zikrini deyip zâkir olsam, 

Sayısız sıkıntıyı başa alıp şükreder olsam, 

İyilerin sohbetinde hâzır olsam, 

Fakîr kulun feyz-fetih alır mı ki? 

162

زاهدالر ديک مناز اوقوب طاعت قيلسام 

عاشق الر ديک يغالماغين عادت قيلسام 

اوز يرميده غريب ليکين راحت بيلسام 

درکاهيده خواجه م قبول قيالر موکني 

يکيت ليکده طاعت قيليب ايکيلمدمي 

قريب چوکتيم رياضتده بوکوملادمي 

الال ايتيب االّ‏ هللا ده سوکوملدمي 

خضر بابام اوز يوليغه آالر موکني 

بو دنياده مني ديک عاصي هرکيز بوملاس 

مونداغ کناه ترسا جهمود کافر قيلماس 

اولوب بارسام دوزخ ايچره اورون بريماس 

توبه قيلسام خواجم قبول قيالر موکني 

حاجت تيالب درکاهيغه يغالب کيلدمي 

جان دين کيچيب بيليم حمکم باغالب کيلدمي 

عيب يابقوچي ستارليغينک آنکالب کيلدمي 

قان يغالسام حاجت روا بولغاي موکني 

قيزيل يوزوم رياضتده سارغامتادمي 

سحرلرده غريب جانيم اينکرامتادمي 

هرکون تيپيب ايت نفسيم ين اورکامتادمي 

هللا ديسام کافر نفسيم اوالر موکني 

قول خواجه امحد کونکل کوزي آچيلغاميو 

تيل الرميدين درّ‏ کوهر ساچيلکاميو 

کوب يغالسام کناه الرمي توکولکاميو 

اوشل وقت ين منکا عطا قيلور موکني 

Zâhidler gibi namâz kılıp ibâdet eylesem, 

Âşıklar gibi ağlamayı âdet eylesem, 

Öz yurdumda garîbliği râhat bilsem, 

Dergâhına Hocam kabûl eyler mi ki? 

Yiğitlikte ibâdet eyleyip eğilmedim, 

“Karîb” çöktim riyâzetde bükülmedim, 

“Lâ-Lâ” deyip “İllallâh”da sokulmadım, 

Hızır babam öz yoluna alır mı ki? 

Bu dünyada benim gibi âsî aslâ olmaz, 

Böyle günâh tersâ, cühûd, kâfir eylemez, 

Ölüp gitsem cehennem içine yer vermez, 

Tevbe eylesem Hocam kabûl eyler mi ki? 

Hacet dileyip dergâhına ağlayıp geldim, 

Cândan geçip belimi sıkı bağlayıp geldim, 

Ayıp örtücü “Settâr”lığını anlayıp geldim, 

Kan ağlasam hâcet hâzır olur mu ki? 

Kızıl yüzümü riyazetde sarartmadım, 

Seherlerde garîb cânımı inletmedim, 

Her gün tepip it nefsimi incitmedim, 

Allah desem kâfir nefsim ölür mü ki? 

Kul Hoca Ahmed gönül gözü açılır mı? 

Dillerimden inci mücevher saçılır mı? 

Çok ağlasam günâhlarım dökülür mü? 

O vakit bana armağan eyler mi ki? 

163


سن سن مين پناهيم ديب يولغه کريسام 

بري و بارمي مين يولوم آچار موکني 

حرام شبهه قرانغولوق باسقان کونکلوم 

روشن بولوب درّ‏ گوهر ساچار موکني 

نظر قيلسه خسته کونکلوم روشن بولور 

يوز مينک خطا يازوقالرمي پنهان بولور 

لطف ايالسانک يوز مينک عاصي خندان بولور 

نظر تابکان چراغ هرکيز اوچار موکني 

اعوذ باهلل من الشيطان الرجيم ديسام 

طاعت برله سونکا کلرمي حليم قيلسام 

اهل عيال خامنانيم يتيم قيلسام 

شيطان لعني مندين يراغ قاچار موکني 

يول آستيده عزيز باشيم تفراغ قيلسام 

جان دليم حق يوليغه شيدا قيلسام 

ذکرين ايتيب مردار تنيم آفاق قيلسام 

الست مخرين مسکني بنده نک ايچار موکني 

هللا ديبان حضرتينکا سيغينيب بارسام 

حمبت شوقي برله کوکسوم يارسام 

دردينک تارتيب محدينک ايتيب آچيليب بارسام 

وجودميدين بو عقبه الر کوچار موکني 

تاغدين آغر عصيانيم بار اوتاي ديسام 

گناهيم کوب يرکا سيغماس تيپاي ديسام 

باشيم آليب بيابانالر کيتاي ديسام 

رمحن تنکرمي گناهيمدين اوتار موکني 

66. Hikmet 

Sensin benim sığınağım deyip yola girsem, 

Bir ve Var`ım benim yolumu açar mı ki? 

Harâm, şüphe, karanlık basan gönlüm, 

Aydınlanıp inci-cevher saçar mı ki? 

Nazar eylese hasta gönlüm aydın olur, 

Yüz bin hatâ, günâhlarım gizli olur, 

Lutfeylesen yüz bin âsî sevinçli olur, 

Nazarı değdiği kandîl aslâ söner mi ki? 

“Eûzu billahi mineşşeytanirrâcîm” desem, 

İbâdet ile kemiklerimi hamûr eylesem, 

Ehil-ıyâl, ev-barkımı yetîm eylesem, 

Lânetli şeytân benden uzak kaçar mı ki? 

Yol altında azîz başımı toprak eylesem, 

Cân ve gönlümü Hakk yoluna tutkun eylesem, 

Zikrini deyip pis bedenimi appak eylesem, 

Elest şarâbını fakîr kulun içer mi ki? 

Allah dedi Hazret’ine sığınıp varsam, 

Muhabbet şevki ile göğsümü yarsam, 

Derdini çekip hamdını deyip açılıp varsam, 

Vücûdumdan bu kaygılar göçer mi ki? 

Dağdan ağır isyanım var geçeyim desem, 

Günâhım çok, yere sığmaz bulayım desem, 

Başım alıp kırlara gideyim desem, 

Rahmân Allah’ım günâhımdan geçer mi ki? 

164

طريقتين بازاريده سودا قيلسام 

منصور ينکليغ انا احلقين غوغا قيلسام 

خذمت قيليب درد حالت بيان قيلسام 

کوکسومداکي گره لرين آچار موکني 

قول خواجه امحد زاهد بولوب مسجد کريسام 

خواب غفلت حرام قيليب قامي بولسام 

شبه آليب قيامتدين قورقوب يورسام 

اومچاخ ايچره حور غلمان قوچار موکني 

Tarîkatın pazarında sevdâ eylesem, 

Mansûr gibi “Enel-Hakk”ı kavgâ eylesem, 

Hizmet eyleyip hâl derdini beyân eylesem, 

Göğsümdeki kürrelerini açar mı ki? 

Kul Hoca Ahmed zâhid olup mescide girsem, 

Gaflet uykusunu harâm eyleyip kâim olsam, 

İbret alıp kıyâmetden korkup varsam, 

Cennet içinde Hûrî-gılmân kucaklar mı ki? 


نيت قيلدوق كعبه کا رضا بولونك دوستالرمي 

يا اولكامييز كيلكامييز رضا بولونك دوستالرمي 

نيت قيلدوق كعبه کا حق مصطفي روضه کا 

نصيب قيلغاي بارچه كا رضا بولونك دوستالرمي 

نصيب بولسه بارکامييز نصيب بولسه کيلکامييز 

اجل ايسته اولکامييز رضا بولونک دوستالرمي 

قدرت بولسه يورونکيز کوچ بوملاسه تورونکيز 

دعا قيله کورونکيز رضا بولونک دوستالرمي 

رضا بولونك اوزوم دين خيشي ميان سوزوم دين 

اوتونك ميين يوزم دين رضا بولونك دوستالرمي 

67. Hikmet 

Niyet eyledik Kâbe’ye, râzı olun, dostlarım; 

Ya ölürüz, geliriz, râzı olun, dostlarım. 

Niyet kıldık Kâbe’ye, Hakk Mustafâ ravzasına; 

Nasîp kıla herkese, râzı olun, dostlarım. 

Nasîp olsa, varırız; nasîp olsa, geliriz 

Ecel yetse ölürüz; râzı olun, dostlarım. 

Kudret olsa, yürüyün; güç olmasa, durunuz; 

Duâ kıla görünüz, râzı olun, dostlarım. 

Râzı olun özümden, iyi-kötü sözümden, 

Geçin benim yüzümden, râzı olun, dostlarım. 

165

دوستالر بيزين يوقالغاي فاسق الر كوب اوخالكاي 

مسجد ساري كيلماكاي رضا بولونك دوستالرمي 

سردين بولدي اشارت مونده قيلدوق عمارت 

دوستالر قيلغاي عبادت رضا بولونك دوستالرمي 

کعبه ساري کوچالوك ظامل الردين قاچالوق 

اوغل قيزدين کيچالوك رضا بولونك دوستالرمي 

تيليم سورسام قرار يوق غريب اولسه سورار يوق 

ييميشالرده حالل يوق رضا بولونك دوستالرمي 

کيچت قولنك جانيدين چيقت خلقين سانيدين 

دوستالر بارکاي سونكيدين رضا بولونك دوستالرمي 

خواجه امحد يوم كوزونكين خلقه ايتکيل سوزونکين 

کعبه غه سورت يوزونکين رضا بولونك دوستالرمي 

Dostlar bizi yoklarlar, fâsıklar çok uyurlar, 

Mescid tarafına gelmezler; râzı olun, dostlarım. 

Sırdan oldu işâret, burada eyledik imaret, 

Eyleye Rasûl Şefâat, râzı olun, dostlarım. 

Kâbe’ye doğru göçelim, zâlimlerden kaçalım, 

Oğul kızdan geçelim, râzı olun, dostlarım. 

Dilim sorsam, karar yok; garîb ölse, sorar yok; 

Yenilenlerde helâl yok, râzı olun, dostlarım. 

Geçti kulun cânından, çıktı halkın sayısından, 

Dostlar gider ardından, râzı olun, dostlarım. 

Hoca Ahmed, yum gözünü, halka söyle sözünü, 

Kâbe’ye sür yüzünü, râzı olun, dostlarım. 


کوزوم منليك دليم غمليك جان امل⁪ليك 

نيچوك عالج ايتارميىن بيلمام دوستالر 

بو حسرتده ندامت ده ياشيم آقيب 

قايو طرف کيتارميىن بيلمام دوستالر 

68. Hikmet 

Gözüm yaşlı, gönlüm gamlı, cân elemli, 

Nasıl ilâç edeceğimi bilmem dostlar, 

Bu hasretde, pişmânlıkta yaşım akarak, 

Hangi tarafa gideceğimi bilmem dostlar, 

166

تورلوك تورلوك عالمت⁪الر بولدي پيدا 

يوراکيمده جاحت⁪الر بولدي پيدا 

بو دنياده حلظه فارغ بوملاغ قيدا 


هللا اوچون فرزندالرمي يتيم قيلسام 

جاندين کيچيب مالدين کيچيب غريب بولسام 

بيابانده يالغوز قاز ديك ناله قيلسام 


خاص قول⁪الرديك کيچه⁪الرى قامي بولسام 

مردانالرديك کوندوزالرى صامي بولسام 

کيچه⁪الرى آرام آملاى ربيم ديسام 


ختم عصيان بيحد ساچتيم طاعتيم آز 

اوتى عمروم غفلت بيالن هم قيش و ياز 

ياقني تورور جامن قوشى قيلسه پرواز 


قول خواجه امحد خذمتيده جان بريمسه 

دهقان ايرمس كيتمان چابيب نان بريمسه 

وا بوملغاي گل غنجه⁪سى من بوملسه 


Türlü türlü belirtiler oldu peydâ, 

Yüreğimde cerâhâtlar oldu peydâ, 

Bu dünyada bir an râhat olmak nerede, 

Nasıl ilâç edeceğimi bilmem dostlar. 

Allah için evlatlarımı yetîm etsem, 

Cândan geçip, mâldan geçip garîb olsam, 

Kırlarda yalnız kaz gibi feryâd etsem, 


Hâs kullar gibi geceleri kaim olsam, 

Mertler gibi gündüzleri oruç tutsam, 

Geceleri dinlenmeden “Rabbim” desem, 


İsyân tohumlarını sayısız saçtım ibâdetim az, 

Geçti ömrüm gaflet ile hem kış hem de yaz, 

Yakındır cânımın kuşu uçup kılsa pervâz, 


Kul Hoca Ahmed hizmetinde cân vermese, 

Çiftçi değil ketman koşup ekmek vermese, 

Yazık, olmaz gül goncası su olmasa, 


167


مركب الغر يوکوم آغري اوزوم غمكني 

حسرت بيالن عقل هوشيم کيت متكني 

اوتوب کاروان كوزدين غايب بولدي ساكن 

بارور جامي بيالملاس مني قيان اميدي 

عبث اويت ايسز عمروم رسواليقده 

هيچ بوملادمي زمان ترس خداليقده 

دامي يوردوم نفسيم اوچون گداليقده 

هر نه قيلغان سوداالرمي زيان اميدي 

بو حالت ده اول عزرائيل كيلسه ناکاه 

اسيغ تندين جان ين آلسه بريكيل پناه 

شيطان آليب اميانيمين قيلسه رسوا 

برادرالر ارا يولده مني قالغان اميدي 

بو حالت ده سوز ايتورغه يوقتور فرمان 

اوچوب قالغاي وجود ايچره مشع اميان 

قزيل گل ديك اوشبو يوزنك بولور سامان 

يقني بولغونك يري آستيغه هنان اميدي 

زن فرزند اغا اينينك ييغالب توركاي 

مرياث ديبان مال ملكونك بولوب آلكاي 

ايلتيب سين قرا يريكا تيقيب کومكاي 

طعمه قيلغاي قريش آتليغ ييالن اميدي 

كيل اي خائف بو ايشالردين خرب آلكيل 

توبه قيليب دنيا قويوب حقين سويكيل 

قول خواجه امحد بو دنيادين اوتوب يانكيل 

شايد قيلغاي نظر پري مغان اميدي 

69. Hikmet 

Merkep yaralı, yüküm ağır, kendim gamlı 

Hasret ile akıl ve şuûrum gitti temkin; 

Geçip kervân gözden kayboldu mu ki? 

Gideceğim yeri bilemem ne yan şimdi. 

Boşuna geçti sâhibsiz ömrüm rezillikte 

Hiç olmadım zamân tersi Allah yolunda 

Dâimâ yürüdüm nefsim için kölelikte 

Her ne işlediğim sevdâlarım ziyân şimdi 

Bu durumda o Azrâil gelse ansızın, 

Sıcak bedenden cânı alır vah ne yazık, 

Şeytân alıp imânımı, eyler rezil, 

Kardeşler, ara yolda kaldım şimdi. 

O durumda söz söylemeğe yoktur dermân, 

Sönüp kalır vücûd içinde imân mumu, 

Kızıl gül gibi yüzün olur samân misâli, 

İhtarlayıp oldun yer altında gizli şimdi. 

Kadın-evlat, büyük-küçük toplanıp gelir, 

Mirâs diyerek mâl ve mülkünü bölüp alır; 

İt gibi sürüyüp kara yere seni gömer, 

Lokma yapar karış adlı yılan şimdi. 

Gel ey korkak, bu işlerden haber al, 

Tevbe eyleyip dâimâ Allah’a doğru var, 

Kul Hoca Ahmed, dünyalıktan geçip yan, 

Meğer kıla Pîr-i Kâmil nazar şimdi. 

168


عقيب خربين ايشيتيب دنياين ساليب كيتارم 

توشدوم ايرانالر حبريكا دنياين ساليب كيتارم 

ايرانالر دنيا دميادي دنيا غمني ييمادي 

حقدين اوزكاين دميادي دنيا ساليب كيتارم 

موسي عمران قاملادي ختت سليمان قاملادي 

مينك ياشليغ لقمان قاملادي دنيا ساليب كيتارم 

دنيا ديكان ازار ايرميش عاقل قول⁪الر بيزار ايرميش 

جاهل الر بريله يار ايرميش دنيا ساليب كيتارم 

سلطان خواجه امحد يسوي ايدي بو حكمتين متام 

ايشيتسون ديب مجله جهان دنياين ساليب كيتارم 

70. Hikmet 

Ahiret haberini işitip dünyâyı bırakıp giderim, 

Düştüm erenler denizine, dünyâyı bırakıp giderim. 

Erenler dünyâ demedi, dünyâ gamını yemedi, 

Hakk’tan özgeyi demedi, dünyâyı bırakıp giderim. 

Mûsâ, İmrân kalmadı, taht-ı Süleymân kalmadı, 

Bin yaşlı Lokmân kalmadı, dünyâyı bırakıp giderim. 

Dünyâ diyen huzûrsuz imiş akıllı kullar şikâyetçi imiş, 

Câhiller ile dost imiş dünyâyı bırakıp giderim. 

Sultân Hoca Ahmed Yesevî söyledi bu hikmeti tamâm, 

İşitsin diye bütün cihân, dünyâyı bırakıp giderim. 


خوشالمايدور عامل الر سيزين آيغان تورکيين 

عارف الردين ايشتسنك آچار کونکل ملکي ين 

آيت حديث معين سي توركي بولسه موافق 

معين سي کا يتكانالر يريکا قويار بورکي ين 

قاضي مفت مالالر شريعت راهين 

عارف عاشق آليب دور طريقت ين اركي ين 

عمل قيلغان عامل الر دينميزين چراغي 

براق مينار حمشرده ايگري قويار بورکي ين 

71. Hikmet 

Hoş görmemekte âlimler sizin dediğiniz Türkçe’yi, 

Âriflerden işitsen açar gönül ülkesini, 

Âyet hadîs anlamı Türkçe olsa uygundur, 

Manâsına yetenler yere koyar börkünü... 

Kâdı, müftü, mollalar şeriatın yolunu, 

Ârif âşık almıştır tarikatın arkını, 

Amel işleyen âlimler dinimizin çırağı, 

Burâk biner mahşerde eğri koyar börkünü... 

169

عمل قيلسه عامل الر دين و آيني ياروقي 

كورسه بولور االرين رنگ رويي کورکي ين 

عمل قيلماي قال علمني اوقوي بيلماي قالغانالر 

آرقه سيغه كوتارور قرق ايشك يوکي ين 

خو اجه مني ديب الف اورمه اوشبو دنيا يب پايان 

بيالمني ديب ايتماسني کونکلداکي چرکي ين 

رهنمادور خواجه امحد گلستان معرفت 

سوزالر سوزي حقيقت آچار کونكل ملكي ين 

مسكني ضعيف خواجه امحد يت پشتينك کا رمحت 

فارسي تيل ين بيليبان خوب ايتادور تورکي ين 

Amel eylese âlimler dini ve ayın aydınlığı, 

Görse olur onların görklü yüzünün rengi... 

Amel işlemeyip “zâhir” ilmini bilmeyip kalanlar, 

Arkasına yükler kırk eşeğin yükünü... 

Hocayım deyip lâf vurma bu dünyâ dayanıksız, 

Biliyorum diye söylemesin gönüldeki çirkini, 

Yol göstericidir Hoca Ahmed marifetin gülistânı, 

Sözler sözü gerçek açar gönül ülkesini... 

Miskîn, zayıf Hoca Ahmed yedi ceddine rahmet, 

Farsça dilini bilerek güzel söylemekte Türkçe’yi... 


اي دوستالرمي اولسام مني بيلمام که حاليم نه بولور 

کورکه کرييب ياتسام مني بيلمام که حاليم نه بولور 

ايلتيب حلدکا قويسه الر ارقه غه باقماي يانسه الر 

سوروغ سؤاليم سورسه الر بيلمام که حاليم نه بولور 

کريسه قريش آتليق ييالن چولغانسه تنکا شول زمان 

قاملاس بوتون بري استخوان بيلمام که حاليم نه بولور 

مجله يغيليب مور و مار اطرافيمده نيش اورار 

مشکل ايرور بس کار بار بيلمام که حاليم نه بولور 

72. Hikmet 

Ey dostlarım, ölsem ben, bilmem ki hâlim ne olur; 

Kabre girip yatsam ben, bilmem ki hâlim ne olur. 

Götürüp kabre koysalar, arkaya bakmadan dönseler, 

Soru-suâlim sorsalar, bilmem ki hâlim ne olur. 

Girse karış adlı yılan, dolansa bedene şu zamân, 

Kalmaz bütün bir organ, bilmem ki hâlim ne olur. 

Bütün yığılıp kurt-böcek, etrâfımda oyuk açar 

Müşküldür o hâlde kâr zarar, bilmem ki hâlim ne olur. 

170

هيچکيلمادي ميندين صواب آنده نه بريکومدور جواب 

کر قيلسه الر يوز مينک عذاب بيلمامکه حاليم نه بولور 

بولسه قيامت کوين حاضر بولور بارچه الري 

قيلغان عمل الرينک قاين بيلمام که حاليم نه بولور 

اي قول امحد سني بو کون قيلغيل عبادت تون کون 

دمياکيل عمروم دور اوزون بيلمام که حاليم نه بولور 

Hiç gelmedi benden sevâb, orada ne vereceğim cevâp, 

Eğer eyleseler yüz bin azâb, bilmem ki hâlim ne olur. 

Olsa kıyâmet günü, hâzır olur tamâmı, 

İşlediğin amellerin hani; bilmem ki hâlim ne olur. 

Ey Kul Ahmed, sen bu gün, eyle ibâdet gece ve gündüz, 

Deme ki ömrümdür uzun, bilmem ki hâlim ne olur. 


نيچه ييليق مهربانيم جان ايديالر دوستالرمي 

بو وجودوم شهريين فاين قيالدور دوستالرمي 

بو قفس ين طوطي سي پرواز ايتادور اوچكايل 

بري قرانغو شعله سيز يريكا بارادور دوستالرمي 

اي مين يارانالرمي مهت توتونك اميانيمه 

دمشنيم اميانيمه زمحت بريادور دوستالرمي 

اوشبو جان بيزالر بيالن بري نيچه ييل الر بار ايدي 

حق تعايل حكمي بريالن عزم ايتادور دوستالرمي 

بو ميين اعضاالرمي جانيم بيالن شادمان ايدي 

جان چيقارغه كلّ‏ اعضام ترتاشادور دوستالرمي 

امر حقه بارچه خلق عاملني بولدي رضا 

اول حقيقت بنده⁪الر دامي رضادور دوستالرمي 

73. Hikmet 

Nice yıllık mihribânım cân idiler dostlarım; 

Bu vücûdum şehrini fânî eylemektedir dostlarım. 

Bu kafesin kuşu havalanmakta uçmağa; 

Bir karanlık ışıksız yere varmaktadır, dostlarım. 

Ey benim dostlarım, himmet tutun imânıma; 

Düşmanım imânıma zahmet vermektedir, dostlarım. 

İşbu cân bizler ile nice yıllar var idi; 

Hakk Teâlâ hükmü ile azmetmektedir dostlarım. 

Bu benim organlarım cânım ile mutlu idi; 

Cân çıkmağa bütün organlarım titreşmektedir dostlarım. 

Hakk emrine bütün âlemlerin halkı oldu râzı; 

O gerçek kullar dâimâ râzıdır, dostlarım. 

171

قول خواجه امحد طوطي⁪سي پرواز ايتادور اوچكايل 

نيالسون مسکني حکم خدادور دوستالرمي 


عمروم ضايع غفلت بيله ييلديک اويت 

حسرتينک ده کوزدين ياشيم قان ديک کيت 

بيلدمي دوستالر بو عقليم اميدي ييت 

سحرالرده قوپوب طاعت قيلغوم کيلور 

سحرالرده قرآن اوقوب ثنا قيلسام 

حضرتينک کا قول کوتاريب دعا قيلسام 

زاري قيليب بو جانيم ين فدا قيلسام 


حرص هوا نفس يوليين قومياق کرياک 

منصور يانکليغ دار باشيغه مينماق کرياک 

نسيمي ديک جان آچيغني چيکماق کرياک 


فاذکروين اَذکُرکُم آيت دين 

اميان بولدي حق تعايل طاعت دين 

کيچماک اوشبو نفس نينک راحت دين 


زاهدالرکا زهد و عمل تقوا کرياک 

رياضتليق عاشق الرغه فتوا کرياک 

اول طريقت ايربولغانکا دعوا کرياک 


Kul Hoca Ahmed kuşu havalanmaktadır uçmağa, 

Neylesin Miskîn Hakk’ın hükmüdür, dostlarım. 

74. Hikmet 

Ömrüm bitti gaflet ile yel gibi geçti, 

Hasretinde gözden yaşı kan gibi gitti, 

Bildim dostlar bu aklım şimdi yetti, 

Seherlerde kalkıp tâat eyleyesim gelir. 

Seherlerde Kur’ân okuyup yakarsam, 

Hazret’ine el kaldırıp duâ eylesem, 

Ağlayıp bu cânımı fedâ eylesem, 


Hırs-hevâ-nefs yolunu bırakmak gerek, 

Mansûr gibi dârağacı başına binmek gerek, 

Nesîmi gibi cân acısını çekmek gerek, 


“Fezkûrunî ezkürküm” âyetinden, 

İmân oldu Hakk Teâlâ tâatinden, 

Geçmek gerek bu nefsin râhatından, 


Zâhidlere zühd, amel ve takvâ gerek, 

Riyazetli Aşıklara fetvâ gerek, 

O tarikat er olana davâ gerek, 


172

اريتور دل زنکارين هو هو يادي 

عاشق الرين کيچه کوندوز هو مرادي 

هو هو تيو جان بريکاي سني قول امحدي 


Temizler gönül pasını “Hû-Hû” zikri, 

Âşıkların gece-gündüz “Hû” murâdı, 

“Hû-Hû” diye cân veresin Kul Ahmedî, 



هر کيم قيلسه طريقت ين دعواسيين 

اوّل قدم شريعت کا قومياق کرياك 

شريعتنينك ايشالرين ادا قيليب 

آندين سونكره بو دعواين قيلماق کرياك 

شريعتسز دم اورماسالر طريقتده 

طريقتسز دم اورماسالر حقيقتده 

اوشبو يول الر يريي بيلنور شريعتده 

مجله سيين شريعتدين سورماق کرياك 

آندين سونكره بر اير کرياك ارادت ليك 

بومليش بولسه اول بر ايردين اجازت ليك 

شريعتده راست موافق کرامت ليك 

اوشال ايرنينك ايتاكين تومتاق كرياك 

كيم بيلماين بو يول الرين شيخ مني ديسه 

كرامتدين واليت غه خرب بريسه 

باطل ايرور اكر روح االمني ايرسه 

اوزين آنداغ باطل الردين سامچاق كرياك 

76. Hikmet 

Her kim eylese tarikatın dâvâsını, 

İlk adımı şeriata koymak gerek, 

Şeriatın işlerini tamâm eyleyip, 

Ondan sonra bu davâyı kılmak gerek. 

Şeriatsız söz etmezler tarikatta, 

Tarikatsız söz etmezler hakikatta, 

İş bu yolların yeri bilinir şeriatta, 

Hepsini şeriattan sormak gerek. 

Ondan sonra bir er gerek irâdeli, 

Olmuş olsa o bir erden icâzetli, 

Şeriatte doğru uygun kerâmetli, 

Öyle erin eteğinden yapışmak gerek. 

Kim bilmeden bu yolları şeyhim dese, 

Kerâmetten veliliğe haber verse, 

Bâtıldır eğer rûhü’l-emîn bile ise, 

Özünü öyle bâtıllardan korumak gerek. 

173

ارادت سيز اجازت سيز مرشد بيلماس 

طريقتنينك يول الريين هرکيز بيلماس 

مبتدع دور ارادت كا اليق ايرماس 

آنداغ الردين يراغ يراغ قامچاق كرياك 

ارادت ين بريکيل اهل اجازت کا 

قامي بولغيل توين كوين رياضت کا 

سانيب اين قوللوغي ين عبادت كا 

قوللوغي ده بيل ين باغالب تورماق كرياك 

آندين سونكره جماهده تونني کييب 

رياضت ين بوته سيده ايريب آقيب 

من من⁪ليك دين اوتوب اوزي ين صاف قيليب 

عزت رختني ساتيب خوارليق آملاق کرياك 

اوشبو تورور ايرانالرين قيلغانالري 

طالب الرغه بيلسون ديبان ايغانالري 

راست دور بو سوز بيلكيل يوقتور يالغانالري 

جان قالقي بريالن موين بيلماك کرياك 

صدقي بريله هر كيم قبول قيلسه موين 

اعتقادي بريله بولسه توين كوين 

يادي بريله مشغول بولسه يلدا توين 

ايرانالردين مهت ياري قوملاق كرياك 

ارادت سيز اوشبو يولغه کريماديالر 

انابت سيز يولغه قدم قومياديالر 

اجازت سيز يرمي نفس اورماديالر 

مريد بولغان بو صفت ليغ بوملاق کرياك 

İrâdesiz, icâzetsiz mürşid olmaz, 

Tarîkatın yollarını aslâ bilmez, 

Mübtedidir irâdeye lâyık değil, 

Böylelerinden bucak bucak kaçmak gerek. 

İrâdeyi ver icâzet ehline, 

Kâim ol gece-gündüz riyâzete, 

Sayıp onun kulluğunu ibâdete, 

Kulluğunda beli bağlayıp durmak gerek. 

Ondan sonra mücâhede elbisesini giyip, 

Riyâzetin potasında eriyip akıp, 

Ben-benlikten geçip özünü saf kılıp, 

İzzet râhatını satıp horlanmayı almak gerek. 

İşte budur erenlerin yaptıkları, 

Tâliplere bilsin diyerek söyledikleri, 

Doğrudur bu söz bilesin yoktur yalanları, 

Cân kulağı ile bunu bilmek gerek. 

Sadakat ile her kim kabûl eylese bunu, 

İtikâdı ile olsa gece-gündüz, 

Zikri ile meşgûl olsa uzun geceleri, 

Erenlerden himmet yarı eylemek gerek. 

İrâdesiz bu yola girmediler, 

İnâdesiz yola adım koymadılar, 

İcâzetsiz yarım nefes almadılar, 

Mürîd olan bu sıfatlı olmak gerek. 

174

هر كيم كريسه اوشبو يولغه بيلني باغالب 

قول خواجه امحد کرياك اوزين خادم ايالب 

نيّت ين خدايي غه درست ايالب 

توجه ين عزيزالرکا قيلماق کرياك 

Her kim girse bu yola belini bağlayıp, 

Kul Hoca Ahmed gerek özünü kul eyleyip, 

Niyetini Allah’ına dürüst eyleyip, 

Teveccühü azîzlere eylemek gerek. 


شريعت⁪ين شرايطني بيلکان عاشق 

طريقت⁪ين مقاميين بيلور دوستالر 

طريقت⁪ين ايشالريين ادا قيليب 

حقيقت⁪ين درياسيغه باتار دوستالر 

ديداريين کوروب بوملس تون کون اويوب 

پاك عشقي⁪ين قولغه آملاي بوملس يوروب 

حقيقت⁪ين درياسي⁪ين خطري کوب 

هيچ اوخالماي ديداريين کوردوم دوستالر 

ايا عاشق بو دنياده حمنت تارتقيل 

تارتقان جرب و جفاالرين راحت بيلكيل 

هو صحبتني قورغان يريكا اوزونك اورغيل 

اوركان عاشق مراديغه يتار دوستالر 

بو يول⁪الرين غذاسي دور قيغو حمنت 

حمنت تارتيب جفا چيكان كورار راحت 

سحرالرده زاري قيلغان خوش سعادت 

هو هو تيو بو دنيادين اوتار دوستالر 

77. Hikmet 

Şeriatın şartlarını bilen âşık, 

Tarîkatın makâmını bilir dostlar, 

Tarikat işlerini tamâm eyleyip, 

Hakikatın deryâsına batar dostlar. 

Cemâlini görmek olmaz gece gündüz uyuyup, 

Temiz aşkını ele almadan, olmaz yürüyüp, 

Hakikatın deryâsının tehlikeleri çok, 

Hiç uymadan cemâlini gördüm dostlar. 

Ey âşık bu dünyada sıkıntı çek, 

Çektiğin sıkıntı ve eziyetleri râhatlık bil, 

“Hû” sohbetini kuran yere kendini vur, 

Vuran âşık murâdına yeter dostlar. 

Bu yolların belâsıdır kaygı sıkıntı, 

Sıkıntı çekip cefâ çeken görür râhat, 

Seherlerde ağlamak güzel saâdet, 

“Hû-Hû’ diye bu dünyadan geçer dostlar. 

175

چني دل بريله ييغالغانالر كوركاي لقا 

سبحان ايكام ديداريين قيلغاي عطا 

قالوزسيز يولغه كريمنك عني خطا 

يولغه كريكان منزل⁪الردين اوزار دوستالر 

وا دريغا اويت عمروم بيلماي قالدمي 

بو دنيا اسبايب⁪ين قولغه آلدمي 

دنيا ايزالب دين ايشين آرتقه سالدمي 

بيالملس مني حاليم نيچوك بولور دوستالر 

حمبت⁪ين شرايب دين تامتاغانالر 

بايزيد ديك هر کون اوزين سامتاغانالر 

بو دنياين عزيت دين اومتاکانالر 

حيوان ايرور بلكه اندين برت دوستالر 

عاشق بولسانك عشق يوليغه قويغيل قدم 

دنيا عقبني طالق قويغيل مثل ادهم 

عاقل ايرسنك دنيا اوچون ييماكيل غم 

قيامت کون جزاالرين بريار دوستالر 

سر شرابني ايچکان عاشق اوزين بيلمس 

بو دنياين عزت⁪الرين کوزکا ايلمس 

يوز مينك دانا ناصح بولسه پندين آملس 

وا شوقا ديب اوزين بيلماي يورار دوستالر 

روز الست خدا اوزي ندا قيلغان 

قالوا بلي ديبان روح⁪الر جواب بريکان 

حضرت تبا روح⁪الر اوچون قارشو کيلكان 

انداغ عاشق حق مجالني کورار دوستالر 

Gerçek gönül ile ağlayanlar göre cemâl, 

Sübhân Rabb’im eyleye armağan, 

Kılavuzsuz yola girmen aynı hatâ, 

Yola giren menzillerden geçer dostlar. 

Vah ne yazık geçti ömrüm bilmeden kaldım, 

Bu dünyânın sebeplerini ele aldım, 

Dünyâyı arayıp din işini arkaya koydum, 

Bilemem hâlim nice olur dostlar. 

Muhabbetin şarâbından tatmayanlar, 

Bâyezîd gibi her gün özünü satmayanlar, 

Bu dünyânın izzetinden geçmeyenler, 

Hayvandırlar belki ondan beter dostlar. 

Âşîk olsan aşk yoluna koy adımı, 

Dünyâ kaygısını boşayıp koy Edhem gibi, 

Akıllı isen dünyâ için yeme gâm, 

Kıyâmet günü cezâlarını verir dostlar. 

Sır şarâbını içen âşık kendini bilmez, 

Bu dünyânın izzetlerini gözüne iliştirmez, 

Yüz bin bilge nasîhat etse öğüt almaz, 

“Vâ şevkâ”deyip kendini bilmeden yürür dostlar. 

“Elest” günü Allah kendi nidâ eyledi, 

Kâlû belâ” deyip rûhlar cevâp verdi, 

Hazrete doğru rûhlar uçup karşısına geldi, 

Öyle âşık Hakk cemâlini görür dostlar. 

176

قول خواجه امحد عاشق بولسنك دنيا قويغيل 

آخرت⁪ين عذايب دين قايغو ييكيل 

ايرانالرين قيلغانالرين سني هم قيلغيل 

خذمت قيلغان آخر مراد تاپار دوستالر 

Kul Hoca Ahmed âşık olsan dünyâyı bırak, 

Âhiretin azabından kaygı ye, 

Erenlerin yaptıklarını hem sen de yap, 

Hizmet eyleyen sonunda murâd bulur dostlar. 


كيلينك دوستالر هللا يادين دامي ايتينك 

هللا يادي كونكل ملكني آچار دوستالر 

استغفر استغفارين تينماي ايتينك 

شيطان لعني تن ملكي دين قاچار دوستالر 

شيطان لعني سيزکا دمشن حاضر بولونك 

کيچه هللا کوندوز هللا ايتيب كويونك 

تار حلدکا کرار وقتده نوركا تولونك 

ماليك⁪الر هللا نورين ساچار دوستالر 

هللا نوري قرب ايچي⁪ين روشن قيلكاي 

ماليك⁪الر تيكراسيده روزن قويكاي 

مؤمن بنده كوروب اين حريان قالکاي 

بو عامل⁪ين روشنيدين کيچار دوستالر 

بارچه ارواح ييغليب كيلكاي مبارك⁪کا 

خاليق⁪الر مشغول بولكاي تبارك⁪کا 

دعا قيليب يانغاندين سونك قالوريکا 

مجله ارواح سويونوب بري بري قوچار دوستالر 

78. Hikmet 

Gelin dostlar Allah zikrini dâimâ söyleyin, 

Allah zikri gönül ülkesini açar dostlar, 

Estağfirullah ve istağfârı dinmeden söyleyin, 

Lânetli şeytân beden ülkesinden kaçar dostlar. 

Lânetli şeytân size düşman, hâzır olun, 

Gece Allah gündüz Allah deyip ölün, 

Dar kabre gireceğiniz vakit nûra dolun, 

Melekler Allah nûrunu saçar dostlar. 

Allah nûru kâbir içini aydın kılınca, 

Melekler karşısında revzen koyunca, 

Mümin kul görüp onu hayrân kalınca, 

Bu âlemîn ışığından geçer dostlar. 

Bütün rûhlar toplanıp gelince mübâreğe, 

Yardımcılar meşgûl olunca tebareğe, 

Duâ kılıp yandıktan sonra kalır tek başına, 

Cümle rûhlar sevinip bir bir kucaklar dostlar. 

177

ييت قدم قويغاندين سونك منكر نکري 

هيبت بريالن كرييب كيلكاي قيليب قهري 

ايكي کوزي اوتديك يانيب اوقراب تورير 

نورين کوروب تعظيم قيليب قاچار دوستالر 

منكر نکري سورماي چيقيب ناله قيلغاي 

کوز ياشيين آقوزوبان ژاله قيلغاي 

حق ياديين ايتيب اوزين واله قيلغاي 

پرواز قيليب هوا سري اوچار دوستالر 

Yedi adım attıktan sonra Münker-Nekir, 

Heybet ile girip gelince kılıp kahır, 

Ki gözü ateş gibi yanıp bakıp durur, 

Nûrunu görüp saygı gösterip kucaklar dostlar. 

Münker-Nekir sormadan çıkıp feryâd edince, 

Gözyaşını akıtarak süs eyleyince, 

Hakk yâdını söyleyip özünü mecnûn edince, 

Kanatlanıp havaya doğru uçar dostlar. 


يراتقان بري و بارمي يولني ايزالب 

شيطان لعني يول⁪الرى دين قايتينك دوستالر 

اخالص بريالن حمبت⁪ىن جامني ايچيب 

جان و دلده حي ذكريىن ايتينك دوستالر 

حي ذكرين ايتيب ايچكان جام شراب 

يول اوستيده عزيز باشى مثل تراب 

هللا اوچون حاىل خراب بغرى كباب 


آستانه⁪⁪غه باشيم قويوب زارى قيلسام 

حلقه قوروب كيم ذکر ايتسه يارى بريسام 

ذكرين ايتيب اول صحبتده درالر تريسام 


79. Hikmet 

Yaratan Bir ve Var’ımın yolunu arayıp, 

Lânetli Şeytânın yollarından dökün dostlar, 

İhlâs ile aşkın şarâbını içip, 

Cân ve gönülde Hayy zikrini deyin dostlar. 

Hayy zikrini deyip şarâp kadehini içenin, 

Yol üstünde azîz başı toprak gibi, 

Allah için hâli harâb bağrı kebâb, 

Cân ve günülde Hayy zikrini deyin dostlar. 

Eşiğine başımı koyup ağlasam, 

Halka kurarak kim zikretse oraya varsam, 

Zikrin deyip o sohbetten inciler dersem, 


178

عمل قيلماي عامل علمني باسيب يورکاى 

اولوب بارسه تار حلدده جاىن کويکاى 

هللا رسول دينينك کيم ديب هيبت قيلکاى 


منكر نكري من ربك ديب سؤال قيلغاى 

قال علميدين بري نكته⁪سى كار قيلماغاى 

وا حسرتا عمل⁪سيزالر نيچوك قيلغاى 


هللا ديكان قند و عسل پيدا قيلدى 

آخرتده هللا بريله سودا قيلدى 

عمل قيلغان چني عامل⁪ىن دانا قيلدى 


قالينك چراغ حالينك پلته ياغى ياشينك 

نچه ايتسام هبره آملس كونكلى تاشينك 

يول اوستيده تفراق اولسون عزيز باشينك 


ايسز عامل عمل قيلماى يولده قالور 

اوقوب اوقماى دنيا مالني قولغه آلور 

من من⁪ليكدين ايسز عمرين ضايع قيلور 


ظاهر بوزوب باطن توزه عامل بولسنك 

روز حمشر قولونك توتقاى تانكال بارسنك 

وا ويلتا ندامت ديب يولده قالسنك 


Amel işlemeyen alîm ilmini çiğneyip yürür, 

Ölüp varsa dar kabirde cânı yanar, 

Allah, Rasûl, dinin ne deyip korkuya düşer, 


Münker Nekir Rabbin kim ?” diye sorunca, 

Zâhir ilminden bir noktası kâr eylemeyince, 

Vah yazık amelsizler nasıl yapacak, 


Allah diyen şeker ve bal hazırladı, 

Âhirette Allah ile sevdâ eyledi. 

Amel işleyen gerçek âlimi bilge kıldı, 


Kalbin kandîl, hâlin fitil, yağı göz yaşım, 

Ne kadar söylesem nasîb almaz taş gönülün, 

Yol üstünde toprak olsun azîz başın, 


Essiz alîm amel işlemeyip yolda kalır, 

Okuyup okumadan dünyâ mâlını ele alır. 

Ben-benlikten essiz ömrünü harcar, 

Cân ve günülde Hayy zikrini deyin dostlar. 

Zâhiri bozup batını düzelten alîm olsan, 

Mahşer günü elinden tuta tanla varsan, 

Vah yazıklar pişmânım deyip yolda kalsan, 


179

عامل اولدور مناز اوقوب طاعت قيلسه 

حقدين قورقوب آخرت⁪ىن غمني ييسه 

قرآن اوقوب حقدين قورقوب زار اينكراسه 


آنداغ عامل ايكى کوزى گريان بولدور 

سحرالري ايرته قوپوب ناالن قيلور 

حق يوليده كويوب يانيب بريان بولور 


خوارليق تارتقيل كافر نفسينك باشى قاتسون 

دامي مدام بو دنيادين ييغالب اوتسون 

تفراق بولغيل عامل سىن باسيب اوتسون 


خوارليق تارتيب حق مصطفى امت ديدى 

عاصى جاىف امت⁪الرين غمني ييدى 

آننك اوچون امت⁪الرى قوت آلدى 


امت اوچون بغريده يوق ذره بوتون 

امت ديسه دماغى⁪دين چقاى توتون 

حق تعاىل قيلغاميو ديب بيزىن اوتون 


قول خواجه امحد آالى ديسنك حقدين اولوش 

بايزيدديك نفسينك بيله تون كون اوروش 

اى بيخرب امت ايرسنك بولدور روش 


Alîm odur namâz kılıp ibâdet etse, 

Hakk’dan korkup Âhiretin tasasını çekse, 

Kur’ân okuyup Hakk’dan korkup ağlayıp inlese, 


Öyle âlimin iki gözü yaşlı olur, 

Seherlerde erken kalkıp ağlar, 

Hakk yolunda tutuşup yanıp biryân olur, 


Horluk çek kâfir nefsinin başı donsun, 

Dâimâ, sürekli bu dünyadan ağlayıp geçsin, 

Toprak ol herkes seni basıp geçsin, 


Horluk çekip Hakk Mustafâ ümmet dedi, 

Âsî, cefâ edici ümmetinin tasasını çekti, 

Onun için ümmetleri kuvvet aldı, 


Ümmet için bağrında yok zerre bütün, 

Ümmet dese dimâğından çıkar duman, 

Hakk Teâlâ kılar mı deyip bizi odun, 


Kul Hoca Ahmed alayım desen Hakk’dan hisse, 

Bâyezîd gibi nefsinle gece gündüz vuruş, 

Ey habersiz, ümmet isen budur reviş, 


180

81 حکمت 

ديدار اوچون جان⁪ين قربان قيلماکونچه 

امساعيل ديك ديدار آرزو قيلمنك دوستالر 

جاندين کيچيب طريقت⁪کا کريماکونچه 

عاشق مني ديب يالغان دعوى قيلمنك دوستالر 

عاشق⁪ليق اولوغ دعوي قيلسنك موىن 

حمنت بريله سنار ايرميش موليم سيىن 

رنج حمنت بريله بولسنك توين کوىن 

معشوقينکدين کونکل اوزکا قيلمنك دوستالر 

من⁪ليک بريله طريقت⁪کا کريمادي⁪الر 

جاندين کيچماى يولغه قدم قوميادي⁪الر 

نفس اولتورماى تسليم فنا بوملادى⁪الر 

خام طمع ليغ بريله يولغه کريمنك دوستالر 

اوشبو عشق⁪ىن يوىل تيليم بوملق ترور 

مونده يغالب آخرتده كوملاق ترور 

کل رنك⁪الري زعفران ديك سوملاق ترور 

مونداغ بوملاي عاشق مني ديب ايتمانك دوستالر 

مرشدالرىن خذمىت⁪ىن قيل اختيار 

اوزلوکوم دين يولغه کريدمي دميه زهنار 

خيشى بيلسنك طريقت⁪ىن خطري بار 

قالوزسيز اوشبو يولغه كريمنك دوستالر 

مرشدالرکا خذمت قيلسنك نفس⁪كا آفت 

تيکمه نادان بو يول⁪الرده قيلمس طاقت 

صادق قول⁪الر بو يول⁪الر ىن بيلور راحت 

تريك اوملاى ديدار آرزو قيلمنك دوستالر 

81. Hikmet 

Cemâl için cânı kurbân eylemedikçe 

İsmâil gibi cemâl arzû eylemeyin dostlar. 

Cândan geçip tarikata girmedikçe 

Âşıkım deyip yalan davâ eylemeyin dostlar. 

Aşıklığı ulu davâ, eylesen bunu; 

Mihnet ile sınar imiş Mevlâ’m seni; 

Cefâ ve sıkıntı ile olsan gece gündüz 

Sevgiliden gönül özge eylemeyin dostlar. 

Benlik ile tarikate girmediler, 

Cândan geçmeyip yola adım koymadılar, 

Nefsi öldürmeyip teslîm-fânî olmadılar, 

Ham tamahkârlık ile yola girmeyin dostlar. 

İşbu Aşkın yolu dilim olmaktır, 

Burada ağlayıp âhirette gülmektir. 

Gül renkleri zeferân gibi solmaktır. 

Böyle olmadan, âşıkım, deyip söylemeyin dostlar. 

Mürşidlerin hizmetini eyle alışkanlık, 

Kendiliğimden yola girdim, deme sakın, 

İyi bilsen, tarikatın tehlikeleri var, 

Kılavuzsuz işbu yola girmeyin dostlar. 

Mürşidlere hizmet eylesen, nefse âfet; 

Değme câhil bu yollarda eyleyemez Tâkat, 

Sâdık kullar bu yolları bilir râhat; 

Diri ölmeden cemâl arzû eylemeyin dostlar, 

181

الكذاب ال امىت ديدى سيزکا 

اول حممد حق رسوىل ديدى بيزکا 

يالغانچى⁪غه جنت يوقتور وهللا آنكا 

يالغان سوزالب اميانسيزين كيتمنك دوستالر 

خامنانني ترك ايتماسدين کورمس ديدار 

ديدار کوراى ديكان عاشق بولور بيدار 

آنداغ عاشق آخر كورکاى آنده ديدار 

ديدار كورماى سردين خرب توينمك دوستالر 

سردين معىن تومياكانالر بيكانه دور 

اول عاشق⁪ىن مكان⁪الرى ويرانه دور 

عشق يوليده جان بريكانالر جانانه دور 

جاندين كيچماي جاندين خرب بيلمنك دوستالر 

قول خواجه امحد اوزدين كيچماي دعوى قيلمه 

خلق ايچيده عاشق مني ديب تيلکا آمله 

عاشق ليغ اولوغ ايشدور غافل بومله 

غافل بولوب حق ديدارين کورمنك دوستالر 

“El-kezzâbu lâ-ümmetî” dedi size; 

O Muhammed Hakk Rasûlü idi bize; 

Yalancıya cennet yoktur, vallahi ona 

Yatan konûşup imânsız olarak gitmeyin dostlar. 

Ev-barkını terk etmedikçe görmez cemâl, 

Cemâl göreyim diyen âşık olur uykusuz, 

Öyle âşık sonunda görecek orada cemâl, 

Cemâl görmeden sırdan haber duymayın dostlar. 

Sırdan anlam duymayanlar yabancıdır, 

O âşıkın mekânları vîrânedir, 

Aşk yolunda cân verenler sevgilidir, 

Cândan geçmeden cândan haber bilmeyin dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, kendinden geçmeden iddia eyleme, 

Halk içinde âşıkım deyip, dile alma; 

Âşıklık ulu iştir, gâfil olma; 

Gâfil olup Hakk cemâlini görmeyin dostlar. 


حقه يانيب مؤمن بولسنك طاعت قيلغيل 

طاعت قيلغان حق ديدارين کورار دوستالر 

يرز مينك بال باشقه توشسه اينكرامنكيل 

اندين سونكره عشق سريين بيالر دوستالر 

82. Hikmet 

Hakk’a yanıp mü’min olsan, ibâdet eyle, 

İbâdet eyleyen Hakk cemâlini görür dostlar. 

Yüz bin belâ başa düşse, inleme 

Ondan sonra aşk sırrını bilir dostlar. 

182

عاشق⁪الري زار ايكرابان يولغه كريدي 

هر نه جفا تيكسه آين حق دين بيلدي 

راضي بولوب يري آستيغه حاضر بولدي 

زار ييغالبان سحرالرده قوپار دوستالر 

ايا دوستالر هيح بيلمدمي من يولوم⁪ين 

سعادتقه باغالمدمي من بيليم⁪ين 

غيبت سوزدين هيچ ييغمادمي من تيليم⁪ين 

نادانليقيم ميين رسوا قيلدي دوستالر 

کيچه كوندوز يب⁪غم يوردوم ذكرين ايتماي 

جهد ايالبان توين كوين فکرين ايتماي 

حمبت⁪ين بازارينده اوزين سامتاي 

نفسيم ميين يوز مينك طعام تيالر دوستالر 

نفسينكين سن اوز رأيي⁪كا قوميه زينهار 

ييماي ايچماي طاعت بريله بولغيل بيدار 

آخر بري كون كورساتكوسي سينكا ديدار 

بيدار بولغان انده ديدار كورار دوستالر 

ايا غافل حق ذكريين تيلدين قوميه 

دنياليقدين بري ذره سني قولغه آمله 

ايرانالرين آرقاسيدين هرکيز قامله 

يولغه کريكان آخر مراد تاپار دوستالر 

وا دريغا ارمان بيله عمرمي كيچت 

نفسيم ميين طغيان قيلدي حددين آشت 

جانيم قوشي پرواز قيلسه روحوم قاچت 

غافل يورکان عمرين ييل كا ساتار دوستالر 

Âşıkları ağlayıp inleyerek yola girdi; 

Her ne cefâ dokunsa, onu Hakktan bildi; 

Râzı olup yer altına hâzır oldu; 

Ağlayarak seherlerde kalkar dostlar. 

Ey dostlar, hiç bilmedim ben yolumu; 

Sâadete bağlamadım ben belimi; 

Gıybet sözden hiç sakınmadım ben dilimi; 

Câhilliğim beni rezil eyler dostlar. 

Gece gündüz gamsız yürüdüm, zikrini demeyip, 

Gayret eyleyerek gece gündüz fikrini etmeyip, 

Muhabbetin pazarında özü satmayıp, 

Nefsim benim yüz bin lokmaya böler dostlar. 

Nefsini sen kendi arzûsuna bırakma sakın, 

Yemeyip içmeyip ibâdet ile ol uykusuz, 

Sonunda bir gün gösterecek sana cemâl, 

Uykusuz olan orada cemâl görür dostlar. 

Ey gâfil, Hakk zikrini dilden bırakma, 

Dünyalıktan bir zerreyi ele alma; 

Erenlerin arkasından aslâ kalma; 

Yola giren sonunda murâd bulur dostlar. 

Vah ne yazık, derd ile ömrüm geçti; 

Nefsim benim coşup taştı, haddini aştı 

Cânım kuşu havalansa, rûhum kaçtı; 

Gâfil yürüyen ömrünü yele satar dostlar. 

183

ديدار كوراي ديكان قول⁪الر بيدار بولور 

يورسه قوبسه ياتسه تورسه ذکرين ايتور 

ايچي تاشي انداغ قولين نورکا تولور 

هللا نورين انداغ قولغه ساچار دوستالر 

عارف عاشق اوز جاين⁪ين اوتقه ياقمس 

يب⁪دردالرکا عشق چقماقني ياقيب چيقمس 

دنيا کيليب جلوه قيلسه قيا باقمس 

عشق⁪سيز کشي هباميدين برت دوستالر 

قول خواجه امحد بنده بولسنك ييغالب يورکيل 

حمبت⁪ين جملسي⁪غه اوزونك اورغيل 

قيامت⁪ين شدتيدين مامت قورغيل 

مامت قورغان سردين خرب آلور دوستالر 

Cemâl göreyim diyen kullar uykusuz olur; 

Yürüse-dursa, yatsa-kalksa, zikrini söyler 

İçi-dışı öyle kulun nûra dolar; 

Allah nûrunu öyle kula saçar dostlar. 

Ârif âşık öz cânını ateşe yakmaz, 

Dertsizlere çakmağını yakıp çakmaz, 

Dünyâ gelip cilve eylese dönüp bakmaz, 

Aşksız kişi hayvandan beter dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, kul olsan, ağlayıp yürü, 

Muhabbetin meclisine kendini vur, 

Kıyâmetin şiddetinden mâtem kur, 

Mâtem kuran sırdan haber alır dostlar. 


فَليَعلَموُن العاملون ين اوقور عليم 

معين سني اوقماي اين بولور ظاليم 

معين سني اوقماي الرنينک توين کليم 

انداغ عامل عامل بولور دوستالرميا 

عامل اول دور خشت يستانيب حتصيل قيلسه 

کيچه کوندوز تنکري سيغه زاري قيلسه 

فليضحکوا اياتيين تفسري قيلسه 


83. Hikmet 

“Fe’l-ya’lemûne’l-âlimûn”i okur alîm, 

Manâsını bilmeyen onun olur zâlim, 

Manâsını anlayanların giysisi abâ, 

Öyle alîm, gerçek alîm olur dostlarıma. 

Alîm odur hişt yastanıp tahsîl eylese, 

Gece gündüz Rabbine ağlasa, 

“Fe’l-yedhakû” âyetini tefsîr eylese, 


184

وليبکوا کثريا ديب تنکري ايدي 

معين اوقّان عامل تينماي ييغالب ايردي 

ييغالي ييغالي کوزالري اعمي بولدي 


عامل اول دور شريعت ده جوالن قيلسه 

طريقت نينک بازاريغه اورنن سالسه 

حمبت نينک درياسيدين گوهر آلسه 


عامل مني ديب کتاب اوقور معين اوقماس 

کوب آيت نينک معين سيين هرکز بيلماس 

تکرب من من⁪ليک ين ديين تومتاس 

عامل ايرماس جاهل تورور دوستالرميا 

تکربّ‏ عزازيل⁪غه ين الر قيلدي 

تکربّ‏ دين طوقي لعنت انکا سالدي 

فرشته الر کوروب انده سجده قيلدي 

سجده قيليب امان بولدي دوستالرميا 

علم ايکي دور تن و جانغه رهرب تورور 

جان عاملي حضرتيغه ياقني تورور 

حمبت نينک شرابيدين ايچيب تورور 


تن عاملي ظامل⁪الرغه اوخشار ايرميش 

برآءتين آيتيده چون بويورميش 

دوزخ ايچره تينماي دامي کويار ايرميش 

زهري زقوم ايچيب دامي دوستالرميا 

“Ve’l-yebkû kesîran” diye Allah söyledi, 

Manâsını anlayan alîm dinmeden ağladı, 

Ağlaya ağlaya gözleri kör oldu, 


Alîm odur şeriatta sefer eylese, 

Tarîkatın pazarına yerini koysa, 

Muhabbetin deryâsıdan inci alsa, 


Âlimim diye kitap okur Manâsını bilmez, 

Çoğu ayetin Manâsını aslâ bilmez, 

Büyüklenme, ben-benliği dini tutmaz, 

Alîm değil câhildir dostlarıma. 

Büyüklenme şeytâna neler eyledi, 

Büyüklendiğinden lanet arzûsunu ona saldı, 

Melekler görüp orada secde eyledi, 

Secde eyleyip âmîn oldu dostlarıma. 

İlim ikidir beden ve câna rehberdir, 

Cân âlimi Hazretine yakındır, 

Muhabbetin şarâbından içer, 


Beden âlimi zâlimlere benzermiş, 

Berâetin âyetinde çünkü buyurmuş, 

Cehennem içinde dinmeden devamlı yanarmış, 

Zakkum zehri içip devamlı dostlarıma. 

185

قول خواجه امحد عامل⁪الرغه خذمت قيلغيل 

عامل⁪الر سوزين ايشتيب عمل قيلغيل 

عمل قيليب حق يوليده جانينک بريکيل 

عمل⁪سيزالر ديدار کورماس دوستالرميا 

Kul Hoca Ahmed âlimlerin hizmetini eyle, 

Âlimler sözünü işitip amel eyle, 

Amel eyleyip Hakk yolunda cânını ver, 

Amelsizler cemâl görmez dostlarıma. 


حمبت⁪ىن شراىب دين ايچورمسه 

جان دليم حسرت بيالن كيتار دوستالر 

هللا يادين ورد ايالماي اولوب كيتسام 

ايسز عمروم ارمان بريله اوتار دوستالر 

هللا ديكان چني عاشق⁪الر براق مندى 

معشوقيدن حمنت يتسه بويون سوندى 

طريقت⁪ىن بازارينده جوالن قيلدى 

حقيقت⁪ىن درياسيدين اوتار دوستالر 

حقيقت⁪ىن درياسيدين آلغان كشى 

اوزى مونكلوغ كونكلى سينوق كوزده ياشي 

خوارليق زارليق مشقت دور دامي ايشى 

ديداريين طلب قيليب تاپار دوستالر 

حقيقت⁪ليغ عاشق⁪الرىن نفسى اولوك 

اوچ يوز آلتمش تورت يوز قرق تورت مهه سلوك 

سوزى شرين خلق خوشي يوز مينك تورلوك 

بو دنياىن بوچك پل⁪غه ساتار دوستالر 

84. Hikmet 

Muhabbetin şarâbından içirmese, 

Cân ve gönlüm hasret ile gider dostlar, 

Allah zikrini vird eylemeden ölüp gitsem, 

Essiz ömrüm zahmet ile geçer dostlar. 

Allah diyen gerçek âşıklar Burâk’a bindi, 

Sevgilisinden mihnet yetse boyun sundu, 

Tarîkatın pazarında sefer eyledi, 

Hakikatın deryâsından geçer dostlar. 

Hakikatın deryâsından alan kişi, 

Özü mahzûn gönlü kırık gözde yaşı, 

Hor görülmek-ağlamak meşakkattir dâimâ işi, 

Cemâlini taleb eyleyip bulur dostlar. 

Hakikatlı âşıkların nefsi ölü, 

Üç yüz altmış dört, yüz kırk dört bütün sülûk, 

Sözü tatlı, huyu ve şuûru yüz bin türlü, 

Bu dünyâyı değersiz paraya satar dostlar. 

186

عارف عاشق بوالى ديسنك امل تارتغيل 

حق وصلى⁪غه يتاى ديسانك تونالر قاتغيل 

بو دنياىن عشرتى⁪ين تاشالب آتغيل 

تاشالب آتسانك ما و من⁪ليك كيتار دوستالر 

قيامت⁪ىن شدتى⁪ىن بيلماکانالر 

قاتيغ عذاب تار حلددين قورقماغانالر 

حق قهريدين قورقوب ياشني توكماكانالر 

دوزخ ايچره يوز مينك عذاب تارتار دوستالر 

وا دريغا اوتى عمرمي بيالملادمي 

جاندين کيچيب حضرت سري باراملادمي 

نفسيدين كيچيب حق امريىن قيالملادمي 

اولوب بارسام حسرت مينكا يتار دوستالر 

اوتى عمروم شريعت⁪کا يتاملادمي 

شريعت⁪سيز طريقت⁪کا اوتاملادمي 

حقيقت⁪سيز معرفت⁪كا باتاملادمي 

قاتيغ يولدور پريسيز نيچوك اوتار دوستالر 

قول خواجه امحد نفسيم سالدي اوشبو يولغا 

آنينك اوچون قاچتيم دوستالر چولدين چولغه 

هللا ديب هيچ باقمادمي اونك سولغه 

هللا ديكان شوق شرابني ايچار دوستالر 

Ârif âşık olayım desen elem çek, 

Hakk vuslatına yeteyim desem geceleri don, 

Bu dünyânın eğlencesini boşlayıp, 

Boşlayıp atsa ben-benlik gider dostlar. 

Kıyâmetin şiddetini bilmeyenler, 

Şiddedi azâblı dar kabirden kormayanlar, 

Hakk kahrından korkup yaşını dökmeyenler, 

Cehennem içinde yüz bin azâb çeker dostlar. 

Vah ne yazık geçti ömrüm bilemedim, 

Cândan geçip Hazret’e doğru varamadım, 

Nefsden geçip Hakk emrini yapamadım, 

Ölüp varsam hasret bana yeter dostlar. 

Geçti ömrüm şeriata yetemedim, 

Şeriatsız tarikata geçemedim, 

Hakikatsız marifete batamadım, 

Sarp yoldur Pîrsiz nasıl geçer dostlar. 

Kul Hoca Ahmed nefsim saklı bu yola, 

Onun için kaçtım dostlar çölden çöle, 

Allah deyip hiç bakmazdım sağ ve sola, 

Allah diyen şevk şarâbını içer dostlar. 

187


روح قوشيين ترتار بولسه بال پري 

پرواز قيليب عرشدين عرشقه قونار دوستالر 

قول مني ديكان دامي تينماي ذكرين ايتار 

عشق اويت⁪غه بغري کويوب فرياد ايتار 

بيخربالر عمرين بيلماي ييل كا ساتار 

غفلت بريالن جهنم⁪كا كيتار دوستالر 

آخر زمان شيخي توزار صورتالرين 

زهد تقوي قيلماي بوزار سريتالرين 

کرامت دير خواب غعلت رؤيت⁪الرين 

ريا بريله خلقه اوزين ساتار دوستالر 

ايا غافل عمرينك سين اوتار ييلديك 

کوز ياشينكين آقوز دامي آب سيل ديك 

سيين سويار درکاهيده مثل قول ديك 

خواجه سويسه سيين آزاد ايتار دوستالر 

غفلت بريله عمرينك سين اوتار بيلکيل 

جانينك بريله پري خذمتني توروب قيلکيل 

اندين سونكره درکاهي⁪کا اليق بولکيل 

خدمت قيلكان مراديغه يتار دوستالر 

85. Hikmet 

Rûh kuşunun titrer olsa kol ve kanadı, 

Havalanarak arştan arşa konar dostlar. 

Kulum diyen dâimâ dinmeden zikrini söyler, 

Aşk ateşine bağrı yanıp feryâd eder, 

Habersizler bağrı ömrünü bilmeden yele satar, 

Gaflet ile cehenneme gider dostlar. 

Âhir zamân şeyhi düzeltir sûretini, 

Zühd ve takvâ kılmayıp bozar iç âlemîni, 

Kerâmet der gaflet uykusunda gördüklerini, 

Riyâ ile halka kendini satar dostlar, 

Ey gâfil ömrün senin geçer yel gibi, 

Göz yaşını akıt dâimâ sel suyu gibi, 

Seni sever dergâhında kul misâli gibi, 

Hoca sevse seni azâd eder dostlar, 

Gaflet ile ömrün senin geçer bil, 

Cânın ile pîr hizmetini kalkıp eyle, 

Ondan sonra dergâhına lâyık ol, 

Hizmet eyleyen murâdına yeter dostlar, 

188

قول خواجه امحد حكمت ايتيب يغال سحر 

ايرانالرين الفاظي دين آليب خرب 

سوز اصلي⁪ين بيلكانالرکا اصل گوهر 

ظاهريغه باقغان قوروغ قاالر دوستالر 

Kul Hoca Ahmed hikmet söyleyip ağla seher, 

Erenlerin sözlerinden alıp haber, 

Sözün aslını bilenler için incinin aslı, 

Zâhirine bakan mahrûm kalır dostlar. 


عشق سريىن بيان قيلسام عاشق⁪الرکا 

طاقت قيلماي باشني آليب کيتار دوستالر 

تاغ تاشقه باشني اوروب بيخود بولوب 

اهل عيال خامناندين اوتار دوستالر 

عشق شدتى باشقه توشسه عاشق نيالر 

بيكانه⁪الر تاشالر آتيب آنکا كوالر 

ديوانه ديب باشني ياريب قانغه بوالر 

شاكر بولوب محد ثنا ايتار دوستالر 

عشق⁪سيزالرىن هم جاىن يوق هم امياىن 

رسول هللا سوزين ايدمي معىن کاىن 

نيچه ايتسام ايشيتكوچى بيلكان قاىن 

بيخربكا ايتسام كونكلى قاتار دوستالر 

عشق گوهري توبسيز دريا ايچره پنهان 

جاندين کيچيب گوهر آلغان بولدى جانان 

بوهلوس⁪الر عاشق مني ديب يولده قالغان 

دين الريىن پوچك پل⁪غه ساتار دوستالر 

86. Hikmet 

Aşk sırrını beyân eylesem Aşıklara, 

Tâkat eylemeyip, başını alıp gider dostlar. 

Dağa, taşa başını vurup, şuûrsuz olup 

Çoluk-çocuk, ev-barktan geçer dostlar. 

Aşk şiddeti başa düşse, âşık neyler; 

Yabancılar taşlar atıp ona güler, 

Divâne deyip başını yarıp kana bular, 

Şükreder olup hamd ve senâ söyler dostlar. 

Âşksızların hem cânı yok, hem imânı; 

Rasûlullah sözünü dedim, mânâ hani, 

Nice desem, işitici, bilen hani? 

Habersize desem, gönlü katılaşır dostlar. 

Aşk cevheri dipsiz deniz içinde gizli, 

Cândan geçip cevher alan oldu sevgili, 

Heveskârlar âşıkım deyip, yolda kalan; 

Dinlerini değersiz pûla satar dostlar. 

189

اوتقه كويدوم جاندين تويدوم حريان بولدوم 

بو نچوك اوت کومياي يامناي بر يان بولدوم 

حمبت⁪ىن آتني ايشتيب کريان بولدوم 

كوزى كريان مراديغه يتار دوستالر 

زار ييغالبان زار ايكرا کيل رمحى کيلسون 

يول اداشسنك رمحى کيليب يولغه سالسون 

آمني دينکالر پري مغان قولونك آلسون 

خذمت قيلغان مراديغه يتار دوستالر 

زمانه آخر بولدي خويونك کيت 

رسول هللا وعده⁪الري ياوق ييت 

خاص قول⁪⁪الري خيشى سوزکا قوالق تويت 

ميان قول⁪الر کوندين کونکا برت دوستالر 

كل يوم برت ديدي حق مصطفى 

امت بولسنك قوالق سالغيل اهل وفا 

خيشى⁪الرين اجرين بريور بزکا جزا 

قيامت کون جزاالرين تارتار دوستالر 

فاسق فاجر هوا قيليب يريىن بامساس 

روزه مناز قضا قيليب مسواك آمساس 

رسول هللا سنت⁪الرين کوزکا آملاس 

کناه⁪الري كوندين کونكا آرتار دوستالر 

دنيادارالر مالني کوروب هوا قيلور 

من من⁪ليك⁪دين اول دعوي خدا قيلور 

اوالر وقتده اميانيدين جدا قيلور 

جان برياده حسرت بريالن کيتار دوستالر 

Ateşe yandım, cândan doydum, hayrân oldum, 

Bu nasıl ateş, tutuşup yanmadan biryân oldum; 

Muhabbetin adını duyup gözü yaşlı oldum; 

Gözü yaşlı olan murâdına yeter dostlar. 

Çok ağlayıp, çok inle ki rahmeti gelsin; 

Yol şaşırsan, rahmeti gelip yola koysun 

Âmin deyiniz Pîr-i Kâmil elini alsın 

Hizmet eyleyen murâdına yeter dostlar. 

Hem zamân âhir oldu, hoyun gitti; 

Rasûlullah’ın vadeleri yakın yetti 

Seçkin kulları iyi söze kulak tuttu; 

Kötü kullar günden güne beter dostlar. 

“Küllü yevmin beterün” dedi Hakk Mustafâ; 

Ümmet olsan, kulak verin, vefalılar, 

İyilerin ecrini verir, kötüye cezâ, 

Kıyâmet günü cezâlarını çeker dostlar. 

Fâsık, fâcir günâha girip yeri basmaz, 

Oruç-namâz kazâ eyleyip misvâk asmaz; 

Rasûlullah sünnetlerini göze almaz, 

Günâhları günden güne artar dostlar. 

Dünyâ sevenler mâlını görüp heves eyler, 

Ben-benlikden o Tanrılık iddiası eyler, 

Ölür vakitte imânından ayrı eyler, 

Cân verirken hasret ile gider dostlar. 

190

قموغ دنيا ييقانالرىن وهللا کوردوم 

اوالر وقتده قالي سني ديب حالني سوردوم 

شيطان ايدى امياىن⁪غه چنکال اوردوم 

جان چيغارده يغالى يغالى كيتار دوستالر 

قول خواجه امحد عاشق بولسنك جانينككويسون 

صدقينك بريالن هللا ديكيل تنكري بيلسون 

دعا قيلغيل مؤمن قول⁪الر دنيا قويسون 

دنيا قويغان آخرتقه يتار دوستالر 

Bütün dünyâyı yığanları vallahi gördüm; 

Öleceği vakitte, “Nasılsın” deyip hâlini sordum; 

Şeytân dedi: “İmânına çengel vurdum. “ 

Cân çıkarken ağlaya ağlaya gider dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, âşık olsan, cânın yansın; 

Sıdkın ile Allah de ki Tanrı bilsin; 

Duâ eyle mü’min kullar dünyâyı bıraksın; 

Dünyâyı bırakan âhirete yeter dostlar. 


قايو ملوق خالقيغه مطيع بولسه 

عامل خلقي اوشل قول⁪ين سويار دوستالر 

يادين ايتيب بغري پيشيب ايچي كويسه 

دم اورسه سانسيز اوچقون اوچار دوستالر 

تيلي كونکلي سري بريالن ذاكر بولوب 

اوچ يوز آلتميش متورالري قانغه تولوب 

يازي قيشني بلبل⁪الرين واله بولوب 

سريا قيليب شاخ دين شاخقه قونار دوستالر 

بو کونكل بوستانيدور عجب بوستان 

ايچنده سرياشورالر هزار دستان 

کورنور هر شاخ اوزره تورلوك الوان 

نعمت⁪الرين بيشكانيين کورار دوستالر 

87. Hikmet 

Hangi mahlûk Yaradan’ına itâatkâr olsa, 

Âlem halkı o kulu sever dostlar, 

Zikrini deyip bağrı pişip içi yansa, 

Dem vurduğunda sayısız uçkun uçar dostlar. 

Dili, gönlü sırrı ile zikreder olup, 

Üç yüz altmış damarları kana dolup, 

Yaz kış bülbül gibi feryâd ederek, 

Öterek daldan dala konar dostlar. 

Bu gönlün bahçesidir garîb bahçe, 

İçinde ötüşürler binlerce destân, 

Görünür her dal üzerinde türlü renkler, 

Nimetlerin olgunlaştığını görür dostlar. 

191

ظاهر نعمت شکريين غافل بيلماس 

باطن داغني قياس برله کورسه بوملاس 

ظاهر کوزي غفلت برله باقيب کورماس 

ظاهر کوزي آچلسه اول کورار دوستالر 

باطن کوزي آچلسه مجله پرده 

آچلور کيتار قاملاس حجاب سرده 

جان نينك کوزي حريان بولور اوشل يريده 

باقيب اميان نوري بريله کورار دوسنالر 

قول خواجه امحد يسوي نينك اوشبو سوزي 

عجب ايرمس باقيب کورسه سردين کوزي 

فناليق مقامينده اوزنينك اوزي 

فناليق ايچره باقيب کورار دوستالر 

Açıktaki nimetlerin şükrünü gâfil bilmez, 

Gizlenmiş olanları kıyâs ile görse olmaz, 

Zâhir gözü gaflet ile bakıp görmez, 

Bâtın gözü açılsa o görür dostlar. 

Bâtın gözü açılsa bütün perdeler, 

Açılır gider, kalmaz örtü sırda, 

Cânın gözü hayrân olur işte o yerde, 

Bakarak imân nûru ile görür dostlar. 

Kul Hoca Ahmed Yesevî’nin iş bu sözü, 

Acâib değildir bakıp görse sırdan gözü, 

“Yokluk” makamında özün özü, 

“Yokluk” içeri bakıp görür dostlar, 


حمبت⁪ىن جامني ايچيب رقص ايالكان 

ديوانه ليغ مقامى⁪غه كريدى دوستالر 

آچ و توقلوق سود و زيان هيچ بيلماكان 

سرمست بولوب رقص مساع اوردى دوستالر 

رقص مساع اوركانالركا دنيا حرام 

اهل عيال خامناندين کيچت متام 

سحر وقتده حقه سيغنيب ييغالر مدام 

اندين سونكره رقص مساع اوردى دوستالر 

88. Hikmet 

Muhabbetin kadehini içip rakseyleyen, 

Dîvânelik makâmına girdi dostlar, 

Aç ve tokluk, kâr ve zarar hiç bilmeyen, 

Sarhoş olup raks ve semâ yaptı dostlar. 

Raks ve semâ yapanlara dünyâ Harâm, 

Çoluk-çocuk, ev-barktan geçti tamâm, 

Seher vakti Hakk’a sığınıp ağlar dâimâ, 

Ondan sonra raks ve semâ yaptı dostlar. 

192

رقص مساع اوركان عاشق اوزين بيلماس 

بيهوش يورار دنيا مالني قولغه املاس 

يوز مينك آدم تقصري ديسه مغرور بوملاس 

دنيا تيفيب رقص مساع اوردى دوستالر 

دنيا تيفماى رقص مساع اوركان جاهل 

حق ياديىن بري دم ايتماى يورور غافل 

درويش مني دير دنيا سرى کونكلى مايل 

دنيا اوچون رقص مساع اوردى دوستالر 

اوزدين کيتماي رقص مساع اورماق خطا 

سبحان ايكام انكا قيلمس اميان عطا 

طاعت قيلسه دل⁪الريىن قيلمس صفا 

ريا قيليب رقص مساع اوردى دوستالر 

واي اوشنداغ نادانالردين اميد قيلمانك 

فيض فتوح آلورمني ديب يوکروب يلمنك 

نفسى اولوغ شرعى بوزوغ وىل بيلمنك 

شيطان لعني نوخته اورماى ميندى دوستالر 

اوزدين كيتماى رقص ايالسه هللا بيزار 

مساعيدين يري تربانيب تارتقاى آزار 

دعا قيالى كورسامتسون انكا ديدار 

دين دين کيچيب رقص مساع اوردي دوستالر 

ديوانه ليغ غالب کيلماى مساع اورار 

حق مصطفى چهار ياردين بيزار يورار 

باشدين اياغ كناه⁪الرى حاضر تورار 

كناه تيالب رقص مساع اوردي دوستالر 

Raks ve semâ yapan âşık kendini bilmez, 

Şuûrsuz yürür dünyâ mâlını ele almaz, 

Yüz bin adam “affet” dese mağrûr olmaz, 

Dünyâyı tepip raks ve semâ yaptı dostlar. 

Dünyâ tepmeden ıaks ve semâ yapan câhil, 

Hakk yâdını bir an demeyip, yürür gâfil, 

Dervîşim der, dünyaya doğru gönlü eğilimli; 

Dünyâ için raks ve semâ yaptı dostlar. 

Kendinden geçmeyip raks ve semâ yapmak hatâ; 

Sübhân Melik’im ona kılmaz imân armağan 

İbâdet eylese, günüllerini eylemez safâ; 

Riyâ eyleyip raks ve semâ yaptı dostlar. 

Vay şöyle câhillerden ümîd eylemeyin, 

Feyz ve fetih alırım deyip yürüyüp almayın, 

Nefsi büyük, şeriatı bozuk velî bilmeyin, 

Lânetli şeytân gem vurmadan bindi dostlar. 

Kendinden geçmeden raks eylese, Allah şikâyetçi, 

Semâsından yer hareketlenip çekince sıkıntı, 

Duâ kılayım; göstermesin ona cemâl, 

Dinden geçip raks ve semâ yaptı dostlar. 

Dîvânelik gâlip gelmeden semâ yapar, 

Hakk Mustafâ ve çehâr-yârdan şikâyetçi yürür, 

Baştan ayağa günâhları hâzır durur, 

Günâh dileyip raks ve semâ yaptı dostlar. 

193

شبلى عاشق مساع اوردى پرتو کوروب 

مصطفى⁪ىن حاضر كوروب سؤال سوروب 

دنيا عقبني آرقه تاشالب كوزين يوموب 

انداغ قول⁪الر رقص مساع اوردى دوستالر 

شبلى عاشق ييغالب ايدى ايا رسول 

بيطاقت مني مساع اورسام هم مني ملول 

رسول ايدى انشاء هللا قيلكاى قبول 

رخصت تيالب رقص مساع اوردى دوستالر 

قول خواجه امحد رقص مساع هركيم⁪كا يوق 

تقليد بريله اورسه مساع كريكاى متوق 

بو روايت پنهان ايردى ايتسام قموق 

حق⁪ىن تابيب رقص مساع اوردى دوستالر 

Şiblî âşık semâ eyledi nûr görüp, 

Mustafâ’yı hâzır görüp, soru sorup, 

Dünyâ derdini arkada bırakıp gözünü yumup, 

Öyle kullar raks ve semâ yaptı dostlar. 

Şiblî âşık ağlayıp dedi: ‘Ey Rasûl, 

Tâkatsizim, semâ yapsam, ben de melûl...”, 

Rasûl dedi: “İnşâallah, eyleye kabûl...’, 

Ruhsat dileyip raks ve semâ yaptı dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, raks ve semâ herkese yok, 

Taklit ile yapsa semâ, gire cehenneme, 

Bu rivâyet gizli idi, söylesem hepsini, 

Hakkı bulup raks ve semâ yaptı dostlar. 


اولياالر ايتكان وعده كيلدى بولغاى 

قيامت⁪ىن کوىن ياوق بولدى دوستالر 

عاقل قول⁪الر بولغاىن ىن بيلدى بولغاى 

خلق ايلدين مهر شفقت كيىت دوستالر 

اولوغ کيچيك يارانالردين ادب كيىت 

قني و ضعيف جوانالردين حيا كيىت 

احليا من االميان ديب رسول ايتدى 

حياسيز قوم عجايب⁪الر بولدى دوستالر 

89. Hikmet 

Evliyâların dediği vâde gelmiş oldu, 

Kıyâmetin günü yakın oldu dostlar, 

Akıllı kullar olduğunu bilmiş oldu, 

Halk ve ilden sevgi ve şevkat gitti dostlar. 

Ulu küçük yaranlardan edeb gitti, 

Kız ve zayıf gençlerden hayâ gitti, 

“Hayâ imândandır” diye Rasûl dedi, 

Hayâsız kavim acâipler oldu dostlar. 

194

مسلمان مسلمان ىن قيلدى قاتل 

ناحق توتوب حق ايشالرين قيلدى باطل 

مريد پريغه قيلماديالر يوزى خاطر 

عجب شوملوغ زمانه⁪الر بولدى دوستالر 

اهل دنيا خلقميزده سخاوت يوق 

پادشاه⁪⁪الرده وزيرالرده عدالت يوق 

درويشالرىن دعاسيده اجابت يوق 

تورلوك بال خلق اوستيغه ياغدى دوستالر 

آخر زمان عامل⁪الرى ظامل بولدى 

خوش آمد ايتكوچى⁪الر عامل بولدى 

حقىن ايتكان درويش⁪الركا غنيم بولدى 

عجب شوملوغ زمانه⁪الر بولدى دوستالر 

قيامت كون ياوق ييىت قالغاىن يوق 

قول امحدىن ايتكان سوزين يالغاىن يوق 

اوز اوزيغه بري نصيحت قيلغاىن يوق 

نصيحتين خلقه ايتيب كيىت دوستالر 

Müslümân müslümânı eyledi kâtil, 

Haksızı tutup haklı işleri kıldı bâtıl, 

Mürîd Pîrine kılmadı yüz ve hatır, 

Nasıl kötü zamanlar oldu dostlar. 

Dünyâ ehli halkımızda cömertlik yok, 

Pâdişâhlarda vezirlerde adâlet yok, 

Dervîşlerin duasında kabûl edilme yok, 

Türlü belâ halk üstüne yağdı dostlar. 

Âhir zamân bilginleri zâlim oldu, 

Hoşgeldin deyiciler bilgin oldu, 

Hakk’ı söyleyen dervîşlere düşman oldu, 

Nasıl kötü zamanlar oldu dostlar. 

Kıyâmet günü yaklaştı kaldığı yok, 

Kul Ahmed’in dediği sözün yalanı yok, 

Kendi kendine bir nasîhat eylediği yok, 

Nasîhatı halka söyleyip gitti dostlar. 


بيزدين سالم دوستالرغه طلب يولني قومياسون 

ديدار طلب قيليب الر هرکيز غافل بوملاسون 

غافل تامباس حق يولني آنده تامباس الر اورون 

ايچي تاشي کويوبان سحرالرده يامتسون 

90. Hikmet 

Bizden selâm dostlara, talep yolunu bırakmasın; 

Cemâl talep eyleseler, aslâ gâfil olmasın. 

Gâfil bulmaz Hakk yolunu, orada bulmazlar makâm, 

İçi dışı yanarak seherlerde yatmasın. 

195

يادي بريالن بولسه الر ديدار آرزو قيليب الر 

هر چند خوارليق کورسه الر کونکل اوزکا بوملاسون 

عاشق الرغه دنياده خوارليق زارليق مالمت 

مالمت سيز حمنت سيز عاشق مني ديب ايتماسون 

شريعت ده جتريد دور دنياسيين ترک ايتماک 

ترک ايتمايني تن جانني جتريد بولدوم دمياسون 

طريقت ده تنئ جانني ترک ايتماک مشکل دور 

ترک ايتمايني تن جانني سيوندورمني دمياسون 

حقيقت ده حرام دور بري خدادين اوزکاسي 

آنداغ بوملاي عاشق الر ديدار آرزو قيلماسون 

آنداغ رسول مصطفي دنيا مالني سوميادي 

امت بولسانک رسول کا دنيا مالني سومياسون 

مسکني امحد يسوي سالم ايتدي دوستالرغه 

اوشبو سوزنينک معين سني طالببولسه آنکالسون 

Yâdı ile olsalar, cemâl arzû eyleseler, 

Her ne kadar hor görülseler, gönül başka olmasın. 

Aşıklara dünyada hor görülme, ağlama, melâmet; 

Melâmetsiz, mihnetsiz âşıkım deyip söylemesin. 

Şeriatte tecriddir dünyasını terk etmek; 

Terk etmeden dünyâyı Hakk’ı sevdim demesin. 

Tarikatte beden ve cânını terk etmek müşküldür, 

Terk etmeden beden ve cânını seninimdir demesin. 

Hakikatte harâmdır bir Allah’dan başkası; 

Öyle olmadan âşıklar cemâl arzû eylemesin. 

Öyle Rasûl Mustafâ dünyâ mâlını sevmedi; 

Ümmet olsan Rasûl’e, dünyâ mâlını sevmesin. 

Miskîn Ahmed Yesevî selâm dedi dostlara; 

İşbu sözün mânâsını tâlip olsa anlasın, 


ديداريىن طلب قيلسنك اى ذاکرالر 

جاندين کيچيب حلقه ايچره کورونك ديدار 

شوقينك بيله هللا ايتيب راست كا قايتيب 

تون اويقوسني حرام ايالب بولكيل بيدار 

91. Hikmet 

Cemâlini talep eyleseniz ey zakirler, 

Cândan geçip halka içinde görün cemâl, 

Şevkin ile Allah deyip, doğruya dönüp, 

Gece uykusunu harâm eyleyip olun uykusuz. 

196

بيدارالركا حق رمحىت بولور ياوق 

بيدارالرىن کونکلی سنوق کوزى ياشليق 

من من⁪ليك ىن جزاسيىن بريکاى متوق 

تكربّ‏ نی دوزخ ايچره حاىل دشوار 

سيندين بورون يارانالرينك قيان کيىت 

بو دنياغه ميل قيلماى ييغالب اوتى 

عمرينك آخر بولدى نوبت سينكا يىت 

کناهنك⁪کا توبه قيلكيل اى بد کردار 

نفسينك سيىن باقيب تورسنك نيالر دميس 

زارى قيلسنك هللا سرى بيون سومنس 

قولغه آلسنك يبان قوشديك قولغه قومنس 

قولغه آليب تون اويقوسني قيلكيل بيدار 

نفس يوليغه کريكان کشى رسوا بولور 

يولدين آزيب تايب توزوب کمراه بولور 

ياتسه قوبسه شيطان بيله مهراه بولور 

نفسىن تبكيل نفسىن تبكيل ای بد كردار 

نفسينك سيىن آخر دمده گدا قيلكاى 

دين اوى ىن غارت قيليب ادا قيلكاى 

اوالر وقتده اميانينكدين جدا قيلكاى 

عاقل ايرسنك نفس بددين بولكيل بيزار 

فرعون قارون شيطان سوزين حمکم توتدى 

بول سببدين يري ياريلدى آىن يوتدى 

موسي کليم ناصح بولوب سوزالر ايتدی 

قوالق تومتاى اول ايكى⁪سى اولدى مردار 

Uykusuzlara Hakk rahmeti olur yakın, 

Uykusuzların gönlü kırık, gözü yaşlı, 

Ben-benliğin cezâsını verecek cehennem, 

Kibirlinin cehennem içinde hâli perîşân. 

Senden önce dostların nereye gitti; 

Bu dünyaya meyletmeyip ağlayıp geçti 

Ömrün son buldu, sıra sana yetti; 

Günâhına tevbe eyle, ey kötülükler işleyen. 

Nefsin senin, bakıp dursan, neler demez; 

Ağlasan Allah’a doğru boyun bükmez 

Ele alsan, yaban kuşu gibi ele konmaz; 

Ele alıp gece uykusunu, eyle uykusuz. 

Nefs yoluna giren kişi rezil olur, 

Yoldan çıkıp, kayıp, tozup günâhkâr olur, 

Yatsa, kalksa şeytân ile yoldaş olur, 

Nefsi tep, nefsi tep, ey kötülükler işleyen. 

Nefsin seni son anda köle eyler, 

Din evini yağma eyleyip tamâm eyler, 

Öldüğünde imânından ayrı eyler, 

Akıllı isen, kötü nefsten ol şikâyetçi. 

Fir’avn, Kârûn şeytân sözünü sıkı tuttu; 

Bu sebepten yer yarıldı onu yuttu; 

Mûsa Kelîm öğüt verici olup sözler söyledi, 

Kulak tutmadan o ikisi öldü murdar. 

197

کناهننك⁪كا توبه قيليب ييغالب يورغيل 

كيتارمني ديب يول باشيغه باريب تورغيل 

كيتكانالرىن كوروب سني هم عربت آلغيل 

عربت آلسنك يامتيش يريينك بولور گلزار 

مؤمن قول⁪الر درد حالت پيدا قيلدى 

حق يوليدا جان و دل⁪ىن شيدا قيلدى 

دنيا تاشالب آخرت⁪ىن سودا قيلدى 

سودا قيلسنك حور و غلمان بارى طيار 

قول خواجه امحد نفس ايلکيدين قيلورمني داد 

پري مغان بولغاى موکني انکا جالّد 

بيخربالر ايشتماسالر داد و فرياد 

قان يغالغيل ايشيتسون اول پرورديکار 

Günâhına tevbe eyleyip ağlayıp yürü, 

Giderim deyip yol başına varıp dur, 

Gidenleri görüp sen de ibret al, 

İbret alsan, yattığın yerin olur gül bahçesi. 

Mü’min kullar dert ve hâlet peydâ eyledi, 

Hakk yolunda cân ve gönlü şeydâ eyledi, 

Dünyâyı bırakıp âhireti sevdâ eyledi, 

Sevdâ eylesen, Hûrî-gılmân hepsi hâzır. 

Kul Hoca Ahmed, nefs elinden eylerim feryâd , 

Pîr-i Kâmil olur mu ki ona cellâd; 

Habersizler işitmezler fîgân ve feryâd , 

Kan ağla, işitsin o ulu Allah. 

‎92‎‏-حکمت 

ايرانالر مجال کورار درويشالر صحبتنده 

ايرانالر جملسينده نور ياغار صحبتنده 

نه تيله⁪سه اول بولور درويشالر صحبتنده 

هر سرالر ظاهر بولور درويشالر صحبتنده 

هر کيم صحبتنکا کيلدي ايراندين اولوش آلدي 

بات کيلدي بيليش بولدي درويشالر صحبتنده 

هر کيم صحبتکا کيلدي کونکليغه معين يوتت 

اصحاب الر مراد تابت درويشالر صحبتنده 

92. Hikmet 

Erenler cemâl görür dervîşler sohbetinde; 

Erenler meclisinde, nûr yağar sohbetinde. 

Ne dilese o olur dervîşler sohbetinde; 

Her sırlar açık olur dervîşler sohbetinde. 

Her kim sohbete geldi, erenden pay aldı, 

Yabancı geldi, biliş oldu dervîşler sohbetinde. 

Her kim sohbete geldi, gönlüne sır ulaştı, 

Dostlar murâd buldu dervîşler sohbetinde. 

198

عام کيلسه خاص بولور يولدوز کيلسه آي بولور 

مس کيلسه آلتون بولور درويشالر صحبتنده 

کرب حسدالر اوالر ايچيکا معين توالر 

کوز آچيب حقين کورار درويشالر صحبتنده 

رسولغا وحي کيلدي باشيدين تاجيين آلدي 

قوبت خادم ليق قيلدي درويشالر صحبتنده 

قول خواجه امحد صحبتده دم اورار مناجاتده 

زهي خوش دور سعادت درويشالر صحبتنده 

Sıradan kişi gelse, seçkin olur; yıldız gelse, ay olur; 

Bakır gelse altın olur dervîşler sohbetinde. 

Kibir ve hasedler ölür, içine sır dolar, 

Göz açıp Hakk’ı görür dervîşler sohbetinde. 

Rasûl’e vahiy geldi, başından tâcını aldı, 

Kalktı hizmetçilik yaptı dervîşler sohbetinde. 

Kul Hoca Ahmed sohbette, dem vurur münâcâtta, 

Zîhî hoş saadette dervîşler sohbetinde. 


نه خوش تاتليق حق يادي سحر وقت بولغانده 

بالدين سچوک هو آيت سحر وقت بولغانده 

سحر وقت تورغانالر جانني فدا قيلغانالر 

عشق اوتيده کويکانالر سحر وقت بولغانده 

سحر وقت خوش ساعت تورغانغه بولغاي راحت 

آچيلور دولت سعادت سحر وقت بولغانده 

هر کون کويار بو جانيم قولليق سز يوق درمانيم 

سني کيچورکيل گناهيم سحر وقت بولغانده 

اميان مشعني ياندورسنک روح قوشنيکويدورسنک 

خداينکا سيغني سانک سحر وقت بولغانده 

93. Hikmet 

Ne hoş tatlık Hakk yâdı seher vakti olanda; 

Baldan tatlı Hû adı seher vakti olanda. 

Seher vakti kalkanlar, cânı fedâ eyleyenler, 

Aşk ateşinde yananlar seher vakti olanda. 

Seher vakti hoş sâat, kalkana olur râhat, 

Açılır devlet, saâdet seher vakti olanda. 

Her gün yanar bu cânım, kulluksuz yok dermânım, 

Sen bağışla günâhım seher vakti olanda. 

İmân mumunu yandırsan, rûh kuşunu tutuştursan, 

Allah’ına sığınsan seher vakti olanda. 

199

قول خواجه امحد ساعت بري ذره يوق طاعت 

ذکر جان ين راحت سحر وقت بولغانده 

Kul Hoca Ahmed sâati, bir zerre yok ibâdeti, 

Zikri cânın rahatı seher vakti olanda 


هر حلقه⁪سي قورولدي اي درويشالرکيلينك⁪الر 

حق سفره⁪سي يايلدي آندين اولوش آلينكالر 

قال علمين اوقوبان حال علمي⁪كا يتيبان 

يوقلوق ايچره ياتبان بارليق⁪الردين آلينك⁪الر 

يرتيب شفقت پرده سني تيالب ديدار وعده⁪سني 

آچيب کونکل ديده سني مشاهده قيلينك⁪الر 

هو ارّه سني آليبان نفس باشيغه ساليبان 

توين کوين طالب⁪الر جان⁪ين قربان قيلينك⁪الر 

حلقه ايچره هو دينکيز عشق اوتيغه يانينكيز 

تن جان بريالن طالب⁪الر تكبري باشالب ايتينك⁪الر 

هو هو تيو زار اينکراب هو دميکده معين بار 

ديداريدين اميد وار رمحتيدين آلينك⁪الر 

قول خواجه امحد قول بولغان يول اوستيدهکل بولغان 

طالب⁪الرغه مل بولغان اندين عربت آلينك⁪الر 

94. Hikmet 

Hû halkası kuruldu, ey dervîşler, geliniz, 

Hakk sofrası yayıldı, ondan pay alınız. 

Zâhir ilmini okuyarak, hâl ilmine ulaşarak, 

Yokluk içine batarak varlıklardan alınız. 

Yırtıp şefkat perdesini, dileyip cemâl vadesini, 

Açıp gönül gözünü müşâhede eyleyiniz. 

Hû bıçkısını alarak, nefs başına salarak, 

Gece gündüz tâlipler, cânı kurbân eyleyiniz. 

Halka içinde “ Hû “ deyiniz, aşk ateşine yanınız, 

Beden-cân ile tâlipler, tekbîr başlayıp deyiniz. 

“Hû-Hû “diye inleyip, “ Hû “demekte mânâ var, 

Cemâlinden ümitli, rahmetinden alınız. 

Kul Hoca Ahmed kul olan, yol üstünde kül olan, 

Tâliplere mül olan, ondan ibret alınız. 

200


اوّل هو آخر هو ديب بيخود بولکيل 

حق مجالني کورسامتسه ضامن بوالي 

ظاهر هو باطن هو ديب يولغه کريکيل 


ال اله اال هللا ديب زاري قيلكيل 

حق ذکريين هر كيم ايتسه ياري بريكيل 

پري مغان خذمتينه يوکوروب يوركيل 


تيلده آلكيل ال اله اال هللا 

ايچكا سالغيل هر نفسده بولكيل آکاه 

پري مغان نظر قيلكاي سنكا ناکاه 


ادهم صفت سوا بولوب دنيا تيبكيل 

كيمين کورسنك خضر بيليب قولني اوپكيل 

مجالين كوراي ديسنك سحر قوب غيل 


هللا ديكان بنده الرين قويل بولكيل 

تفراق صفت يول اوستيده يويل بولكيل 

عاشق الرين كويوب اوچكان كلي بولكيل 


ذاکر بولوب شاكر بولوب حقين سويكيل 

سحر وقتده قوپوب نفسنك کوزين اويكيل 

بايزيد ديك عاشق بولوب دنيا قويكيل 


95. Hikmet 

Evveli Hû, Âhiri Hû deyip perîşân ol, 

Hakk cemâlini göstermezse ben ne olayım, 

Zâhiri Hû, Bâtını Hû deyip yola gir, 

Hakk cemâli göstermese perîşân olunur. 

“Lâ ilâhe illâllah” deyip ağla, 

Hakk zikrini her kim dese oraya git, 

Mürşid-i Kâmil hizmetine gidip yürü, 

Hakk cemâlini göstermese perîşân olunur, 

Dile al “Lâ İlâhe İllallah”ı, 

Akla koy her nefesde ol uyanık, 

Pîr-i Kâmil nazar eyleyince sana ansızın, 

Hakk cemâlini göstermese perîşân olunur. 

Edhem gibi uzak olup dünyâyı tep, 

Kimi görsen Hızır bilip elini öp, 

Cemâlini göreyin desen seherde kalk, 


Allah diyen kulların kulu ol, 

Toprak gibi yol üstünde yolu ol, 

Âşıkların yanıp savrulan külü ol, 


Zâkir olup şükreder olup Hakk’ı sev, 

Seher vaktinde kalkıp nefsinin gözünü oy, 

Bâyezîd gibi âşık olup dünyâyı bırak, 


201

يورسنك تورسنك ياتسنك قوبسنك حقين ايتسنك 

ذاكر بولوب شاكر بولوب جاندين اوتسنك 

وهللا باهلل دنيا حرام تاشالب آتسنك 


حق وصلي غه يتاي ديسنك سحر ييغال 

هللا تيو يوراك بغرينك اوتقه داغال 

مهت قورين جان بيلي كا حمكم باغال 


ادهم صفت بو دنيادين كونكل اوزكيل 

حرص هوا تكربين اوين بوزكيل 

حمبت ين درياسينه چوموب يوزكيل 


كيچه کوندوز آخرت ين غمني ييكيل 

توت اويقوين حرام قيليب طاعت قيلكيل 

حمبت ين شوقي بريالن کوکسونك ياركيل 


اهل هوا من من⁪ليكدين قاچيب يوركيل 

اهلني تابسنك كوزده ياشنك ساچيب يورکيل 

حمبت ين شرايب دين ايچيب يوركيل 


ايا دوستالر بو دنيادين ييغالب اوتينك 

فاين تورور بو دنيادين كيچيب كيتينك 

حمبت نينك جامني آليب مي نوش ايتينك 


Yürüsen, dursan; yatsan, kalksan Hakk’ı söylesen, 

Zâkir olup, şükreder olup cândan geçsen, 

Vallahi-Billahi dünyâ harâm bırakıp atsan, 


Hakk vaslına ereyim desen seherde ağla, 

Allah diye yürek-bağrın ateşe dağla, 

Himmet kemerinicân beline sıkı bağla, 


Edhem gibi bu dünyadan gönül kopar, 

Hırs ve hevâ, tekebbürün evini boz, 

Muhabbetin deryâsına batıp yüz, 


Gece-gündüz âhiretin gamını çek, 

Gece uykusunu harâm eyleyip ibâdet eyle, 

Muhabbetin şevki ile göğsünü yar, 


Harâm ehli, ben-benlikten kaçıp yürü, 

Ehlini bulursan gözde yaşını saçıp yürü, 

Muhabbetin şarâbından içip yürü, 


Ey dostlar bu dünyadan ağlayıp geçin, 

Fânîdir bu dünyadan geçip gidin, 

Muhabbetin kadehini alıp mey için, 


202

کيچه هللا كوندوز هللا تينماي ايتكيل 

کيچه الري بيدار بولوب قانالر يوتكيل 

بو دنياين عزت الرين تاشالب اوتكيل 


پري مغان ايتاکي ين حمکم توتقيل 

معرفت ين بازاريده اوزونك ساتقيل 

مي نوش ايتيب مساع قيليب ذکرين ايتقيل 


يا ربنا ظلمنا ديب ناله قيلغيل 

کوز ياشينكين هر طرفقه ژاله قيلغيل 

حق ياديين ايتيب اوزونك واله قيلغيل 


درد حالت پيدا قيليب يولغه کريکيل 

پروانه ديك مشع ين کوروب اوزونك اوركيل 

قايدا بارسنك ذکرين ايتيب دوكان قورکيل 


حمبت ين ميدانيده باش اويناسنك 

هو هو تيو ذكرين ايتيب جان قيناسنك 

ديدار تيالب قان ياش توكوب زار ايتنكراسنك 


ايرانالرين آستانه سني سقالب ياتقيل 

سحرالرده چار ضرب اوروب ايرته قوپقيل 

زاري قيليب فنا بولوب جاندين اوتقيل 


Gece Allah, gündüz Allah dinmeden söyle, 

Geceleri uykusuz olup kanlar yut, 

Bu dünyânın izzetlerini bırakıp geç, 


Pîr-i Kâmil eteğini sıkı tut, 

Marifetin pazarında özünü sat, 

Mey içerek semâ eyleyip zikrini söyle, 


“Ya Rabbenâ zalemnâ” deyip feryâd eyle, 

Göz yaşını her tarafa şebnem eyle, 

Hakk zikrini deyip özünü yok eyle , 


Dert hâli ortaya çıkarıp yola gir, 

Pervâne gibi mumu görüp özünü vur, 

Nereye gitsen zikrini deyip pazar kur, 


Muhabbetin meydânında baş oynatsan, 

“Hû-Hû “ diye zikrini deyip cânı incitsen, 

Cemâl dileyip kan-yaş döküp ağlayıp inlesen, 


Erenlerin dergâhını bekleyip yat, 

Seherlerde dört dövünerek erken kalk, 

Ağlayıp yok olarak cândan geç, 


203

تفراق صفت خوارليق تارتقيل نفسينك اولسون 

خلق ايچينده رسوا بولكيل عامل كولسون 

چني كونكلده ييغالر كوركيل خدا بيلسون 


کوز ياشينكين دريا قيلغيل رمحي كيلسون 

غريب بولوب يولدا ياتقيل قولونك آلسون 

پنهان يوروب طاعت قيلغيل تنكري بيلسون 


هجران توين آهينك بريالن اوتالر ياققيل 

كوز ياشينكين برقي بريالن چقماق چاققيل 

ايرانالرين صحبتيده ايريب آققيل 


اي ناانصاف دنيا فاين حقه يانغيل 

بنده بولسونك حق ذکريين تينماي آيتقيل 

پري مغان خذمتيدا جفا تارتغيل 


هللا تيو فنا بولكيل بغرينك کويسون 

تونالر قوپوب طاعت قيلغيل تنكري سويسون 

آندين سونكره خاص بزرك الر نظر قيلسون 


تون کيچه الر بيدار بولوب سحر توركيل 

عاشق بولسنك امسعيل ديك جاندين اوتكيل 

قول آياغينك حمكم بوغوب امرين توتكيل 


Toprak gibi hor görül nefsin ölsün, 

Halk içinde rezil ol âlem gülsün, 

Gerçek gönülde ağlayıp gör Allah bilsin, 


Gözyaşını deryâ eyle rahmeti gelsin, 

Garîb olup yolda yat elini tutsun, 

Gizlice yürüyüp ibâdet eyle Allah bilsin, 


Hicrân gecesi âhın ile âteşler yak, 

Gözyaşının şavkı ile çakmak çak, 

Erenlerin sohbetinde eriyip ak, 


Ey insâfsız dünyâ fânî Hakk’a yan, 

Kul olsan Hakk zikrini dinmeden söyle, 

Pîr-i Kâmil hizmetinde cefâ çek, 


Allah diye yok ol bağrın yansın, 

Geceleri kalkıp ibâdet eyle Allah sevsin, 

Ondan sonra hâs büyükler nazar eylesin, 


Geceleri uykusuz olup seherde kalk, 

Âşîk olsan İsmail gibi Cândan geç, 

Kol ve ayağını sağlam boğup emrini tut, 


204

رياضت ين قتيغ تارتيب جانالر قينا 

ميدان ايچره باشينك بريب باشينك اوينا 

عيش دين كيچيب مال اورنيغه زقوم چينا 


فرهاد صفت حمنت تارتيب تاغالر كيسكيل 

بايزيد ديك تونالر قوپوب اوزونك آسكيل 

جنيد ديك چول الر کيزيب خارالر باسكيل 


حق رمحت اولوغ دريا بري قطره بس 

قطره سيدين هبره آلغان قيلماس هوس 

ما و من⁪ليك سيندين كيتار مثل مكس 


حق رمحت اولوغ دريا قابل بولغيل 

طالب ايسنك حق ساريغه مايل بولغيل 

زهد تقوي دامي قيليب نايل بولغيل 


الال ايتيب اال هللا غه شيدا بولغيل 

منصور صفت انااحلقّ‏ ديب غوغا قيلغيل 

كريان بولوب کوز ياشينكين دريا قيلغيل 


اي بيخرب غفلت بيالن اويقوده سني 

دنيا تيالب كيچه كوندوز قايغوده سني 

طاعت قيلماي سوزالر سوزلب بيهوده سني 


Riyâzeti sıkı çekip cânlar incit, 

Meydan içinde başını verip başını oyna, 

Yemeden geçip mâl yerine zakkum çiğne, 


Ferhâd gibi sıkıntı çekip dağları kes, 

Bâyezîd gibi geceleri kalkıp özünü as, 

Cüneyd gibi çöller gezip derdler bas, 


Hakk rahmeti ulu deryâ bir damla yeter, 

Katresinden nasîp alan eylemez heves, 

Ben ve bencillik senden gider sinek gibi, 


Hakk rahmeti ulu deryâ kabûl eyle, 

Tâlip isen Hakk’a doğru meyilli ol, 

Zühd-takvâ dâimâ eyleyip nâil ol, 


“Lâ-Lâ”deyip “İllallah”a tutkun ol, 

Mansûr gibi “Enel-Hak” deyip kavgâ eyle, 

Giryân olup gözyaşını deryâ eyle, 


Ey habersiz gaflet ile uykudasın, 

Dünyâyı dileyip gece-gündüz kaygıdasın, 

İbâdet eylemeyip sözler söyleyip boşunasın, 


205

تاشدين توشك يستوق قيليب طاعت قيلسنك 

حق امريغه راضي بولوب بويون سونسنك 

اوالر وقتده اميان آريغ قولغه السلنک 


قول خواجه امحد نصيحت ين اوزونكا قيل 

اي بيخرب خلقين قويوب اوزونكين بيل 

تاغ دين آغري گناهينك بار اوزونكا كيل 



تينماى عاشق هو ديرالر خداىي⁪غه يالباريب 

يورور آىن عشقيده كيچه كوندوز سارغايب 

زار ييغالتيب عاشق⁪ىن عشق ايلكيده خدامي 

عشق يوليده مالمت آنكا كورور مناسب 

منصور بري كون ييغالدى ايرانالر رحم ايالدى 

چلنت شربت ايچوردى منصورغه مهرين ساليب 

منصور ايتور انا احلق ايرانالر ايشى برحق 

مالالر ايتور ناحق كونكلى كا ميان آليب 

ايتماكيل انا احلق ديبكافر بولدونك منصور ديب 

قرآن ايچره بولدور ديب اولدورديالر كوبالشيب 

بيلماديلر مالالر انا احلق⁪ىن معىن سني 

قال اهلى⁪كا حال علمني حق كورمدى مناسب 

Taştan döşek-yatak eyleyip ibâdet eylesen, 

Hakk emrine râzı olup boyun sunsan, 

Ölür vakitte temiz imânı ele alsan, 


Kul Hoca Ahmed nasîhatı özüne eyle, 

Ey habersiz halkı bırakıp özünü bil, 

Dağdan ağır günâhın var özüne gel, 


96. Hikmet 

Dinmeden âşıklar Hû derler Allah’ına yalvarıp; 

Yürür O’nun aşkında, gece gündüz sararıp. 

Çok ağlatıp âşıkı aşk elinde Allah’ım 

Aşk yolunda melâmeti ona görür münâsip. 

Mansûr bir gün ağladı, erenler rahm eyledi, 

Kırklar şerbet içirdi Mansûr’a değerini koyup 

Mansûr der “ Ene’l-Hak’ ; erenler işi doğru; 

Mollalar der: “Doğru değil” gönlüne kötü gelip. 

Söyleme “Ene’l-Hak”, “kâfir oldun Mansûr”deyip 

“Kur’ân içinde budur” deyip, öldürdüler taş atıp. 

Bilmediler mollalar “Enel-Hakk’ın mânâsını 

Zâhir ehline hâl ilmini Hakk görmedi münâsip. 

206

روايت⁪الر بيتيلدى حالني آىن بيلمادى 

منصورديك اولياىن قويديالر دارغه آسيب 

افسانه⁪دور شريعت فرزانه⁪دور حقيقت 

دردانه⁪⁪دور طريقت،‏ عاشق⁪الرغه مناسب 

خلق عامل ييغيلدى منصور ديب فرياد قيلدی 

منصورىن يارانالرى قالدى آنده ييغالشيب 

توبه قيلغيل خواجه امحد بولغای حقدين عنايت 

يوز مينك وىل⁪الر اوتى سرىن سرکا اوالشيب 

Rivâyetler yazıldı, hâlini onun bilmedi, 

Mansûr gibi velîyi koydular dârağacına asıp. 

Rivâyettir şerîat, hikmettir hakikat, 

Mücevherdir tarikat, Aşıklara münâsip. 

Âlem halkı yığıldı, Mansûr deyip feryâd eyledi 

Mansûr’un dostları kaldı orada ağlaşıp. 

Tevbe eyle Hoca Ahmed, ola Hakk’tan inâyet, 

Yüz bin velîler geçti sırrı sırra ekleyip. 


اون سيکيز منک عاملده حريان بولغان عاشقالر 

تامباي معشوق چراغني سرسان بولغان عاشقالر 

هردم باشي اورگولوب کوزي حلقه تيلمروب 

هو هو تيو چور کولوب کريان بولغان عاشقالر 

کويوب يانوب کل بولغان عشقيده بلبل بولغان 

کيمين کورسه قول بولغان مردان بولغان عاشقالر 

يول اوستيده خاك بولغان سينه⁪الري چاك بولغان 

ذكرين ايتيب پاك بولغان ناالن بولغان عاشقالر 

97. Hikmet 

On sekiz bin âlemde hayrân olan âşıklar, 

Bulmayıp sevgilinin ışığını sersem olan âşıklar. 

Her ân başı dönerek, gözü halka çevrilip, 

“Hû-Hû” diye kavrulup giryân olan âşıklar. 

Tutuşup yanıp kül olan, aşkında bülbül olan, 

Kimi görse kul olan, merd olan âşıklar 

Yol üstünde toprak olan, göğüsleri parçalanan, 

Zikrini söyleyip temiz olan ağlar olan âşıklar. 

207

مهّت قورين باغالغان يوراك بغرين داغالغان 

فرياد اوروب ييغالغان کريان بولغان عاشقالر 

كاهي يوزي سارغايب کاهي يوليده غريب 

تسبيح⁪الري يا حبيب جوالن بولغان عاشقالر 

امحد سني هم عاشق بول صدقينك بريله صادق بول 

دركاهي⁪غه اليق بول جانان بولغان عاشقالر 

Himmet kuşağını bağlayan, yürek-bağırını dağlayan, 

Feryâd edip ağlayan, giryân olan âşıklar. 

Bazen yüzü sararıp, bazen yolunda Garîb, 

Tesbîhleri yâ Habîb; dolaşan âşıklar. 

Ahmed sen hem âşık ol, sıdkın ile sâdık ol, 

Dergâhına lâyık ol, cânân olan âşıklar. 


يول اوستيده اولتوروب يولين سورکان درويشالر 

عقبيدين خرب ايشتيب يولغه کريکان درويشالر 

عصاالري ايلکينده مهت قوري بيلينده 

ايزمي يادي تيلينده هللا ديكان درويشالر 

خرقه⁪الري کري چفان کونكليده يوز مينك عيان 

بيلينكز ايکي جهان کوزکا ايلمس درويشالر 

درويش حق ننك منظوري ذکري تورور گلزاري 

حق⁪ين يادي اسراري خوب ادبليغ درويشالر 

يازوقوم کوب يوالمتس اسباب داروسني تامباس 

کوزده ياشني قورومتس ياشي اقغان درويشالر 

سري بريالن سوزالرالر تيلکا حكمت توزارالر 

عشق بريالن جان كيزارالر رنگي سريغ درويشالر 

98. Hikmet 

Yol üstünde oturup yolu soran dervîşler; 

Ahiretten haber duyup yola giren dervîşler. 

Asâları elinde, himmet kuşağı belinde, 

Rabb’im yâdı dilinde, Allah diyen dervîşler. 

Hırkaları solgun cüppe, gönlünde yüz bin gerçek, 

Biliniz, iki cihânı göze iliştirmez dervîşler. 

Dervîş Hakk’ın nazar eylediği, zikridir gül bahçesi, 

Hakk’ın yâdı sırları, tam edepli dervîşler. 

Günâhım çok yol vermez, dostlar dermânını bulmaz, 

Gözde yaşını kurutmaz yaşı akan dervîşler. 

Sırrı ile söylerler, dile hikmet dizerler, 

Aşk ile Cân gezerler rengi sarı dervîşler. 

208

ايت نفسيين اولدورور قيزيل يوزين سولدورور 

خواجه امحد قول بوتورور ساتب يسون درويشالر 

İt nefsini öldürür, kızıl yüzünü soldurur, 

Hoca Ahmed kuldur, satıp yesin dervîşler. 


حق قول⁪الري درويش⁪الر حقيتت⁪ين بيلمش⁪الر 

حقه عاشق بولغانالر حق يوليغه کريمشالر 

حق يوليغه کرکانالر هللا تيو يورکانالر 

ايرانالر ايزين ايزالب مملکت دين کيچميشالر 

عامل فخري مصطفي انداغ ايدي مرحبا 

معراج توين ايت فخر فقري يويل⁪ين آمليشالر 

کونکل بريماي دنياغه شروع قيلماي حرام⁪غه 

حقين سويکان عاشق⁪الر حاليقدينکيچميشالر 

دنيا منينك ديکانالر جهان مالني آلغانالر 

کرکس قوشديك بولوبان اول حرامغه بامتيشالر 

مال مفت بولغانالر ناحق دعوي قيلغانالر 

آق⁪ين قرا قيلغانالر اول متوغ⁪غه کريميشالر 

قاضي امام بولغانالر ناحق دعوي قيلغانالر 

اول محارديك بولوبان يوك آستيده قامليشالر 

حرام ييكان حاكم⁪الر رشوت آليب ييكانالر 

اوز بارماقني تيشالبان قورقوب توروب قامليشالر 

99. Hikmet 

Hakk kulları dervîşler hakîkati bilmişler 

Hakk’a âşık olanlar Hakk yoluna girmişler. 

Hakk yoluna girenler, Allah diye yürüyenler 

Erenler izini izleyip memleketten geçmişler. 

Evrenin övüncü Mustafâ, öyle dedi merhaba, 

Mirâc gecesi deyip fakr yolunu almışlar. 

Gönül vermeyip dünyaya, el uzatmayıp harâma, 

Hakk’ı seven âşıklar ahâlîden geçmişler 

Dünyâ benim diyenler, cihân mâlını alanlar, 

Kerkenez kuşu gibi olup o harâma batmışlar. 

Molla, müftü olanlar, yanlış fetvâ verenler 

Akı kara eyleyenler o cehenneme girmişler. 

Kâdı, imâm olanlar, haksız dâvâ eyleyenler 

O eşek gibi olarak yük altında kalmışlar. 

Harâm yiyen hâkimler, rüşvet alıp yiyenler 

Kendi parmağını dişleyip korkup durup kalmışlar. 

209

تاتليغ تاتليغ ييكانالر تورلو ك تورلوك کيكانالر 

آلتون ختت اولتوركانالر تفراق آستني قامليشالر 

مؤمن قول⁪الر صادق⁪الر صدقي بريله تورکانالر 

دنيالغني صرف ايتيب اومچاخ حورين قومچيشالر 

قول خواجه امحد بيلميش سني حق يوليغهکريميش سني 

حق يوليغه کريکانالر حق ديدارين کورميشالر 

Tatlı tatlı yiyenler, türlü türlü giyenler, 

Altın tahta oturanlar toprak altında kalmışlar. 

Mümin kullar, sâdıklar, sıdkı ile duranlar 

Dünyalığını sarf edip cennet hûrîsini kucaklamışlar 

Kul Hoca Ahmed bilmişsin, Hakk yoluna girmişsin, 

Hakk yoluna girenler Hakk cemâlini görmüşler. 


خوش غايب دين ييتوشت بري مجاعه درويشالر 

باطينيده هو ديرالر سري پنهان درويشالر 

تينماي روان يورارالر تنسه تكبري ايتورالر 

تابسه صحبت قورارالر خوش صحبت ليغ درويشالر 

جنده⁪الري پرصالح تسبيح⁪الري اال هللا 

خذمت قيلور هر صباح بال خوردور درويشالر 

ژنده⁪الري کري چفان كونكليده يوز مينك ارمان 

اوشبو دنيا يب پايان کوزکا ايلمس درويشالر 

ژنده⁪الري ايكنيده عصاالري ايلکيده 

ايزد يادي کونكليده هللا ديو درويشالر 

اصل فقري بيلسه⁪الر وجود شهرين کيزسه⁪الر 

ظاهر باطن توزسه⁪الر سعادتليغ درويشالر 

100. Hikmet 

Hoş gâibden yetişti bir cemâat dervîşler, 

Bâtınında Hû derler sırr-ı pinhân dervîşler. 

Durmadan revân yürürler dursa tekbîr söylerler, 

Bulsa sohbet kurarlar hoş sohbetli dervîşler. 

Heybeleri dolu barış tesbîhleri “Lâ ilâhe illâllah”, 

Hizmet eder her sabâh belâ çekicidir dervîşler. 

Heybeleri solgun cüppe gönlünde yüz bin derd, 

İşte bu dayanıksız dünyâ göze iliştirmez dervîşler. 

Heybeleri omuzunda asaları elinde, 

Rabbim yâdı gönlünde Allah diye dervîşler. 

Aslen fakîr olsalar varlık âlemîni gezseler, 

Zâhir-bâtîn düzseler saâdetli dervîşler. 

210

مشايخ⁪الر سر اسرار خذمتيده بول زينهار 

پيغمربدين يادکار قالغان ترور درويشالر 

قول خواجه امحد مسکني بول مسکني⁪الردين معين سور 

درويشليکين بيل حضور هو قوشيدور درويشالر 

Şeyhler sır saklar hizmetide ol zinhâr, 

Peygamberden yâdigâr kalmışlardır dervîşler. 

Kul Hoca Ahmed miskîn ol miskînlerden mânâ sor, 

Dervîşliği bil huzûr Hû kuşudur dervîşler. 


غريب⁪ليغ ده غريب بولكان غريب⁪الر 

غريب⁪الر حايل⁪ين بيلكان غريب⁪الر 

سبب بريله يراق يريكا باريبان 

قرينداش قدريين بيلكان غريب⁪الر 

سوساكانده سوكا حمتاج بولغان 

تريكده زار اولوب اولكان غريب⁪الر 

کشي بيلمس غريب⁪الر حايل نيدور 

مكر بيلكاي غريب بولغان غريب⁪الر 

غريب⁪ليغ قاتيغ ايشدور اي عزيزمي 

كيم اول يب⁪قدر اوالر مسكني غريب⁪الر 

کيل اميدي امحدا اوزونكا باقغيل 

غريب⁪سني سن غريب مسكني غريب⁪الر 

101. Hikmet 

Garîblikte garîb olan garîbler, 

Garîblik hâlini bilen garîbler. 

Sebep ile uzak yere gidince, 

Kardeş kadrini bilen garîbler. 

Susayınca suya Muhtâç olan, 

Diriyken ağlayıp ölen garîbler. 

Kimse bilmez garîblerin hâli nicedir, 

Meğer bilse garîb olan garibler. 

Garîblik zor iştir ey azîzim, 

Kim o kıymetsiz olur miskîn garîbler. 

Gel şimdi Ahmed kendine bak, 

Garîbsin sen garîb miskîn garîbler. 

211

سبحان ايذمي فرمان قيلسه قدرت بيله 

عاشق الري غوغا قيليب يورور بولغاي 

حمشركاهده افغان قيليب ياشني توكوب 

ايلكا اوزين كمراه قيليب يورور بولغاي 

عاشق الرين حق قاشيده يوز نازي بار 

نعره تارتسه ذره هركيز قاملاس ينار 

روزه مناز تسبيح الري پروردكار 

باطن الري كويا قيليب يورور بولغاي 

عاشق الرين كوز ياشيدور باغ و بستان 

انده سريار علي الدوام هزار داستان 

ظاهرالرين بوزوب يورار خانه ويران 

حق قدرتني انشا قيليب يورور بولغاي 

بيخود بولوب كويوب يورار مست و حريان 

هللا تيو کوزده ياشي بغري بريان 

نعره اوروب فرياد ايتيب قيلور افغان 

هللا يادين ثنا قيليب يورور بولغاي 

قادر ايكام قدرت بيله صلح ايالسه 

جنّت ايچره كريار عاشق امر ايالسه 

نعره تارتيب فرياد ايتيب ورد ايالسه 

مي نوش ايتيب مساع قيليب يورور بولغاي 

كيچه کوندوز ييغال دامي بريدم تينماي 

تيلدين هللا يادين ايتيب هارب تاملاي 

کوزده ياشي آقماس هرکيز بغري کومياي 

ياشني آليب كواه قيليب يورور بولغاي 

Sübhân Rabb’im fermân eylese kudret ile 

Âşıkları kavgâ eyleyip yürür olur. 

Mahşer yerinde fîgân eyleyip, yaşını döküp, 

Ele kendini günâhkâr gösterip yürür olur. 

Âşıkların Hakk karşısında yüz nâzı var, 

Nâra çekse, zerre aslâ kalmaz, yanar, 

Oruç, namâz, tesbîhleri “Allah “; 

Bâtınlarını söyler kılıp yürür olur. 

Âşıkların göz yaşıdır bâğ ve bostân; 

Bülbülleri söyler devamlı binlerce destân; 

Dışlarını bozup yürür, hâne vîrân; 

Hakk kudretini söyleyerek yürür olur. 

Şuûrsuz olup, yanıp yürür mest ve hayrân; 

“Âllah” diye gözde yaşı, bağrı biryân; 

Nara vurup feryâd edip eyler fîgân 

Allah zikrini niyâz eyleyip yürür olur. 

Kâdir Melik’im kudret ile sulh eylese, 

Cennet içine girer âşık emr eylese, 

Nara çekip, feryâd edip vird eylese, 

Mey içerek, semâ eyleyip yürür olur. 

Gece gündüz ağla dâimâ bir an dinmeden, 

Dilden Allah yâdını söyleyip yorulup kalmadan 

Gözde yaşı akmaz aslâ bağrı yanmadan; 

Yaşını alıp tanık eyleyip yürür olur. 

212

حمبت ين براقي ين مينيب يوركان 

آنداغ عاشق طريقت ده جوالن قيلكان 

سر شرابني ايچيب ازل روحي قانغان 

عشق بابيده ندا قيليب يورور بولغاي 

دوزخ ايچره كريسه عاشق پروا قيلماس 

كوروب بيليب مال ملكين قولغا آملاس 

حور و قصور غلمان الرين کوزكا ايلماس 

فرياد ايتيب غوغا قيليب يورور بولغاي 

قهار ايكام قدرت بيله ندا قيلسه 

ديدار اوچون كويكانالرمي کيل کيل ديسه 

كوز ياشيين آقوزوبان فرياد قيلسه 

عقل هوشني دانا قيليب يورور بولغاي 

رمحن ايكام رمحي بريله ندا قيلكاي 

حزين ندا ايشتيب عاشق جاين كريكاي 

صفّاً‏ صفّاً‏ بولوب عاشق باش کوتارکاي 

عاشق اوزين يكتا قيلسه يورور بولغاي 

حقين تاپکان ديوانه الر بيهوش سوزالر 

درد حالت پيدا قيليب يورور بولغاي 

مقامالري بلند مقام عرش ين کوزالر 

خلقّه اوزين رسوا قيليب يورور بولغاي 

ايلدين قاچيب تاغ چوليين قيلغاي وطن 

چول الر آرا مهراه الري زاغ زغن 

کيتار بولسه چورک ايکين آنکا کفن 

طيور وحشي مهراه قيليب يورور بولغاي 

Muhabbetin Burâk binip yürüyen, 

Öyle âşık tarikatte dolaşan, 

Sır şarâbını içip ezelde rûhu kanan, 

Aşk kapısında seslenip yürür olur. 

Cehenneme girse âşık, pervâ eylemez, 

Görüp, bilip mâl ve mülkünü ele almaz; 

Hûrî, köşkler, gılmânları göze iliştirmez 

Feryâd edip kavgâ kılıp yürür olur. 

Kahhâr Melik’im kudret ile nidâ eylese, 

Cemâl için yananlarım, “gel gel” dese, 

Göz yaşını akıtarak feryâd eylese, 

Akıl ve Şuûrunu bilge eyleyip yürür olur. 

Rahmân Melik’im rahmeti ile nidâ eyler, 

Hazîn nidâ işitip âşık cânı yanar; 

Saf saf olup âşıkları baş kaldırır, 

Aşk kendini tek eyleyip yürür olur. 

Hakk’ı bulan dîvâneler şuûrsuzca konûşur, 

Derd hâlini ortaya çıkarıp yürür olmalı, 

Makamları yüce makâm Arş’ı gözler, 

Halka kendini rüsvâ eyleyip yürür olmalı. 

Yurttan kaçıp dağ çölünü eyleyince vatan, 

Çöller içinde yoldaşları karga ve çaylak, 

Gider olsa çörek dikeni ona kefen, 

Türlü Vahşî hayvânı yoldaş kılıp yürür olmalı. 

213

مونداغ بوملاي جان معشوقني تابيب بوملاس 

بويولالرين عقيب سي کوب شيب بوملاس 

جاندين کيچماي وحدت ميدين ايچيب بوملاس 

مي نوش ايتيب مساع قيليب يورور بولغاي 

جانان ين تاپکان کيشي اوزين بيلماس 

عامل خلقي طالب بولسه قاچيب کيلماس 

يوز مينک ناصح بولسه آنينک پندين آملاس 

ايلکا اوزين رسوا قيليب يورور بولغاي 

يوز مينک عاشق يانسه کويسه بولور خرم 

حق ياديين هر کيم ايتسه بولور مهدم 

روز حمشر ديداريغه بولور حمرم 

جان اميان فدا قيليب يورور بولغاي 

هللا اوچون جانني برکان ضايع قاملاس 

ايکي عامل آنکا بوستان هرکيز اوملاس 

چني عاشقين سري پنهان خلق بيالملاس 

کوز ياشيين کواه قيليب يورور بولغاي 

عاشق اوملس قري بوملس عشقي جوان 

خلق ايچنده آغزي خندان کويار پنهان 

چول الر کيزيب يولالر يوروب حق المکان 

حق عشقيين ثنا قيليب يورور بولغاي 

عشق باغيين کيزکان عاشق اوزين بيلمس 

کيچه کوندوز مست حريان اوزکا کيلمس 

کوز ايستار خاليقّه الفت بوملس 

حق وصلي ين پناه قيليب يورور بولغاي 

Böyle olmayınca cân dostunu bulmak olmaz, 

Bu yolların kaygısı çok acele olmaz, 

Cândan geçmeyince vahdet meyini içmek olmaz, 

Mey içerek semâ eyleyerek yürür olmalı. 

Cânanı bulan kişi özünü bilmez, 

Âlem halkı tâlip olsa kaçıp gelmez, 

Yüz bin nasîhatçı olsa onun öğüdünü almaz, 

Yurda özünü rüsvâ eyleyip yürür olmalı. 

Yüz bin âşık yansa yakılsa olur mutlu, 

Hakk zikrini her kim dese olur dostu, 

Mahşer günü cemâline olur sırdaş, 

Cân ve imânını fedâ eyleyip yürür olmalı. 

Allah için cânını veren boşa vermez, 

İki cihân ona bostân aslâ ölmez, 

Gerçek âşıkın sırrı gizlidir halk bilemez, 

Gözyaşını tanık eyleyip yürür olmalı. 

Âşîk ölmez ihtiyarlamaz aşkı taze, 

Halk içinde ağzı güler yanar gizli, 

Çöller gezip yollar yürüyüp “Hakk la-mekân”, 

Hakk Aşkını yakararak yürür olmalı. 

Aşk bağını gezen âşık özünü bilmez, 

Gece-gündüz mest ve hayrân kendine gelmez, 

Göz ister kullara yakınlık duymaz, 

Hakk vaslını maksat eyleyip yürür olmalı, 

214

چني دردليکالر بيدردليکين کوزکا ايلمس 

زاهد عابد مسلکالرين تيلکا آملاس 

قيده کورسه عشق سيزالرين نظر قيلماس 

چني دردليککا دوا قيليب يورور بولغاي 

عاشق الرين بيلکانالرين خلق بيلماس 

حور غلمان مجله ملک خيل کيالملاس 

سقاهُم رَهبّم ين آرزو قيلماس 

ديداريغه وفا قيليب يورور قيلغاي 

حور غلمان انطهودردين آليب کيلکاي 

رضوان ملک قدح سنوب تعظيم قيلغاي 

عاشق الري کوزين ميوب بيهوش بولغاي 

وا شوقا ديب قرب ايچنده يورور بولغاي 

حق متاشا قيليب انکا رمحت قيلغاي 

کور ايچنده پرتو ساليب شفقت قيلغاي 

يتمش فريق مالئکين الفت قيلغاي 

لطف کرم عطا قيليب يورور بولغاي 

عاشق کويار جاندين کويار حقين سويار 

هللا اوچون دنيا عقبني طالق قويار 

باغرين تيشيب باشدين آياغ قانغه بويار 

عاشق اوزين يکتا قيليب يورور بولغاي 

آيا دوستالر عشق اهليين ساماين يوق 

دوا سورمنک عشق دردين هواسي يوق 

بو يولالرده عاشق اولسه تاواين يوق 

جان ين تندين جدا قيليب يورو بولغاي 

Gerçek dertliler dertsizliği göze almaz, 

Zâhid-âbid mesleklerini dile almaz, 

Fayda görse aşksızlara bakış iliştirmez, 

Gerçek dertliye devâ eyleyip yürür olmalı. 

Âşıkların bildiklerini halk bilemez, 

Hûrî, gılmân bütün melekler yanına gelemez, 

“Sekahüm rabbihüm”ü arzû eylemez, 

Cemâline vefâ eyleyip yürür olmalı. 

Hûrî, gılmân “entahur”dan alıp gelince, 

Rıdvân melek kadeh sunup hürmet eyleyince, 

Âşıkları gözünü yumup şuûrsuz olunca, 

“Va şevkâ” deyip içinde yürür olmalı. 

Hakk temâşâ eyleyip ona rahmet eyleyince, 

Kâbir içinde nûr yollayıp şefkat eyleyince, 

Yetmiş bölük melekleri yakınlaşınca, 

Lütuf ve kerem armağan eyleyip yürür olmalı. 

Âşîk yanar cândan yanar Hakk’ı sever, 

Allah için dünyâ kaygısını boşlar, 

Bağrını deşip baştan ayağa kana boyar, 

Âşîk olup tek eyleyip yürür olmalı. 

Ey dostlar Aşk ehlinin serveti yok, 

Devâ sormayın Aşk derdinin devâsı yok, 

Bu yollarda âşık olsa dönüşü yok, 

Cânı bedenden ayrı eyleyip yürür olmalı. 

215

تين جدا اوتده کويکان جاين اوزکا 

حکمت اوقور طالب بولوب يتسه سوزکا 

کيم ين کورسه ايزين آليب سورار کوزکا 

عقل هوشني دانا قيليب يورور بولغاي 

بو هوشين تين کويسه جاين کومياس 

اول سببدين عشق قدريغه يتيب بوملاس 

ايرانالر صحبتيکا قاچيب کيلماس 

زرق دعا ريا قيليب يورور بولغاي 

بو عاملدين سوا قيلغان هللا اوزي 

اي امتالر حق مصطفي ايغان سوزي 

روز حمشر روشن بولغاي حقه يوزي 

دين دل الري روشن قيليب يورور بولغاي 

عاشق الرين تريک اولکان جاين جدا 

پرواز قيليب اوچاي ديسه ساقالر خدا 

دين دل الري روشن توتوب بولسه بينا 

عاشقالري حريان بولوب يورور بولغاي 

عاشق بولوب حكمت ايدي قول خواجه امحد 

صدقي بريالن ايشيتكانكا يوز مينك رمحت 

اميان عطا قيلغاي تنكرمي تاج دولت 

عاشق دلني صفا قيليب يورور بولغاي 

Bedeni büyük ateşte bırakan cânı başka, 

Hikmet okur tâlip olur yetse söze, 

Kimi görse izini alıp sürer göze, 

Akıl ve Şuûrunu bilge eyleyip yürür olmalı. 

Heveskârı bedeni yansa cânı yanmaz, 

O sebepten aşkın değerine yetip olmaz, 

Erenler sohbetine kaçıp gelmez, 

Zikir, duâ Riyâ eyleyip yürür olmalı. 

Bu âlemden ayrı eyleyen Allah özünü, 

Ey ümmetler Hakk Mustafâ’nın dediği sözü, 

Mahşer günü aydın ola Hakk’a yüzü, 

Din yolunda aydın eyleyip yürür olmalı. 

Âşıkların diri ölen cânı ayrı, 

Kanat çırpıp uçayım dese esîrger Allah, 

Din gönlünü aydınlatıp tutup olsa tamâm, 

Âşıkları şaşkın olup yürür olmalı. 

Âşîk olup hikmet söyledi Kul Hoca Ahmed; 

Sıdkı ile işitene yüz bin rahmet; 

İmân armağan eyler Allah’ım, tâc ve devlet; 

Âşîk gönlünü safâ eyleyip yürür olur. 

216


حمبت ين شوقي بريله يار استاکيل 

روزه مناز اوغانيم ين فرضي بولغاي 

حمشركاه ده عديل بريله سورار بولسه 

عاشق الرين بري خداي غه عرضي بولغاي 

عرضي شولدور خدايي غه مينك داد ايتار 

حاليم کور ديب ياشني ساچيب فرياد ايتار 

نعره تارتيب حمشرکاه ين آباد ايتار 

عاشق الرين بري خداي غه عرضي بولغاي 

چني عاشق الر دامي ترييك اولکان امياس 

ارواح الري يري آستيغه كريكان امياس 

زاهد عابد بو معين ين بيلكان امياس 

چني عاشق الر خاليق ين خضري بولغاي 

يازوق الردين قورقوب اوزي ييغالب تورار 

روز حمشر نتارمني ديب قانالر يوتار 

صراط آتليغ كذركاه ده ياشي قاتار 

خواجه سيغه شكست ليغ عرضي بولغاي 

ذره عشقي كيمكا توشسه ناالن قيلور 

كوز ياشني آقوزوبان عمان قيلور 

هر نه تابسه حق يوليده احسان قيلور 

خبيل الرين عداويت بغضي بولغاي 

عاشق الرين ياش اورين غه قاين آقغاي 

ماليك الر هر طرفدين نورالر ياققاي 

غافل بولسه حاضر بول ديب اوزي باققاي 

چني عاشق الر بو دنياين چغذي بولغاي 

103. Hikmet 

Muhabbetin şevki ile yâr iste, 

Oruç, namâz Rabb’imin farzı olur, 

Mahşer yerinde adâleti ile sorar olsa, 

Âşıkların bir Allah’a arzı olur. 

Arzı şudur: Allah’a bin imdâd eder, 

“Hâlimi gör” deyip, yaşını saçıp feryâd eder; 

Nâra çekip mahşer yerini bayındır eder; 

Âşıkların gönlünün âhı borcu olur. 

Gerçek âşıklar dâimâ diri, ölmüş değil; 

Rûhları yer altına girmiş değil; 

Zâhid âbid bu mânayı bilmiş değil; 

Gerçek âşıklar ahâlinin Hızır’ı olur 

Günâhlardan korkup kendisi ağlayıp durur; 

Mahşer günü ne yaparım deyip kanlar yutar, 

Sırât adlı güzergâhta başı uyuşur, 

Rabb’ine âcizlik arzı olur. 

Zerre aşkı kime düşse, ağlar eyler, 

Göz yaşını akıtarak ummân eyler, 

Her ne bulsa, Hakk yoluna ihsân eyler, 

Cimrilerin düşmanlığı-buğzu olur. 

Âşıkların yaş yerine kanı akar, 

Melekler her taraftan nûrlar yakar, 

Gâfil olsa, “Hâzır ol” deyip kendi bakar; 

Gerçek âşıklar bu dünyânın süsü olur. 

217

اهل دنيا آخرت دين پرواسي يوق 

روحي تنها اميان اسالم مهراسي يوق 

طريقت يول اداشقان هيچ پرواسي يوق 

بنده مني دير تيلي بريله آغزي بولغاي 

کيچه هللا کوندوز هللا تينماي يورار 

هللا مشعي پروانه ديك اوزين اورار 

ليلي جمنون فرهاد شريين دورين سورار 

حق تعايل عاشق الرين سوزي بولغاي 

عاشق كويسه خاص معشوقي بريكا کويكاي 

جمازيالر کومياي تورور جاندين تويكاي 

چني عاشق الر کويكان سري پرنور بولكاي 

اول سببدين معشوقي غه نازي بولغاي 

اوتقه يامناس سالسه اوتدين عاشق کيشي 

يري و كوكين بوستان قيلغاي آقغان ياشي 

هللا ديسه بيشك يارور ايچي تاشي 

کومياق يامناق عاشق الركا بازي بولغاي 

مجله عاشق ييغيليب باركاي درکاهي غه 

ياشني ساچيب افغان قيليب بارکاهي غه 

ييت دوزخ طاقت قيلماس بري آهي غه 

رمحن ايكام عاشق الرکا قاضي بولغاي 

صلح ايالسه عاشق الري قبول قيلماس 

حور غلمان جنت بريسه کوزکا ايلماس 

ديدار تيالب باشالريين يريدين آملاس 

عاشق الري ديدار کوروب راضي بولغاي 

Dünyâ ehlinin âhiretten korkusu yok; 

Rûhu yalnız, imân-İslâm yoldaşı yok; 

Tarikat yolunu şaşıran hiç korkusu yok; 

Kulum der, dili ile ağzı olur. 

Gece Allah, gündüz Allah dinmeden yürür; 

Allah mumu, pervâne gibi kendini vurur; 

Leylâ-Mecnûn, Ferhâd-Şîrîn devrini sürer; 

Hakk Teâlâ âşıkların sevgilisi olur. 

Âşîk yansa, hâs sevgilisi ile yanar; 

Sahteler yanmadan durur, cândan doyar; 

Gerçek âşıklar yandıkça pür-nûr olur 

O sebepten mâşûkuna nâzı olur. 

Ateşe koysa, ateşten yanmaz âşık kişi; 

Yer ve göğü bostân kılar akan yaşı; 

Allah dese, şüphesiz parlar içi-dışı; 

Yakılmak-yanmak Aşıklara adet olur. 

Bütün Âşıklar yığılıp varır dergâhına, 

Yaşını saçıp efgân eyleyip bargâhına, 

Yedi cehennem dayanamâz bir âhına, 

Rahmân Melik’im âşıklara hâkim olur. 

Sulh eylese âşıkları kabûl eylemez, 

Hûrî-gılmân, cennet verse, göze iliştirmez, 

Cemâl dileyip başlarını yerden almaz; 

Âşıkları cemâl görüp râzı olur. 

218

عاشق الرين ييت كوك کا ييتار آهي 

هللا ديسه يكسان بولور هر گناهي 

عاشق الرين رمحان ايكام تكيه کاهي 

عزيز باشي خاليق ين ايذي بولغاي 

عاشق الرين کوب کويدرکان حق ديداري 

آنينك اوچون تينماي ييغالب قيلور زاري 

وعده قيلغان عاشق الري كورار آين 

حق مجايل كوز ياشيين مزدي بولغاي 

عاشق الري حقه باقيب نعره تارتار 

ماليك الر حتفه قيليب حقه ايتار 

شوق شرابني ايچكان عاشق شوقي آرتار 

شور افغان خاليق ين توزي بولغاي 

مي جان خبش ايچكان عاشق آنده سلطان 

انينك اوچون حق يوليده جاين قربان 

تانكال بارسه ديداريغه قيلور مهمان 

زمستانده مي ايچورسه يازي بولغاي 

پنهان يورور کيمين كورسه عاشق قيلور 

لطف ايالسه كذاب الرين صادق قيلور 

حقدين قورقان درکاهي غه اليق قيلور 

ظاهر اعمي باطن ايچره كوزي بولغاي 

عاشق يانار خلقدين تانار هللا راضي 

عاشق ليق ين آرزو قيلغان شهيد غازي 

حاجت ايرماس عاشق الركا کوب و آزي 

قطره ياشي حق موليم ين نذري بولغاي 

Âşıkların yedi göğe ulaşır âhı; 

Allah dese, yerle bir olur her günâhı; 

Âşıkların Rahmân Melik’im sığınağı, 

Azîz başı ahâlînin nezri olur. 

Âşıkları çok yandıran Hakk cemâli, 

Onun için dinmeden ağlayıp döker gözyaşı feryâd, 

Vaad ettiği âşıkları görür O’nu, 

Hak cemâli göz yaşının bedeli olur. 

Âşıkları Hakka bakıp nâra çeker, 

Melekler hediye eyleyip Hakka söyler; 

Şevk şarâbını içen âşıkın şevki artar, 

Karışıklık-feryâd ahâlînin tuzu olur. 

Cân verici meyden içen âşık orada Sultân; 

Onun için Hakk yolunda cânı kurbân; 

Sabâha varsa, cemâline eyler konuk, 

Kış mevsiminde mey içirse, yazı olur. 

Gizli yürür kimi görse, âşık eyler, 

Lutfeylese, yalancıları sâdık eyler, 

Hakk’tan korkanı dergâhına lâyık eyler, 

Zahiren görmez, bâtın içinde gözü olur. 

Âşîk yanar, halktan kopar, Allah râzı; 

Aşıklığı arzû kılan Şehîd, gâzî, 

Gerekli değil Aşıklara çoğu-azı, 

Damla yaşı Hakk Mevlâ’mın nezri olur. 

219

جنون ايچره باشني يارغاي قاين جاري 

ذكرين ايتسه هللا اوزي بري و باري 

سحرالرده قان ييغالماق كار و باري 

عاشق الري هركون يوز مينك غازي بولغاي 

قول خواجه امحد مايل يوقتور نذري باشي 

تانكال بارسه خواجه سيغه حتفه ياشي 

عجز و نياز شکسته ليغ قيلغان ايشي 

اشك سرخي روي زردي عذري بولغاي 

Delilik içinde başını yaranın kanı gider, 

Zikrini söylese, Allah kendisi Bir ve Var’ı, 

Seherlerde kan ağlamak kâr ve varı; 

Âşıkları her gün yüz bin gâzî olur. 

Kul Hoca Ahmed, malı yoktur, adağı başı, 

Sabâha ulaşsa, Rabb’ine armağan yaşı; 

Acz ve niyâz, kırılmışlık eylediği işi; 

Kanlı yaşı, sarı yüzü özrü olur. 


شريعت كا مرشد بولغان عاشق قول⁪الر 

شريعت دين آلور منزل آالر ايرميش 

منازيغه شروع قيلغان مؤمن قول⁪الر 

اومجاخ اوين اميد توتوب تورار ايرميش 

ملك املوت فرمان بريله جانيم آلسه 

اغا ايين بارچه ييغليب قويوب يانسه 

ييت قدم باسقان دين سونك خبب بريسه 

منكر نكري كرييب سؤال سورار ايرميش 

منكر نكري سؤال سورور بولسه 

اول اوتلوغ عمود بريله اورور بولسه 

ياشني ياشناب جان تنيم اوتقه يانسه 

قيناب جانيم تار حلدده کويار ايرميش 

104. Hikmet 

Şeriatta mürşid olan garîb kullar, 

Şeriattan onlar menzil alır olmalı, 

Namâzına titiz olan mümin kullar, 

Cennet evini ümîd edip durur olmalı. 

Ölüm meleği emir ile cânım alsa, 

Ağabey-kardeş herkes toplanıp tutuşup yansa, 

Yedi adım attıktan sonra kalır olsa, 

Münker-Nekir girip soru sorur olmalı. 

Münker-Nekir girip soru sorar olsa, 

O ateşli mızrak ile vurur olsa, 

Başım yanıp cânım tenim ateşe yansa, 

İncitip cânım dar kabirde yanar olmalı. 

220

تورت يوز قرق پيغمرب مرسل نيب 

قاملاديالر بو دنيادين اويت باري 

کل نفس ذائقه املوت آيت 

قرآن ايچره مونداغ خرب بريور ايرميش 

شريعت دين طريقت دين بيان قيلدي 

حقيقت دين قرآن سوزي کالم بولدي 

بول جهان غه حممد ين نوري تولدي 

اول نوريالن ايکي جهان يارور ايرميش 

خوش دولت دور واليتده پادشاه بولسه 

عادل بولوب بري مؤمن ين قاضي قيلسه 

اوشل قاضي بارچه ايل ين راضي قيلسه 

راضي ليق دين اومجاخ اوين آالر ايرميش 

مؤمن قول⁪الر مناز اوقوب بولسه فارغ 

اول قول ين مونده بولغاي رنکي ساريغ 

اول خذمتدين حق قاشيده بولوب اليغ 

حور قيزالري قرشو کيليب قوچار ايرميش 

جاهل کيشي مناز قدرين قچان بيلور 

هر منازده اميان باشدين تازه بولور 

صلوه ديسه غافل باشني بورکاب اويور 

غافل قول⁪الر عمرين ييل کا ساتار ايرميش 

قول خواجه امحد قول من ديسنك طاعت قيلكيل 

قيامت ين كونکالريين ياوق بيلکيل 

حقه ياقني بوالي ديسنك جانينك بريکيل 

طاعت قيلغان حقه ياوق بوالر ايرميش 

Dört yüz kırk dört peygamber, mürsel, nebi, 

Kalmadı bu cihânda geçti hepsi, 

“Külli nefsin zaikatül mevt” âyeti, 

Kur’ân içinde ondan haber verir olmalı. 

Şeriattan tarikattan beyân oldu, 

Hakikattan Kur’ân sözü kelam oldu, 

Bu cihâna Muhammed’in nûru doldu, 

O nûr ile iki cihân aydınlanır olmalı, 

Hoş devlettir velilikte önder olsa, 

Âdil olup bir mümini kâdı eylese, 

O kâdı bütün halkı râzı eylese, 

Râzılıktan cennet evini alır olmalı. 

Mümin kullar namâz kılıp olsa uzak, 

O kulun rengi olur böyle sarı, 

O hizmeti Hakk önünde olsa lâyık, 

Hûrî kızları karşılayıp kucaklar olmalı. 

Câhil kimse namâzın kadrini nereden bilir, 

Her namâzda imân baştan tazelenir, 

“Es-salât” dese gâfil başını çevirip uyur, 

Gâfillikden ömrünü yele satar olmalı. 

Kul Hoca Ahmed kulum desen ibâdet eyle, 

Kıyâmetin geleceğini yakın bil, 

Hakka yakın olayım desen ibâdet eyle, 

İbâdet eyleyen Hakk’a yakın olur olmalı. 

221


عزرائيل بري کون کيلور شدت بريالن 

اسيغ تن دين عزيز جان ين بريماق كرياك 

بيش کونلوك نقد عمري ين قولدين برييب 

چاره تامباي آخر بري کون اوملاق کرياك 

اوغول قيزينك ييغالب قالسه فرياد اوروب 

مال ملكينك مونده قالسه حريان بولوب 

دمشن الرينك قوانشور سيين كوروب 

بويون سونوب اوزاليبان يامتاق کرياك 

مرياث ديبان باش اياغينك باغالكايالر 

اسيغ سوين باشدين قويوب چايقاكايالر 

تورت طرف دين آسته آسته اوشالکايالر 

آلت قريش بوزدين كفن قيلماق کرياك 

جنازنك ين اولوغ كيچيك كوتارسه الر 

كورستانغه قراب سيين يوروتسه الر 

ييتميش يريده سؤال سورسه فرشته الر 

بري بري اين جوايب ين بريماق كرياك 

خاليق ين مزاريده عمارت ين 

كورونك انده تورلوك تورلوك عالمت ين 

حلد آتليغ دروازهء قيامت ين 

سياست ليغ اويغه باريب کريماك كرياك 

كرييب كورسنك قرانغولوق يوقتور چراق 

ايچي توله حسرت ايرور اوتلوغ فراق 

اولكون سينكا کيم قيلكوسي انده يراق 

تا قيامت تانك آتقونچه يامتاق کرياك 

105. Hikmet 

Azrâil birgün gelir şiddet ile 

Sıcak bedenden azîz cânı vermek gerek, 

Beş günlük geçici ömrü elden çıkarıp, 

Çâre bulmadan âhir bir gün ölmek gerek. 

Oğul-kızın ağlayıp kalsa feryâd edip, 

Mâl ve mülkün burada kalsa şaşkın olup, 

Düşmanların sevinir seni görüp, 

Boynunu sunup uzanarak yatmak gerek. 

Mirâs diyerek baş-ayağını bağlayalar, 

Sıcak suyu başdan döküp yıkayalar, 

Dört taraftan yavaş yavaş tutalar, 

Altı karış bezden kefen eylemek gerek. 

Cenâzeni büyük-küçük kaldırsalar, 

Kabristana bakıp seni yürütseler, 

Yetmiş yerde soru sorsa melekler, 

Bir bir onun cevâbını vermek gerek. 

Ahâlînin mezârında imâreti, 

Görün orada türlü türlü alameti, 

Kâbir adlı kıyâmet penceresini, 

Siyâsetli eve varıp girmek gerek. 

Girip görsen karanlık yoktur ışık, 

İçi dolusu hasretdir ateşli ayrılık, 

O gün sana kim eyleye sana yardım, 

Ta kıyâmet tan atana kadar yatmak gerek, 

222

عمرينك آخر بولغوسي دور بري کون متام 

بو ايش بريالن بارسنك اكر دارالسالم 

حالل قويوب يكان بولسنك دامي حرام 

عذايب ين باريب انده تارمتاق کرياك 

قول خواجه امحد توبه قيلغيل اوملاس بورون 

قيزيل يوزونك كورده ياتيب سوملاس بورون 

ييالن چيان كورينك ايچره توملاس بورون 

قضا كيلسه رضا بولوب تورماق کرياك 

Ömrün sonunda olacaktır bir gün tamâm, 

Bu iş ile gitsen eğer selâm “yurdu”, 

Helâli bırakıp yemiş olsan dâimâ harâm, 

Azâbını gidip orada çekmek gerek. 

Kul Hoca Ahmed tevbe eyle ölmeden önce, 

Al yanağın kabirde yatıp solmadan önce, 

Yılan-çıyan kabrin içine dolmadan önce, 

Kazâ kılsa râzı olup durmak gerek. 


قرا کوندور اوشال ساعت که دنيادين سفر قيلسانك 

زن فرزند و مال ملكنك بار سندين گذر قيلسانك 

سين قومياس اجل هرکيز نيچه حكمنك روان بولسه 

حكومت بريله عاملين اكر زير و زبر قيلسانك 

حماصل دور خاليقغه اجل مثل سپاه الر ديك 

غضب بريله آلور جانينك نچه مازاريالر قيلسانك 

بولوبدور بارچه غه فرمان اولومين شربتني ايچمك 

قاچوب آندين قوتوملسسني نيچه آندين حذر قيلسانك 

خاليقنينك مزاريغه باريب بري بري متاشا قيل 

اولوكالردين آلوب عربتكرياك بغرنككباب قيلسانك 

106. Hikmet 

Kara gündür o sâat ki dünyadan sefer eylesen, 

Kadın-evlâd, mâl ve mülkün hepsinden geçer olsan. 

Seni koymaz ecel aslâ, ne kadar hükmün geçerli olsa; 

İdare ile âlemi eğer altın ve yakut eylesen. 

Muhassıldır ahâlîye ecel tıpkı askerler gibi; 

Gazap ile alır cânını, ne kadar inlesen. 

Olmuştur herkese fermân ölümün şerbetini içmek; 

Kaçıp ondan kurtulmazsın, ne kadar ondan çekinsen. 

Ahâlînin mezarına varıp bir bir temâşâ eyle, 

Ölülerden ibret almak gerek bağrını kebâb eylesen. 

223

مهيشه خيشيليق قيلغيل كيرتسني اوشبو دنيادين 

قيامت آب رويي غه كرياك خون جگر قيلسانك 

خدا فرمانيين توتقان بولور اول اولياالردين 

بولورسني اولياالردين رياضت کوبراك قيلسانك 

قوامنه مال و ملكنك كا قورتور بو اجل آخر 

قرا يريكا كريرسني اخر نيچه ما كرّ‏ و فر قيلسانك 

خواجه امحد معصيت بريله حياتنك قيلمغيل ضايع 

بولورسني اليق حضرت اكر طاعت سحر قيلسانك 

Her zamân iyilik eyle, gidersin işbu dünyadan; 

Kıyâmet yüz suyuna gerek ciğerini kan eylesen. 

Allah emrini tutan olur o evliyâlardan; 

Olursun evliyâlardan, riyâzeti çokça eylesen. 

Sevinme mâl ve mülküne, kurutur bu ecel sonunda, 

Kara yere girersin sonunda, ne kadar kâr ve kazanç eylesen. 

Hoca Ahmed kötülük ile hayâtını eyleme zâyi; 

Olursun Hazret’e lâyık, eğer seherde ibâdet eylesen. 


کيلينك دوستالر بارچه توروب ايتايليك 

يادي بيزين ياروغلوققه تارتار ايرميش 

يادي بريالن شروع قيلغان عاشق الرين 

نيازالري کوندين کونكا آرتار ايرميش 

کيمکه ايتسه حق ياديين بغري كويوب 

کوز ياشيين باران قيليب رنكي سولوب 

اوز ياقاسني يانکلدمي ديب اوزي توتوب 

آنداغ عاشق سر شرابني تاتار ايرميش 

اوشبو يول ين مزاسيين بيلماکانالر 

اوز ياقاسني توتوب توبه قيلماکانالر 

دنياسيغه مغرور بولوب يوروكانالر 

حيوان ايرور بلكه آندين برت ايرميش 

107. Hikmet 

Gelin dostlar hep birtikte durup söyleyelim, 

Zikir bizi aydınlığa çeker imiş, 

Zikri ile devâm eden âşıkların, 

Niyâzları günden güne artar imiş. 

Kim ki söylese Hakk zikrini bağrı yanıp, 

Göz yaşını yağmur eyleyip rengi solup, 

Öz yakasını yanıldım diye özü tutup, 

Öyle âşık sır şarâbını tadar imiş. 

Bu yolun lezzetini bilmeyenler, 

Öz yakasını tutup tevbe etmeyenler, 

Dünyalığına mağrûr olup yürüyenler, 

Hayvândır, belki ondan beter imiş. 

224

عشق سوداسي کيمکا توشسه خانه ويران 

کيچه کوندوز ديدار تيالب يورار حريان 

عشق يوليده کوزي ياشليغ بغري بريان 

شيدا بولوب اوزين ايزالب يورار ايرميش 

ايا دوستالر قبساب كيلدي قرانغولوق 

اميدمي بار اول ايزمي دين هم ياروغلوق 

طريقت ين بازاري دور هم قوروغلوق 

نيازليق قول کرييب سودا ايتار ايرميش 

قول خواجه امحد عربت آلغيل صد هزاردين 

نيازسيزالر هبره آملاس اول بازاردين 

فاضل⁪ليق ده قروغ قالور اول نظردين 

نادان عمرين پوچك پل غه ساتار ايرميش 

Aşk sevdâsı kime düşse evi vîrân, 

Gece-gündüz cemâl isteyip yürür hayrân, 

Aşk yolunda gözü yaşlı bağrı yanık, 

Tutkun olup özünü arayıp yürür imiş. 

Ey dostlar kabsab geldi karanlık, 

Ümîdim var o Rabb’imden hem aydınlık, 

Târikatın pazarıdır hem kuruluk, 

Niyâzlı kul girip sevdâ eder imiş. 

Kul Hoca Ahmed ibret al sed hezârdan, 

Niyâzsızlar nasîp almaz o pazardan, 

Fazıllıkda uzak kalır o nazardan, 

Câhil ömrünü değersiz pûla satar imiş. 


كيلينك ييغلينك ذاکر قول⁪الر ذکر ايتالوك 

ذاكرالرين خدا بيشك سويار ايرميش 

عشق سيزالرين امياين يوق اي يارانالر 

دوزخ ايچره تينماي دامي کويار ايرميش 

حمبت ليك عاشق الرين خدا سويدي 

آنينك اوچون دنيا عقبني طالق قويدي 

جاندين کيچيب ياشني ساچيب عاشق بولدي 

روز حمشر ديداريين کورار ايرميش 

108. Hikmet 

Gelin toplanın zâkir kullar, zikr söyleyelim; 

Zâkirleri Allah şüphesiz sever imiş. 

Aşksızların imânı yok ey arkadaşlar; 

Cehennem içinde dinmeden devamlı yanar imiş. 

Muhabbetli âşıkları Allah sevdi; 

Onun için dünyâ derdini boşadı 

Cândan geçip, yaşını saçıp âşık oldu; 

Mahşer günü cemâlini görür imiş. 

225

عاشق الرين چني دوستيغه جاين قربان 

شوقي بريالن آين ايزالب قيلور افغان 

عشق سوداسي باشقه توشسه خانه ويران 

شيدا بولوب آين ايزالب يورار ايرميش 

عاشق بولسنك كيچه کوندوز تينماي ييغال 

پري مغان خذمت غه بيلينك باغال 

کويوب پيشيب دردي بريله کوکسنك داغال 

داغده كيتكان وصاليين کورار ايرميش 

حقين سويکان عاشق الري تابت مراد 

يالغان عاشق بولوب يورمه تانکال اويات 

قيليچ دين تيز قيل کفروكين آيت صراط 

يالغان دعوي قيلغان اومتاي قاالر ايرميش 

عاشق بولسنك يالغان دعوي قيلمه زهنار 

يالغان دعوي قيلغانالردين خدا بيزار 

قهار ايکام قهر ايالسه آيت قهّار 

قيامت کون يوزي قرا قوبار ايرميش 

عاشق الري كيچه ييغالب سحر قوبار 

سر شرابني ايچكان عاشق سرين ياپار 

هر کيم سوكسه بلكه تبسه قولني اوپار 

آنداغ ايرانالر فيض فتوح آالر ايرميش 

حمبت دين خرب آلغان جان ين بيلماس 

باشني کيتسه تاياري يوق جان ين بيلماس 

عشق كالمي ذوق طعامي نان ين بيلماس 

هو هو تيو ذکرين ايتيب يورار ايرميش 

Âşıkların gerçek dostuna cânı kurbân; 

Şevki ile onu arayıp eyler feryâd 

Aşk sevdâsı başa düşse evi vîrân 

Tutkun olup, onu arayıp yürür imiş. 

Âşîk olsan, gece gündüz dinmeden ağla; 

Pîr-i Kâmil hizmetine belini bağla; 

Yanıp pişip derdi ile göğsünü dağla; 

Dağda giden visalini görür imiş. 

Hakk’ı seven âşıkları buldu murâd; 

Sahte âşık olup yürüme, sabâha ayıp 

Kılıçtan keskin kıl köprünün adı Sırât; 

Yalan dâvâ eyleyen geçemeyip kalır imiş. 

Âşîk olsan, yalan dâvâ eyleme sakın 

Yalan dâvâ eyleyenlerden Allah bîzâr 

Kahhâr Melik’im kahr eylese, adı Kahhâr; 

Kıyâmet günü yüzü kara kalkar imiş. 

Âşıkları gece ağlayıp seherde kalkar 

Sır şarâbını içen âşık sırrı örter; 

Her kim söğse, belki tepse, elini öper 

Öyle erenler feyiz-fetih alır imiş. 

Muhabbetten haber alan cânı bilmez; 

Başı gitse, yâri olmadıkça cânı bilmez; 

Aşk kelâmı, zevk yemeği, ekmeği bilmez; 

“Hû” ”Hû” diye zikrini söyleyip yürür imiş. 

226

عاشق الرين كوزي كريان بغري بريان 

پرواسي يوق ناموسي يوق يورار عريان 

ايل كوزيكا تفراق دين كم سري پنهان 

جاين بريله يادين ايتيب يورار ايرميش 

توغري يورکان عاشق الردين خدا راضي 

عاشق ايشي آسان امياس قيلمه بازي 

يالغانچي الر عاشق مني دير هللا قاضي 

اميانيين پوچك پل غه ساتار ايرميش 

عاشق⁪ليق ين آسان ايشي باش بريمك ليك 

منصور صفت اوزدين کيچب جان بريمك ليك 

موتوا قبل ان متوتوا خاك بوملك ليك 

عاشق الري اوملاس بورون اوالر ايرميش 

سودا قيلسنک آخرت ين سوداسيين 

باشقه آمله بو دنياين غوغاسيين 

عمل قيلغيل جنت آلكيل ماسواسيين 

جنت آلغان ديداريين کورار ايرميش 

قول خواجه امحد عاشق بولسانك جاندينكيچكيل 

آندين سونكره شوق شرابني تويا ايچکيل 

کناهنكين سبك قيليب مونده اوچكيل 

عاشق الري اومجاخ ايچره اوچار ايرميش 

Âşıkların gözü yaşlı, bağrı yanık; 

Çekinmesi yok, utanması yok, yürür çıplak 

Halk gözünde topraktan değersiz, sırrı gizli 

Cânı ile zikrini söyleyip yürür imiş. 

Doğru yürüyen âşıklardan Allah râzı; 

Âşîk işi kolay değil; eyleme heves, 

Yalancılar âşıkım der, Allah hâkim, 

İmânını değersiz pûla satar imiş. 

Âşıklığın kolay işi, baş verme, 

Mansûr gibi kendinden geçip Cân verme, 

“Mûtû kalbe ente mûtû” toprak olma, 

Âşıkları ölmeden önce ölür imiş. 

Sevdâ eylesen âhiretin sevdâsını, 

Başa alma dünyânın kavgâsını, 

Amel eyle cennet al mâsivâsını, 

Cennet alan cemâlini görür imiş. 

Kul Hoca Ahmed âşık olsan, cândan geç, 

Ondan sonra şevk şarâbını doyasıya iç, 

Günâhını hafîf eyleyip burada uç, 

Âşıkları cennet içinde uçar imiş. 

227


طريقت کا شريعت سيز کريكانالرين 

شيطان کيليب امياين ين آلور ايرميش 

اوشبو يولين پريسيز دعوي قيلكانالرين 

سرسان بولوب ارا يولده قالور ايرميش 

طريقت کا سياست ليغ مرشد کرياك 

اول مرشدکا اعتقادليغ مريد کرياك 

خذمت قيليب پري رضاسني تاپماق کرياك 

مونداغ عاشق حق دين اولوش آالر ايرميش 

پري رضاسي حق رضاسي بولور دوستالر 

حق تعايل رمحتيندين آلور دوستالر 

رياضت ده سر سوزيدين بيلور دوستالر 

آنداغ قول⁪الر حقّه ياووق بولور ايرميش 

اوشبو يولغه اي برادر پريسيز کريمه 

حق ياديدين حلظه غافل بولوب يورمه 

ماسواکا عاقل ايرسنك كونكل بريمه 

شيطان لعني اوز يوليغه سالور ايرميش 

ايا دوستالر هيچ بيلمادمي مني يولوم ين 

سعادت غه باغالمدمي مني بيليم ين 

ماسوادين هيچ ييغمادمي مني تيليم ين 

نادان ليقيم ميين رسوا قيلور ايرميش 

شريعت⁪ين طريقت⁪ين بيالي ديسنك 

طريقت⁪ين حقيقت كا اوالي ديسنك 

بو دريادين در و گوهر آالي ديسنك 

جان دين کيچکان خاص الري آلور ايرميش 

109. Hikmet 

Tarikate şeriatsiz girenlerin, 

Şeytân gelip imânını alır imiş. 

İşbu yolu Pîrsiz iddia eyleyenleri, 

Şaşkın olup ara yolda kalır imiş. 

Tarikate siyâsetli mürşid gerek; 

O mürşide itikâtli mürîd gerek; 

Hizmet kılıp Pîr rızâsını bulmak gerek; 

Böyle âşık Hakk’tan pay alır imiş. 

Pîr rızâsı Hakk rızâsı olur dostlar; 

Hakk Taâlâ rahmetinden alır dostlar; 

Riyâzette sır sözünden bilir dostlar; 

Öyle kullar Hakk’a yakın olur imiş. 

İşbu yola ey kardeş Pîrsiz girme; 

Hak yâdından bir an gâfil olup yürüme; 

Mâsivâya -akıllı isen-, gönül verme; 

Lânetli şeytân kendi yoluna salar imiş. 

Ey dostlar, hiç bilmedim ben yolumu; 

Saâdete bağlamadım ben belimi; 

Mâsivâdan hiç çekmedim ben dilimi; 

Câhilliğim beni rezil eyler imiş. 

Şeriati, tarikati bileyim desen, 

Tarikati hakikate ulayım desen, 

Bu dünyadan inci ve cevher alayım desen, 

Cândan geçen seçkinleri alır imiş. 

228

عاشق قول⁪الر کيچه کوندوز هرکيز تينماس 

بري ساعت حق ياديدين غافل قومياس 

انداغ قول ين سبحان ايكام ضايع قومياس 

دعا قيلسه اجابت⁪ليغ بولور ايرميش 

وآه دريغا كيچت عمروم غفلت بيالن 

سني کيچورکيل کناه⁪الرمي رمحت بيالن 

قول خواجه امحد سنكا ياندي حسرت بيالن 

اوز اوزيغه اوزي يانيب کويار ايرميش 

Âşîk kullar gece gündüz aslâ dinmez; 

Bir sâati Hak yâdından gâfil olmaz; 

Öyle kulu Sübhân Melik’im ziyânda bırakmaz 

Duâ eylese, icâbetli olur imiş. 

Vah ne yazık, geçti ömrüm gaflet ile 

Sen bağışla günâhlarımı rahmet ile 

Kul Hoca Ahmed sana yandı hasret ile 

Kendi kendisine kendisi yanıp yakılır imiş. 


قدرت بريالن فرمان قيلدي موليم بيزکا 

يريده کوکده جانليق ملوق قاملاس ايرميش 

قابض قيلدي عزرائيلين عامل اوزره 

عزيز جان ين آملاغونچه قومياس ايرميش 

ياشيم ميين ياش بولور ديب ايتور ايردمي 

هر نه حاصل بولسه آز ديب ايتور ايردمي 

تورلوک تورلوک دعوي اشالر قيلور ايردمي 

اميدي بيلدمي مني ايتکان ديک بوملاس ايريش 

دنيا ميين ملکوم ديکان سلطانالرغه 

عامل مالني سانسيز ييغيب آلغانالرغه 

عيش عشرت بريله مشغول بولغانالرغه 

اولوم کيلسه بريي وفا قيلسام ايرميش 

110. Hikmet 

Kudret ile fermân eyledi Mevlâ’m bize, 

Yerde gökte cânlı mahlûk kalmaz imiş. 

Cân alıcı eyledi Azrâil’i âlem üzerinde, 

Azîz cânı almadıkça koymaz imiş. 

Yaşım benim küçük olur deyip söyler idim; 

Her ne hâsıl olsa, az deyip söyler idim; 

Türlü türlü davâ işleri eyler idim; 

Şimdi bildim, benim dediğim gibi olmaz imiş. 

Dünyâ benim mülküm diyen sultânlara, 

Âlem mâlını sayısız yığıp alanlara, 

Yeme ve içme ile meşgûl olanlara, 

Ölüm gelse, biri vefâ eylemez imiş. 

229

مغرور بوملانک اي دوستالرمي عشرت ايتيب 

کيچه کوندوز يالغان ايتيب بيخود ياتيب 

جان آلغوچي کيلور ايرميش بري کون ييتيب 

مونداغ يريده غافل يورسه بوملاس ايرميش 

قول خواجه امحد اوالرينکين بيال کورکيل 

آخرتين يراغيين قيال کورکيل 

بارورمني ديب يول باشنده يورا کورکيل 

ملک املوت کيلسه فرصت قومياس ايرميش 

Mağrûr olmayın, ey dostlarım, eğlenip 

Gece gündüz yalan söyleyip, boşuna yatıp; 

Cân alıcı gelir imiş bir gün yetip; 

Böyle yerde gâfil yürüse olmaz imiş. 

Kul Hoca Ahmed, öleceğini bile gör, 

Âhiretin hazırlığını kıla gör, 

Varırım deyip yol başında yürüye gör, 

“Ölüm meleği” gelse, fırsat bırakmaz imiş. 


کل من عليها فان آيتنده 

بري خدادين اوزکا ملوق اوالر ايرميش 

اسرافيل صورين آليب هورکاننده 

کوردين ينه تريکوزوبان قويار ايرميش 

ايليك مينك ييل باشنده تورکاننده 

آندين کني عرصاتکا سورگاننده 

يالنك باش و يالنك اياغ يورکاننده 

آدم اوغلي بيهوش ينكليغ بوالر ايرميش 

اوّل حساب ايالکاي طهارت دين 

ايکنچي حساب ايالر منازينكدين 

اوچونچي حساب ايالر حالل حرامينك دين 

مني مني ديكان حريان بولوب قاالر ايرميش 

112. Hikmet 

“Külli men aleyha fan” âyetinde, 

Bir Allah’dan başka mahlûk ölür imiş, 

İsrâfil Sűr’u alıp üflediğinde, 

Kabirden yeni deri giydirilerek kopar imiş. 

Elli bin yıl kâbir başında durduğunda, 

Ondan sonra Arasât’a sürdüğünde, 

Yalın baş ve çıplak ayak yürüdüğünde, 

Âdem oğlu deli gibi olur imiş. 

Önce hesâp eyleyince tahâretden, 

İkinci hesâp eyler namâzından, 

Üçüncü hesâp eyler helâl-haramından, 

“Ben-ben” diyen şaşkın olup kalır imiş 

230

حساب ايالب يوروتكايالر حمشر ساري 

خاليق الر قدم اورکاي ناچار باري 

معاينه انده کورکاي دوزخ ناري 

االمان ديب اورکوشوبان تورار ايرميش 

مجله امّت يوز يكرمه مينك صف بولغايالر 

اطرافيدين فرشته الر صف توزكايالر 

اَين املفر نداسيين ييتکورکايالر 

قاچب قوتولوب بوملاس ديبان ايتار ايرميش 

اول وقتده ندا کيلکاي وامتازوا اليوم 

اوشل كونده دستكري بولغاي مناز صوم 

عقل هوشينك کيتب انده قاملكاي فهم 

تيل الل بولوب سوزال ياملاي قاالر ايرميش 

بارچه خلقالر آدم اتا سري بارکاي 

اي اتاميز اميدي بيزين قولالنك ديكاي 

نافرمانليغ ميندين اويت فرزند ديكاي 

ابراهيم كا بارالوك ديب ايتار ايرميش 

ابراهيم كا باريب ايتكاي آدم اتا 

شفاعت قيل بوالرين سني باريب حاال 

اول هم ايتور سيزده نو قرب آدم اتا 

موسي سري بارالوك ديب ايتار ايرميش 

موسي ديكاي ربّ‏ ارين ديدمي اولكون 

خجالت دين چقانيم يوق تا اوشبو کون 

بارالوك حممدكا بولوب واژکون 

بارچه الري حضرت ساري بارار ايرميش 

Hesâbı yapıp yürütünce mahşere doğru, 

Ahâli adım atınca çâresiz hepsi, 

Apaçık orada görünce cehennem ateşini, 

“Amân” diye çığrışarak durur imiş. 

Bütün ümmet yüz yirmi bin saf olunca, 

Etrafında melekler saf tufunca, 

“Eyne’l-mefer?” nidâsını ulaştırınca, 

Kaçıp kurtulmak olmaz deyip söyler imiş. 

O vakitde çağrı gelince “Vemtazül-yevm”, 

O günde korunak olunca namâz-oruç, 

Aklın ve şuûrun gidip orada kalmayınca idrâk, 

Dil suskun olup konûşamadan kalır imiş. 

Bütün halklar Âdem Ata’ya doğru ardınca gidince, 

“Ey babamız şimdi bizi kolla” deyince, 

“Ruhsat yok, benden geçti evlat” deyince, 

“İbrâhim’e gidelim”deyip söyler imiş. 

İbrâhim’e gidip söyleyince Âdem Ata, 

“Şefâat eyle bunlara sen hepsi hatâ” 

O da der “Sizden yakın Âdem Ata” 

“Mûsâ tarafına gidelim”deyip söyler imiş. 

Mûsâ deyince “-Rabbi erini-” dedim o gün, 

Âcizlikten çıktığım yoktur işte bugün, 

Gidelim Muhammed’e olup mahzûn” 

Hepsi Hazret’e doğru gider imiş. 

231

موسي ديكاي يا حممد اورغيل قدم 

امت الرينك دوزخ ايچره بولدي عدم 

حممد هم ابا قيليب توركاي اولدم 

موسي قومياي ايكاوالري بارار ايرميش 

تاجني آليب كيسو ساليب عرش آستنده 

نعره تارتيب ييغالب تورکاي او شل كونده 

يا قادرا يا غفورا ديكاننده 

يا حبيبيم باش کوتار ديب ايتار ايرميش 

آليب كيلكيل امتينكين دركامهغه 

باغشاليني بارچه سيين مني سزالرغه 

داخل قيالي مجله سيين جنتيم غه 

مونداغ ديبان حقدين ندا کيالر ايرميش 

زاهد عابد خاص قول الردين علماين 

آليب کيلکاي درکاهي غه اوشبو الرين 

تنكرمي ايغاي يا حممد عاصي قاين 

عاصي اليق امياس ديبان ايتار ايرميش 

عاصي جايف اليق ديکان رمحتيم کا 

داخل ايتاي مني اوالرين جنتيم کا 

کناه الرين باغشاليني بارين سينکا 

رسول خرم بولوب يوکوروب کيالر ايرميش 

موسي بريالن رسول هللا يوروب كيلکاي 

عاصي جايف امت الرمي يورونك ديکاي 

کناه الرينك عفو ايالبدي قادر حي 

هبشت ايچره آلدين ساليب کرار ايرميش 

Mûsâ deyince “Yâ Muhammed ayak bas, 

Ümmetlerin cehennem içinde yok oldu” 

Muhammed’de ibâ eyleyip durunca o an, 

Mûsâ bırakmayınca birlikte varır imiş. 

Tâcını alıp kısıp koyup arş altında, 

Feryâd edip ağlayıp durunca işte o günde, 

“Ya Kâdir, Yâ Gafûr” dediğinde, 

“Ya Habibim başını kaldır”deyip söylerimiş. 

Alıp gel ümmetini dergâhıma, 

Bağışlayım hepsini ben sizlere, 

Dâhil eyleyim hepsini cennetime 

Böyle diyerek Hakk’tan nidâ gelir imiş. 

Zâhid, âbid, hâs kullardan, âlimleri, 

Alıp gelince dergâhına işte bunları, 

Rabbim der ki “Ya Muhammed âsîler hani?” 

“Âsî lâyık değil” deyip söyler imiş. 

Âsî-câfî lâyık” deyince “rahmetime” 

Yine der “Dâhil edeyim ben onları cennetime, 

Günâhlarını bağışlayım hepsini sana” 

Rasûl memnun olup gelîr imiş. 

Mûsâ ile Rasûlullah yürüyüp gelince, 

“Âsî-câfî ümmetlerim! Yürüyün” deyince, 

“Günahlarınızı affeyledi Kâdir, Hayy” 

Cennet içine önden gelip girer imiş. 

232

قول خواجه امحد قيامت دين ايدي موين 

حكمت قيليب خاليقه يايدي موين 

اولوغ اولوغ کتابالريدين ايدي مدين 

اوقوغاندين دعا طمع قيالر ايرميش 

Kul Hoca Ahmed kıyâmetten söyledi bunu, 

Hikmet eyleyip ahâlîye yaydı bunu, 

Ulu ulu kitaplardan söyledi bunu, 

Okuyandan duâ talep eder imiş. 


ال اله اال هللا ديكان قول ين آغزيدين 

بري ياشل قوش بولوبان اوچار ايرميش 

قناتالري توقوغلوق در ياقوت دين 

پرواز قيليب عرشدين عرشکا اوچار ايرميش 

اول قوشقه قدرت بريالن مينك تيل بريکاي 

بارچه تيلده اوشال قولين حقدين قولكاي 

رباين غه چنكايل ين اوروب يولغاي 

توين کوين يارلقه ديب ايتار ايرميش 

ايا دوستالر اوشال قوشين عياين⁪ين 

مني ايتاين سيز تينكالنكيز بياين⁪ين 

کوب نادانالر بيلماس اول قوش پاياين⁪ين 

قولونك توتوب هبشت ايچره کرار ايرميش 

اول قوش ايتور هركيز تينمام مني بري زمان 

تا بريمسه قادر منكا داراالمان 

هيچ قاملاكاي بو کونكلده ذرّه كمان 

آندين سونكره قرار تاپيب قونار ايرميش 

113. Hikmet 

“Lâ ilâhe illâllah” diyen kulun ağzından, 

Bir yeşil kuş olarak uçar imiş, 

Kanatları dokunmuş inci yakutdan, 

Kanatlanıp arştan arşa uçar imiş. 

O kuşa kudret ile bin dil verince, 

Bütün dillerde o kulu Hakk’dan isteyince, 

Rabbânî çengelini vurup yolunca, 

Gece-gündüz âffeyle” deyip söyler imiş. 

Ey dostlar o kuşun gerçeğini, 

Ben söyleyim siz dinleyin beyânını, 

Çok câhiller bilmez o kuşun değerini, 

Elini tutup cennet içine girer imiş. 

O kuş der aslâ dinmeden ben bir zamân, 

Tâ vermese Kâdir bana emniyet yurdu, 

Hiç kalmayınca bu gönülde zerre şüphe, 

Ondan sonra karar bulup konar imiş. 

233

روزه توتوب مناز اوقوب توبه قيلغان 

سحر توروب هللا تيو قولّوق قيلغان 

مشايخ⁪الر خذمت⁪ين متام قيلغان 

آنداغ قول⁪الر حق ديدارين کورار ايرميش 

بو يسوي مسكني امحد حريان قاليب 

ال اله اال هللا⁪ين تيل كا آليب 

حق ذکري⁪ين جان دل غه واصل قيليب 

اوچ قوشيين المكانده كورار ايرميش 

Oruç tutup namâz kılıp tevbe eyleyen, 

Seherlerde kalkıp Allah diye kulluk eyleyen, 

Şeyhlerin hizmetini tamâm eyleyen, 

Öyle kullar Hakk cemâlini görür imiş. 

Bu Yesevî Miskîn Ahmed hayrân kalıp, 

“Lâ İlâhe illallah”ı dile alıp, 

Hakk zikrini cân ve gönlüne Vâsıl eyleyip, 

Uç kuşu mekânsızlıkta görür imiş. 


هللا يادي نورين کيمکا عطا قيلسه 

نفس هوا من من⁪ليک دين قالور ايرميش 

بنده اکر ذاکر بولوب هللا ديسه 

تومتيش کونکل زنکارين آچار ايرميش 

فاذکروين اَذکُرکم ايشتيب ندا 

ذکرين ايتيب امرين توتوب مشاهدا 

کرييب گورکا تارتيب تورلوک جماهدا 

عاشق جانالر سر شرابني ايچار ايرميش 

عاشق الرغه بولوب حق نينک عنايت 

باطن ايچره آچلور کشف کرامت 

دل الريغه ساچيب هر دم حق رمحت 

فنا بولوب ماسوادين کيچار ايرميش 

114. Hikmet 

Allah yâdı nûrunu kime armağan eylese, 

Nefs, hevâ, ben-benlikten kalır imiş, 

Kul eğer zâkir olup Allah dese, 

Tutmuş gönül pasını giderir imiş. 

“Fezkürûnî ezkürkum”işitip nidâ, 

Zikrini söyleyip emrini tutup müşâhede, 

Girip kabre çekip türlü mücâhede, 

Âşîk cânlar sır şarâbını içer imiş. 

Aşıklara olup Hakkın inâyeti, 

Bâtın içinde açılır keşif ve kerameti, 

Dillerine saçıp her an Hakk rahmeti, 

Fânî olup mâsivâdan geçer imiş. 

234

کشف االسرار بولوب باطن کوزي آچيب 

حق عاشقي بو دنياين تاشالب قاچيب 

نفس هوا کوزين اويوب رسن کيسيب 

زايل بولوب شيطان آندين قاچار ايرميش 

بيلکيل اميدي قول خواجه امحد عشقدين انکالب 

جاندين کيچيب اوشبو يولغه کونکل باغالب 

دريغ عمروم ضايع اويت يتو ييغالب 

ندامت نينک هواسيدين اوچار ايرميش 

Sırları keşfeder olup bâtın gözünü açıp, 

Hakk âşıkı bu dünyâyı terkedip kaçıp, 

Nefs-hevâ gözünü oyup boynunu kesip, 

Mahvolup şeytân ondan kaçar imiş. 

Bildi şimdi Kul Hoca Ahmed aşkdan anlayıp, 

Cândan geçip bu yola gönül bağlayıp, 

Eyvâh ömrüm zâyi oldu diye ağlayıp, 

Pişmanlığın acısından uçar imiş. 


عارف عاشق شوقي برله قيامت كون 

خدايي غه حبث و جواب قيلور ايرميش 

بو عاملده تارتقان جور و جفاالرين 

کوکسني ياروب حق قاشيغه ساالر ايرميش 

بو عاملده قيلدينك ميين خلق غه رسوا 

ديدارمي ين کورساتاي ديب قيلدينك شيدا 

عامل خلقني دمشن قيليب سالدينك غوغا 

خداي غه باريب عرضه بوالر ايرميش 

ديدارمي ين آرزو قيلسنك كيچه يامته 

بو دنيانينك طعمه سيدين ذرّه تامته 

حالدين سورسه نادانالركا سرين سامته 

مونداغ ايرالر فيض فتوح آالر ايرميش 

115. Hikmet 

Ârif âşık şevki ile kıyâmet günü, 

Allah’a konûşup cevâp verir imiş, 

Bu Âlemde çektiği cefâ ve eziyetleri, 

Göğsünü yarıp Hakk karşısına koyar imiş. 

Bu âlemde eyledin beni halka rüsvâ, 

Cemâlimi göstereyim deyip eyledin tutkun, 

Âlem halkını düşman eyleyip saldın kavgâ, 

Allah’a gidip arzeder olur imiş. 

Cemâlimi arzû edersen gece yatma, 

Bu dünyânın lokmasından zerre tatma, 

Hâlden sorsa câhillere sırrı satma, 

Böyle erler feyz ve fetih alır imiş. 

235

ديدارمي ين طلب قيلسنك عرشقه باققيل 

عرش اوستيده آهنك بريله اوتالر ياققيل 

امت بولسنك حممدغه قپوق قاققيل 

سبحان ايكام چني عاشق ين سينار ايرميش 

ايشيتيب عاشق رقص و مساع اورغاي 

ييت کوکدين ماليك الر ييغليب کيلکاي 

عرش کرسي لوح قلم داد ايالکاي 

يري تيربانيب حقّه زاري قيالر ايرميش 

اي يري و کوك عاشق الردين حذر قيلينك 

اوتلوغ آهي چيقار بولسه حاضر بولينك 

کوك کا باقيب نعره تارتسه قورقوب تورينك 

بري آه اورسه عامل يكسان بوالر ايرميش 

چني عاشق الر ضعيف بولوب سالم قيلكاي 

قدرت بيالن پرده ايچره عليك آلغاي 

ديدار اوچون كويكان الرمي كيل كيل ديكاي 

لطفني کوروب چني عاشق الر تيالر ايرميش 

صفّاً‏ صفّاً‏ عاشق الركا ندا كيلکاي 

يوز يكرمي مينك عاشق تيكني صفي بولكاي 

جنت كري ديب اهليم دين ندا كيلكاي 

جنّت كريماي ديداريين كورار ايرميش 

ندا كيلكاي ماليك كا زجنر سالكيل 

زجنر ساليب حمشرکاه ده آليب يوركيل 

ديدار اوچون کويكان الرمي معلوم قيلكيل 

عاشق الري بيخود بولوب يورار ايرميش 

Cemâlimi talep edersen arşa bak, 

Arş üstünde ahın ile ateşler yak, 

Ümmet olsan Muhammed’in kapısını çal, 

Sübhân Melik’im gerçek âşıkları sınar imiş. 

İşitince âşık raks ve semâ edince, 

Yedi gökten melekler yığılıp gelince, 

Arş, Kürsi, Levh-i Mahfûz, kalem feryâd eyleyince, 

Yer hareketlenip Hakk’a ağlar imiş. 

Ey yer ve gök Âşıklardan çekinin, 

Ateşli âhı çıkar olsa hâzır olun, 

Göğe bakıp feryâd etse korkup durun, 

Bir “âh” çekse âlem yerle bir olur imiş. 

Gerçek âşıklar zayıf olup selâm edince, 

Kudret ile perde ötesine onları alınca, 

Cemâl için yananlarım “gel-gel” deyince, 

Lütfun görüp gerçek âşıklar diler imiş. 

Saf saf dizilen âşıklara nidâ gelince, 

Yüz yirmi bin âşık tek saf olunca, 

“Cennetime gir” deyip Allah’ımdan nidâ gelince, 

Cennete girmeden cemâlini görür imiş. 

Nidâ gelince meleklere zincir vur, 

Zincir vurup mahşer yerine alıp yürü, 

Cemâl için yananlarımı belli eyle, 

Âşıkları kendinden geçip yürür imiş. 

236

ايتكان الرين قيلغان عاشق ديدار كوركاي 

واصل بولوب حمشر آرا دوران سوركاي 

افغاين دين ييت دوزخ اورتاب يانغاي 

ملك کيليب آنکا تعظيم قيالر ايرميش 

عاشق الرين هيبت دين مالك قاچغاي 

قورقوب باريب دوزخ ايچره اوتالر ساچقاي 

وهم بريله زهر زقوم تويا ايچكاي 

قدريت غه حريان بولوب قاالر ايرميش 

ملک الردين عاشقي کوب اي يب خرب 

بري آه اورسه عامل بولور زير و زبر 

زاهد عابد سالک الرين عشق برت 

عشق سيز آدم وهللا يولده قاالر ايرميش 

قول خواجه امحد ديدار ايزالب گدا بولکيل 

کيچکيل اهل عيالنکدين جدا بولکيل 

هللا حقي بوالر دمشن سوا بولکيل 

جدا بولغان ديداريين کورار ايرميش 

Dediklerini yapınca âşık cemâl görünce, 

Vâsıl olup mahşerde devrân sürünce, 

Feryâdından yedi cehennem karışıp yanınca, 

Melek gelip ona saygı gösterir imiş. 

Âşıkların heybetinden melek kaçınca, 

Korkup gidip cehennem içine ateşler saçınca, 

Vehim ile zakkum zehrini doyasıya içince, 

Kudretine hayrân olup kalır imiş. 

Meleklerinden aşığı çok ey habersiz, 

Bir “ahh” eylese âlem olur altın ve mücevher, 

Zâhid, âbid, sâliklerin âşkı beter, 

Aşksız Âdem vallahi yolda kalır imiş, 

Kul Hoca Ahmed cemâl arayıp fakîr ol, 

Geç çoluk-çocuğundan ayrı kal, 

Allah hakkı bunlar düşman, uzak ol, 

Ayrı kalan cemâlini görür imiş. 


هر كشى كورسه مجالنك دنيا ايشني برباد ايتار 

كيچه كوندوز تنه بيلماس خدايىن ياد ايتار 

كيم آننك كوينده بولسه حق آننك كونكلنده دور 

هر سارى بارسه اوشال يارى بيالن پرواز ايتار 

116. Hikmet 

Her kişi görse cemâlin dünyâ işini berbât, 

Gece-gündüz dinebilmeden Allah’ını yâd eder. 

Kim O’nun yolunda olsa Hakk onun gönlündedir, 

Her nereye gitse o yârı ile kanatlanır, 

237

كاشكى مني دامي سنك يادنك بيالن بولغاى ايدمي 

باقشنك يوز مينك ميننكداك بنده ىن آزاد ايتار 

معرفت ميداىن ايچره بو كونكلىن شاد ايتيب 

دنياسني ترك ايلكانالر حق بيالن سودا ايتار 

عارف اول دور بولسه عاشق حلقه ده جوالن ايتيب 

استعانتىن تيالب اول پريىن قالقان ايتار 

خوش عجايب و غرايب بو خدانينك ايشالرى 

بريسني کويا قيلوبن بريسني کنک کر ايتار 

كورکيل اوشبو دنيا ايچون كوب جفاالر ايلسانك 

آخرى هيچ اوشبو دنيا يري بيالن يكسان ايتار 

كيچه كوندوز آرزو قيلسانك آنينك ديداريىن 

صاف قيلغيل بو كونكلىن بري کوىن دربار ايتار 

اى قول امحد سني يوروب غمكنيكونكلىن اوالغيل 

اهل دل بولغان کشی غمكني كونكلىن شاد ايتار 

Keşke ben dâimâ senin yâdın ile olsaydım, 

Bakışın yüzbin benim gibi kulunu azad eder. 

Marifet meydânı içinde bu gönlünü şâd edip, 

Dünyasını terk eyleyenler Hakk ile sevdâ eder. 

Ârif odur olsa âşık halkada yer alarak, 

Yardımını dileyip o mürşidi kalkan eder. 

Ne hoş, ilginç, garîbtir Hakk’ın işleri, 

Birisini konûşkan eyleyip birisini dili tutulmuş eder. 

Gör bu dünyâ için çok cefâlar eylesen, 

Sonu hiç; bu dünyâ yer ile yeksân eder, 

Gece-gündüz arzû eylesen O’nun cemâlini, 

Saf eyle bu gönlünü birgün maksada erdirir. 

Ey Kul Ahmed sen yürüyüp gamlı gönülü avla, 

Gönül ehli olan kişi gamlı gönülü şâd eder. 

117 حکمت 

مالمت⁪غه مخر ايچکان ديداريغه باتيا 

پري قوليدين مي ايچکان انواريغه باتيا 

آقمان بيالن قارامان کوب کوروب ايدي دوران 

مهت قيليب اتاغه ايت صورتليک بولديا 

117. Hikmet 

Melâmet şarâbından içen cemâline battı ya, 

Mürşid elinden mey içen nurlarına battı ya. 

Ak yüzlü ile kara yüzlü çok görmüştü devrân, 

Himmet eyleyip ataya köpek görünümlü oldu ya. 

238

ابراهيم⁪غه شک قيلغان اوت ياقيب گل آچيلغان 

اينامنسنک کيليب باق کوروب بيليب ايديا 

شيطان يوليغه کريکان امحدکا تاشالر آتغان 

حتت الثري تکنده دمدار بولوب ياتديا 

اولياغه ييتکانالر دنيا سيدين اوتکانالر 

اخالص ليق قول خلق ايچره مراديغه ييتديا 

قول خواجه امحد اوزينک بيلکناهنکين حاضر قيل 

غفلت بيالن يامتاغيل شيطان ميندين قاچديا 

İbrâhim’den şüphe eden ateş yakınca gül açılan, 

İnanmazsan gelip bak görüp bilip dedi ya. 

Şeytân yoluna giren; Ahmed’e taşlar atan, 

Toprağın altında tek başına yalnız olup yattı ya. 

Evliyâya yetişenler dünyasından geçenler, 

İhlâslı kul halk içinde murâdına yetti ya. 

Kul Hoca Ahmed özünü bil günâhını hâzır kıl, 

Gaflet ile yatma şeytân benden kaçtı ya. 

118 حکمت 

حاجت ايرماس عشق درديغه دوا سورمق 

ويران ايتيب کيتکان ايرميش دواسي يوق 

جانينك قيناب ياشينك آقيب هوشينك کيتيب 

عشق درديدين دوستالر قاتيغ بالسي يوق 

هر کيم کويار جانغه آالر عشق ين اوتني 

جاين کويسه اعضاسيدين چيقار توتون 

بغري اين صد پاره دور يوقتور بوتون 

خلق غه ظاهر کورونوب تورکان يراسي يوق 

جاندين کيچماي تامباس هرکيم جانانه ين 

کوروب مهت قيلماق كرياك پروانه ين 

کوروب بيليب اوتقه اوردي اوز جاين ين 

سود و زيان بريله هرکيز پرواسي يوق 

118. Hikmet 

Gerekli değil Aşk derdine devâ sormak, 

Virân edip gidenimiş devâsı yok, 

Cânını incitip yaşın akıp aklın gidip, 

Aşk derdinden dostlar acı belâsı yok. 

Her kim yanar câna alır aşkın ateşini, 

Cânı yansa uzuvlarından çıkar duman, 

Bağrı onun paramparçadır yoktur bütün, 

Halka zahiren görünüp duran yarası yok. 

Cândan geçmeyince bulmaz her kim cânanını, 

Görüp himmet eylemek gerek pervâneyi, 

Görüp bilip ateşe vurdu öz Cânını, 

Kâr-zarar ile aslâ çekincesi yok. 

239

انچه يوردونك انچه توردونك اي بيخرب 

نفس شيطان ايشالريدين قيلغيل حذر 

بيزدين بورون تيليم كاروان قيلغان سفر 

ايتا کيتكان بو دنيانينك وفاسي يوق 

ايتيب اوتکان ايرانالردين يول ين سورکيل 

سحرالرده اوره قوبوب چار ضرب اورغيل 

هو صحبتني قورغان يريکا اوزونك اوركيل 

يولغه کريكان ايرانالرين هواسي يوق 

قول خواجه امحد ايدي دوستالر ايشيتنك موين 

قاف تاغي ديك تاشالر تيكسه چيقماس اوين 

کيمكا ايتيب کيمكا ييغالي عشق درديين 

وهللا باهلل عشق درديين دواسي يوق 

O kadar yürüdün o kadar durdun ey habersiz, 

Nefis-şeytân işlerinden eyle endişe, 

Bizden önce dilim Kervân kılınca sefer, 

Söyleye gider bu dünyânın vefâsı yok. 

Deyip geçen erenlerden yolu sorasın, 

Seherlerde erken kalkıp dört dövünesin, 

“Hû” sohbetini kuran yere özünü vurasın, 

Yola giren erenlerin hevâsı yok. 

Kul Hoca Ahmed söyledi dostlar işitin bunu, 

Kaf dağı gibi taşlar değse çıkmaz sesi, 

Kime söyleyip kime ağlayıp aşk derdini, 

Vallahi-billahi aşk derdinin devâsı yok. 


اي كونكل قيلدي ينك گناه هركيز پشيمان بوملادينک 

صويف مني ديب الف اوروب طالب جانان بوملادينك 

حيف عمرونك اويت بري حلظه كريان بوملادينك 

صويف نقش بولدونك ويل هركيز مسلمان بوملادينك 

صويف ليغ شونداغ مو دور دامي ايشينك غفلت بيالن 

دانهء تسبيح قولونكده تيل الرينك غيبت بيالن 

سلهء چل پيچ اورارسني نفس بد عزت بيالن 


119. Hikmet 

Ey gönül işledin Günâh aslâ pişmân olmadın, 

Sûfîyim deyip lâf edip yarın tâlibi olmadın. 

Yazık ömrün geçti bir an giryân olmadın, 

Sûfî-nakş oldun velî, aslâ müslümân olmadın. 

Sûfîlik öyle midir dâimâ işin gaflet ile 

Tesbîh tanesi elinde dillerin gıybet ile 

“Çilpeç sillesi” vurursun kötü nefs izzet ile 

Sûfî-nakş oldun velî aslâ müslümân olmadın. 

240

صويف بولسنك صاف بولغيل جرم عصيان بوملاسون 

طاعت تقوي قيليب کونكلونك پريشان بوملاسون 

جان دلده ييغالغيل حمشرده يالغان بوملاسون 


صويف ليق شرطي دورور تونالر قوبوب قان ييغالماق 

هر جفاغه صرب ايتوبان بيليين حمكم باغالماق 

طالب هللا بولوب هر خيشي سوزين سوزالماق 


صوفيا طاعت قيلورسني بارچه سي عجب و ريا 

جان و دل دنياغه مغرور تيل الرينكده آه و آه 

جان بريورده بولغونك نور امياندين جدا 


صويف بوملاي نيالسون اويده قيلورغه ايشي يوق 

صويف ليغ دعوي قيلور خلق غه بريورغه آشي يوق 

آه و آه ديرالر ينه كوزيده قطره ياشي يوق 


صويف بولوب نفس اوچون هر دم ايشينک کا باقه سني 

نذر آليب كيلدميو ديب هر دم كشيكا باقه سني 

لعنت هللا ين بوينونك كا هر دم تاقه سني 


صويف مني ديب الغ اورارسني سوز افغانينك قاين 

اشك سرخ و روي زرد و چشم خونبارينك قاين 

مرشد كامل مكمل راه مردانينك قاين 


Sûfî olsan saf ol ki suç ve isyân olmasın, 

İbâdet-takvâ eyleyip gönlün perîşân olmasın, 

Cân ve gönülde ağla ki mahşerde yalan olmasın, 


Sûfîlik şartıdır geceleri kalkıp kan ağlamak, 

Her cefâya sabrederek belini sağlam bağlamak, 

Allah isteklisi olup her iyi sözü söylemek, 


Ey sûfî ibâdet eylersin hepsi kibir ve riyâ, 

Cân ve gönül dünyaya mağrûr dillerinde ah-vah, 

Cân verirken olacağın imân nûrundan ayrı, 


Sûfî olmayıp neylesin evde yapacak işi yok, 

Sûfîlik iddiası eder halka vermeğe aşı yok, 

Ah-vah derler yine gözünde damla yaşı yok, 


Sûfî olup nefs için her dem kapıya bakasın, 

Adak alıp geldi mi deyip her dem kişiye bakarsın, 

Allah’ın lanetini boynuna her dem takarsın, 


Sûfîyim deyip söz edersin söz ve figânın hani, 

Aşk-ı surh ve gözünden akan kanlı yaşın hani, 

Mükemmil mürşid-i Kâmil yol göstericin hani, 


241

صوفيا يب غم يورارسني دانهء تسبيح آليب 

دنياغه مغرور بولوب دين ايشين آرقه ساليب 

قورقغيل اميدي قورقغيل اميدي خداغه يالباريب 


صويف بولوب مال كس آملاق اوچون قيلدينك جدل 

ظاهرينك صويف منادور باطنينك دون و دغل 

اي بيخرب اي بيخرب شرمنده سني روز ازل 


دانهء تسبيح آليب ايل كوزيغه خوب صويف سني 

نفس بدين آلديده ترسا جهودين تويف سني 

بنده ليغ قيلينك خداغه يوخسه سك كويف سني 


صوفيا اوز طورينكا يالغوز خداغه بنده سني 

اصلينكا باقسنك اكر عامل ايچنده كنده سني 

پر گناه و پر خطر عاصي و شرمنده سني 


صوفيا قيلدينك حمبت دعوي سني ديوانه بول 

مال و ملك و خامناندين كيچكيل و بيكانه بول 

كيم خدا ديب سوزالسه مينك اوركولوب پروانه بول 


صوفيا دعوي عشق قيل بارچه دين بيزار بول 

اويقوين ايالب حرام تونالر قوبوب بيدار بول 

دردي يوق بيدردين كورسنك قاچقيل آزار بول 


Ey sûfî gamsız yürürsün tesbîh tanesi alıp, 

Dünyaya mağrûr olup din işini arkaya atıp, 

Kork şimdi kork şimdi Allah’a yalvarıp, 


Sûfî olup mâl almak için eyledin savaş, 

Zâhirin sûfî gibidir bâtının uygun değil, 

Ey habersiz, ey habersiz mahcûpsun ezel gününden, 


Tesbîh tanesini alıp halk gözüne iyi sûfîsin, 

Kötü nefsin önünde tersâ, cühûdun birisin, 

Kulluk eyleyin Hakk’a yoksa segi kûfîsin, 


Ey sûfî öz tavrına yalnız Allah’a kulsun, 

Aslına baksan eğer Âlem içinde birsin, 

Günâhkâr ve hatalı hem âsî ve mahcûpsun, 


Ey sûfî kıldın muhabbet dâvâsını dîvâne ol, 

Mâl ve mülk ev barkdan geç ve ilgisiz ol, 

Kim Allah diye söylese bin dönüp pervânesi ol, 


Ey sûfî aşk dâvâsını eyle herşeyden bîzâr ol, 

Uykuyu eyleyip Harâm geceleri kalkıp uyanık ol, 

Derdi yok dertsizi görsen kaç ve uzak ol, 


242

امحد سني صويف بولسنك صويف ليغ اسان امياس 

حق رسول صويف بولوب دنيا مالني سويكان امياس 

دنياين سويكان كيشي بيشك بيلينك انسان امياس 


Ey Ahmed sen Sûfî olsan sûfîlik kolay değil, 

Hakk Rasûlü Sûfî olup dünyâ mâlını sevmiş değil, 

Dünyâyı seven kişi şüphesiz bilin insân değil, 



عاشق ليق ين دعوي سيين قيلغان کشي 

معشوقيدين ذره غافل بولغاين يوق 

عشق گوهري توب سيز دريا ايچره پنهان 

جاندين کيچماي اول گوهردين آلغاين يوق 

گوهر آلور غواص اکر جاندين کيچسه 

شيدا بولوب عشق شرابني هر کيم ايچسه 

نيچه آيالر نيچه کونالر اکر اوتسه 

عشق ين گلي آچيليب هرکيز سولغاين يوق 

عاشق بولوب تاپاي ديسنك حقين يولني 

اسراغني سني عشق باغيده اسرار گلني 

حمبت برالن سنار ايرميش خيشي قولني 

چني عشق ين اندين کونکلي قالغاين يوق 

حمنت ين درياسيدا موج اورغوسي 

علم عمل قيل قال الر شوق اولکوسي 

يو تنکزکا کيم کرييبان کيم چيقغوس 

عاشق قول⁪الر معشوقيدين قالغاين يوق 

120. Hikmet 

Âşıklığın dâvâsını güden kişi, 

Maşuk’undan zerre gâfil olduğu yok, 

Aşk incisi dipsiz deniz içinde gizli, 

Cândan geçmeyince o inciden aldığı yok. 

İnci alır dalgıç eğer Cândan geçse, 

Tutkun olup aşk şarâbını her kim içse, 

Nice aylar nice günler eğer geçse, 

Aşkın gülü açılıp aslâ solduğu yok. 

Âşîk olup bulayım desen Hakk’ın yolunu, 

Saklayasın sen aşk bağında sırların gülünü, 

Sıkıntı ile sınar imiş iyi kulunu, 

Gerçek âşıkın ondan günlünün kaldı yok. 

Sıkıntının deryâsında çalkalanası, 

İlim ve amel, söz ve işler şevk ölgüsü, 

Bu denize kim girerek kim çıkası, 

Âşîk kulların mâşûkundan kaldığı yok. 

243

قول خواجه امحد قبول قيلدي امياغليق ين 

قبول قيلدي عشق اويت غه کومياغليق ين 

جانني برييب ساتقون آلدي کومياغليق ين 

چني سوزوم دور هرکيز آين يالغاين يوق 

Kul Hoca Ahmed kabûl eyledi gizliliği, 

Kabûl eyledi aşk ateşinde yanmaklığı, 

Cânını verip satın aldı yanmaklığı, 

Gerçek sözümdür aslâ onun yalanı yok. 


عاشق کيشيالر کيچه الري يامتسه هبراق 

هر درد و امل تيکسه فغان ايتمسه هبراق 

باشيين ياريب قانغه بوياب قيلسه ستم الر 

اوردي ميين ديب ظامله سوز قامتسه هبراق 

درويش بولوبان خلق ايچيده تسبيح اوکوروب 

صويف بولوب عامل غه اوزين سامتسه هبراق 

اوتكان صويف الر ايل کوزيدين يورماين قاچت 

حقين تيالکان خلق ايچيده يورمسه هبراق 

هر يريده خدا حاضر و ناظر كلدرورالر 

بيجا اوتوروب حقين بلند ايتمسه هبراق 

صويف بولوبان صاف بول اي بندهء هللا 

صويف بولوب اول يالغان دمي اومتسه هبراق 

هللا ديسه قيلسه هنان بدعت بسيار 

آنداغ صويف الر روزه مناز تومتسه هبراق 

121. Hikmet 

Âşîk kişiler geceleri yatmasa iyidir, 

Her derd ve elem gelse feryâd etmese iyidir. 

Başını yarıp kana boyayıp eylese sitemler, 

Vurdu bana diye zâlime söz katmasa iyidir. 

Dervîş olarak halk içinde tesbîh çevirip, 

Sûfî olarak âleme özünü satmasa iyidir. 

Geçen sûfîler halk gözünden yürümeyip kaçtı, 

Hakk’ı dileyen halk içinde yürümese iyidir. 

Her yerde Allah hâzır ve nâzırdır derler, 

Boş yere oturup Hakk’ı uzak etmese iyidir. 

Sûfî olarak saf ol ey Allah’ın kulu, 

Sûfî olup o yalan demi geçmese iyidir. 

Allah dese eylese gizli sayısız bid’atı, 

Öyle sûfîler oruç, namâz kılmasa iyidir. 

244

هر کيمين اوز يوليده ايالي شيدا 

ديوانهء ژوليده ين عيب ايتمسه هبراق 

حقين تنوکان اوزکاين هرکيز تانومس⁪الر 

هللا دمياکان بولسه اين اولکاين هبراق 

صويف بوله سني هاي هوس قيلماغيل اصال 

ايت نفسي اوچون بنده که قان تومتسه هبراق 

رزّاق ديدينك بريدي سينکا رزق فراوان 

شيطان سوزيکا بنده قالق ساملسه هبراق 

حقدين ايشتيب ايدي موين امحد مسکني 

چني بنده سيين سينه سيدين کيتمسه هبراق 

Her kimi öz yolunda eyleyince tutkun, 

Sevgilinin dîvânesini ayıp etmese iyidir. 

Hakk’ı tanıyanlar özgeleri aslâ tanımazlar, 

Allah demeyen olsa onun ölmesi iyidir. 

Sûfî olasın hay u heves eyleme aslâ, 

Köpek nefsi için kullara kan tutmasa iyidir. 

Rezzak dedin verdi sana rızık ve nasîp, 

Şeytân sözüne kul kulak asmasa iyidir. 

Hakk’dan işitip söyledi bunu Miskîn Ahmed, 

Gerçek bağlısının sinesinden gitmese iyidir. 


ايا دوستالر عشق غواصي بوملاکونچه 

وحدانيت درياسيغه كريسه بوملاس 

اول درياين گوهريدور حق وصايل 

جاندين كيچيب كريمكونچه کورسه بوملاس 

مهت قورين جان بيلي غه حمكم چاملاي 

ماسواين حمبتني اوزدين ساملاي 

کوز ياشيين نياز ايالب رازين ايتماي 

اسرار يولني مردان الردين بيلسه بوملاس 

122. Hikmet 

Ey dostlar aşk dalgıçı olmayınca, 

Vahdaniyet deryâsına girse olmaz, 

O deryânın gevheridir Hakk visâli, 

Cândan geçip girmeyince görse olmaz, 

Himmet kemerini cân beline sağlam sarmayınca, 

Mâsivânın muhabbetini özden salmayınca, 

Gözyaşını niyâz eyleyip yakarışını söylemeden, 

Sırlar yolunu merdlerden bilse olmaz. 

245

حيِبُّهُم شرايب ين ايچماكونچه 

و حيِبُّونه لباسيين كيماكونچه 

رياضت ين پوته سيين بوغماغونچه 

حق مجالني مرادينچه کورسه بوملاس 

يل مَعَ‏ هللاِ‏ مقامي غه بارماكونچه 

اَنْ‏ متَُوتوا سرايغه کريمكونچه 

فنا يف هللا درياسيغه چومماغونچه 

بقا باهلل گوهريدين آلسه بوملاس 

شريعت ين سالحي ين كيماكونچه 

طريقت ين براقي غه مينماكونچه 

جذب جنون عاملي غه بارماکونچه 

حقيقت ين ميداين غه کريسه بوملاس 

مردانالرين مرادي دور حق ديداري 

حق ديداري كرياك بولسه بول بيداري 

قول خواجه امحد سحر وقتيده قيلغيل زاري 

بيدار بوملاي حق مجالني كورسه بوملاس 

“Yuhibbuhum” şarâbını içmeyince, 

“Ve yuhibbunehu” libâsını giymeyince, 

Riyâzetin boynunu boğmayınca, 

Hakk cemâlini murâdınca görse olmaz. 

“Limâ Allah” makâmına varmayınca, 

“Ente mûtû” sarâyına girmeyince, 

“Fenâfillah” deryâsına batmayınca, 

“Bekâbillah” gevherinden alsâ olmaz. 

Şeriatın kisvesini giymeyince, 

Tarîkatın Burâk’ına binmeyince, 

Cezbe ve coşku âlemîne gitmeyince, 

Hakikatın meydânına girse olmaz. 

Mertlerin murâdıdır Hakk’ın cemâli, 

Hakkın cemâli gerek olsa ol uykusuzlardan, 

Kul Hoca Ahmed seher vaktinde dök gözyaşı, 

Uykusuz olmadan Hakk cemâlin görse. 


حمبت ين درياسيغه جومّاغونچه 

اي دوستالرمي عشق گوهرين آلسه بوملاس 

تانك آتقونچه فرياد اوروب زار اينکراماي 

صراف بولوب عشق درديين بيلسه بوملاس 

123. Hikmet 

Muhabbetin deryâsına batmayınca, 

Ey dostlarım aşk mücevherini alsa olmaz, 

Tan atana kadar feryâd edip ağlayıp inlemedikçe, 

Sarrâf olup aşk derdini bilse olmaz. 

246

عشق درديين بيلكان کيشي دنيا تيبار 

ايرانالرين ايزين آليب تينماي اوپار 

حمبت ين شوقي بريالن ياشني سيپار 

ياشي آقماي رياضت ده سولسه بوملاس 

حقه عاشق درويش الري سنك حمك 

بو عاملده مكان قيلماس جاين فلك 

نفسي اولوك کونكل ترييك مثل ملك 

مونداغ بوملاي سردين هبره آلسه بوملاس 

جاندين کيچيب باش اويناماي خالص بوملاس 

ترييك اوملاي جمازيغه راست سوزالماس 

حقيقت ين شاهي بريله راز ايتاملاس 

خالص بوملاي دنيا عقبني سالسه بوملاس 

اخالص کرياك ايا طالب عاشق بولسانك 

جاندين کيچيب حمنت تارتيب صادق بولسانك 

آندين سونكره دركاهي کا اليق بولسانك 

اليق بوملاي ديداريين کورسه بوملاس 

عاشق الرکا درد و بال آفت کرياك 

حقدين بيزار تن بريورغه راحت كرياك 

مالمت کا اهانت کا طاقت كرياك 

طاقت قيلماي حقه عاشق بولسه بوملاس 

عشق سيزالرين كوردوم دوستالر حريان يورور 

مؤمن مني ديب اميانالري ويران يورور 

روز حمشر ديدار كورماي سرسان يورور 

پري مغان نظر قيلماي کورسه بوملاس 

Aşk derdini bilen kişi dünyâyı bulur, 

Erenlerin izin alıp dinmeden öper, 

Muhabbetin şevki ile yaşını döker, 

Yaşı akmadıkça riyâzette solsa olmaz. 

Hakk’a âşık dervîşleri sengi mahek, 

Bu âlemde yerleşmez feleğin cânı, 

Nefsi ölü gönlü diri sanki melek, 

Böyle olmadan sırdan nasîp alsa olmaz. 

Cândan geçip baş oynamadan hâlis olmaz, 

Diri ölmeden örnek diye doğru söylemez, 

Hakikatın şâhı ile niyâz edemez, 

Hâlis olmadan dünyâ derdini koysa olmaz. 

İhlâs gerek ey tâlib âşık olsan, 

Cândan geçip sıkıntı çekip sâdık olsan, 

Ondan sonra dergâhına lâyık olsan, 

Lâyık olmadan cemâlini görse olmaz. 

Aşıklara derd ve belâ âfet gerek, 

Hakk’dan yakınarak cân vermeğe râhat gerek, 

Melâmete, ihanete tâkat gerek, 

Tâkat eylemeden Hakk’a âşık olsa olmaz. 

Aşksızları gördüm dostlar şaşkın yürür, 

Müminim deyip imânları vîrân yürür, 

Mahşer günü cemâl görmeden sersem yürür, 

Pîr-i Kâmil nazar eylemeden görse olmaz. 

247

عاشق الري حمنت استار جاندين بيزار 

روزه مناز تسبيح الري پروردكار 

تينماي كويار طاعت الري حق سني ديدار 

يار استماي بنده مينديب تورسه بوملاس 

طريقت ين شوقي ذوقي کومياك يامناق 

حقدين قاچقان ناجنس الردين قاچيب تامناق 

يوز مينك تورلوك جفا تيكسه بويون سومناق 

بويون سومناي عشق دوكانني قورسه بوملاس 

نادان کيم ديب سورسه ايتينك بيخربالر 

حقدين قورقماي ناجنس الرين سوراب ايزالر 

آيت حديث بيان قيلسنك قاتيغ سوزالر 

مهدم بولوب نادان بريله تورسه بوملاس 

زينهار زينهار قاچيب يورکيل بولسه نادان 

حق ياديين ايتسه هر کيم اوشل مردان 

جان ين جان⁪غه پيوند قيلسه اوشل ايشان 

اورسه سوکسه اول عزيزدين تانسه بوملاس 

تربّك دور اول عزيزدين اولوش آلينك 

ياستانيبان آستانه سني يويل سورينك 

يول کورساتسه جان دل ين برباد بريينك 

برباد بريماي عشق يوليغه كريسه بوملاس 

عاشق الرين خلق ايچينده سرّي پنهان 

آهي سردي کوك كا يتار رنكي خزان 

كوزي کريان بغري بريان خانه ويران 

مونداغ بوملاي حق يويل ين بيلسه بوملاس 

Âşıkları sıkıntı ister Cândan şikâyetçi, 

Oruç, namâz, tesbîhleri Allah, 

Dinmeden yanar ibâdetleri Hak sen cemâl, 

Yâr istemeden kulunum deyip dursa olmaz. 

Tarîkatın şevki, zevki yakılmak yanmak, 

Hakk’dan kaçan soysuzlardan kaçıp uzaklaşmak, 

Yüz bin türlü cefâ değse boyun sunmak, 

Boyun sunmadan aşk pazarını kursa olmaz. 

Câhil kim deyip sorsa söyleyin habersizler, 

Hakk’dan korkmadan soysuzları sorup arar, 

Âyet-hadîs beyân eyleyin kesin sözler, 

Hem-dem olup câhil ile dursa olmaz. 

Sakın sakın kaçıp yürü olsa câhil, 

Hakk’ın zikrini söylese her kim odur mert, 

Cânı câna bağlasa odur hoca, 

Vursa, çekiştirse o azîzden kaçsa olmaz. 

Mübarektir o azîzden pay alınız, 

Arayıp dergâhının yolunu sürün, 

Yol gösterse cân ve gönülü Berbâd verin, 

Berbâd vermeden aşk yoluna girse olmaz. 

Âşıkların halk içinde sırrı gizli, 

Âhı serdi göğe ulaşır solgun rengi, 

Gözü yaşlı bağrı yanık evi vîrân, 

Böyle olmadan Hakk yolunu bilse olmaz. 

248

قول خواجه امحد زاهد بومله عاشق بولكيل 

بو يول الرده يب باك يورمه صادق بولكيل 

ليلي جمنون فرهاد شريين وامق بولكيل 

عاشق بوملاي حق ديدارين کورسه بوملاس 

Kul Hoca Ahmed zâhid olma âşık ol, 

Bu yollarda yalnız yürüme sâdık ol, 

Leylâ-Mecnûn, Ferhât-Şîrîn, Vâmık ol, 

Âşîk olmadan Hakk cemâlin görse olmaz. 


معرفت ين منربيغه مينماکونچه 

شريعت ين ايشالريين بيلسه بوملاس 

شريعت ين ايشالريين ادا قيلماي 

طريقت ين ميداين غه کريسه بوملاس 

طريقت ده تورلوك ادب بيلماکونچه 

نفسي بريله حماربه قيلماکونچه 

عشق يوليغه اوزين اليق ايتماکونچه 

حقيقت ين سرالريين بيلسه بوملاس 

شريعت ده مراد اولدور يولغه کريماك 

طريقت ده مراد اولدور نفسدين کيچماك 

حقيقت ده عزيز جان ين فدا قيلماك 

جاندين کيچماي عشق شرابني ايچسه بوملاس 

بو ريا بوملاي شيخ مني ديبان دعوي قيلکان 

اوزي قيلماي خلق الر ارا وعظني ايغان 

سوزي يالغان دنيا اوچون عمل قيلکان 

دنيا قومياي حال علمي ين بيلسه بوملاس 

124. Hikmet 

Marifetin minberine binmeyince, 

Şeriatın işlerini bilse olmaz, 

Şeriatın işlerini tamâm eylemeyince, 

Tarîkatın meydânına girse olmaz. 

Tarikatda türlü adâbı bilmeyince, 

Nefsi ile muharebe kılmayınca, 

Aşk yoluna özünü lâyık etmeyince, 

Hakikatın sırlarını bilse olmaz. 

Şeriatta maksat odur yola girmek, 

Tarikatta maksat odur nefsden geçmek, 

Hakikatta azîz cânı fedâ eylemek, 

Cândan geçmeden aşk şarâbını içse olmaz, 

Kâmil olmadan “şeyhim” diye iddia eden, 

Kendi yapmadan halk içinde vaaz edip söyleyen, 

Sözü yalan dünyâ için amel işleyen, 

Dünyâyı bırakmayınca “hâl” ilmini bilse olmaz. 

249

ايرانالر اوشبو يولغه قدم اوردي 

جماهده مونكي بريله عمل قيلدي 

مکاشفه باطن ايچره معلوم بولدي 

مونداغ بوملاي درکاهي غه ييتسه بوملاس 

ين عمل دور ايرمني تيو دعوي قيلماق 

سجاده ين خلق الر ارا تورکا ساملاق 

اوزي بيلماي بو معين کا نفسني اورماق 

غواص بوملاي در گوهرين آلسه بوملاس 

وحدانيت کيمه سيين سرّين بيلماي 

عشق اسرار سوزالريدين خرب آملاي 

جتريد تفريد ايشالريين ادا قيلماي 

او توحيدين ميوه سيدين آلسه بوملاس 

قول خواجه امحد جتريد تفريد اميد قيلغيل 

مصطفي ين سورالريغه عمل قيلغيل 

توبه ديبان تونالر قوبوب زار اينكراكيل 

زار ييغالماي ديداريين کورسه بوملاس 

Erenler bu yola adım attı, 

Mücâhede derdi ile amel eyledi, 

Mükâşefe bâtın içinde malûm oldu, 

Böyle olmayınca dergâhına yetse olmaz. 

Ne iştir erim diye iddia eylemek, 

Seccadeyi halk içinde Tûr’a koymak, 

Kendisi bilmeden bu mânâya nefsini vurmak, 

Dalgıç olmadan inci-cevherini alsa olmaz. 

Vahdaniyet gemisinin sırrını bilmeden, 

Aşk-sırlar sözlerinden haber almadan, 

Tecrîd-tefrîd işlerini tamâm eylemeden, 

O tevhîdin meyvesinden alsa olmaz. 

Kul Hoca Ahmed Tecrîd-tefrîd ümîd eyle, 

Mustafâ’nın sözlerine amel eyle, 

Tevbe diyerek geceleri görüp ağlayıp inle, 

Ağlayıp inlemeden cemâlini görse olmaz. 


دوستالريغه آچدمي ايذمي گوهري ين 

آسان ليق بريله او گوهردين آلسه بوملاس 

جفا چيكماي حمنت تارمتار خذمت قيلماي 

اوشبو پريين سرايي غه کريسه بوملاس 

125. Hikmet 

Dostlarına açtım Rabb’im cevherini, 

Kolaylık ile o cevherden alsa olmaz, 

Cefâ çekmeden mihnet çekmeden hizmet kılmadan, 

Bu Pîr‘in sarâyına girse olmaz. 

250

عاشق قول الر حلّه کييب براق مينار 

حور و قصور اونك سونك فرشته الر 

اول براقغه باقيب انده حريان قاالر 

عاشق بوملاي اول براق قه مينيب بوملاس 

رمحان ايكام رحم قيليب کريگوز يولغه 

رمحتينكدين مژده بريکيل عاصي قول غه 

يولدين آزغان قول الرينكين سالكيل يولغه 

قالوزسز اوشبو يولغه کريسه بوملاس 

حمبت ين درياسيغه چوموب باتقيل 

عاشق الرين صحبت غه اوزونك قاتقيل 

حمبت ين بازاريغه اوزونك ساتقيل 

اوزين سامتاي حق رمحتني آلسه بوملاس 

ايرانالرين ايزين ايزالب يولغه کريسنك 

کيچكيل فاين دنياسيدين چني قول بولسنك 

قالوزسيز اوشبو يولغه کريار بولسنك 

ايزالب اين تامباغونچه کريسه بوملاس 

حمبت ين درياسيغه آچكيل کوزين 

توبه قيليب حق يوليغه آلكيل اوزين 

حمبت ين درياسيغه سال كيل اوزين 

توبه قيلماي بو سوداين قيلسه بوملاس 

شريعت نينك ميدانيغه ارزين ساملاي 

طريقت نينك بوستانيده جوالن قيلماي 

حقيقت نينك درياسيدين گوهر آملاي 

معوفت آدابيين بيلسه بوملاس 

Âşîk kullar kaftan giyip Burâk biner, 

Hûrî ve hizmetçiler sağ ve solu melekler, 

O Burâk’a bakıp orada hayrân kalır, 

Âşîk olmadan o Burâk’a binip olmaz. 

Rahmân Melik’im rahmet eyleyip girdir yola, 

Rahmetinden müjde ver âsî kula, 

Yoldan şaşıran kullarını koy yola, 

Kılavuzsuz bu yola girse olmaz. 

Muhabbetin denizine gömülüp bat, 

Âşıkların sohbetine özünü kat, 

Muhabbetin pâzârına özünü sat, 

Özünü satmadan Hakk rahmetin alsa olmaz. 

Erenlerin izini arayıp yola girsen, 

Geç fânî dünyadan gerçek kul olsan, 

Kılavuzsuz bu yola girer olsan, 

Arayıp onu bulmadıkça girse olmaz. 

Muhabbetin deryâsına aç gözünü, 

Tevbe eyleyip Hakk yoluna al özünü, 

Muhabbetin deryâsına sal özünü, 

Tevbe eylemeden bu sevdâyı gütse olmaz. 

Şeriatın meydânına özünü koymadan, 

Tarîkatın bahçesinde dolaşmadan, 

Hakikatın deryâsından cevher almadan, 

Marifet adâbını bilse olmaz. 

251

قول خواجه امحد حق يوليده تورغيل مدام 

عاشق الركا درمان بريكيل علي الدوام 

عاشقالرين آرزوسيدور دارالسالم 

عاشق بوملاي دارالسالم کريسه بوملاس 

Kul Hoca Ahmed Hakk yolunda dur dâimâ, 

Aşıklara dermân ver devamlı olarak, 

Âşıkların arzusudur Selâm yurdu, 

Âşîk olmadan Selâm yurduna girse olmaz. 


عشق دعوي سني قيلكان عاشق كريان بولور 

بو دنياين غربت دين اولسه بوملاس 

هوشي كيتيب بغري اين بريان بولور 

حيا كيتيب پرده سيين ترسه بوملاس 

بو دنياين عشريت دين كيچكان كيشي 

بيخود يورار تينماي آقار کوزدين ياشي 

واله بولوب حريان يورار ياز و قيشي 

وحشي ينكليغ ايلدين چقار يورسه بوملاس 

کيچه کوندوز کوزده ياشني ژاله قيلکان 

فرياد اوروب سحرالرده واله بولکان 

کوکسني تيشيب چار ضرب اوروب ناله قيلکان 

مونداغ ايرين درکاهيدين کيتسه بوملاس 

کيچه توروب يرماي تينماي ييغالکانالر 

عشق اويت غه يوراك بغرين داغالکانالر 

رسوا بولوب سردين معين انکالکانالر 

خلق ايچيده رسوا بولوب يورسه بوملاس 

126. Hikmet 

Aşk dâvâsını güden âşık Giryân olur, 

Bu dünyânın gurbetinden ölse olmaz, 

Şuûrunu kaybedip onun bağrı yanık olur, 

Hayâ gidip perdesini dürse olmaz. 

Bu dünyânın eğlencesinden geçen kişi, 

Başıboş yürür dinmeden akar gözden yaşı, 

Âşîk olup şaşkın yürür yaz ve kışı, 

Vahşî gibi elden çıkar yürüse olmaz. 

Gece-gündüz gözde yaşı pınar eyleyen, 

Feryâd edip seherlerde âşık olan, 

Bağrını deşip dört dövünüp feryâd eden, 

Böylesi erin dergâhından gitse olmaz. 

Gece kalkıp yürümeden, durmadan ağlayanlar, 

Aşk ateşine yürek-bağrını dağlayanlar, 

Rüsvâ olup sırdan Mânâ anlayanlar, 

Halk içinde rüsvâ olup yürüse olmaz. 

252

هللا يادين ايتيب يوروب زاري قيلکان 

کوزده ياشني آقوزبان جاري قيلکان 

سرسان بولوب قباب بريله يوروش قيلکان 

آنداغ ايردين جدا بولوب يورسه بوملاس 

عاشق الرداي دامي مدام حقين ايزالر 

ظاهر يوروب باطننده عرشين کوزالر 

طالب الرکا آيت حديث سوزين سوزالر 

سر سوزيين نادانالرغه ايتسه بوملاس 

قايده بارسه عشق دوکانني انده قوردي 

ليلي جمنون بو دنياين دورين سوردي 

شيخ منصور انااحلق ديب غوغا قيلدي 

وفا قيلکان ايرانالردين يانسه بوملاس 

سردين معين توميکانالر بيكانه دور 

اول عاشق الر مکانالري ويرانه دور 

قايده بارسه مهخانه سي جانانه دور 

تونالر قومباي عاشق مني ديب يورسه بوملاس 

غواص بوملاي گوهر اوچون دريا چومماس 

جاندين کيچماي چومغونچه هرکيز آملاس 

بري قطره غه قانع بوملاي اول درّ‏ بوملاس 

قانع بوملاي شوق شرابني ايچسه بوملاس 

قول خواجه امحد الهوت ارا مقام تومتاي 

فنا يف هللاِ‏ مقاميدين ييليب اومتاي 

پري مغان قطره سيدين جرعه يومتاي 

يل مع هللا مقامي غه ييتسه بوملاس 

Allah zikrini deyip yürüyerek ağlayan, 

Gözden yaşını akıtarak devâm eden, 

Sersem olup tanla beraber yürüyen, 

Öyle erden ayrı olup yürüse olmaz. 

Âşıklar her zamân devamlı, Allah’ı arar, 

Zâhiri bırakıp bâtında arşı gözler, 

Tâliplere Âyet-hadîs sözlerini söyler, 

Sır sözünü câhillere söylese olmaz. 

Nereye gitse aşk pazarını orada kurdu, 

Leylâ-Mecnûn bu dünyânın devrini sürdü, 

Şeyh Mansûr “Ene’l-Hakk” deyip kavgâ eyledi, 

Vefâ eyleyen erenlerden yansa olmaz. 

Sırdan anlam duymayanlar yabancıdır, 

O âşıkların mekânı vîrânedir, 

Nereye gitse evdeşi sevgilidir, 

Geceleri kalkmayıp aşıkım deyip yürüse olmaz, 

Dalgıç olmadan mücevher için denize dalınmaz, 

Cândan geçmeden, dalmadıkça aslâ alınmaz, 

Bir damlaya kanâat etmeden o inci olmaz, 

Kanâat etmeden şevk şarâbını içse olmaz. 

Kul Hoca Ahmed kâbir içinde makâm tutmayınca, 

“Fenâfillah” makamından aşıp geçmeyince, 

Pîr-i Kâmilin damlasından yudum yutmadan, 

“Lima Allah”makâmına erse olmaz. 

253


هللا يادن ايتور قول⁪الر معين بريالن 

يب معين کا هرکيز قوالق ساملاس بولور 

هللا ديکان عاشق قول⁪الر دامي مدام 

حق ياديدين ذرّه غافل بوملاس بولور 

حق ياديدين ذرّه غافل بوملاغانالر 

ياتسه قوپسه حق ذکريين قومياغانالر 

وهللا باهلل دنيا حرام آملاغانالر 

کور ايچينده اول قول هرکيز اوملاس بولور 

معرفت نينک بوستانيده جانني بريکان 

حمبت نينک ميدانيده باش اويناغان 

حقيقت نينک درياسيدين گوهر آلغان 

غواص يانکليغ اول دريادين چيقماس بولور 

ايرانالر اول درياغه چومدي بايتّ‏ 

کيچه کوندوز تينماي بري دم يادن ايت 

اوملاس بورون جان آچغني زهرين تايت 

آخرت اسبابين ساملاس بولور 

غافل بوملاس حق ياديدين تون الر متام 

لقمه حالل طلب قيلور ييميش حرام 

درويش کرياک اوشبو صفت بريله مدام 

قول بولوب قولوغيدين تامناس بولور 

قول بولوب قول⁪لوق قيلور خواجه سيغه 

تنني جانني آياماس اول موالسيغه 

صابر بولوب اميد توتار وعده سيغه 

جفاسيدين چني عاشق الر قايتماس بولور 

127. Hikmet 

Allah yâdını söyler kullar mânâ ile 

Mânasıza aslâ kulak salmaz olur. 

Allah diyen âşık kullar dâimâ-devamlı 

Hakk yâdından zerre gâfil olmaz olur. 

Hakk yâdından zerre gâfil olmayanlar, 

Yatsa, kalksa, Hakk zikrini bırakmayanlar, 

Vallah, billâh dünyâ harâm, almayanlar, 

Kâbir içinde o kul aslâ ölmez olur. 

Mârifetin bostânında cânını veren, 

Muhabbetin meydânında baş oynayan, 

Hakîkatin denizinden cevher alan 

Dalgıç gibi o denizden çıkmaz olur. 

Erenleri o denize daldı, battı; 

Gece gündüz dinmeden bir an, zikrini söyledi 

Ölmeden önce cân acısının, zehrini tattı; 

Âhiret hazırlıklarını koymaz olur. 

Gâfil olmaz Hakk yâdından geceleri tamâm; 

Helâl lokma talep eyler, yemez harâm; 

Dervîş gerek işbu sıfat ile dâimâ 

Kul olarak kulluğundan caymaz olur. 

Kul olarak kulluk eyler Rabb’ine 

Tenini, cânını esîrgemez o Mevlâ’sına; 

Sabreder olup umut tutar vaadine 

Cefasından gerçek âşıklar dönmez olur. 

254

جفا چيکماي عاشق بوملاس تينکال غافل 

جفا چيکيب صابر بولغيل بومله جاهل 

رضا بولوب قول⁪لوق قيلغان بولور عاقل 

جاهل آدم بري برييدين يامناس بولور 

قول مني تيو حق امري ين قيلماغانالر 

قدرتيين کوروب عربت آملاغانالر 

اميان اسالم احکام الرين بيلماکانالر 

اولوغ کونده قيزيل يوزلوک بوملاس بولور 

حق يوليين شوقي کوبتور بيلکانالرکا 

قورقونچ بيالن ييتکيل اوشل اولکانالرکا 

آسان کورنور قول ين مدام يورکانالرکا 

مونداغ قول الر کور عذابني بيلماس بولور 

قول خواجه امحد هللا ديکيل ياشينک آقّاي 

اوتکان عارف مهت قيليب قولونک توتقاي 

رمحي کيلسه رحيم موليم رحم قيلغاي 

خواجه قولني هرکيز ضايع قومياس بولور 

Cefâ çekmeden âşık olmaz, dinle gâfil 

Cefâ çekip sabreder ol, olma câhil; 

Râzı olup kulluk eyleyen olur akıllı 

Câhil insân birbirinden ayrılmaz olur. 

Kulum diye Hakk emrini kılmayanlar 

Kudretini görüp ibret almayanlar, 

İmân-İslâm kurallarını bilmeyenler 

Ulu günde kızıl yüzlü olmaz olur. 

Hak yolunun şevki çoktur bilenlere; 

Korku ile ulaş o ölenlere; 

Kolay görünür yolu dâimâ yürüyenlere; 

Böyle kullar kâbir azâbını bilmez olur. 

Kul Hoca Ahmed, Allah de, yaşın aka 

Giden ârif himmet eyleyip elini tuta 

Rahmeti gelse, Rahîm Mevlâ’m rahmet eyleye 

Allah kulunu aslâ kayıpta koymaz olur. 


ايا دوستالر بو يول الرنينک عقبسي کوب 

اوتسه بوملاس پري خذمتني قيلماغونچه 

يوز مينک بال حمنت آفت خطري کوب 

تويسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

128. Hikmet 

Ey dostlar bu yolların ukbâsı çok, 

Geçse olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça, 

Yüz bin belâ, sıkıntı, âfet tehlikesi çok, 

Duysa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

255

شريعت سيز طريقت کا اوتوب بوملاس 

حقيقت سيز معرفت کا ييتيب بوملاس 

پريسيز هرکيز شوق شرابني تاتيب بوملاس 

تاپسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

نادان الرکا سر معين ين ايتيب بوملاس 

در گوهرين مهره کا ساتيب بوملاس 

ادهم صفت دنيا عقبني ييتيب بوملاس 

ييتيب بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

سرسيز يوز مينک طاعت قيلدمي يولدين آزدمي 

راحله سيز يولغه کرييب تاليب توزدوم 

پريي مغان نظر قيلدي نفس دين سيزدمي 

سيزسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

وا دريغا تومياي قالدمي عمروم اويت 

نفس هوا اورتا آليب ميين يويت 

حبمد هللا پريي مغان قولوم تويت 

توتسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

و هللا تاهلل مث باهلل سرسيز بوملاس 

سرسيز يوز مينک طاعت قيلسانک مقبول بوملاس 

نيچه ايتسام بيخربالر موين بيلماس 

بيلسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

جاندين کيچماي باش اويناماي يولغه ساملاس 

اعتقادينک تام بوملسه قولونک آملاس 

طالب الرده کيتسه هوا قدرت بوملاس 

کيچسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

Şeriatsız tarikata geçmek olmaz, 

Hakikatsız marifete yetmek olmaz, 

Pîrsiz aslâ şevk şarâbını tatmak olmaz, 

Tatsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Câhillere mânâ sırrını deyip olmaz, 

İnci, mücevheri ucuza satmak olmaz, 

Edhem gibi dünyâ kaygısını yetmek olmaz, 

Yetse olmaz Pîr hizmetini kılmayınca. 

Sırsız yüz bin ibâdet eyledim yoldan şaştım, 

Yol göstericisiz yola girip şaşırıp kaldım, 

Pîr-i Kâmil nazar eyledi nefsden sezdim, 

Sezse olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Vah ne yazık duymadan kaldım ömrüm geçti, 

Nefs-hevâ ortaya alıp beni yuttu, 

Allah’a şükürler Pîr-i Kâmil elimden tuttu, 

Tutsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Vallahi, Tallahi, hayır Billahi sırsız olmaz, 

Sırsız yüz bin ibâdet eylesen makbûl olmaz, 

Ne kadar desem habersizler bunu bilmez, 

Bilse olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Cândan geçmeyip, baş oynamadan yola iletmez, 

İnancın tam olmasa elinden tutmaz, 

Tâliblerden gitse heves, kudret olmaz, 

Geçse olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

256

ايا طالب اوملاس بورون اوال کورکني 

خيشي الرنينک خاک پاي بوال کورکني 

توفراق بولوب فيض و فتوح آال کورکني 

آلسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

حقيقت نينک يول الريده يوز مينک خطر 

بيلني باغالب يولغه کريکان آخر يتار 

سر ايشيکني ياستانغانالر مراد تاپار 

تاپسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

مرادينک کا يتاي ديسنک بولغيل بيدار 

اهل عيال خامناندين بولغيل بيزار 

آخر بري کون کورساتکوسي سينکا ديدار 

کورسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

هللا ديکيل جانينک کويوب اوت الر چيقسون 

هو ديکانده سونکاک الرينک بارين چاقسون 

بغرينک تيشيب اوبکانک شيشيب ايريب آقسون 

آقسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

اوشبو يولغه قدم قويغان جاندين کيچت 

ذکرين قلبني ايتا ايتا کوکسني تيشت 

آندين سونکره جانان باقيب ايشک آچت 

آچسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

يوز مينک مناجت آ يتيب ييغالي سينکا خدا 

حرص هوا من من⁪ليکدين قيلغيل جدا 

لطف ايالسنک من من⁪ليک ين قيالي ادا 

قيليب بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

Ey tâlip ölmeden önce öledür, 

İyilerin ayağının tozu oladur, 

Toprak olup feyz-fetih aladur, 

Alsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Hakikatın yollarında yüz bin tehlike, 

Belini bağlayıp yola giren sonunda ulaşır, 

Sır eşiğine başvuranlar murâd bulur, 

Bulsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça, 

Murâdına yeteyim desen olasın uykusuz, 

Çoluk-çocuk, ev-barkından olasın şikâyetçi, 

Sonunda bir gün gösterecektir sana cemâl, 

Görse olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Allah de ki cânın yanıp ateşler çıksın, 

“Hû” dediğinde kemiklerin hepsi kırılsın, 

Bağrın deşip dalağın şişip eriyip aksın, 

Aksa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Bu yola adım atan cândan geçti, 

Kalb zikrini diye diye göğsünü deşti, 

Ondan sonra Sevgili bakıp kapı açtı, 

Açsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Yüz bin duâ deyip ağlayım sana Allah, 

Hırs ve hevâ, ben-benlikten eyle uzak, 

Lutfeylesen ben-benliği eyleyim tamâm, 

Eylemek olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

257

رمحان ايکام رمحتينک کا اليق قيلغيل 

برقي يانکليغ مهت برييب عاشق قيلغيل 

تا اولکونچه صدقيم بريله صادق قيلغيل 

بولسه بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

قول خواجه امحد هللا دمياي نه ايش قيالي 

عمليم يوق زار اينکراماي نه ايش قيالي 

حقدين قورقوب قان ييغالماي نه ايش قيالي 

قيليب بوملاس پري خذمينت قيلماغونچه 

Rahmân Melik’im rahmetine lâyık eyle, 

Berki gibi himmet verip âşık eyle, 

Ta ölene kadar sıdkım ile Sâdık eyle, 

Olsa olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 

Kul Hoca Ahmed Allah demeyip ne iş eyleyim, 

Amelim yok inleyip ağlamayı, ne iş eyleyim, 

Hakk’tan korkup kan ağlamayıp ne iş eyleyim, 

Eylese olmaz Pîr hizmetini kılmadıkça. 


تطوّع روزه توتار خلقالرغه شيخ ليق ساتار 

علمي يوق عاميدين برت آخر زمان شيخ الري 

بيلي كا فوطه چالور اوزين کيشي سانور 

عرصاتده اوقتانور آخر زمان شيخ الري 

باشيغه دستار اورار علمي يوق نيكا يرار 

اوقي يوق ياسني قورار آخر زمان شيخ الري 

االييدين آل قيلور معمله ين مال قيلور 

ايسسز عمرين ييل قيلور آخر زمان شيخ الري 

شيخ ليق اولوغ تورور حضرتكا ايليتكان ايش تورور 

آش بريماس بغري تاش تورور آخر زمان شيخ الري 

129. Hikmet 

Nâfile oruç tutar halklara şeyhlik satar, 

İlmi yok âmâdan beter âhir zamân şeyhleri, 

Beline kuşak bağlar özünü adam sanır, 

Arasât’da bırakılır âhir zamân şeyhleri. 

Başına sarık vurur ilmi yok neye yarar, 

Oku yok yayını çeker âhir zamân şeyhleri, 

Alayından al eyler muameleni mâl eyler, 

Sâhibsiz ömrünü yel eyler âhir zamân şeyhleri. 

Şeyhlik uludur Hazret’e ulaştıran iştir, 

Aş vermez bağrı taştır âhir zamân şeyhleri, 

258

مسكني امحد قنده سني حق يولنده نيده سني 

علمينك يوق نه سانده سني آخر زمان شيخ الري 

Miskîn Ahmed nerdesin Hakk yolunda ne edesin, 

İlmin yok ne hâldesin âhir zamân şeyhleri. 


حمبت ين كوچه سيين كيزكان عارف 

خيشي بيلور خم كانالرين عالمتني 

ارادت دين قول الريغه حربه آليب 

دفعني ايالر مضرت ين سالمتني 

انداغ عاشق اياقيغه باشني قويسه 

بنا قومياي نفس هواين کوزين اويسه 

شوق شرابني ايچيب تاکه روحي قانسا 

هيچ آغزندين ساملاس توبه ندامتني 

يولني تابيب باطن كوزي آچيلكانالر 

خار خسديك اياغ آست يانچيلكانالر 

برك گلديك سولوب توزوب ساچيلكانالر 

عار آملاس اول خاليق ننك مالمتني 

صويف کرياك باطيين ين قيلسه صايف 

طاعت قيلسه مانندهء بشر حايف 

اندين سونكره وعده سيغه بوالر وايف 

بيشك کورار هر كيم کشف کرامتني 

رجال ال تلهيهم ديب ايدي خدا 

اوشل مردان ماسوي دين بولور جدا 

ذکرين ايتيب هر نفسده اولسه روا 

تاپار هردم غوث الغياث جاللتني 

130. Hikmet 

Muhabbetin sokağını gezen ârif, 

İyi bilir sâdıkların belirtisini, 

İrâdeden ellerine harbe alıp, 

Defin eyler zararlının selâmetini. 

Öyle âşık ayağına başını koysa, 

Birşey bırakmadan nefs-hevanın gözünü oysa, 

Şevk şarâbın içip ta ki rûhu kansa, 

Hiç dilinden bırakmaz tevbe pişmanlığını. 

Yolunu bulup bâtın gözü açılanlar, 

Hâr u haşak gibi ayak altına serilenler, 

Gül yaprağı gibi solup kuruyup saçılanlar, 

Eremez o kulun melâmetine. 

Sûfî gerek bâtınını eylese sâfî, 

İbâdet eylese Bişr-i Hâfî misâli, 

Ondan sonra vadesine olur vefâlı, 

Şüphesiz görür herkes keşif ve kerâmetini. 

“Ricâlün fa tülhihim” deyip söyledi Allah, 

O yiğit mâsîvadan olur ayrı, 

Zikrini deyip her nefesde olsa hâzır, 

Bulur her zamân gavslar gavsı celâletini, 

259

الهوت ارا مريد اكر مقام توتسه 

درويش ليكده قرق تورت مقام آندين اوتسه 

شيخ مني تيو بنا قيوب اوتين يوتسه 

يب مشقت تامباس اميان حالوتني 

دور اياغي ييتيب كيلدي اي بيخرب 

ايچرور قومياس نيچه اكر قيلسنك حذر 

وا حسرتا اميانينكده كوبتور خطر 

قوتوملاس سني بريماي آين امانتني 

قول خواجه امحد ظاهر اعمي يول اداشت 

طالب الرين صحبت دين يراق قاچت 

قريب چوكوب حق يوليغه عقلي شاشت 

تانكال بارسه كورماس کورين فراغتني 

Kâbir içre mürîd eğer makâm tutsa, 

Dervîşlikte kırkdört makâm ondan geçse, 

Şeyhim deyip ortaya çıkıp âteşi yutsa, 

Meşakkatsiz bulmaz imân hoşluğunu. 

Devr ayağı yetip geldi ey habersiz, 

İçirir koymaz nice eğer çekinsen, 

Vah yazık imânında çoktur tehlike, 

Kurtulamazsın vermedikçe onun emânetini. 

Kul Hoca Ahmed zâhir amâsı yolu şaşırdı, 

Tâliplerin sohbetinden uzak kaçtı, 

İhtiyârlayıp çöküp Hakk yoluna aklı şaştı, 

Seherle varsa görmez körün feragatini. 


ايسيز بو طريقت نينک تانسوق ايدي 

دوستالرمي اراميزده ايدالمناس اول 

کرايدي بوملاس ايردي عاشق الرده 

نيچه يول کرکالر اورنني کريالمناس اول 

اول ايرنينک گلي اول شريعت دور 

ميوه سي تات ليق لقمه طريقت دور 

کيم قول نينک قويل بولسه حقيقت دور 

قاف تاغني توکال يوتسه تورالمناس اول 

131. Hikmet 

Eşsiz bu tarikatın sonu nerede, 

Dostlarım aramızda dolaşmaz o, 

Eğer gezseydi olmazdı âşıklarda, 

Nice yol kirler yerini kirlenmez o. 

O erin gülü o şeriattır, 

Meyvesi tatlı tarikat lokmasıdır, 

Kim kulunun kulu olsa hakikattır, 

Kâf dağını toptan yutsa turlanmaz o. 

260

نشانني ايتا کيت عاشق الري 

ايستايو بولدي آنينک صادق الري 

بولدوق ديب ايتماديالر اليق الري 

کورکانني کورکان يريده سوالمناس اول 

سوز تاشته بولسه ايچده مزه بوملاس 

ايچمي قوروق بولسه انده مزه بوملاس 

نيچه الر آرزو قيليب هبره آملاس 

دعويکا معين آليب يوزالمناس اول 

قاموغ اعضا صورتيدين تيل کيچماغونچه 

موتوا قبل ان متوتوا بوملاغونچه 

ظاهريده باش کوزيين يومّاغونچه 

باطينده ايچ کوزي کورکامناس اول 

اميکاک سيزين يتمکليکي ايرماس آسان 

نيچوک چنکر يتماکونچه خم مخدان 

بوملاغونچه بويول ايچره مونکلوغ حريان 

قوروق اوتون کومياغونچه کورالمناس اول 

قول خواجه امحد قاتيغ النيب کوي سني اميدي 

ايچي تاشينک خام قاملاسون پيش سني اميدي 

دوستالر مينکا سوزيين ايت سني اميدي 

يوق ايرسه معرفتنک تورالمناس اول 


دم بو دم دور اوزکا دم ين دم دميه 

دنيادين يب غم اوتارسني غم دميه 

Belirtisini söyleyerek gitti âşıkları, 

İsteyip oldu onun sâdıkları, 

Olduk diye söylemediler layıkları, 

Gördüğünü gördüğü yerde söylenmez o. 

Söz dışta olsa içte lezzet olmaz, 

İçi kuru olsa orada lezzet olmaz, 

Niceleri arzû eyleyip nasîp almaz, 

İddiâ ile manâsını arayıp bulunmaz o. 

Bütün organ derdinden dil geçmedikçe, 

“Mûtû kable ente mûtu” olmadıkça, 

Zahirinde baş gözünü yummadıkça, 

Batında kalb gözüyle görünmez o. 

Sabırsızın ulaşması değildir kolay, 

Nasıl acı meyve yutmayınca hamlarından, 

Olmadıkça bu yol üzere dertli, şaşkın, 

Kuru odun yanmadıkça alevlenmez o. 

Kul Hoca Ahmed sıkılarak yansın şimdi, 

İç ve dışın ham kalmasın pişsin şimdi, 

Dostlar bana sözünü söylesin şimdi, 

Yoksa marifetini ele vermez o. 

132. Hikmet 

Dem bu demdir başka demi dem deme, 

Dünyadan gamsız geçersin gâm deme. 

261

کوميسه جان دلينك هم استخوان 

كوز ياشينك آقان بيله سني من دميه 

خواه کولسه ييغالسه عاشق ايلي 

چهرهء سرخني كوروب يب غم دميه 

اصل نسلينك قطرهء آب مين 

خس ين کورسنك سني اوزونكدين كم دميه 

آدميده ذره معين بوملاسه 

سني اين آدم كوروب آدم دميه 

تومياسه سر معين دين آدم امياس 

سني اين صورت کوروب حمرم دميه 

کر يوراكده بوملاسه يوز داغ درد 

زهنار قاچکيل اين مهدم دميه 

تيکسه بيلكان آبدار خنجري 

جان بريور جانانه غه مرهم دميه 

دوستالر ديوانه ايرماس هر کيشي 

عز و جاه دين کيچماسه آدم دميه 

مثل دريا يوزيده يورکان خسي 

هاي هوي ديکان بيالن حمکم دميه 

امحدا توتقيل غنيمت هر نفس 

يارسيز اوتكان بو دم ين دم دميه 

Yanmasa cân ve gönlün hem bedenin, 

Göz yaşının akması ile sen nem deme. 

Kahkahayla gülse ağlasa âşık idi, 

Râhat yüzünü görüp gamsız deme. 

Aslın-neslin erlik suyu damlası, 

Hâsı görsen sen özünden eksik deme. 

Âdem oğlunda zerre kadar mânâ olmasa, 

Sen onu adam görüp adam deme. 

Duymasa mânâ sırrından adam değildir, 

Sen onun sûretini görüp mahrem deme. 

Eğer yürekte olmasa yüz derd yarası, 

Sakın, kaç onu hem-dem deme. 

Değse bilen âbdâr hançeri, 

Cân verir cânân merhem deme. 

Dostlar dîvâne değildir her kişi, 

“Azze ve celle”den geçmese Âdem deme. 

Deryâ üzerinde yürümüş hâsı, 

“Hayy-Hû” demek ile Dervîş deme. 

Ey Ahmed ganîmet bil her nefesi, 

Yârsız geçen bu demi dem deme. 

262


حمبت سيز خاليقدين هر كيم قاچسه 

عارفالرين صحبتيدين جوالن قيلور 

اورتاب کويوب عشق يولده ياشني ساچسه 

سبحان ايكام عرش اوستيده مهمان قيلور 

بندم ديكاي كويكان الرين سويوب هللا 

حق كورساتكاي ديداريين وهللا،‏ باهلل 

قايده بارسه تسبيح⁪الري شيئا هلل 

هر نه تابسه حق يوليده احسان قيلور 

ذاكر بولوب ذکرين ايتسه کيلکاي ندا 

شيطان لعني ييتمش فرسنك بولغاي جدا 

دردي بولسه حق درديغه بريکاي دوا 

انداغ قولين اوزي ايزالب جانان قيلور 

تون سحرالر حق اويغاتيب قان ييغالتار 

بيدار قيليب اوز عشقي غه بيل باغالتار 

دواسي يوق دردين برييب زار اينكراتار 

مونده ييغالب انده بارسه سلطان قيلور 

حقه عاشق بولغان قول⁪الر دامي بيدار 

رضوان امياس مقصودالري ايرور ديدار 

اهل عيال خامناندين بولور بيزار 

امساعيل ديك عزيز جانني قربان قيلور 

شيخ مني تيو باش کوتارکان حقه رقيب 

من ليك قيليب سبحاين غه بوملاس حبيب 

بيدار بولوب دردسيزالرکا بولغان طبيب 

بو دنياين مؤمن الر کا زندان قيلور 

133. Hikmet 

Muhabbetsiz kişilerden her kim kaçsa, 

Âriflerin sohbetinde dolaşır, 

Yanıp yakılıp yolunda yaşını saçsa, 

Sübhân Melik’im Arş üstünde konuk eyler. 

Kulum diyerek yananları sevip Allah, 

Hakk gösterecek cemâlini Vallah-billâh. 

Nerede gitse, tesbîhleri “Şe’y en li’llâh” 

Her ne bulsa, Hakk yolunda ihsân eyler. 

Zâkir olup zikrini dese, gelecek nidâ; 

Lânetli şeytân yetmiş fersah olsun ayrı 

Derdi olsa, Hakk derdine verecek devâ; 

Öyle kulu kendisi arayıp cânan eyler. 

Geceleri seherlerde Hakk uyandırıp kan ağlatır, 

Uykusuz eyleyip kendi aşkına bel bağlatır, 

Devâsı yok derdi verip ağlatıp inletir; 

Burada ağlayıp orada gitse, sultân eyler. 

Hakk’a âşık olan kullar dâimâ uykusuz, 

Cennet değil arzuları, verir cemâl, 

Çoluk-çocuk, ev-barktan olur şikâyetçi; 

İsmâil gibi azîz cânını kurbân eyler. 

Şeyhim diye baş kaldıran Hakk’a rakîp; 

Benlik eyleyip Sübhân’ına olmaz sevgili 

Uykusuz olup derdsizlere olan tabîb; 

Bu dünyâyı müminlere zindân eyler. 

263

اي مؤمن الر طاعت قيليب طايامننكالر 

امانت دور عزيز جانغه اينامننك الر 

حرام حريش ييغميش مالغه اينامننك الر 

مال الرينكين قريش آتليغ ييالن قيلور 

بو دنياغه بنا قويغان قارون قاين 

دعوي قيلكان فرعون بيله هامان قاين 

وامق عذرا فرهاد شريين جمنون قاين 

قهر ايالسه بري حلظه ده يكسان قيلور 

هيچ بيلديكمو آدم اوملاي قالغاين ين 

بو دنياين وفاسيين بيلکاين ين 

دنيا طلب بوي خدا آلغاين ين 

هللا ديسنك كوز ياشينكين باران قيلور 

عشق درديغه دوا سورغان حاضر تيلبه 

ظاهرده يوق باطن ايچره قيلور جلوه 

مغز سرينك بغرينك ايچره قيلور غلبه 

عشق درديغه دوا قيلسه رمحن قيلور 

کيمين کورسنك بو يول⁪الرده يالغان عاشق 

ظاهر صويف باطن ايچره ايرماس صادق 

انينك اوچون معشوقيغه بوملاس اليق 

يالغانچي ين روز حمشر سرسان قيلور 

تن سوزالمس جان سوزالمس اميان سوزالر 

جاندين كيچكان چني عاشق الر حقين كوزالر 

عارفالرکا خذمت قيليب يولني توزالر 

اول عاشق ين خاليققه سلطان قيلور 

Ey mü’minler, ibâdet eyleyip dayanmayın; 

Emanettir, azîz câna inanmayın; 

Harâm-mekrûh yığmış mala inanmayın 

Mallarını “karış” adlı yılan eyler. 

Bu dünyaya binâ koyan Kârûn hani, 

Dâvâ eyleyen Fir’avn ile Hâmân hani, 

Vâmık-Azrâ, Ferhâd-Şîrîn, Mecnûn hani; 

Kahreylese, bir lahzada yerle bir eyler. 

Hiç bildin mi insanoğlunun ölmeyip kaldığını, 

Bu dünyânın vefâsını bildiğini, 

Dünyâ isteklisinin Hakk kokusunu aldığını 

Allah desen, göz yaşını yağmur eyler. 

Aşk derdine devâ soran hâzır tilbe, 

Zâhirde yok bâtın içinde eyler cilve, 

Mazı sarın hepsinin içinde eyler gâlip, 

Aşk derdine devâ eylese Rahmân eyler. 

Kimi görsen, bu yollarda sahte âşık; 

Zâhir sűfî, bâtın içinde değil sâdık; 

Onun için sevdiğine olmaz lâyık 

Yalancıyı mahşer günü şaşkın eyler. 

Ten söylemez, cân söylemez, imân söyler 

Cândan geçen gerçek âşıklar Hakk’ı gözler; 

Âriflere hizmet eyleyip yolunu düzler 

O âşıkı ahâlîye sultân eyler. 

264

عاشق بولسنك کيچه كوندوز عشق استاکيل 

طاعت قيلکيل کيچه قوپوب هيچ يامتاكيل 

عاقل بولسنك نادانالركا سن ايتماكيل 

چني درويشالر طاعت الرين پنهان قيلور 

درويش بولسنك طاعت قيلکيل قيلمه ريا 

هر کوشه ده طاعت قيلکيل تنکر مي کواه 

يالغان درويش قايده بارسه رزق و دعوا 

عادل پادشاه طاعت⁪الرين عصيان قيلور 

واي اوشنداغ درويش الردين پناه بريكيل 

اول نادانغه الفت قيلماي جانيم آلكيل 

ايا حمبوب يولده قالدمي يولغه سالكيل 

توبه ليقين خواجم جاين بستان قيلور 

درويش مني ديب طاعت قيلور خلق ايچنده 

ريا قيليب يوکوروب يورار انده مونده 

هللا اوچون طاعت قيلكان درويش قنده 

چني درويش⁪الر تاغ چول ين مكان قيلور 

عاشق بولسنك عشق يوليده فنا بولكيل 

ديدار ايزالب حسرتيده ادا بولكيل 

مرهم بولوب چني دردليك کا دوا بولكيل 

خلق خوشين جان آلورده آسان قيلور 

عاشق⁪الري حقه باقيب نعره تارتار 

حمبت ين درياسيغه چوموپ باتار 

گوهر آليب معشوقيغه رازين ايتار 

قطره ياشي يريکا تامسه عمان قيلور 

Âşîk olsan, gece gündüz aşk iste, 

İbâdet eyle, gece kalkıp hiç yatma, 

Akıllı olsan, câhillere sır söyleme, 

Gerçek dervîşler ibâdetlerini gizli eyler. 

Dervîş olsan, ibâdet eyle, eyleme riyâ; 

Her köşede ibâdet eyle Tanrı’m tanık 

Sahte dervîş nereye gitse, zevk ve dâvâ; 

Âdil pâdişâh ibâdetlerini isyân eyler. 

Vay, o türlü dervîşlerden kurtuluş ver, 

O câhile ülfet eylemeyip, cânımı al, 

Ey sevgili, yolda kaldım, yola koy, 

Tevbe edenin Rabhim yerini bostân eyler. 

Dervîşim deyip ibâdet eyler halk içinde; 

Riyâ eyleyip dolaşıp yürür orada burada; 

Allah için ibâdet eyleyen dervîş nerede? 

Gerçek dervîşler dağ ve ovayı mekân eyler. 

Âşîk olsan, aşk yolunda yok ol, 

Cemâl arayıp hasretinde tamâm ol, 

Merhem olup gerçek dertliye devâ ol, 

Güzel huyluyu cân alırken asân eyler. 

Âşıkları Hakk’a bakıp nâra atar, 

Muhabbetin denizine dalıp batar; 

Cevher alıp sevdiğine derdini söyler, 

Damla yaşı yere damlasa, ummân eyler. 

265

عاشق⁪الرکا بريدي عشقني کويدورکايل 

زليخاديك قدين دوتا قيلدرکايل 

رياضت⁪ده رنك رويني سولدورکايل 

چني عاشق⁪ين رنك رويني سامان قيلور 

عاشق⁪الري حق قهريدين قورقوب ترتار 

يري و كوکده ماليك⁪الر ييغالب تورار 

کاهي قيزيل كاهي سريغ بولوب يورار 

ناله قيليب يري و كوكين لرزان قيلور 

عاشق⁪الرين خاص معشوقي سحرخيزالر 

ندا قيلکان يا عبدي ديب باطن كوزالر 

عشق شديت طغيان قيلسه دردي زورالر 

قايده سينديب يوراك بغرين بريان قيلور 

قايده سينديب قايده سني ديب عاشق ايتار 

عاشق⁪الرده حد نه بولغاي معشوق ايتار 

آغزي ايتمس تيلي ايتماس ديل ايتار 

اوچ يوز التميش متورالري لرزان قيلور 

عاشق⁪الرين قيامت کون حالني سورکاي 

چني عاشق⁪ين کوکسني ياريب داغني كوركاي 

پاك آغزيدين كفكي آقيب يوكروب يورکاي 

کيمكا بريسه پاك عشقي⁪ين حريان قيلور 

عاشق⁪الرين طلب⁪الري جام شراب 

معشوقيغه ييتماك اوچون بغري کباب 

روح⁪الريين غذاسي دور چنك رباب 

آهي چيقسه ييت اقليم ويران قيلور 

Aşıklara verdi aşkını yandırmağa, 

Züleyha gibi vücûdunu iki büklüm eylemeğe, 

Riyâzette yüzünün rengini soldurmağa, 

Gerçek âşıkın yüzünün rengini samân eyler. 

Âşıkları Hakk kahrından korkup titrer; 

Yer ve gökte melekler ağlayıp durur; 

Bazen kızıl, bazen sarı olup durup 

Feryâd eyleyip yer ve göğü lerzân eyler. 

Âşıkların gerçek sevgilisi seherde bekler, 

Nidâ eyleyince “yâ kulum” deyip bâtın gözler, 

Aşk şiddeti coşsa derd-i zârlar, 

Nerdesin deyip yürek-bağrını biryân eyler. 

Nerdesin?” deyip, nerdesin?” deyip âşık söyler; 

Âşıklarda had ne ola, mâşûk söyler; 

Ağzı demez, dili demez, gönlü söyler; 

Üç yüz altmış damarları lerzân eyler 

Âşıkların kıyâmet günü hâlini soracak, 

Gerçek âşıkın göğsünü yarıp dâğını görecek, 

Temiz ağzından köpüğü akıp yürüyüp görecek, 

Kime verse temiz aşkını, hayrân eyler. 

Âşıkların istekleri şarâp kadehi, 

Sevgilisine ermek için bağrı kebâb; 

Rûhlarının gıdâsıdır çeng ve rebap; 

Âhı çıksa, yedi iklimi vîrân eyler. 

266

قدرت بريله هرنه قيلسه ايرك ليك اوزي 

قدرتيدين معلوم تورور قيش و يازي 

اي ناانصاف هللا بيله قيلمه بازي 

قهار ايكام جانليغ⁪الرين بيجان قيلور 

ييغالمقين هر آدم⁪غه بريکان قاين 

يغالماق⁪ليغ آسان امياس بغر قاين 

كوز ياشينكين ريا قيلمه حقين تاين 

حق تعايل سويكان⁪الرين گريان قيلور 

قول خواجه امحد بنده مني ديب اورمكيل الف 

ريا بريالن قيلغان طاعت بارچه كذاف 

شريعتده طريقتده كارينك خالف 

آخرتده كذابالرين عريان قيلور 

Kudret ile her ne eylese, Kâdir özü; 

Kudretinden mâlumdur kış ve yazı; 

Ey insâfsız, Allah ile eyleme iddia 

Kahhâr Melik’im cânlıları cânsız eyler. 

Ağlamayı her insâna veren hani; 

Ağlamaklık kolay değil, bağrı hani, 

Göz yaşını riyâ eyleme, Hakk’ı tanı, 

Hakk Teâlâ sevdiklerini giryân eyler. 

Kul Hoca Ahmed, kulum deyip vurma lâf; 

Riyâ ile eylediğin ibâdetin hepsi boş; 

Şeriatte, tarikatte kazancın şüpheli; 

Âhirette yalancıları üryân eyler 


حمبت ين بوستانيده هزار داستان 

بلبل الري سريار آنده افغان قيلور 

معرفت ين ميدانيده جوالن قيلغان 

کيچه کوندوز کوز ياشيين عمان قيلور 

اول بلبل ين آوازيين ايشتكان الر 

تكربين تاغني كسيب اوشاتكانالر 

بو دنياين مزاسيين اونوتقانالر 

فرياد اوروب ييغالب کوزين گريان قيلور 

134. Hikmet 

Muhabbetin bahçesinde binlerle destân, 

Bülbülleri şakıyıp orada fîgân eyler, 

Marifetin meydânında dolaşan eyleyen, 

Gece gündüz gözyaşını deniz eyler. 

O bülbülün feryâd ını işitenler, 

Kibirin dağını kesip benzetenler, 

Bu dünyânın lezzetini unutanlar, 

Feryâd edip ağlayıp gözünü giryân eyler. 

267

عاشق قول⁪الر بو دنياين کوزکا ايلماس 

دنيا عشقني زاهد قول⁪الر تيل کا آملاس 

کيچه کوندوز مست و حريان اوزکا کيلماس 

ديدار تيالب كوکسني تيشيب ناالن قيلور 

وا دريغا کيچت عمروم تومياي قالدمي 

راحله سيز يولغه کرييب هاريب قالدمي 

مهت قورين بيلکا حمكم چاليب آلدمي 

اوزي سويكان عاشق⁪الرين سرسان قيلور 

ايا عاشق كيچه كوندوز تينماي ييغال 

کويوب پشيب يوراك بغرينك ايزيب داغال 

اجل ييتسه مردانه وار بيلينك باغال 

مونداغ عاشق بارسه انده مهمان قيلور 

شيخ منصور اوز باشيين دارده کوردي 

پرتو سالدي حق ديدارين انده کوردي 

بيخود بولوب اوزين بيلماي افغان قيلدي 

وا ذوقا ديب اوزين بيلماي جوالن قيلور 

شيخ شبلي عاشق بولوب بيلماي اويت 

شيخ بايزيد ييتميش يويل اوزين ساتدي 

بو دنياين عزت الرين تاشالب آيت 

اوتكان ايشقه ندامت ديب افغان قيلور 

انداغ ايرالر صحبت ين تابقان کيشي 

مست و حريان بولوب يورار ياز و قيشي 

سحرالرده چار ضرب اورمق اين ايشي 

ظاهر خنده باطن الرين پنهان قيلور 

Âşîk kullar bu dünyâyı göze iliştirmez, 

Dünyâ aşkını zâhid kullar dile almaz, 

Gece gündüz mest ve hayrân kendine gelmez, 

Cemâl dileyip göğsünü deşip ağlar eyler. 

Vah ne yazık geçti ömrüm doymadan kaldım, 

Rehbersiz yola girip yorulup kaldım, 

Hikmet kemerin bele sağlam bağladım, 

Kendini seven âşıkları darmadağın eyler. 

Ey âşık gece gündüz dinmeden ağla, 

Yanıp pişip yürek bağrını ezip dağla, 

Ecel yetse merdcesine belini bağla, 

Böyle âşık varsa orada konuk eyler. 

Şeyh Mansûr öz başını darağacında gördü, 

Nûr gönderdi Hakk cemâlini orada gördü, 

Şuûrsuz olup kendini bilmeden feryâd eyledi, 

Vâ şevkâ diye kendini bilmeden dolaşır. 

Seyh Şiblî âşık olup bilmeden geçti, 

Şeyh Bâyezîd yetmiş yol kendini sattı, 

Bu dünyânın izzetlerini kaldırıp attı, 

Geçen içe pişmânlık diye feryâd eyler. 

Eyle erlerin sohbetini bulan kişi, 

Elest ve hayrân olup yürür yaz ve kışı, 

Seherlerde dört döğünmek onun işi, 

Zâhir neşeli bâtınlarını gizli eyler. 

268

مونداغ بوملاي حق وصلي غه ييتيب بوملاس 

رسوا بوملاي سردين معين اليب بوملاس 

هو ذکريين ايتيب دامي تيلدين قومياس 

ومهي بريالن دل⁪الريين لرزان قيلور 

قول خواجه امحد بو حكمت ين كيمكا ايدينك 

عارف مني ديب خاليقغه اوقوب يايدينك 

تأثري قيلماس عامل⁪الرغه ايغان پندينك 

عارف اولدور تن ملكي ين ويران قيلور 

Böyle olmadan Hakk vuslatına ermek olmaz, 

Rüsvâ olmadan sırdan mânâ almak olmaz, 

Hû zikrini deyip dâimâ dilden bırakmaz, 

Hayâli ile dillerini lerzân eyler. 

Kul Hoca Ahmed bu hikmeti kime söyledin, 

Ârifim diye ahâlîye okuyup yaydın, 

Tesîr eylemez âlimlere söylediğin öğüdün, 

Ârif odur beden mülkünü vîrân eyler. 


جتلّي ين مقامي دور عجب مقام 

اول مقامده عاشق قول⁪الر جوالن قيلور 

قي کونكل کا جتلي سني پرتو سالسه 

بيخود بولوب اوزين بيلماي افغان قيلور 

اول مقام ين يول⁪الريين رهزين بار 

قالوزسيز يولغه كريسه يولدين آزار 

وسواس ايالب شيطان لعني دينني بوزار 

اون يوليغه ساليب آين حريان قيلور 

اول مقام ين بيلدوركايل رهرب کرياك 

طريقت ين بيشه سيده صفدر كرياك 

اوشبو يول ين ضبط ايالكان سرور كرياك 

انداغ مرشد اومجاق ملكني طريان قيلور 

135. Hikmet 

Tecellînin makâmıdır acaip makâm; 

O makâmda âşık kullar dolaşır 

Hangi gönüle tecellîsinin nûrunu gönderse 

Şuûrsuz olup kendini bilmeden feryâd eyler 

O makâmın yollarının rehzeni var, 

Kılavuzsuz yola girse, yoldan şaşar, 

Vesvese eyleyip lânetli şeytân dinini bozar, 

Kendi yoluna koyup onu şaşkın eyler. 

O makâmı bildiren rehber gerek; 

Tarîkatın ön safında safder gerek; 

İşbu yolu zabteyleyen server gerek; 

Öyle mürşid cennet mülkünü hâzır eyler. 

269

اول مقام غه ييتكان عاشق شراب ايچار 

خامنانني برباد برييب جاندين كيچار 

شوق قناتني حضرت تبا توقوب اوچار 

عرش کرسي لوح قلم طريان قيلور 

ديدار تيالب ترك ايالسنك ماسواين 

اوملاس بورون وجودنكي ايال فاين 

وَاَهنْ‏ ارٌ‏ مِنْ‏ عَسَلٍ‏ مُصَفَّاين 

امجاخين خاص قويل غه احسان قيلور 

اول مقام ين توحيد آتليغ درخت بار 

سايه سيده عاشق قول⁪الر براق سوار 

هر بري شاخي مينك ييل چيليق يول ين توتار 

هر قايسي سي اوز اوزيكا عنوان قيلور 

اول درخت ين ميوه سيدين تاتقان قول⁪الر 

دنياسيين آخرت قه ساتقان قول⁪الر 

گور ايچيده آسايش ده ياتقان قول⁪الر 

سحرالرده كوز ياشيين عمان قيلور 

مهت قورين قول خواجه امحد بيل كا باغال 

حمبت ين اويت بريله يوراك داغال 

يقانک توتوب تانك آتقونچه تينماي يغال 

شايد سنكا رحم ايالبان جانان قيلور 

O makâma eren âşık şarâp içer; 

Ev-barkını yağmaya verip Cândan geçer; 

Şevk kanadını Hazret’e doğru tutup uçar; 

Arş ve Kürsü, Levh ve Kalem tayrân eyler. 

Cemâl dileyip terk eylesen mâsivâyı; 

Ölmeden önce vücûdunu eyle fânî; 

“Ve enhârun min aselin musaffa” yı; 

Cennetini hâs kuluna ihsân eyler. 

Ol makâmın tevhîd adlı ağacı var; 

Gölgesinde âşık kullar Burâk’a biner; 

Her bir dalı bin yıl kadarlık yolu tutar; 

Herhangisi kendi kendine ünvân eyler. 

O ağacın meyvesinden tadan kullar, 

Dünyasını âhirete satan kullar, 

Kâbir içinde huzûr içinde yatan kullar 

Seherlerde göz yaşını ummân eyler. 

Himmet kuşağını Kul Hoa Ahmed bele bağla; 

Muhabbetin âteşi ile yürek dağla; 

Yakanı tutup tan atana kadar dinmeden ağla; 

Meğer sana rahmet ederek cânân eyler. 

270


اوشبو سرين بيلمکان جاهل كشي 

درويشالرين قدريين قاچان بيلور 

تيل اوچيده امت مني ديب دعوي قيلور 

مصطفي ين قدريين قاچان بيلور 

طريقت⁪ين لذيت دين تاتقان كشي 

دنياسين دين يوليده ساتقان كشي 

کيچه کوندوز كوزده ياشي آققان كشي 

بو دنياين قدريين قاچان بيلور 

کيچه کوندوز طاعت قيلسه اوشال عاشق 

بو دنياده كناهي دين بولور فارق 

درويشالرين غيبت قيلغان اول منافق 

معرفت⁪ين قدريين قاچان بيلور 

دنيا مالني ييغيب يول ين يتورکانالر 

ايسز عمرين کفر ايچنده كيچورکانالر 

قالوزسيز بيابانده يوروكانالر 

حمبت ين قدريين قاچان بيلور 

کوب كشيالر دعوي قيلور نفس كوزاتيب 

ييب ايچيب حيوان کيب تونالر ياتيب 

روزه تومتس زکوه بريمس هم اويانيب 

حق تعايل قدريين قاچان بيلور 

کل متقي آل مني ديب ايدي رسول 

اي قول امحد بو حديث ين قيلغيل قبول 

سويري خلقي قبول قيلماي بولدي ملول 

جاهل خلقي پري قدريين قاچان بيلور 

136. Hikmet 

Bu sırrı bilmeyen câhil kişi 

Dervîşlerin değerini ne zamân bilir? 

Dil ucuyla ümmetim diye iddia eder 

Mustafâ’nın değerini ne zamân bilir? 

Tarîkatın lezzetinden tadan kişi 

Dünyasını din yolunda satan kişi 

Gece-gündüz gözde yaşı akan kişi 

Bu dünyânın değerini ne zamân bilir? 

Gece-gündüz ibâdet eylese o âşık, 

Bu dünyada günâhından olur uzak, 

Dervîşleri gıybet eden o münâfık, 

Marifetin değerini ne zamân bilir? 

Dünyâ mâlını yığıp yolu yitirenler, 

Kısa ömrünü küfr içinde geçirenler, 

Kılavuzsuz kırlarda yürüyenler, 

Muhabbetin değerini ne zamân bilir? 

Çok kişiler iddia eder nefsini gözetip, 

Yeyip-içip hayvân gibi geceleri yatıp, 

Oruç tutmaz, zekât vermez hem utanıp, 

Hakk Teâlâ’nın değerini ne zamân bilir? 

“Külli muttaki âlimen” diye söyledi Rasûl, 

Ey Kul Ahmed bu hadisi eyle kabûl, 

Suyri halkı kabûl eylemeyip oldu melûl, 

Câhil halkı Pîr değerini ne zamân bilir? 

271


سبحان ايذمي بنده سيکا لطف ايالسه 

ايچي ياروب تاشي کويوب بريان بولور 

پري ايتاكني توتوب عاشق يولغه کريسه 

حقين ايزالب ايكي کوزي گريان بولور 

جاندين کيچماي عشق سريين بيلسه بوملاس 

مالدين كيچماي من من⁪ليكين قويسه بوملاس 

شرمي بوملاي يالغوز اوزين سويسه بوملاس 

انداغ عاشق ايل كوزيدين پنهان بولور 

جانينك قيناب زقوم چيناب عاشق بولكيل 

ياشينك توكوب كوزونك سوالب صادق بولكيل 

اندين کني دركاهي غه اليق بولكيل 

جانينك بريسنك رحم ايالسه جانان بولور 

عشق يوليده کيچه کوندوز ييغالغانالر 

جاندين كيچيب بيلني حمكم باغالغانالر 

خذمت قيليب حق سريين آنكالغانالر 

تون اويقوين حرام قيليب ناالن بولور 

وا دريغا عشق يوليده جامن بريماي 

غواص بولوب دريا ايچره گوهر تريماي 

حقدين اوزکا غفلت الرين يراق ساملاي 

تانكال بارسه ندامت الر چندان بولور 

عاشق بولسنك بايزيدديك اوزونك ساتقيل 

وهللا باهلل دنيا حرام تاشالب آتقيل 

قانالر توکوب کوزالرينكدين تونالر قاتقيل 

بري حلظه ده شيطان ملكي ويران بولور 

137. Hikmet 

Sübhân Rabb’im kuluna lutf eylese, 

İçi aydınlanıp, dışı yanıp biryân olur. 

Pîr eteğini tutarak âşık yola girse, 

Hakk’ı izleyip iki gözü giryân olur. 

Cândan geçmeden aşk sırrını bilse olmaz; 

Maldan geçmeden ben-benliği koysa olmaz; 

Utangaç olmadan yalnız kendini sevse olmaz; 

Öyle âşık halk gözünden gizli olur. 

Cânını incitip zakkum çiğneyip âşık ol, 

Yaşını döküp gözünü sulayıp sâdık ol, 

Ondan sonra dergâhına lâyık ol, 

Cânını versen rahmet eylese cânân olur. 

Aşk yolunda gece gündüz ağlayanlar, 

Cândan geçip belini sıkı bağlayanlar, 

Hizmet eyleyip Hakk sırrını anlayanlar 

Gece uykusunu harâm eyleyip ağlar olur. 

Vah ne yazık, aşk yolunda cânını vermeden, 

Dalgıç olup deniz içinden cevher dermeden, 

Hakk’tan başka gafletleri uzaklaştırmadan 

Sabâha varsa, pişmânlıklar pek çok olur. 

Âşık olsan, Bâyezid gibi kendini sat, 

Vallah-billâh dünyâ harâm, kaldırıp at, 

Kanlar döküp gözlerinden geceleri don, 

Bir anda şeytân mülkü vîrân olur. 

272

تانك آتقونچه ذکريز ايتكيل جانينك بريله 

تاغ چول ين بستان قيلغيل قانينك بريله 

تاشدين قاتيغ تاشقه ياتقيل يانينك بريله 

يولدين آزغان يوزمينك غافل مردان بولور 

تاشدين قاتيغ تاشين سورکان بيخربالر 

عقيب ايشني آرقه تاشالب دنيا ايزالر 

آيت حديث بيان قيلسام قاتيغ سوزالر 

ظاهر آدم باطن الري شيطان بولور 

ذكرين آيغيل قانالر آقسون سوزالرينكدين 

حكمت آيغيل درالر تامسون سوزالرينكدين 

كل الر اونسون هر بري باسقان ايزالرينكدين 

گل کا باقسنك كل آچيليب بوستان بولور 

سحرالرده ايرته توروب قانالر يوتكيل 

پري مغان ايتاكي ين حمكم توتكيل 

حقه عاشق بولغان بولسنك جاندين اوتكيل 

جاندين كيچماي چني عاشق الر عريان بولور 

بو دنياده فقريليک ين عادت قيلكان 

خوارليغ تارتيب مشقت ين راحت بيلكان 

قول خواجه امحد خيشي الركا خذمت قيلكان 

قيامت کون انداغ كشي سلطان بولور 

Tan atana kadar zikrini söyle, cânın ile 

Dağ ve ovayı bostân eyle, kanın ile 

Taştan katı taşa yat, yanın ile 

Yoldan çıkan yüz bin gâfil yiğit olur. 

Taştan katı taşı süzen habersizler, 

Âhiret işini geri bırakıp dünyâyı arar 

Âyet, hadîs beyân eylesem, sert konûşur 

Dışı insân, içleri şeytân olur. 

Zikrini söyle, kanlar aksın gözlerinden, 

Hikmet söyle, inciler damlasın sözlerinden, 

Güller bitsin, her bir bastığın izlerinden, 

Güle baksan, gül açılıp bostân olur. 

Seherlerde erken kalkıp kanlar yut, 

Pîr-i Kâmil eteğini sağlam tut, 

Hakk’a âşık olmuş olsan, cândan geç, 

Cândan geçen gerçek âşıklar üryân olur. 

Bu dünyada fakîrliği âdet eyleyen 

Hakirlik çekip meşakkati râhat bilen, 

Kul Hoca Ahmed, iyilere hizmet eyleyen, 

Kıyâmet günü öyle kişi sultân olur. 

273


عارف عاشق جان ملكيده امل تارتسه 

اون سيكز مينك قاموغ عامل غلغل بولور 

کونكل قوشي شوق قناتني توقوب اوچسه 

مجله وجود يادين سريار بلبل بولور 

حمبت ين ميداين غه اوزين سالسه 

معرفت ين ميداين غه اوزين اورسه 

سر شرابني ايچيب عاشق روحي قانسه 

مودت ين گلزاريده خوش گل بولور 

ايرانالر حق ياديدين غافل بوملاس 

رجال التلهيهم دير خالق الناس 

ايران يولني توتقان هركيز يولده قاملاس 

اول حضرتده سر اسراري مقبول بولور 

الست مخرين کيمکا بريسه اوشال ساقي 

بال مدام ايچيب اسرار منكو باقي 

تنني جانني کويدوروب شوق احراقي 

ايچيدين كويار ياقيلور هم كل بولور 

ظاهرين آيت بريالن بيزه کانالر 

باطن الرين آيت بريله توزه کانالر 

شوق اويت ين ايچ كونكل كا كيزاکانالر 

ماسوي بريالن قاچان مشغول بولور 

طريقت دور بو يول آتني بيلسه درويش 

معرفت ين متاعيدين آلسه درويش 

اوزكا يول الر باد هوا سانسه درويش 

حقيقت ين ميدانيده اير اول بولور 

138. Hikmet 

Ârif âşık cân yurdunda elem çekse, 

On sekiz bin bütün evren gül bahçesi olur. 

Gönül kuşu şevk kanadını çırpıp uçsa, 

Bütün varlık yâdını söyler bülbül olur. 

Muhabbetin meydânına kendisini koysa, 

Mârifetin meydânına kendini vursa, 

Sır şarâbını içip âşık rûhu kansa, 

Meveddettin gülzârında hoş gül olur. 

Erenleri Hak yâdından gâfil olmaz; 

“Ricâlun lâ tulhihim” der Hâliku’n-nâs 

Eren yolunu tutan aslâ yolda kalmaz; 

O hazrette sır esrârı makbûl olur. 

“Elest” şarâbını kime verse o sâkî, 

Devamlı içip saklar ölümsüz bâkî; 

Tenini cânını yakarak şevk ihrâkı; 

İçten yanar yıkılarak hem kül olur. 

Dışını adı ile bezeyenler, 

İçlerini âteşi ile düzenleyenler, 

Şevk ateşini gönülün içine yerleştirenler, 

Masîvâ ile ne zamân meşgûl olur? 

Tarikattir bu yol, adını bilse dervîş, 

Mârifetin mallarından alsa dervîş, 

Başka yollar kötülük yeli; sansa dervîş, 

Hakîkatin meydânında er o olur. 

274

قاتيغ النيب قول خواجه امحد يولغه كريکيل 

قولين كورسنك قويل بولوب معين سورکيل 

يا اهليم روزي قيلسه معين آلكيل 

معين سوراب معين آلغان چني قول بولور 

Dayanarak Kul Hoca Ahmed, yola gir 

Kulu görsen, kulu olup mânâ sor 

Yâ İlâhım, nasîp kılsa, mânâ al 

Mânâ sorup mânâ alan gerçek kul olur. 


سحر وقتده قوپوب ييغالب ناله ايال 

نالشينك دين يري و كوکالر نوا قيلسون 

حقه سيغنيب کوز ياشينكين ژاله ايال 

آندين سونكره حق دردينك کا دوا قيلسون 

چني دردليك ين هللا سويوب بندم ديدي 

اوچ يوز آلتميش باقيب اين غمني يدي 

ماليك الر ياشني آليب حتفه قيلدي 

قان ييغالغيل ياشينك آليب کواه قيلسون 

يوز مينك گناه صادر بولدي بيالملادينك 

توبه قيليب دركاهي كا کيالملادينك 

خذمت قيليب خيشي دعا آالملادينك 

يازوق الردين سيين نه ديب سوا قيلسون 

بو عاملده رسوا بولوب قان يومتسنك 

شريعت ده طريقت ده پري تومتسنك 

حقيقت ده جان تندين پاك اومتسنك 

غفلت الردين سين نه ديب جدا قيلسون 

139. Hikmet 

Seher vakti kalkıp ağlayıp, feryâd eyle; 

Feryâdından yer ve gökler nevâ eylesin 

Hakk’a sığınıp göz yaşını çağlayan eyle; 

Ondan sonra Hakk derdine devâ eylesin. 

Gerçek dertliyi Allah sevip kulum dedi, 

Üç yüz altmış bakıp onun gamını yedi, 

Melekler yaşını alıp armağan eyledi, 

Kan ağla yaşını alıp tanık eylesin. 

Yüz bin günâh işlendi, bilemedin; 

Tevbe eyleyip dergâhına gelemedin; 

Hizmet eyleyip iyi duâ alamadın; 

Günâhlardan seni ne diye sivâ eylesin? 

Bu âlemde rezil olup kan yutmasan, 

Şeriatte, tarikatte Pîr tutmasan, 

Hakikatte cândan, tenden tam geçmesen, 

Gafletlerden seni ne diye ayrı eylesin? 

275

ايرانالرين قيلغان الريين قيالملسنك 

پريسيز يوروب ورد اوراد بيالملاسنك 

استعانت تيالب دعا آالملسنك 

خاص بزرك الر سيين نه ديب دعا قيلسون 

دام تزوير قويوب خلقين يولدين اوردونك 

شيخ قيليب ريا بريله دوکان قوردونك 

عشرت قيليب شيطان بريله دوران سوردونك 

ديداريغه سيين نه ديب روا قيلسوق 

لطف كرم حق يارايت سيزالر اوچون 

جان و دلده خذمت قيلماي سيزالر زبون 

هللا اوچون حبث ايتارمني تبقون سخون 

ناپاك الركا نه ديب لطفني عطا قيلسون 

كيچه يامتاي خواب غفلت حرام قيلسه 

ذكر قلب و ذكر سرين متام قيلسه 

مينك بري آتني تسبيح ايتيب كالم قيلسه 

بنده نه ديب دركاهي كا خطا قيلسون 

امر معروف هني منكر بيليب قيلسه 

ياتسه قوبسه بري خداي ين حاضر بيلسه 

تا اولكونچه خواجه سيغه خذمت قيلسه 

قُوَّت بريور آين نه ديب دوتا قيلسون 

يب مناز و يب طاعت كا بريماس قُوَّت 

فعلي ضعيف اوزي معيوب بريماس مهت 

رزقي ناقص اوزي ناجنس كورماس دولت 

اول فاسق ين دلني نه ديب صفا قيلسون 

Erenlerin yaptıklarını yapamasan, 

Pîrsiz yürüyüp vird ve evrâd bilemesen. 

Yardım dileyip duâ alamasan, 

Seçkin ulular sana ne diye duâ eylesin? 

Tezvîr ağı koyup halkı yoldan çıkardın, 

Şeyhlik kılıp riyâ ile pazar kurdun; 

Gönül eğlendirip şeytân ile devrân sürdün 

Cemâline sen ne diye lâyık eylesin? 

Lütuf ve keremi Hakk yarattı sizler için 

Cân ve gönülde hizmet eyleyip sizler alçak 

Allah için bahsederim bulasın sahun 

Temiz olmayanlara ne diye lütfunu hediye eylesin? 

Gece yatmayıp gaflet uykusunu harâm eylese 

Kalb zincirini, sır zikrini tamâm eylese 

Bin bir adını tesbîh edip söz eylese 

Kul ne diye dergâhına hatâ eylesin? 

Emr-i mârûf, nehy-i münker bilip eylese, 

Yatsa, kalksa bir Allah’ı hâzır bilse 

Ölene kadar Rabbine hizmet eylese 

Kuvvet verir, onu ne diye iki büklüm eylesin? 

Namâzsıza, ibâdetsize vermez kuvvet; 

Ameli zayıf, kendisi ayıplıya vermez himmet; 

Rızkı noksan, kendisi soysuz olan görmeye devlet; 

O fâsıkın gönlünü ne diye safâ eylesin? 

276

حيف آدم اوز قدريين اوزي بيلماس 

من ليك قيليب خيشي الرين كوزکا ايلماس 

هو صحبتني قوركان يريكا قاچيب كيلماس 

اول يب وفا عهده نه ديب وفا قيلسون 

آدم اول دور فقري بولوب يولده ياتسه 

تفراق صفت عامل اين باسيب اوتسه 

يوسف صفت برادري قول ديب ساتسه 

قول ين قويل اول قول نه ديب هوا قيلسون 

شوقي ذوقي حمبت دين عيان قيلغيل 

عاشق الركا عشق اويت دين بيان قيلغيل 

خوارليق زارليق مشقت ين نشان قيلغيل 

چني عاشق الر اوتدين نه ديب حذر قيلسون 

هللا ديبان اوتقه كريدي خليل هللا 

اوشل اوتين بستان قيلدي كورونك هللا 

بوينني قسيب ييغالب ايدي شيئا هلل 

فقري مسكني اونده نه ديب هوا قيلسون 

حقه عاشق صادقالري يورور خلوت 

تانكال بارسه حق قاشيده كورار عزّت 

جنت كرييب ديدار كورار عيش راحت 

پنهان يورار خلقه نه ديب ريا قيلسون 

قول خواجه امحد درد حالت پيدا قيلغيل 

جان و دل⁪ين حق يوليده شيدا قيلغيل 

دردين تارتيب روز حمشر غوغا قيلغيل 

درد بوملسه موليم كيمكا شفا قيلسون 

Yazık, insân kendi kadrini kendi bilmez; 

Benlik kılıp iyileri göze iliştirmez 

Hû sohbetini kuran yere kaçıp gelmez; 

O vefâsız ahde ne diye vefâ eylesin? 

İnsan odur, fakîr olup yerde yatsa, 

Toprak gibi âlem onu basıp geçse, 

Yûsuf gibi kardeşi köle diye satsa; 

Kulun kulu, o gün ne diye hevâ eylesin? 

Şevki, zevki muhabbetten ayân eyle, 

Aşıklara aşk ateşinden beyân eyle, 

Hor görülme-ağlama, meşakkatı nişân eyle, 

Gerçek âşıklar ateşten ne diye çekinsin? 

Allah diyerek ateşe girdi Halilullah, 

O âteşi bostân kıldı, görün, Allah, 

Boyun büküp ağlayıp dedi: “Şey’en li’llâh” 

Fakîr, miskîn orada ne diye hevâ eylesin? 

Hakka âşık sâdıkları yürür yalnız, 

Sabâha varsa, Hak önünde görür izzet, 

Cennete girip cemâl görür, ikrâm ve râhat, 

Gizli yürür, halka ne diye riyâ eylesin? 

Kul Hoca Ahmed, hâlet derdi peydâ eyle, 

Cân ve gönlü Hakk yolunda tutkun eyle, 

Derdini çekip mahşer günü kavgâ eyle, 

Dert olmasa, Mevlâ’m kime şifa eylesin? 

277


عشق دعوي سني منكا قيلمه يالغان عاشق 

عاشق بولسنك بغرينك ايچره کوز قاين يوق 

حمبت ين شوقي بريله جان بريمسه 

ضايع کيچار عمري اين يالغاين يوق 

عشق باغي ين حمبت تارتيب کوکارمتسنك 

خوارليق تارتوب شوم نفسينکين اولدورمسنك 

هللا ديوب ايچ کا نورين تولدورمسنك 

وهللا باهلل سينده عشق ين نشاين يوق 

حق ذكريين مغز جاندين چيقارمسنك 

اوچ يوز آلتميش متورالرينك تيربامتسنك 

تورت يوز قرق تورت سونكارالرينك كل قيلمسنك 

يالغانچيدور حققه عاشق بولغاين يوق 

نفسدين کيچيب قناعت ين پيشه قيلغان 

هرکيم تيبسه راضي بولوب بويون سونغان 

خيشي الرغه خذمت قيليب دعا آلغان 

انداغ عاشق حمشر کوين آرماين يوق 

راحت تاشالب جان حمنتني خوشالكانالر 

سحرالرده جانني قيناب اشالكانالر 

هاي هوس ما و مني ين ثاشالکانالر 

چني عاشق دور هركيز آين يالغاين يوق 

عشق درديين يب دردالرکا ايتيب بوملاس 

بو يول الرين عقبه سي كوب اوتوب بوملاس 

عشق گوهرين هر نامردکا ساتيب بوملاس 

بيخربالر عشق قدريين بيلكاين يوق 

140. Hikmet 

Aşk dâvasını bana kılma, sahte âşık; 

Âşîk olsan, bağrın içinde göz kanı yok. 

Muhabbetin şevki ile cân vermese, 

Boşa geçer ömrü onun, yalanı yok. 

Aşk bağını sıkıntı çekip yeşertmesen, 

Hor görülse kötü nefsini öldürmesen, 

“Allah” diyerek içe nûru doldurmasan, 

Vallah, billâh sende aşkın eseri yok. 

Hakk zikrini cân içinden çıkarmasan, 

Üç yüzaltmış damarlarını kımıldatmasan, 

Dört yüz kırk dört kemiklerini kul eylemesen, 

Yalancıdır Hakk’a âşık olduğu yok. 

Nefsten geçip kanâatı huy edinen, 

Her kim tepse, râzı olup boyun sunan, 

İyilere hizmet eyleyip duâ alan; 

Öyle âşıkın mahşer günü üzüntüsü yok. 

Râhatı bırakıp cân sıkıntısını hoşlayanlar, 

Seherlerde cânını incitip çalışanlar 

Hay u heves, ben-benliki terkedenler, 

Gerçek âşıktır, aslâ onun yalanı yok. 

Aşk derdini dertsizlere söyleyip olmaz; 

Bu yolların engeli çok, geçip olmaz; 

Aşk cevherini her nâmerde satıp olmaz; 

Habersizlerin aşk kadrini bildiği yok 

278

عشقه توشتونك اوتقه توشتونك کويوب اولدونك 

پروانه ديك جاندين کيچيب اخکر بولدونك 

دردکا تولدونك غم کا سولدونك تيلبه بولدونك 

عشق دردين سورسنك هرکيز درماين يوق 

باشينك کيتار بو يول الرده حاضر بولغيل 

عشق يوليده اوملاس بورون زينهار اولغيل 

پري ايتاکني حمكم توتوب خذمت قيلغيل 

خذمت قيلغان هرکيز يولده قالغاين يوق 

عاشق ايرماس جانانيکا جان بريمسه 

دهقان ايرماس كتمان چابيب نان بريمسه 

مونده ييغالب آخرت ده جان بريمسه 

يولدا قالغان بوي خدا آلغاين يوق 

اي بيخرب عشق اهليدين بيان سورمه 

درد استاکيل عشق درديغه درمان سورمه 

عاشق بولسنك زاهدالردين نشان سورمه 

بو يول الرده عاشق اولسه تاواين يوق 

زاهد بومله عابد بومله عاشق بولكيل 

حمنت تارتيب عشق يوليده صادق بولكيل 

نفسين تيفيب درکاهي غه اليق بولكيل 

عشق سزالرين هم جاين يوق امياين يوق 

عشق سوداسي کيمکا توشسه رسوا قيلور 

پرتو سالب حق اوزيغه شيدا قيلور 

جمنون صفت عقلني آليب ليال قيلور 

هللا حقي بو سوزالرين يالغاين يوق 

Aşka düştün, ateşe düştün, yanıp öldün; 

Pervâne gibi cândan geçip kor ateş oldun; 

Derde doldun, gama soldun, tilbe oldun; 

Aşk derdini sorsan, aslâ dermânı yok. 

Başın gider bu yollarda, hâzır ol, 

Âşîk yolunda ölmeden önce muhakkak öl, 

Pîr eteğini sıkı tutup hizmet eyle, 

Hizmet eyleyenin aslâ yolda kaldığı yok. 

Âşîk değil, sevdiğine cân vermese, 

Köylü değil, saban koşturup ekmek vermese, 

Burada ağlayıp âhirette cân vermese, 

Yolda kalanın Allah kokusunu aldığı yok. 

Ey habersiz, aşk ehlinden beyân sorma, 

Dert iste, aşk derdine dermân sorma, 

Âşîk olsan, zâhidlerden nişân sorma, 

Bu yollarda âşık ölse, tavanı yok. 

Zâhid olma, âbid olma, âşık ol, 

Mihnet çekip aşk yolunda sâdık ol, 

Nefsi tepip dergâhına lâyık ol, 

Âşksızların hem cânı yok, imânı yok. 

Aşk sevdâsı kime düşse, rezil eyler, 

Nûr gönderip Hakk kendine tutkun eyler, 

Mecnûn gibi aklını alıp Leylâ eyler, 

Allah tanık bu sözlerin yalanı yok. 

279

قول خواجه امحد جاندين كيچيب يول غه كريكيل 

آندين سونكره ايرانالرين يولدن سوركيل 

هللا ديبان حق يوليده جانينك بريكيل 

بو يول الرده جان بريماسنك امكاين يوق 

Kul Hoca Ahmed, cândan geçip yola gir, 

Ondan sonra erenlerin yolunu sor, 

Allah diyerek, Hakk yolunda cânını ver, 

Bu yollarda cân vermesen, imkânı yok. 


توبه قيليب حقّه يانغان عاشق⁪الرغه 

اومچاخ ايچره تورت اريغ ده شربىت بار 

توبه قيلماى حقه يامناکان غافل⁪الرغه 

تار حلدده قاتيغ عذاب حسرتى بار 

اومچاخ ملكني اومان قول⁪الر توبه قيلسون 

توبه قيليب حضرتى⁪غه ياوق بولسون 

حور قصور غلمان ولدان خادم بولسون 

الوان الوان کيار تشريف خلعىت بار 

توبه قيلغان عاشق⁪الرغه نوری ايرور 

توىن كوىن صامي بولسه كونكلى يارور 

قچان اولوب كورکا کريسه کورى کينكرور 

اوغان ايزمي رحيم رمحن رمحىت بار 

توبه⁪سيزالر بو دنيادين كيچماس بيلور 

اولوب بارسه کور عذابني كورمس بيلور 

قيامت كون تانك عرصات آمتس بيلور 

هيهات هيهات نوحه فرياد کونالری بار 

141. Hikmet 

Tevbe eyleyip Hakk’a yanan Aşıklara, 

Cennet içinde dört pınarda şerbeti var. 

Tevbe kılmayıp Hakk’a yanmayan gâfillere, 

Dar kabirde sert azâb hasreti var. 

Cennet mülkünü uman kullar tevbe eylesin, 

Tevbe eyleyip Hazret’ine yakın olsun; 

Hûrî kusûr, gılmân, vildân hizmetçi olsun 

Rengârenk giyer şeref kaftanı var. 

Tevbe eyleyen Aşıklara nûru erer, 

Gece gündüz oruçlu olsa, gönlü ışır, 

Ne zamân ölüp kabre girse, kabri genişler; 

Kâdir Rabb’im, Rahîm, Rahmân rahmeti var. 

Tevbesizler bu dünyadan geçmez sanır, 

Ölüp gitse, kâbir azâbını görmez sanır, 

Kıyâmete gün Arasât’ın tanı atmaz sanır, 

Heyhat-heyhat, feryâd -fîgân günleri var. 

280

مناز روزه توبه اوزره بارغانالرغه 

حق يوليغه کريب قدم قويغانالرغه 

اوشبو توبه بريله آنده بارغانالرغه 

يارلقامنيش قول⁪الر بريالن صحبتی بار 

مناز بريله روزه⁪الرى اوتن االر 

عامل خلقى سويونوب اىن حقدين تيالر 

قيامت کون كوروب آىن آالر تينكالر 

نه قول ايرميش بو سعادت نصرتی بار 

اول اريغ⁪الر كيمكا تورور بيلكيل آىن 

توبه قيلغان عاشق⁪الرکا ايچورور آىن 

توبه⁪سيزالر اول اريغ دين ايچمس وىل 

انكا ايچورور زهر زقوم شربىت بار 

قيامت⁪ىن بري كوىن ايليك مينك ييلچه بولور 

بو دنياىن سانچه ييل نيچه بولور 

قيامت كون ييتميش مينك ييل اوتده قالور 

توبه قيلكان قول⁪الر كوميس مهلىت بار 

هر كيم حقىن قوىل بولسه حقه يانسون 

حقه يامنس اوزين ديكان نارى بارسون 

قول خواجه امحد نچوك مونده اورون تابسون 

كيچه کوندوز قورقه تورور هيبىت بار 

Namâz, oruç, tevbe üzere varanlara, 

Hakk yoluna girip adım atanlara 

Bu tevbe, ile oraya varanlara, 

Bağışlanmış kullar ile sohbeti var. 

Namâz ile oruçları ateşini alır, 

Âlem halkı sevinip onu Hakk’dan diler, 

Kıyâmet günü görüp onu onlar dinler, 

Ne kul imiş bu saâdet, nusreti var. 

O pınarlar kimedir, bil onu 

Tevbe kılan Aşıklara içirir onu; 

Tevbesizler o pınardan içmez suyu; 

Ona içirir zehir-zakkum şerbeti var. 

Kıyâmetin bir günü elli bin yıl kadar olur, 

Bu dünyânın sayısı ile bil nice olur, 

Kıyâmet günü yetmiş bin yıl ateşte kalır, 

Tevbe eyleyen kullar yanmaz mühleti var. 

Her kim Hakk’ın kulu olsa, Hakk’a yansın, 

Hakk’a yanmaz kendisi diyen ötye gitsin, 

Kul Hoca Ahmed nasıl burada makâm bulsun; 

Gece gündüz korka durur, korkusu var. 

281


حكمت بريالن اول عدم دين بار ايالدي 

اون سكيز مينك قاموغ عامل حريان ايرور 

قالوا بلي ديكان قول⁪الر اولوش آلدي 

سكوت ايتكان قول⁪الر ديين ويران ايرور 

حق تعايل اميان عطا قيلدي بيزكا 

اول مصطفي رسويل ايدي بيزكا 

درود ايتسك قوت بريور دينميزکا 

يوق ايرسه قيلغانالرمي يالغان ايرور 

اول الست بربکم ديدي خدا 

قالوا بلي دييان روح الر قيلدي صدا 

ييغالب کيلدوك ايشكينك کا مجله گدا 

لطف ايالسنك يوز مينك عاصي خندان ايرور 

توبه قيلسام کيچارموكني قادر اله 

يوق ايرسه نيتكوم انده مني رو سياه 

تانكال بارسام ايليك آياغ بارچه كواه 

حق قاشيده برچه ايشالر آسان ايرور 

ييغالماميو اويت عمروم ايا شاهيم 

قبساب كيلدي قرانغولوق چيقيل ماهيم 

سيندين اوزكا يوق پناهيم،‏ تکيه گاهيم 

كيچه كوندوز تيالکانيم اميان ايرور 

امت اوچون رسول دامي قايغو ييدي 

تيالب امت كناهي ين حقدين آلدي 

كيچه كوندوز قامي توردي تنكرمي بيلدي 

تيلده امت مني دير دلده يالغان ايرور 

142. Hikmet 

Hikmet ile o yokluktan var eyledi; 

On sekiz bin cümle âlem hayrândır. 

“Kâlû belâ” diyen kullar pay aldı; 

Sükût eden kulların dini vîrândır. 

Hakk Teâlâ imân armağan eyledi bize; 

O Mustafâ Hakk Rasûlu idi bize; 

Salât-selâm söylesen, kuvvet verir dinimize; 

Yok ise, benim yaptıklarım yalandır. 

Önce “elestü bi-Rabbikum?” dedi Hudâ 

“Kâlû belâ” diyerek rûhlar eyledi sedâ; 

Ağlayıp geldik eşiğine bütün kullar 

Lutfeylesen, yüz bin âsî sevinçlidir. 

Tevbe eylesem, bağışlar mı Kâdir İlâh; 

Yok ise ne yaparım orada, ben yüzü siyâh; 

Sabâha varsam, el ve ayak bütün tanık; 

Hakk önünde bütün işler kolaydır. 

Ağlamayım mı, geçti ömrüm, ey sultânım; 

Kabsab geldi karanlık, çık ayım 

Senden başka yok kurtarıcım, sığınağım; 

Gece gündüz dilediğim imândır. 

Ümmet için Rasûl dâimâ kaygı çekti 

Dileyip ümmet günâhını Hakk’tan aldı; 

Gece gündüz namâzda durdu, Tanrı’m bildi; 

Dilde ümmetim der, gönülde yalandır. 

282

امت بولسنك مصطفي غه پي رو بولغيل 

ايغانالرين جان دلده سني هم قيلغيل 

كيچه قامي كوندوزالري صامي بولغيل 

چني امت ين رنكي مثل سامان ايرور 

سنت الرين حمكم توتوب امت بولغيل 

كيچه كوندوز درود ايتيب الفت بولغيل 

نفس ين تيفيب حمنت ييتسه راحت بيلكيل 

انداغ عاشق ايكي كوزي كريان ايرور 

قول خواجه امحد نفس دين مدام سوا بولغيل 

كويوب پشيب دردي بريالن ادا بولغيل 

كيچه كوندوز تينماي ييغالب گدا بولغيل 

دردين تارتسنك خواجه سيندين رضا ايرور 

Ümmet olsan, Mustafâ’ya bağlı ol, 

Dediklerini cân ve gönülde sen de eyle, 

Gece namâzda, gündüzleri oruçlu ol, 

Gerçek ümmetin rengi tıpkı samândır. 

Sünnetlerini sıkı tutup ümmet ol, 

Gece gündüz salât-selâm söyleyip yakın ol, 

Nefsi tepip mihnet yetse, râhat ol, 

Öyle âşık iki gözü giryândır. 

Kul Hoca Ahmed, nefsten dâimâ ayrı ol, 

Kavrulup pişip derdi ile tamâm ol, 

Gece gündüz dinmeden ağlayıp kul ol, 

Derdini çeksen, Tanrı senden râzıdır. 


هبشت دوزخ تالشور تالمشقده بيان بار 

دوزخ ايتور مني آرتوق مينده فرعون هامان بار 

هبشت ايتور نه ديرسني سوزىن بيلمای ايتورسني 

سينده فرعون بولسه مينده يوسف کنعان بار 

دوزخ ايتور مني آرتوق خبيل قول⁪الر مينده بار 

خبيل⁪الرىن بويىن ده اوتلوغ زجنري كشان بار 

هبشت ايتور مني آرتوق پيغمربالر مينده بار 

پيغمربالر آلديده کوثر و حور غلمان بار 

143. Hikmet 

Cennet cehennem çekişir, çekişmekte beyân var; 

Cehennem der: “Ben üstünüm, bende Firavn, Hâmân var” 

Cennet der: “Ne dersin, sözü bilmez söylersin; 

Sende Firavn olsa, bende Yûsuf Kenân var.” 

Cehennem der: “Ben üstünüm, cimri kullar bende var 

Cimrilerin boynunda ateşli zincir-kelepçe var.” 

Cennet der: “Ben üstünüm, peygamberler bende var; 

Peygamberler önünde Kevser, hûrî-gılmân var.” 

283

دوزخ ايتور مني آرتوق ترسا جهود مينده بار 

جهود ترسا آلديده تورلوك عذاب سوزان بار 

هبشت ايتور مني آرتوق مؤمن قول⁪الر مينده بار 

مؤمن⁪الرىن آلديده تولورك نعمت الوان بار 

دوزخ ايتور مني آرتوق ظامل قول⁪الر مينده بار 

ظامل⁪الرکا بريورکا زهر زقوم چندان بار 

هبشت ايتور مني آرتوق عامل قول⁪الر مينده بار 

عامل⁪الرىن كونكلى ده آيت حديث قرآن بار 

دوزخ ايتور مني آرتوق منافقالر مينده بار 

منافقالر بويىن ده اوتدين اشكل کشان بار 

هبشت ايتور مني آرتوق ذاکر قول⁪الر مينده بار 

ذاکرالرىن کونكلی ده ذکر اهلى سبحان بار 

دوزخ ايتور مني آرتوق ىب⁪منازالر مينده بار 

ىب⁪منازالر بويىن ده ييالن بيالن چيان بار 

هبشت ايتور مني آرتوق ديدار كورمك مينده بار 

ديداريىن کورساتورغه رحيم آتليغ رمحن بار 

دوزخ انده تيك توردى هبشت عذريىن ايدى 

قول خواجه امحد نه بيلدى بيلدورکوچى يزدان بار 

Cehennem der: “Ben üstünüm, tersâ, cuhûd bende var 

Cühûd tersâ önünde türlü azâb-inleme var.” 

Cennet der: “Ben üstünüm, mü’min kullar bende var; 

Müminlerin önünde türlü nimet-elvan var.” 

Cehennem der: “Ben üstünüm, zâlim kullar bende var 

Zâlimlere vermeğe zehir, zakkum çokça var.” 

Cennet der: “Ben üstünüm, alîm kullar bende var 

Âlimlerin gönlünde âyet, hadîs, Kur’ân var.” 

Cehennem der “Ben üstünüm, münâfıklar bende var 

Münâfıklar boynunda ateşten tasma-kelepçe var. “ 

Cennet der: “Ben üstünüm, zâkir kullar bende var 

Zâkirlerin gönlünde Sübhân’ın zikri ve fikri var.” 

Cehennem der “Ben üstünüm, namâzsızlar bende var 

Namâzsızlar boynunda yılan ile çıyan var.” 

Cennet der ki: “Ben üstünüm, cemâl görmek bende var 

Cemâlini göstermeğe Rahîm adlı Rahmân var. 

Cehennem orada tek durdu, cennet özrünü söyledi, 

Kul Hoca Ahmed ne bildi, bildirici Yezdân var. 

284


بيشک بيلنك بو دنيا برچه خلقدين اوتارا 

اينامنکيل مالينکا بري کون قولدين کيتارا 

آتا آنا قرينداش قيان کيتی فکر قيل 

تورت آياغليغ چوبني آت بري کون سنکا يتارا 

دنيا اوچون غم ييمه حقدين اوزکاين دميه 

کشی مالی⁪نی ييمه صراط اوزره توتارا 

اهل عيال قرينداش هيچ کيم بوملايدور يولداش 

مردانه بول غريب باش عمرينك يلديك اوتارا 

قل خواجه امحد طاعت قيل عمرينک بيلمام نچه ييل 

اصلينك بيلسنك آب گل ينه گل⁪کا کيتارا 

144. Hikmet 

Şüphesiz bilin, bu dünyâ bütün halktan geçer ha; 

İnanma malına, bir gün elden gider ha. 

Ata, ana, kardeşler nereye gitti, fikir eyle 

Dört ayaklı tahta at bir gün sana yeter ha. 

Dünyâ için gâm yeme, Hakk’tan başkasını deme, 

Kişi mâlını yeme, Sırât üzerinde tutar ha. 

Çoluk-çocuk, kardeş hiç kimse olmuyor yoldaş, 

Yiğit ol garîb baş, ömrün yel gibi geçer ha. 

Kul Hoca Ahmed ibâdet eyle, ömrün bilmem kaç yıl, 

Aslını bilsen su ve toprak, yine toprağa gider ha. 

285

145. Hikmet 

Ey mü’min, gir yola murâd isteyip, 

Cân denizinden geç Rahîm Rahmân için. 

Günâhına pişmân ol sıdkın ile 

Tevbe eyle rahm edici Gufrân için. 

Tende cânın mihmandır nice günler, 

Kan ağla kaygu ile uzak geceler. 

Nasıl olur hâlim deyip uzak yollar, 

Belki kabûl eyler sen gibi hayrân için. 

Lutf eylese, müşkül işler olur kolay, 

Kâdir İzim kulum dese kalmaz emel, 

Nimet verir dünyâ içre türlü renkli, 

Binâ eyledi sekiz cennet konuklar için. 

Zâhid kullar takvâ eyleyip namâz kılar, 

Nasîb eylese orada varıp hûriler kucaklar, 

Âşîk kullar Mansûr gibi cândan geçer, 

Kurbân olur dârağacı üstünde cânân için. 

Harâmdır âşıklara başkası Hûdâ’dan, 

Hatadır taleb eylese her iki cihân. 

Muhabbetsiz tâatların heves rüzgârı, 

Mağrûr olma dünyâ, ukbâ, rıdvân için. 

Ya Rabbenâ, iyi bilirsin bütün sırları, 

Çoktur burada suç ve isyân, etme izhâr, 

Kahreyleme ben âsîye İzim Cebbâr, 

Bağışla o Furkan hürmeti için. 

286

Kul Hoca Ahmed, lâf vurarak dedin bunu, 

Lâf vurursun muhabbetden, ahdin hani? 

Ne erenler bu dünyadan oldu fânî, 

Nefs elinde oldun hayvân misâli için. 

146. Hikmet 

Âşıkları zikrin deyip yorulmazmış, 

Gittiği yöne yiğit olur, dönmezmiş. 

Halka bulsa, âşık işe yorulmazmış, 

Kehf iti gibi Ârif namından kalmazmış. 

Ârif namına erişenler lezzet buldu, 

Lezzet bulup, Hak yolunda rızâ buldu. 

Cisim ve cânını fedâ edip gaza buldu, 

Gerçek âşıklar vursa-çekiştirse aldırmazmış. 

Kıtmir itden ibret al âşık isen, 

Aksaklanıp yoldan kalma sâdık isen. 

Erler sever güzel kula lâyık isen, 

Lâyık olan kullar yolda kalmazmış. 

Başarı dileyip erenlere yakınlaş, 

Gönül çözüp alakadan soğuklaş, 

Dünyâyı bırakıp, âhirete azıklan, 

Azık alan ara yolda kalmazmış. 

287

Âşîk kullar cefâ çekse, kanlar yutar, 

Her ne cefâ değse, onu râhat tutar, 

Mihnet çekmeden, cefâ çekmeden nasıl yeter, 

Bu durumda olan âşık kalmazmış. 

Âşîk kullar inlerler gündüz-gece dinmeden, 

Zar inleyerek nara vurur bağrı dolmadan, 

Zâkir kullar “erre” çeker dâimâ yorulmadan, 

Sohbet bulsa cân oynatıp yorulmazmış. 

Erişenler iyilere zâyi kalmaz, 

Sıdkı ile gerçek ihlâslı bulmadan kalmaz, 

Gerçek yollara kadem koyan vursa dönmez, 

Tâlib kullar matlûbundan kalmazmış. 

Kul Hoca Ahmed, âriflere mâil ol, 

Her ne dese, kabûllenip kâil ol, 

Hizmet edip yürüp gidip sâil ol, 

Hizmet eden murâdına yetermiş. 

147. Hikmet 

Âhir zamân şeyhlerinden söz edeyim, 

İmân-İslâm bilmeden şeyhlik kılar imiş, 

İlim öğrenmez, amel eylemez, ma’nâ anlamaz, 

Âhiretde kara yüzlü olur imiş. 

288

Şeyhim diye mihrâb içre otururlar, 

Halka içre halka zahmet yetirirler, 

Hay u Hû deyip sermestliğin bildirirler, 

Öyle câhil nasıl şeyhlik kılar imiş. 

Böyle şeyhin kıyâmetde yüzü kara, 

Nâdânlıkda şeyhlik eyler, işi riyâ, 

Mahşer günü rezil olur, gözü âmâ, 

Evvel-âhir dalâlette olur imiş. 

Şeyh olmağa cem’ül-cem en alt makâm, 

Hâzır olup, uyanık olsan dâimâ, 

Pîr hizmetini nice yıllar etse tamâm, 

Yok ise, dâl u muzill olur imiş. 

Câhil şeyhler kulaksız, kuyruksuz eşek olur, 

Himmetleri dünyâ mâlını yığar olur, 

Cemâati yoldan azdırıp gider olur, 

Öyle şeyhler hayvânâttan beter imiş. 

Özlerini halklar ara tutsa ulu, 

Batınları içre yoktur zerre fürû, 

Ben yüceyim deyip yürüyenlerin yeri tamu 

Cehennem içre acı azâb çeker imiş. 

Ayıbını dese, öfkelenip çıkışırlar, 

Kendini bilmeden yanlış işe yürürler 

Kara yüzlü mahşer günü duruşurlar 

Nedâmette başı donup yürür imiş. 

289

Ey mü’minler, işte o şeyhin beyânını, 

Ben söyleyim, güzel dinleyin âyânını, 

Kıyâmetde yüklenir mürîd günâhını, 

Sırât üzre titreyip-sallanıp durur imiş. 

Böyle şeyhin aklına deyin ahmak, 

Körlükle şeyhlik eylermiş mutlak. 

Bâtın içre ona değer dâim tokmak, 

Kıyâmette hasret kılıp yürür imiş. 

Gerçek şeyh olsa, dünyâ mâlını sevmez, bilin, 

Vücûdu girse, cehennem içre yanmaz, bilin, 

“Allah” deyip geceleri uyumaz, bilin, 

Yüzünü görsen, dolunay gibi olur imiş. 

Elini tutsan dünyâ değeri gönülden gider, 

Halkasında ben-benlik cümle gider, 

Nazar eylese, iki âlem işin biter, 

Öyle mürşid lâ-mekânda yürür imiş. 

Şeyhlik adını ona eylemektir vebâl. 

Cân verirken imânına korku ve zevâl. 

Âhirette ona o her dem azâb, 

Rahmân Melikim, böyle kuldan bîzâr imiş. 

Âdem isen, doğru yolda yürüye gör, 

Peygamberin kılmışların kıla gör, 

Cân u dilde tabîatın diye gör, 

Bu yolu yürüyen maksûduna yeter imiş. 

290

Kul Hoca Ahmed, eğer olsa aklın Selîm, 

Kuru ateşe tekke kılmak büyük intikam. 

Tevbe kılsan, eğer kabûl eyler Rahîm, 

Tevbe eylesen, Hûdâ rahmet eyler imiş. 

148. Hikmet 

Aklım gitti, başım döndü, nasıl söyleyim? 

Rahmân Melikim, ara yolda kaldım ben işte. 

Ömrüm geçti, vaktim yetişti, nereye gideyim? 


Vah ne yazık, tan sökenece kalkıp yattım, 

Şeytân ile işret eyleyip, dinimi sattım, 

Bu âlemde Hakk’ı sevmeden gamsız geçtim, 


Günâhımdan dağ ve düzler korkuya düştü, 

Hangi yere gideyim, günâhlarımı melek bildi, 

Kâtibleri şâhid olup, yazıya geçirdi, 


Günâhım çok yalvarayım dergâhına, 

Yakamı tutup, ağlayıp gideyim bargâhına, 

Settâr Melikim, yol göstersen gümrâhına, 


291

Tevfîk verse boynum eğip yola gireyim, 

Hizmet kılıp erenlerdin yolu sorayım. 

Senin benim penâhımsın, nereye varayım? 


Ey Kâdir (Allah), günahımdın utançlıyım, 

Elim tutup afv etmesen, dermânsızım, 

Âciz kulunum, her ne eylesen emrindeyim, 


Günâhım var nihâyetsiz, sana malûm, 

Müştakınım, kıyâmetde kılma mahrûm, 

El kavuşturup özrümü söyleyim garîb, mazlûm, 


Yüz bin-yüz bin günâhımdan lütfun yüce, 

Lânetli şeytân yoldan koysa, etmem itibâr, 

Binbir adını tesbîh eylesem, ağzımda şeker, 


Günâhımdan ayıplıyım, adın Rahîm, 

Rahmetinden katre versen, adın Kerîm, 

Dergâhına ağlayıp geldim, Hayy u Kadîm, 


Kul Hoca Ahmed, günahkârım başım eğik, 

Mahşer günü pak etmese Kevser suyu, 

Âsî, câfî, tersâ, yahûdî, işi-ahlâkı; 


292

149. Hikmet 

Aşkım taştı, bağrım şişti, rûhum kaçtı, 

Ağlamayım mı, cân mahremîni bulamadım işte? 

Aklım şaştı, dalağım şişti, haddini aştı, 


Muhabbetin câmını içip dîvâneyim, 

Mecnûn gibi akraba ve dostlardan uzağım. 

Ey yârânlar, mumun görüp pervâneyim, 


Yürek parça, gönlüm yara, aklım hayrân, 

Dîdâr arayıp fenâ olan hâne-vîrân, 

Nereye varsam, mâtem tutup gözüm giryân, 


Aşk ateşine yanan âşık bilmez özünü, 

Bilinçsiz yürür, ahâlîye demez sözünü. 

Hakk’a bakar, dünyâ tarafına salmaz gözünü, 


Tan atana dek yaşım akar, hâlim harâb, 

Gönlüm kırık, rengim sarı, bağrım kebâb, 

Hak tarafına köle olsan elini çabuk tut, 


Bahtım kara, bir katre mey tadamadım, 

Eş-çocuk, ev-barkdan geçemedim, 

Cândan geçip Pîr eteğini tutamadım, 


293

Kötü tâlihliyim, yetmez ele benim kadehim, 

Tâatim yok, a’mâ sıfat bulmam yolum, 

Bülbül gibi feryâd kıldım, gelmez gülüm, 


Vah ne yazık, şevk ateşine yanmadan geçtim, 

Dünyâ dileyip yalnız Hakk’ı sevmeden geçtim, 

Gaflet ile Pîr eteğin tutmadan geçtim, 


Türlü-türlü alâmetler oldu, dostlar, 

Rastlık gidip, yalan da’va doldu, dostlar, 

Hak Mustafâ dedikleri geldi, dostlar, 


Hak Mustafâ dedikleri bil nasîhat, 

Yazık ki insân, bir-birine kılmaz izzet. 

Mescid girip, tâat kılmayıp kılır gıybet, 


Kul Hoca Ahmed, kulum dersen, sözün yalan, 

Bu dünyada senin gibi yoktur yolda kalan, 

Hakk’dan geçip, şeytân ile ülfet olan, 


294

150. Hikmet 

Tevbe eyleyip Hakk’a yansam olur mu ki, 

Tevbesizken ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Pîr-i mugan beni yola koyar mı ki, 

Yola girmeden ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Kötü sözden bu dilimi şimdi tutsam, 

Eğri yola girenleri vurup-söksem. 

Namâz kılıp, riyâzette belim büksem, 

Belim bükmeden ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Tevbe eylesem, Pîr-i mugan çeker mi ki? 

Günden-güne tâatlarım artar mı ki? 

Nefsim beni kötü yoldan döner mi ki, 

Döndürmeden ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Tevbe eylesem, Hocam kabûl eder mi ki? 

Bütün Nâdân bu dünyadan geçer mi ki? 

Hasret ile gaflet tanı atar mı ki?? 

Tan atmadan ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Azrâil bir gün gelse cân almağa, 

O hâletde mecâl olmaz söz demeğe. 

Azrâil koymaz seni dem vurmağa, 

Dem vuramadan ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Eş-çocuk, ev-barkın durup kalır, 

Hepsinin hesâbını senden alır. 

Hâlin nasıl geçer imiş, Tanrım bilir, 

Bu hâletde ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

295

İmanlı kul ölüp gitse, cennete girince, 

Cennet girip, hûriler ile işret kılınca. 

Her yanından Rizvân gelip selâm edince, 

Cevâb diyemeden ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Hakk kulunun nâmelerini ele verir, 

Hâs kulları ele alıp onu okur. 

Uçar kuş gibi pervâz kılıp kanat çırpar, 

Pervâz kılmadan ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

Kul Hoca Ahmed, tevbe eyle ölmeden önce, 

Hak Teâlâ sorgu-suâl kılmadan önce. 

Mahşer günü terâzisini kurmadan önce, 

Amel kılmadan ölüp gitsem, neylerim ben işte? 

151. Hikmet 

Âriflerin sohbetinden behre alan, 

Hûdâsına yakın oldu, bildim ben işte. 

Pîr-i Kâmil mükemmile hizmet eyleyip, 

İhlâs ile sır-esrârın bildim ben işte. 

Sır-esrârın bilenlere, rahmet inâm, 

Hâs bendem deyip Hakk göndermiş bin yol selâm, 

Ondan sonra Hakk’tan gelince O’na haber, 

Hâzır durup arş üstünde gördüm ben işte. 

296

Arş üstünde namâz kılıp, dizim büktüm, 

Niyâzımı deyip, Hakk’a bakıp yaşım döktüm, 

Sahte âşık, sahte sufî gördüm, yerdim, 

Mâşûkuma bin bir suâl kıldım ben işte. 

Suâlime Hakk’dan geldi güzel cevâp, 

Mahşer günü amelini kılmam hesâp, 

Kudret ile kâtib yazıp verdi hitâp, 

Hak “Kul!” dedi, ta’zîm ile okudum ben işte. 

Yolsuz idim, uluğ babam kıldı meded, 

Duâ kılıp, hâs büyükler verdi kuvvet, 

Hızır babam hâzır olup, kıldı şefkat, 

Şefkatinden erdemler gördüm ben işte. 

Erdemi size söyleyim halk-ı cihân, 

Bendesine nidâ geldi, Hakk’dan pinhân, 

“Gel kulum!” deyip seher sesler Hak mihribân, 

Koşup-yürüyüp, erenlerden sordum ben işte. 

Hangi tâlib hikmetimi tutsa azîz, 

Nereye varsa, başı azîz, sözi lezîz, 

Yahşi sözü fehm eylemez her terbiyesiz, 

O sebebden bilge izleyip yürüdüm ben işte. 

Meyhâneye giren bilir mey kadrini, 

Aşktan haber alan bilir ney kadrini, 

Her soysuzdan sorsan bilmez aşk kadrini, 

Aşk kadrini bilenlerden sordum ben işte. 

297

Ben defter-i sânî dedim, ver kulak, 

Kan-yaş döküp ağlamazlar misli bulak, 

Bende olsan, dünyâ derdini eyle talak, 

Talak eyleyip dîdârını gördüm ben işte. 

Hak Teâlâ âşıklara verdi aşkın, 

Tâlîblere tuhfe verdi şevk u zevkin, 

Yalancılara şeytân verdi riyâ telkin, 

Riyâlıyı sözler ile vurdum ben işte. 

Riyâ kılan şeyhi gördüm, bîzâr oldum, 

Zerre payı değdi bana, hasta oldum, 

Hak yolunda sermest idim, huşyâr oldum, 

Onun için düşman tutup yürüdüm ben işte. 

Kul Hoca Ahmed, tâat kılsan, pinhân kıl, 

Leb nâmahrem, dem nâmahrem, özün bil, 

Belki dil hem nâmahremdir, hâzır ol, 

Hakk’dan özge talebleri sordum menâ. 

152. Hikmet 

Evvel senin hamdini söyleyim, Kâdir Hûdâ, 

Sen zebanım câri eyle hâzır ilâh. 

Günâh derdi hasta etti, ver devâ, 

Günâhımdan sana ağlayıp geldim ben işte. 

298

Günâhımı beyân eylesem, yere sığmaz, 

Senden özge kime gideyim, elimi almaz, 

Hâdî özün, sensiz hiç kimse yola koymaz, 


Günahkârım, her ne olsam sana oldum, 

Rahmân Melik’im, yüz çevirme, sığınıp geldim. 

Ey Sevgili, lutf etmesen, yolda kaldım, 


Ya İlâhî, günâhımdan dermânsızım, 

Sana lâyık amel etmeyip hüsrândayım. 

Her ne eylesen, özün eyle, ayıplıyım, 


Günâhımı her kim görse, benden bîzâr, 

Lutf ve kerem özün eylesen, hepsi zarar. 

Yaprak bitmez yere baksan, olur gülzâr, 


Sen azadlık berâtını versen kolay, 

Rahmet deryâ katre damlasa, hâlim handân. 

Feyz u fütûh dola versen cânım kurbân, 


Tevbe edip, günâhımdan sana ağlayım, 

Muhabbetin âteşi ile yürek dağlayım. 

Hak yolunda başım verip, imân oynayım, 


299

Kul olsan, tevbe eyle hâla fırsat, 

Yiğitlikte riyâzet kıl, an ganîmet. 

Yaşlanıp-yıkılıp eylemezsin Hakk’a tâat, 


İki âlem kulunumdur, Gaffârımsın, 

Şeytân lanetli yoldan çevirse, derdime çaresin. 

Yere sığmaz günâh kıldım, Settârımsın, 


Bu yolların ukbâsı çok başım dondu, 

Ağlamayım mı, garîbliğin oku deldi. 

Benden önce bütün tâlib Hakk’a yetti, 


Cânım tanık, cismim günâh, gönlüm günâh, 

Ne dil ile burada ben deyim sana, “İlâh”. 

Ben ağlamayım kim ağlasın, hâlim berbât? 


Tenim isyân, sözüm yalan, kârım hatâ, 

Günâhım çok sınırsızdır, vah hasretâ. 

Rahmet lutfun kamu kılsan bize lütuf, 


Rahmân Melikim nefsi verdin bana, La-La, 

Ne dil ile söyleyim sana hamd ü senâ. 

Dergâhına ağlayıp geldim, ver devâ, 


300

Ey yârânlar, kâfir nefse altmış baş var, 

Her başında yüz bin şeytân askeri var. 

Hâs ulular nefs elinde toprakdan hor, 


Riyâzeti kırk gün çekip bir baş gitti, 

Fecr vakti bakıp gördü: onaylayıp çıktı. 

Garîb Edhem nefs elinde türlü şaştı, 


Elin açıp, münâcâtını Hakk’a kıldı, 

Cân u dilde tevbe edip, Bilinçsiz oldu. 

Nedâmetde saç ve sakal yolup aldı, 


Garîb Edhem nefs elinde feryâd eyledi, 

Tahtdan geçip, Rahmân’ını yâd eyledi. 

Garîb, yetîm gönlün avlayıp, şâd eyledi, 


Dergâhına ağlayıp geldi Kul Hoca Ahmed, 

Ümîdim çok, kıyâmetde kılsan rahmet. 

Çekincem yok lanetli şeytân kılsa zahmet, 


301

153. Hikmet 

Aşk derdini aşıklara ödül verdi, 

Şevk ateşinde tutuşup-yanıp yandım ben işte. 

Muhabbetin şarâbını doyasıya verdi, 

Sermest olup raks ve semâ vurdum ben işte. 

Aşkı düştü garîb başa, duramadım, 

Halk içinde tâkat kılıp yürüyemedim. 

Mecnûn sıfat helu heşim göremedim, 

Bozkırı vatan kılıp yürüdüm ben işte. 

Bozkırın kumlarını göze sürdüm, 

“Cândan geç!” diye nidâ geldi cândan geçtim. 

Bu dünyada yüz bin türlü cefâ çektim, 

Elhamdülillah vefâsını gördüm ben işte. 

Gözüm açtım, Leylâ demeden Allah dedim, 

Dünyâ demeyip âhiretin gamın yedim. 

Şüphe getirmeyip birliğine boyun sundum, 

Ta ölene dek bir ahdimde durdum ben işte. 

İhlâsımı görüp mâşûk elimi aldı, 

Feyz ve fetih dolu verip yola saldı. 

Boynum eğip bencillik yeksan kıldı, 

Toprak olup ölmezden önce öldüm ben işte. 

Aşıklara aşkın verip âşık kıldı, 

Rahmân Melikim öz yoluna sâdık kıldı, 

Gerçek tâlîbi dergâhına lâyık kıldı, 

Lâyık olup tarikata girdim ben işte. 

302

Aşk hançeri göğsüm deşti, kıldı harâb, 

Ağlamayım mı, şevk ateşinde bağrım kebâb. 

Mihnet çektim hiç vermedi (menge) şarâb, 

Çöller ara hasret kılıp yürüdüm ben işte. 

Hâs aşkından behre alan hayrân olur, 

Rüsvâ olup, halk içinde vîrân olur. 

Dîdârını taleb kılıp giryân olur, 

Ağlayı-ağlayı Hakk kokusu aldım ben işte. 

Aşk hânesi bağrım içre mekân kıldı, 

Gam ve şükrü aklımı alıp şaşkın kıldı. 

Kimden ağlayım, her ne kıldı, cânân kıldı?! 

Cânanıma arz alalı geldim ben işte. 

Kul Hoca Ahmed, dediğin sözün baldan Şîrîn, 

Gözün yaşlı,gönlün kırık, sözün hazîn. 

İnşaallah, olasın Âhir Hakk’a yakın, 

Secde eyleyip dergâhına geldim ben işte. 

154. Hikmet 

Allah, Allah, Subhanallah, nere gideyim? 

Hâtalarım yere sığmaz kime söyleyim? 

Settâr Melikim, ayıbım örtsen ölüp gideyim, 

Kara yerin arasında kaldım ben işte. 

303

Saç ve sakal tam ağardı, gönül kara, 

Tanla varsam ya değersizim yâhûd seçkin. 

Kim “elestü bi-Rabbikum?” demiş vakta, 

Bilemem hangi cemden oldum ben işte. 

Garîbliğin oku değdi başım dondu, 

Yazık ki, ömrüm gaflet ile zâyi’ geçti. 

kâfir nefsim tuğyan kılıp beni yuttu, 

Vâ hasretâ, ne yüz ile varayım ben işte. 

155. Hikmet 

Muhabbetin deryâsına özüm attım, 

Rahmet suyu, ulu deryâ dalıp battım. 

Bin altınlık kıymetimi bire sattım, 

Bende olup değdi kulluk yeli bana. 

Küçüklükte eylediğim işden şimdi yandım, 

Tevbe giysisin giydim, tevfîk kemerini kuşandım. 

Nefs kâfiri merkeb kılıp, tepip bindim, 

Ondan değdi tarikatın yeli bana. 

Dirilikde hayrân olup yolda kaldım, 

“Rabbi” deyip gece ağlayıp, gündüz güldüm. 

Başdan saç ve yüzden sakal orada yoldum, 

Ondan sonra rûhlar selâm kıldı bana. 

304

Gece Allah, gündüz Allah dedim burada, 

Sübhân Azîm, Sübhân Allah dedim burada. 

Sekiz cennet kabûl kılıp durdu orada, 

Açıp selâm kıldı cennet hûrî bana. 

Kul Hoca Ahmed, güneş gibi yanar gönlüm nûru, 

Hâletim yok, kanım yok, rengim sarı. 

Kudret kanat verdi, uçtum arşdan öte, 

Nasîb eyledi dergâhında hepsini bana. 

156. Hikmet 

İrâdete geldik ise, ey yârânlar, 

Kelâmîndan hoş acâib sırrı gördüm. 

“Mûtû kable en temûtû” haber verdi, 

O sebebden nice yıllar yalı gördüm. 

Havz-ı kevser dört burcunda Rasûl’ün dört dostu, 

Yüzlerinden akıp duran nûru gördüm. 

Arşdın arşga uçar o dem hayret içre, 

Levhul-Mahfûz tahtasında inciyi gördüm. 

Cân bülbülü şakıyıp kalktı söze başlayıp, 

Bu sözleri defter kılan inciyi gördüm. 

Âşıkları girdirirler cennet içre, 

Gece-gündüz bakıp duran hûrîyi kördüm. 

305

Gözüm yaşı revân oldu çeşme gibi, 

Gurbet içre irâdeti karşı gördüm. 

Hak rızâsını bilenlere hemrâh oldum, 

Erenlerin hizmetinde hûrîni gördüm. 

Kul Yesevî, geç uyandın deyip söylediler 

Erenler öğütünü alıp, yolu gördüm. 

157. Hikmet 

Aşksız yürüyüp tâat kılar Nâdân zâhid, 

Tuzsuz aş gibi tâatinin mezesi yok, 

Âşıkım deyip davâ kılar yalan âşık, 

Vallah-billâh, gerçek âşıkın hevâsı yok. 

Aşk ateşinde yakılıp-yanıp tâat kıl, 

Akil isen, ağlamayı âdet kıl, 

Geceleri donup, mihnet çekip, rahatı bırak, 

Mihnet çekmeden sana yüce lûtfu yok. 

Halk içinde tâat eyledin, hepsi riyâ, 

Ey zâhid, eylediğin işin hepsi hevâ, 

Hiç faydası yok işbu tâat, belki Riyâ, 

Böyle işe Hak’kın aslâ rızâsı yok. 

Pinhân yürüyüp tâat kıl, Hûdâ bilsin, 

Göz yaşını deryâ kıl, rahmi gelsin, 

Ondan sonra Hak derdine devâ kılsın, 

Ey dostlar, göz yaşının riyâsı yok. 

306

Tesbîh, tehlîl işte bunların hevâsı var, 

Tanla varsa yüz bin âfet-belâsı var, 

Yaşdan olan bütün işin riyâsı var, 

Ağlayıp yürü, göz yaşının riyâsı yok. 

Kul olsan, Hak kahrından korkmaz mısın? 

Her gece, seher Nedâmet deyip durmaz mısın? 

Dergâhına yaşın döküp varmaz mısın? 


Çok Nâdânlar gözyaşının kadrini bilmez, 

Hak karşısında gözyaşı gibi tuhfe olmaz, 

Tesbîh, tehlîl gözyaşına denk gelemez, 


Bu âlemde Hak Mustafâ ağlayıp geçmiş, 

Ağlamaktan gözlerinin nûru gitmiş, 

Ağlayı-ağlayı murâdını hâsıl etmiş, 


Nice yıllar ağlayıp geçti Âdem ata, 

Ondan sonra rahmeyledi bakıp Allah, 

Gözde yaşını kurutmadı Hak Mustafâ, 


Çok erenler ağlamaktan buldu murât, 

Nice âsî duâsından buldu necât, 

Yahşi bilsen, gözyaşıdır ab-ı hayât, 


307

Yedi bin yıl o Azâzil tâat kıldı, 

Mağrûr olup tâatine, hevâ kıldı, 

Riyâ eyleyip dergâhından kovuldu, 


Garîb Mansûr bir gece, seher çok ağladı, 

Hâlin görüp erenler rahmeyledi, 

Ondan sonra Kırklar bakıp şarâb verdi, 


Yarın olsa kıyâmet günü, ey dostlar, 

Peydâ olur türlü-türlü alâmetler, 

Yüz bin kaygı, dağ u hasret, Nedâmetler, 


İşte o vakitte melâike fermân olur, 

Evvel-âhir bütün halkı hâzır kılar, 

Bir-birinin, yahşi-yaman hâlin sorar, 


Evvel başlayıp hâs kullardan ulemâyı, 

Alıp gelir dergâhına işte bunları, 

Tanrım der: “ Alıp geldiğin tuhfen hani?” 


“Durmadan yürüyüp âlimlerden ilim öğrendik, 

Her ne bildiğimiz ilmimizle âmel kıldık, 

Ya Kâdir, ulu Zâtını anlayıp bildik...” 


308

Allah dedi: “Kulum, bunu yalan dedin, 

Ne zamân benim rızâm için ilim öğrendin? 

Yatsan-kalksan hâzır idim, her iş kıldın... 


Söyler idin ilim öğrenip ulu olsam, 

Halk içinde onca izzet-hürmet görsem, 

Dünyâ yığıp yesem-içsem, oynayıp gülsem...” 


Ondan sonra şehidleri alıp gelir, 

Dergâhına hepsi bakıp durur, 

Alıp gelen tuhfen olsa getir, der, 


“Din savaşıp kâfir ile vuruş kıldık, 

Bazılarını öldürerek gâzi olduk, 

Bazılarını imân-İslâm yola saldık.” 


Sonunda bırakmayıp kâfir aldı canımızı, 

Başı kesip yere döktü kanımızı, 

Sarf eyledik hem yolunda malımızı...” 


“Ey kulum, bu sözlerin hepsi yalan, 

Gönül sırrını benden tutup olmaz pinhân, 

Zâhir-bâtîn her işindir bana isyân, 


309

Hâllerini, bendelerimin, iyi bilirim, 

Nerde olsan, senin ile hazırdırım, 

Kalbindeki ne ki, kötüyü ben bilirim, 


Söyler idin, kâfir ile vuruş kılsam, 

Vuruş kılıp gâzi olup başını alsam, 

Hakanların armağanını dolu alsam...” 


Ondan sonra alıp gelir zâhidleri, 

Tanrım der ki: “Alıp geldiğin tuhfen hani? 

İzzet-hürmet ile tuttum men sizleri...” 


Zâhid der: “Rızân için tâat kıldık, 

Tan atana dek namâz kılıp kıyâm durduk, 

Gece namâz gündüzleri oruçlu olduk...” 


Ne zamân tâat kıldın benim rızâm için, 

Halk içinde izzet-hürmet görmek için, 

Halkı yoldan çıkarıp mâlını almak için, 


Ondan sonra zenginleri alıp gelir, 

”Dünyâ mâlını o kadar sana verdim” der, 

”Bana hani alıp getirdiğin tuhfen” der, 


310

Zengin der: “Rızân için hayr kıldık, 

Yemek verip yahşilerden duâ aldık, 

Fakîr, miskîn, yetimlerin hâlin sorduk...” 


Allah der: “Güzel, kıldın hayr ve sehâ, 

Halk içinde kıldın hepsini, tümü riyâ, 

Riyâ işi, vallah, kabûl kılmam aslâ... 


“İşitip, okuyup alîm öğüdünü almadın, 

Pinhân yürüyüp hayr ve ihsân kılmadın, 

Dünyada hiç rızâlığım bulmadın...” 


Ondan sonra gelir bütün dîvânelar, 

Hak Âşkında cân ve tenden bîgâneler, 

Dîdâr arayıp her tarafa yönelenler, 


Âşıkları dergâhına alıp varır, 

Tümü Hak’dan korkup yine ağlayıp durur, 

Kâdir İzim “tuhfen varsa getir” der, 


Âşîk der: “Tuhfemiz yok günâhtan gayrı, 

Kıldığımız dâimâ cürm ve hatâdır, 

Lütfun ile af etmesen hâlim berbât, 


311

Tamamı ağlayıp der: “Sen bilirsin, 

İzzetin ulu, her ne eylersen, Sen edersin, 

Lutf eylesen, yolsuzlara yol verirsin, 


Hangi gün ki, bize aşkın düştü, âşık kıldın, 

Anlayış ve firâset, aklımızı tümden aldın, 

Keyfiyetin kadehini verip şaşkın kıldın, 


Allah der: “Âşıklarım, doğru söylersiniz, 

Benden korkup bağrınızı kan kıldınız, 

Hasret kılıp, gözlerinden yaş döktünüz…” 


”Göz yaşından bana iyi armağan olmaz, 

Bundan yahşi dergâhıma hediye olmaz, 

Meleklerin tâatları denk gelemez…” 


Göz yaşını şişe üzerine koyup alır, 

Melâikler gassâl olup, onu yıkar, 

Hak teâlâ emri ile onu yıkar, 


Gördünüz mü, melâikler, kulumu, der, 

Bu âşıkdır, ben mâşûkum, bilin, der, 

Hûriler karşı çıkıp ona selâm eder, 


312

Duydun mu, diye âşıklara nidâ gelir, 

Kimi görsen şefaati sen kıl, der, 

Gâhi cennet, gâhi arşa uçup konar, 


Hûrî ve cennet Hûdâ’ya arz eyler, 

İşbu azîz kimdir, beyân eyle, der, 

Bir sâat ki bize konuk olsun der, 


Nidâ gelir İlâhımdan: “dostum” dedi, 

Bağrı yanıp, yaşını döküp, çok ağladı, 

Horlanma, üzüntü, meşakkati râhat bildi, 


Ondan sonra Burâk, hülle getirirler, 

Başına tac, hülle, Burâk bindirirler, 

Tahtı cennet üzerinesi kondururlar, 


Kul olsan, aşka kadem koymaz mısın? 

Aşkdan ulu tâat yoktur, görmez misin? 

Hasret kılıp, bağrın ezip yürümez misin? 


Kul Hoca Ahmed aşk derdinden dedi bunu, 

Nice ulu kitâblardan aldı bunu, 

Hasret kılıp, ağlar idi gece-gündüz, 


313

158. Hikmet 

Erenler dipsiz deryâ içre pinhân, 

Değme dalgıç ondan gevher aldığı yok, 

Âşıkları o denize dalıp oynar, 

Cândan geçmeden, o gevheri aldığı yok. 

Tarîkatın bostânıdır hoş gülistân, 

Talîbleri bülbül sıfat kılır cevlân. 

Müyesser olur mu deyip inci ve mercân, 

İhlâslı kulun mahrûm olup kaldığı yok. 

Bu yolların cefâlarını her kim çekse, 

Taş yaslanıp, Pîr eşiğini bekleyip yatsa, 

Sabâh benzeri gönül şafağı nâgah atsa, 


Kul Hoca Ahmed, sevdâ eyle pazar geçmeden, 

Ecel güneşi doğup, ansızın ayı batmadan. 

Mevt şarâbını Azrâilden ansızın tatmadan, 


159. Hikmet 

Kudret ile fermân kılsa bendesine, 

Bu âlemde hiç kimse ölmeden kaldığı yok, 

Bu emanet cânı verdi Mevlâm bize, 

Azrâil gelip onu almadan bıraktığı yok. 

314

Azrâil gelip azîz cânı bırakmayıp alır, 

Dünyaperest soysuz âdem gâfil kalır, 

Cânı gelip kabz ederken tevbe kılır, 

Tevbesini Hacem kabûl kıldığı yok. 

Sağlıkta tevbe eyle, makbûl olsun, 

Seherlerde zârî eyle, elini alsın, 

Erenlere hizmet eyle, yola koysun, 

Hizmet kılmayıp hiç kimse yolu bildiği yok. 

Kulaksıza âyet, hadîs, hikmet harâm, 

Yazık, hikmet iç-karnımda olsun tamâm, 

Nâdânlara ne vakte dek deyip, ağlayıp devamlı, 

Feryâd etsem, hiç kimsenin kulak verdiği yok. 

Yer altına girip yedim kanı ciğer, 

İmân-İslâm ele alıp kıldım sefer, 

Lânetli şeytân eyleyemedi bana zarar, 

Münker, Nekir benden suâl kıldığı yok. 

Münker, Nekir haddi olmaz kılsa suâl, 

İmân-İslâm hâzır durup bulsa kemâl, 

Kâbir içinde Hak gösterse bana cemâl, 

Öyle kullar iki âlem öldüğü yok. 

Sözü söyle söz değerine yetenlere, 

İhlâs ile söze kulak verenlere, 

Sözü çiğneyip tadına yetenlere, 

İhlâs sızlar söz değerine yettiği yok. 

315

Söze yetmez habersize yazık ki, anlam, 

Sözü söylesen, bilgine söyle, inci kaynağı, 

Hizmet kılmadan yeten var mı, bilsen bunu, 

Hizmet kılmadan erenlere yettiği yok. 

İnci kaynağını benden sorsan Sâdık Şeyh, 

Öyle kulun ahlâkı-huyu Hakk’a lâyık, 

Gönlü vâsi, cânı mesih, özü âşık, 

Öyle mürşid Hakk’dan mahrûm kaldığı yok. 

Öyle mürşid peydâ olsa, cânın ver, 

Har bir bastığı izlerini göze sür, 

Pîr-i Kâmil mükemmildir, şüphesiz bil, 

Şükürsüzler Pîr değerini bildiği yok. 

Şükürsüzün kötü-iyi herkes Pîr’i, 

İhlâs ı yok Pîr’e malûm dâim sırrı, 

Nice desem, gitmez ondan gönül kiri, 

Şükürsüzler Pîr’den ülüş aldığı yok. 

Her ne yana baksan Hudâ hâzır şükürsüzler, 

Allah yâdını bülend deyip ağlasanlar, 

Yalan ve gerçek Hakk’a malûm, düzgün ağlayın, 

Yalan gözyaşı Hakk’a makbûl olduğu yok. 

Gerçek dervîşler taş üstünde tâat kıldı, 

Katı yeri döşek eyleyip, adet kıldı, 

Yüz bin belâ başa düşse, tâkat kıldı, 

Tâkat kılmadan Hak vaslına yettiği yok. 

316

Tevbem kabûl olsun desen, seherde ağla, 

Cândan geçip, mâldan geçip, belini bağla, 

Muhabbetin âteşi ile yürek dağla, 

Böyle olmadan Hakk’a vâsıl olduğu yok. 

Hâs dervîşler Hakk’ı arayıp cândan geçti, 

Riyâzeti katı çekip, göğsünü deşti, 

Ondan sonra vahdet meyinden doyasıya içti, 

Yalancılar vahdet meyinden tattığı yok. 

Aşk payesi arşdan yüce elin yetmez, 

Vahdet meyinden doyasıya içen tâam tatmaz, 

Aşk gölgesi düşen âşık halka bakmaz, 

Yalancıdır benim dediğimi işitip gördüğü yok. 

Meyhâneye giren talîbin hâli özge, 

Âyet, hadîs beyân kılsan, yeter söze, 

Ehlini bulsa, izin alıp, sürer göze, 

Öyle âşık bu Âlemde durduğu yok. 

Hakperestler her yan bakıp Hakk’ı görür, 

Cezbe gelse, her tarafa özünü vurur, 

Yalancılar gördüm diyerek tezgâh kurar, 

Gördüm derler, Allah Hakk’ı, gördüğü yok. 

Sahte dervîş beyânını söyler sana, 

Elde tesbîh, gönülde hile, fikri para, 

Akıllı isen, İhlâs kılma zinhâr ona, 

O nâdândan hiç kimsenin behre aldığı yok. 

317

Hakk’ı bulan toprak olup yolda yatar, 

Toprak misâli âlem onu basıp geçer, 

Ben-benlikler başını basıp, tepip gider, 

Baş kaldırıp ona suhân kıldığı yok. 

Kul Hoca Ahmed, her ne olsan fakîr ol, 

Nereye varsan, boynunu kısıp, hakîr ol, 

Âşîk olsan, aşk elinde esîr ol, 

Esîr olmadan hiç kimse murâd bulduğu yok. 

160. Hikmet 

Âşıkları oynasa, bu halkanın içinde, 

Hû-Hû diye cân verse, bu halkanın içinde. 

Aşk ateşine kaynasa, akıl ve şuûru oynasa, 

Allah diye cân verse, bu halkanın içinde. 

Şarâb kadehi içilir, inci ve cevher saçılır, 

Cânın gözü açılır, bu halkanın içinde. 

Aşk bahrine batsam ben, fîgân-feryâd kılsam men, 

“Hû-Hû” diye ölsem ben, bu halkanın içinde. 

Rûhi hâlet zikrullah, Lâ ilâhe illâllah, 

İsm-i a’zam hüvallah, bu halkanın içinde. 

Her kimine zevk hâle, olsa olur bu vale, 

Sakî sunar piyâle, bu halkanın içinde. 

318

Zâkir kullar cem olup, feryâd vurup, cân koparıp, 

Sakî yürür dönerek, bu halkanın içinde. 

Tutuşsa-yansa, kül olur, ölse, uçsa, öz bolur, 

Kana düşse, tuz olur, bu halkanın içinde. 

Hızır ve İlyâs hâzır ol, gavsı gıyâs nâzır ol, 

Bâtın gözü zâhir ol, bu halkanın içinde. 

Talîblerin mürşidi, Kul Hoca Ahmed deyip söyledi, 

Baş oyna sen dedi, bu halkanın içinde. 

161. Hikmet 

Âşıkları dâimâ diler dîdârını, 

Seherlerde gaflet ile yatmaz olur. 

Nâdânlardan işbu sırrı pinhân kılıp, 

Câhillere âşıkım deyip söylemez olur. 

Ârif, âşık dünyâ için gâm yemedi, 

Bu dünyada izzet-hürmet ver demedi. 

Gece-gündüz göz yaşından ayrılmadı, 

Gaflet ile gamlarına batmaz olur. 

Âriflerin dergâhıdır cevher kaynağı, 

O denizde la’l ve cevher yok imkânı, 

Hesâbını bilir orada Aşk sultanı, 

Âşıkların aklı ona yetmez olur. 

319

Âşıkları dalgıç olup batsa deryâya, 

Çıksa oradan ulu inciler olur peydâ. 

Cândan geçmeden cânân yüzünü görmek nerede? 

Zahmet ile bulduğun elden gitmez olur. 

Fânî fenâ olmadan görmez fenâ mülkünü, 

Âşîk olsa, pinhân kılır varlık derdini. 

Hasret tanı hasret ile geçer mi ki? 

Gam dağından emek vermedikçe geçmez olur. 

O engelden himmet ile aşamayasın, 

Dört yüz kırk dört yaşın ile yaşamayasın, 

Üç yüz altmış bendi bağını çözemeyesin, 

Mihnet çekmeden râhat tanı atmaz olur. 

Kul Hoca Ahmed erenlerini yâd eyleyip, 

Hikmet söyleyip, işbu sözü kıldı beyân, 

Dinleyiniz, işbu sözü, bütün dostlar, 

Yalan sözü cemaate yaymaz olur. 

162. Hikmet 

Gece-gündüz Hak zikrini diyen âşık, 

Mâşûk yâdın dilden aslâ koymaz olur. 

Harlık-zarlık meşakkati râhat bilen, 

Bu dünyânın izzetini sevmez olur. 

320

Fikri ve zikri Hak Melik’imin senâsıdır, 

Dîdâr taleb kılıp yürüyen gedâsıdır, 

Hakk’ın zikri cümle derdin devâsıdır, 

Dünyâlıktan ele zerre almaz olur. 

Rahmeylesen, bostân eyleyesin dağ ve çölü, 

Ya Allahım, affedesin cümle kulu. 

Yoldan çıkan gümrâhlara göster yolu, 

Âşıkların izini arayıp kalmaz olur. 

Ey âşık, gece-gündüz Hakk’ı ara, 

Zâhir yürüyüp, bâtınında arşı gözle. 

Hikmet okuyup âyet-hadîs sözünü sözle, 

Hazân benzeri kızıl yüzü solmaz olur. 

Tuzaklar koyup halkı yoldan vuran, 

Sahte âşık olup aldatıcı tezgâh kuran. 

Gece-gündüz işret kılıp devrân süren, 

Dünyâ mâlını görüp gözü doymaz olur. 

Seherleri erken kalkıp zârî kılan, 

Yahşilere hizmet kılıp duâ alan. 

Pîr-i mugana doğru yürüyüp hizmet kılan, 

Pîr-i mugan eteğini bırakmaz olur. 

Pîr-i mugan, Hak Mustafâ şüphesiz bilin, 

Adı geçse, dürûd deyip, tazîm edin. 

Sünnetlerini sıkı tutup, ümmet olun, 

Ümmet olan şer yolundan yanmaz olur. 

321

Âşîk olsan, seherlerde dinmeden ağla, 

Garîblerin izini arayıp, gönlünü avla. 

Dünyaperest soysuzlardan boyun çevir, 

Gerçek âşıklar bu dünyada kalmaz olur. 

Kul Hoca Ahmed, âşık olsan, zârî eyle, 

Halka kurup kim zikr söylese, oraya var. 

Zikrini deyip, sohbet içre inciler der, 

Cevher alan aslâ gâfil olmaz olur. 

163. Hikmet 

Ârif-âşık Cân mülkünde elem çekse, 

Yedi organ tâkat edemeyip lerzân olur. 

Aşk deryâsı vücûd içre cuş eylese, 

Bilinçsiz olup girdâb içre hayrân olur. 

Dalgıç gerek o deryaya özünü bıraksa, 

Olta bırakıp büyük balıklarını avlasa, 

Maksûd incisini ondan sonra ele alsa, 

Öyle mürşid halk içinde pinhân olur. 

Tarîkatın yolu uzak eylesen sefer, 

Kimi yeter, kimi yetmez, kime tehlike. 

Arayanlar erenlere sonunda yeter, 

Er nazarı değen kişi merdân olur. 

322

Yolun bulan merdânlara hizmet eyler, 

Çok cemiyet arasında halvet eyler. 

Eş-çocuk, mâl ve mülkden uzlet eyler, 

Güç işler bilmem nasıl asân olur. 

Her kim giyse melâmetin hırkasını, 

Bâtınını düzeltip, vîrân eylese sûretini. 

Hiç çekmese mahlûkatın minnetini, 

Böyle âşık gitse, orada Sultân olur. 

Akıllı isen, doğru yola kadem vur, 

Merdanların sohbetinden behre al. 

Ashâb-ı Kehf köpeğini görüp, ibret al, 

İbret alan hâs kulları cânân olur. 

“Ya Rabbenâ, fağfirlenâ, zünübenâ!”, 

Günâhıma ikrâr olup geldim ben işte. 

Kahreylesen, Kâhir senâ, Kâdir senâ, 

Lutfeylesen, yüz bin asî. 

Kul Hoca Ahmed, uzak yolda hayrân oldun, 

Amelin yok, günden güne Giryân oldun, 

Erenlere yetişemeden şaşkın oldun, 

Orada varsan nedâmetler çendân olur 

323

164. Hikmet 

Hak Mevlâmın nazarı kime düşse, 

Câhil olsa, bir lahzada bilge olur. 

Üç yüz altmış damarları nûra dolar, 

Dört yüz kırk dört kemikleri binâ olur. 

Ondan sonra vahdet meyinden doyasıya içer, 

Eş-çocuk, ev-barkdan toptan geçer. 

Allah diye nerede gitse, şeytân kaçar, 

Yedi organ hamdini deyip konûşur olur. 

Vahdet meyinden içen âşık bilinçsiz olur, 

Mansûr gibi cândan geçip darağacına biner. 

İhlâs ile Pîr eteğini sıkı tutar, 

Pîr-i mugan nazar kılsa konûşur olur. 

Cismim: “Rabbim”, cân “Allah” deyip yola gir, 

Cân ve gönlüm “Allah Bir” deyip seherde kalk. 

“Mafi kalbi illallah” deyip ağlayıp yürü, 

Yolsuzlara Hak Mustafâ hudâ olur. 

Aşk denizine dalan âşık cevher alır, 

Heveskârlar âşıkım deyip yolda kalır. 

Değme câhil, ham-tamalar neyi bilir? 

Cevher alan gerçek aşıklar deryâ olur. 

Dünyâyı seven gâfil Âdem Hakk’ı sevmez, 

Bu yolların ukbâsı çok aslâ bilmez. 

Seherlerde çardarb vurup aslâ bırakmaz, 

Tanla varsa âhirette handân olur. 

324

Hakk’a âşık olan kişi cândan geçer, 

Bilinçsiz olup, şevk şarâbını doyasıya içer. 

Nasîb eylese cennet girip hûriler kucaklar, 

”Lâ ilâhe illâllah” deyip şeydâ olur. 

Fiilin saptırdı, ahâlîden şefkat gitti, 

Lanet yağdı, günden güne rahmet gitti. 

Hoca, molla, yahşîlerden izzet gitti, 

Türlü-türlü alâmetler peydâ olur. 

Münâfıklar fısk ederek özü bilmez, 

Onun için yahşîleri göze iliştirmez. 

Gönlü katı, yahşi söze kulak tutmaz, 

Kıyâmette Hakk karşısında rüsvâ olur. 

Günde yüz bin “Allah” desen, O’na yakar, 

Göz yaşını deryâ kılsan, mâşûk bakar. 

Bağrın içre derdin olsa, yaşın akar, 

Allah özü gerçek derdliye devâ olur. 

Kul Hoca Ahmed, mihnet eyle, âlem yansın, 

Melekler senden gelip pay alsın. 

Arş ve Kürsi, Levh ve Kalem nûra dolsun, 

Nûrdan behre alan gönül sefâ bolur. 

325

165. Hikmet 

Aşk tecelli eylese kimin vücudunda, 

Ne yapacağını bilmeden gece-gündüz hayrân olur. 

Zikri fikri Hak visâli olur sürekli, 

Küçük çocuk gibi iki gözü giryân olur. 

Dünyâ ile kalmaz onun zerre işi, 

Zikrini dese, nûra dolur içi-dışı. 

Allah deyince, revân olur gözde yaşı, 

Aşk ateşinde tutuşup-yanıp, biryân olur. 

Ben ve benlik, nefs ve hevâ, hırsı bıraksa, 

Pîr -i mürşid mükemmile özünü salsa. 

Edhem gibi gönül mülkünü sivâ kılsa, 

Bütün zorlu işi onun asân olur. 

Şeriattan tarikata kadem koyan, 

Dünyâ işini terk eyleyerek Hakk’ı seven. 

Hakîkatin esrârından mânâ alan, 

Marifetin meydânında üryân olur. 

Böyle olan âşıkların nişanı var, 

Hak zikrini gece-gündüz söyleyip kılmaz karar. 

Ümîd etmez bu dünyadan mâl ve dünyâ, 

Ne söylese sözü onun imân olur. 

Hangi âşık halka içre cânın verse, 

Cândan geçip, şehâdetin giysisini giyse. 

Zühd eyleyerek öz nefsinin gözünü oysa, 

Erenlerin katarında merdân olur. 

326

Kul Hoca Ahmed, bineyim desen kuş gibi Burâk, 

Câhillerden eyle sürekli özünü ırak. 

Kaygı ile hicr ve mihnet, çek firak, 

Firak çeken âşık yarın sultân olur. 

166. Hikmet 

Ey dostlarım, ârifler hâlis sohbet ederler, 

O sohbetde marifet incilerini saçarlar. 

Sohbet vakti hâzır ol, erenlere nâzır ol! 

O hâletde erenler, ere nazar kılırlar. 

Hâlet vakti erenler deryâlara yüzlense, 

Tabanları nem olmadan, deryâları geçerler. 

Mürîd olsan mürşide, muhkem ol, ey tâlib, 

Müridlerini mürşidler her konu ile sınarlar. 

Himmet tutsa erenler gözü yumup açana dek, 

Deryâları eğerler, dağları hem keserler. 

Tanrı’nın sevdiği kişinin, işi O’nun iledir, 

Her kimi Hak sevmiştir, onu severler. 

Özlerinin murâdını gerçek âşıklar dilemez, 

Mâşûkunun murâdını dâimâ onlar dilerler. 

Kul Hoca Ahmed, vakıf ol, feyz ve rahmet kapısını, 

Zikr ve tâat vaktinde, melekler açarlar. 

327

167. Hikmet 

Gönül içre girip cevlân kıldık ise, 

Aşk adlı sultanını gördük ise. 

Sâni’ kudret ilâhıma baktık ise, 

O şu yerde hâl ilmini görün, dostlar. 

Aşk sultânı geçersiz kıldı aklımızı, 

Hem kovaladı nefs ve şeytân, kibrimizi. 

Şükrenlillah, bildik şimdi Rabbimizi, 

İlhâm ile verir mânâ, sezdik, dostlar. 

İlhâm indi Hak teâlâ rahmetinden, 

Hocam sundu işbu vahdet şerbetinden. 

Olduk şimdi o Muhammed ümmetinden, 

Sözde ilmimiz hâle bedel oldu, dostlar. 

Evvel fenâ, Âhir fenâ, olmak fenâ, 

O makâma yeten âşık kılmaz senâ. 

Cânânımızın cemâlini Hakdır gördük, 

Câna eklendi, bildik, dostlar. 

Canımızın cemâli Hak’dır gördük, 

Cân içre bilinir şimdi tahkîk bildik. 

İlhâm erişti Sübhân’ımdan, şimdi sezdik, 

Ne ki gelse, Hak’dan ilhâm bildik, dostlar. 

328

168. Hikmet 

Ey dostlar, haber verip şeriattan, 

Tarikatta Allah zikrini deyin, dostlar 

Ârif cânlar haber verir hakikatten, 

Allah diye Hak zikrini deyin, dostlar. 

Er odur, kulum diye kulluk kılsa, 

Korkup Kahhâr adından o fermân tutsa. 

Yedi tamu alevine karşı gelse, 

Allah dese oradan döner, bilin, dostlar. 

Kim ki Allah dedi, onda özünü buldu, 

Hakîkatin sözünü sözler öleceği vakti. 

Nice yıllar Şeddâd, görün, uçmak yaptı, 

Giremedi, ondan ibret alın, dostlar. 

Var mı eren, öyle işden râzı olsa? 

İnanmasın dünyasına Kârûn olsa. 

Bin yaşayan Lokmân Hekîm ölür olsa, 

Yoktur ölmeden kalan burada, bilin, dostlar. 

Uçmak içre makâm verince hangi câna, 

Kim ki tâat ile işleyip çıksa sabâha. 

İsrâfilin suru girse hangi câna, 

Biz Muhammed Ümmetiyiz, bilin, dostlar. 

Kul Hoca Ahmed, Hak zikrini desen her ân, 

Rahmet yağar başın üzerine devamlı. 

Erenlerin hizmetinde olsan her ân, 

Azâd kılsa, dârüs-selâma varır, dostlar. 

329

169. Hikmet 

Âşıkları kal’i okuyup hâle girse, 

Hâl denizine batsa, suya batık olur, dostlar. 

Söz ile hâl bir gemidir, bunu bilse, 

Sözsüz, hâlsiz o deryadan geçmez, dostlar. 

Bu hâl yolu nâzik yoldur, tehlikesi var, 

Alîm, sözsüz adım atsa, ukbalar var. 

Pîr-i Kâmil mükemmilsiz geçmek hayal, 

Söz ilmini bilen emîn geçer, dostlar. 

İşbu yolda rehbersizler sayısızdır, 

Lânetli şeytân keşf gösterip çok azdırır. 

İlimsiz âdem bu nisbete mağrûrdur, 

Onun için ara yolda kalır, dostlar. 

Kulluk odur Kur’ân okuyup amel kılsa, 

Sözü okuyup, hâli özge bağlı kılsa, 

Pîr-i Kâmil mükemmile hizmet kılsa, 

İki dünyâ çerâğı deyip söyleyin, dostlar. 

İlimsiz Âdem şeyhlik kılsa, revâç bulmaz, 

Nâzik yoldur, ilimsiz aslâ bilse olmaz. 

Ey dostlarım, şeyh olmak kolay değil, 

Rehber diye şer’i yolda yürün, dostlar. 

Pîr-i Kâmil her tâlibe vermez irşad, 

Tâlib olsa gece uykusunu kılsa berbât. 

Çok yarışda geçip gelmez her yahşi at, 

Riyâzeti katı çeken geçer, dostlar. 

330

Cümle tâlib ibâdete âciz kalır, 

Teheccüdün vakti ile doğrulmaz, 

Gece yarısından kalkıp virdin yapmaz, 

Pîr-i Kâmil ona ruhsat vermez, dostlar. 

Allah demek bendelerin inâyeti, 

Talebinde yürümek bende Hak rahmeti, 

“Fezkürûnî ezkürküm” Hak âyeti, 

Dem ganîmet, Allah zikrin söyleyin, dostlar. 

Erkek ve kadına, oğul-kıza ilim farz dedi, 

“Taleb ül-ilmi farizatun” deyip Rasûl söyledi, 

“Ma yecüzu bihis-salât” ilim zarûrî, 

Diri varsınız, ta ölüne dek okuyun, dostlar. 

Molla olup, mânâ okuyup, kitâb dese, 

Yolu bulup, yaman yoldan rasta dönse, 

Pîr eteğini muhkem tutup hizmet etse, 

Tâatlı kul olsa hüsrana uğramaz, dostlar. 

İşbu yola riyazetli tâlib gerek, 

Nefs-hevayı koyup tâat kılmak gerek, 

Cefâ çekip Pîr nisbetin tutmak gerek, 

Riyâzetsiz Hakk’a vâsıl olmaz, dostlar. 

İlimsiz şeyhlik dâvâsını kılmak olmaz, 

Asâ olmadan karanlıkta yürümek olmaz, 

Görmez olsa, çukur yeri görmek olmaz, 

Kuyu içre düşen emîn kalmaz, dostlar. 

331

Pîr -i mürşid kılsa her an emr-i marûf, 

Mürüvvetli, tatlı sözlü, yahşi huylu, 

Gece-gündüz riyâzeti çekse o hoş, 

Öyle Pîrin hizmetinde yürüyün, dostlar. 

Hakk’a âşık olup dedi Kul Hoca Ahmed, 

Allah kefil derdimize, eyle ibâdet, 

Söz ve hâli cândan çekip eyle riyâzet, 

Tâatlı kul cemâlini görür, dostlar. 

170. Hikmet 

Kara atına binmedikçe, kara görmez, 

Kara laçın konmadıkça, sırrı görmez. 

Sırrı gören ârifleri burada durmaz, 

Seher vaktinde cânı incitip kalkın, dostlar. 

Kara şâhin kayrılarak kanat çırpar, 

Âşîk odur, ten-cânını ateşe yakar. 

Pîr-i mugan nazar kılıp ona bakar, 

Doğan gibi kanat çırpıp uçar, dostlar. 

Devlet gibi doğan kuşu kime konar, 

Şâhın gibi halka içre özünü vurur. 

Cânın kuşu pervâz kılıp hâzır durur, 

Hâzır olup tevbe kılıp yürüyün, dostlar. 

332

Ey dostlar, âhir oldu zamânemiz, 

Hiç kalmadı bu dünyada nişânemiz. 

Haber verdi “aduvven” deyip cânân’ımız, 

Allah zikrini dinmeyip söyleyip yürüyün, dostlar. 

“Nahnu kassemnâ” gününde pay verdi, 

Pay alan bendeleri yola girdi. 

Kandîlin görüp pervâne gibi özünü verdi, 

Cânı câna aşılayıp katıp yürüyün, dostlar. 

Hak Rasûl’ün dedikleri geldi, olur, 

Âhir zamân nişânesi oldu, olur, 

Fısk ve fesâd dünyâ içre doldu, olur, 

Türlü-türlü davâ işi görün, dostlar. 

171. Hikmet 

Âlimi tut izzet, eyle ikrâm, 

Âlimi Kur’ân içre öğer, dostlar. 

Âlimler açar cümle müşkülâtı, 

Câhiller cehlini kim döker, dostlar. 

Doğru-yanlışı beyânını alîm bilir, 

Helâl-harâm farkını avâm nereden bilir?! 

Âlimlerden avâmîler çok fayda olur, 

Bu dünyada iyi adını edinir, dostlar. 

333

Câhil avâm alîm sözünü hiç dinlemez, 

Değme câhil özünü hiç anlamaz. 

Âlimi Allah avâma denk eylemez, 

Her alîm yüz bin avâma yeter, dostlar. 

Olmasa alîm avâm neye yarar, 

Kılmaz idi yer ve gök, âlem bakar. 

Kılmışı için alîm Günâh görür, 

Gök tarafına aşmaz yerde durur, dostlar. 

Din ve dünyâ alîm ile olur hâsıl, 

İbâdet kılsa kabûl, Hakk’a vasıl. 

İtikad kıl, gerek olsa temiz nesil, 

Gerçek âşık bir söze baş eğer, dostlar. 

Avâm tendir âlimdir tende cân gibi, 

Şâh Hüseyn olsa alîm gerek hem gibi, 

İns ve cinde alîm melek, câhil iblis gibi, 

Tutmayın karışık, zinhâr inkâr, dostlar. 

Âlimleri hor görmek değildir revâ, 

Hor görmez o hem yine yer-gök, hevâ. 

Nice ki fakîr, miskîn o bi-nevâ, 

Âlimi hor görmeyin aslâ, dostlar. 

Âlimi hor görse o küfr ve nifâk, 

Nass hadîs var ins ve cin ittifâk ile 

Âlimi seven mü’min yüzü apak, 

Sorgusu yok günâhından inkâr, dostlar. 

334

Hoca Ahmed’e ilhâm verdi söylesin diye, 

Her âlimin değerini bilsin diye, 

Her kim bilse, bunu amel kılsın diye, 

Alîm izzetin kılan cennet girer, dostlar. 

172. Hikmet 

Seherde öter bülbüller, gül yâdından her zamân, 

Sen ötüversen ne olur, Hak yâdından her zamân. 

Her kurt ve kuş söylemekte her tür ile senâyı, 

Kurt ve kuş gibi olmadın, Hû demedin her zamân. 

Seher vaktinde kalkarlar, niyâz söyleşir Hak ile 

Sende himmet olmadı, niyâz söylemedin bir zamân. 

Dünyaya boğulmuş oldun, küfr ve isyana doldun, 

Şimdi özüne geldin, fikr eyle her zamân. 

Bırak dünyâ fikrini, eyle Hakk’ın zikrini, 

Boz şeytânın mülkünü, zâkir ol her zamân. 

Gerçekten olursun günâhsız, bozulur bu ev-bark, 

Nice okusan Kur’ân, imân et bir zamân. 

Kul Hoca Ahmed, belini iki yerden bağla, 

Gelse ecel bırakmaz, cânın alır şu zamân. 

335

173. Hikmet 

Gelin, dostlar, Pîr hizmetini beyân eyleyim, 

İşitip, okuyun, hizmet kılın, dostlarım ey. 

Horlanma-üzüntü, meşakkati ayân eyleyim, 

İşitip, okuyup, hizmet eyleyin, dostlarım ey. 

Vursa-çekiştirse Pîr eteğini sağlam tut, 

Ey tâlib hizmet içre kanlar yut. 

Cân ver dese İhlâs ile Cândan geç, 


Tâlib olsan, yol üstünde ol toprak, 

Güz vakti ağaçlardan düşen yaprak. 

Âşîk olsan, dîdârına ol müştak, 


Gerçek tâlibe Pîrden değer günde sancı, 

Zâhir sancı bâtın içre baldan tatlı. 

Cezbe hâli ikrâm eder aşkı mutlaka, 


İnleme Pîrden değse her dem cefâ, 

Dîdâr taleb iki âlem sormaz vefâ. 

Mahşer günü gönüllerini kılar sefâ, 


Pîr-i Kâmil mükemmili tanıyayım desen, 

Ciğer kanı ye, eğer tâlib olsan. 

”Gâzi” derler bu makâmda ölüp varsan, 


336

Pîr-i Kâmil mükemmilin farkı olur, 

Pîr-i Kâmil hulklar ile elini alır. 

Mükemmel Pîr bâtın içre yola salır, 


Pîr emrini tutmayanı vallah gördüm, 

Cehennem içre “nasılsın” deyip hâlini sordum. 

Melâikler vura verdi, ben hem vurdum, 


Bu âlemde iyilerden kaçıp geçtim, 

Hakk’tan geçip şeytân sözünü muhkem tuttum. 

Ey nâ-insâf, dünyâ için kanlar yuttum... 


Pîr hizmetini kılan kişi nûru aydın, 

Dîdârına Allah özü vaad eyleyen. 

Şüphe getirip, yalandan tâlib yolda kalan, 


Pîr hizmetini kılanların boynu eğik, 

Hizmet kılan tâliblerden kaçar tamu. 

Pîr tarifini hiç tükenmez, söylesem kamu, 


Pîr hizmetini kılan kişi eli uzun, 

O sebebden dünyâ ile dâimâ arası bozuk. 

Kanlı gözyaşı, rengi sarı, Hakk’a niyâz, 


337

Hizmet kılan yeter âhir Hûdâsına, 

Pîr-i mugan şefâatçi oldu Günâhına. 

Pîr yetiştirir Hak teâlâ yardımına, 


Pîr hizmeti, ey tâlibler, kolay değil, 

Tâlibleri Pîr önünde sinek misâli. 

Edeb saklayıp, Pîr önünde tâam yemez, 


Pîrin lütfu Hakk’ın lütfu tarikatte, 

Hak inâmı Pîre yeter hakikatte. 

Hâdî olup yola salan marifette, 


Pîr hizmeti, Hak hizmeti edeb kılın, 

Seher vaktinde nazar kılar, âgâh olun. 

Ey tâlibler, uyanık olup yola girin, 


Hizmet kılan tâlibleri Hakk’a yakın, 

Kimi görse mütevâzı, sözü hazîn. 

İnşaallah, öyle tâlib Hakk’a yakın, 


Pîrin gassâl, mürîd ölü; konûşamaz, 

Gönül veren Pîrden özge gözleyemez. 

Hakk’ı bulan Hakk’dan özge arayamaz, 


338

Pîr sizlerin beyânını söyleyeyim size, 

Mahşer günü yüzünün rengi olur özge. 

Tâlib olsan, kulak verin güzel söze, 


Zâri kılıp kime varsa, elini almaz, 

Hidâyette feryâd eylese, yola salmaz. 

Öyle kulda imân-islâm dini olmaz, 


Hâdî’yim deyip lanetli şeytân yola başlar, 

İt suratlı olup onu ısırıp dişler. 

Heybet kılıp, cehennem içre götürüp dışlar, 


Cehennem içre vahlar olsun, nedâmet ey, 

Feryâd eyleyin, nasıl olur kıyâmet ey. 

Hakk’a kulluk kılmadım deyip nedâmet ey, 


Ciğer kanı yutup söyledim size hikmet, 

Duâ kılayım, sizlere hem kılar rahmet. 

Gayret eyleyip, Hak yönüne bağlayın himmet, 


Kul Hoca Ahmed, Sâdık olup Pîr’e var, 

Eteğine yüzün sürüp, pay al. 

El-ayak kâim eyleyip hâzır dur, 


339

174. Hikmet 

Ağlamayım mı tevbe kılmadan hadden aştım? 

Lânetli şeytân hilesi ile türlü şaştım. 

Nazar kıldı Pîr-i mugan tarafına kaçtım, 

Tevbe kılıp, dîdâr görün, dostlarım ey. 

Hak Rasûl’ün inâyeti oldu bana, 

Âyet-hadîs sözünü beyân kıldım sana, 

Tâbi olup, söylediklerini eyle ona, 

Tâbi olup, dîdâr görün, dostlarım ey. 

Ümmet olsan, durûd söyleyip tâbi ol, 

Adı geçse, durûd söyleyip ta’zîm kıl, 

Rızk ve rızâ her ne verse kanâatkâr ol, 

Kanaatkâr olup, dîdâr görün, dostlarım ey. 

Hakikatlı kullara nasîb verir, 

Yeyib-içip nimetlerin yâdın söyler. 

Adını işitip, edeb kılıp tazîm kılır, 

Ta’zîm kılıp, dîdâr görün, dostlarım ey. 

Hak teâlâ kokusunu alan burada durmaz, 

Câhil kullar özünü görür, ayıbını görmez. 

Cins-i âdem âşıklıkdan dem vuramaz, 

Âşîk olup, dîdâr görün, dostlarım ey. 

Gerçek ümmetler cândan geçip dîdâr gördü, 

Yeni tâlib gibi halka içre özünü vurdu, 

Nereye varsa aşk tezgâhını orada kurdu, 

Tezgâh kurup, dîdâr görün, dostlarım ey. 

340

Ümmetim deyip dilde söyler, kalbde yalan, 

Nefsi için öz cânını ateşe salan. 

Şeyhim diye kişinin mâlını zorla alan, 

Nezrini almayıp dîdâr görün, dostlarım ey. 

Kul Hoca Ahmed, dünyâyı görsen, kaça gör, 

Kanat çırpıp hevâ tarafına uça gör. 

Eş-çocuk düşman sana, geçe gör, 

Uzak olup, dîdâr görün, dostlarım ey. 

175. Hikmet 

Halvete girip, dostlarım, yâd edelim dâimâ, 

Muhabbetin şarâbını nûş edelim dâimâ. 

Muhabbetin şarâbını hiç kimseye vermezler 

Bağır kanını akıtıp, âşık içer dâimâ. 

Muhabbetin şarâbını içen âşık nişanı, 

Vâlih olan bülbül gibi, feryâd kılır dâimâ. 

Mürîd cesed, Pîr gassâl, okuyup yürür hasbi hâl, 

Göreyim diyerek o cemâl, cevlân kılır dâimâ. 

Müridlerin terbiyesi, günde yüz bin erdem, 

Özlerini çoban misâli, çoban kılır dâimâ, 

Halka kurup erenler, Hû zikrine başlasa, 

O Zekeriyâ peygamber hâzır olur dâimâ. 

341

Ondan sonra Hak nûrunu zakirlere saçarlar, 

Melekler safa dolup, “erre” başlar dâimâ. 

Muhabbet şarâbını ele alıp Muhammed, 

Zâkirlere sunarak, sâkî olur dâimâ. 

Muhabbetin şarâbını içtiği için Hoca Ahmed, 

Arş üstüne konarak, pervâz kılır dâimâ. 

176. Hikmet 

Marifet bostânı içine girip, 

Evvel tevhîd ağacını gördüm orada. 

O ağacın her dalında meyvâsı var, 

Sübhân Azîm nasîb eyledi, aldım ben işte. 

O ağacın aslını bilsen, Hû’dan imiş, 

Tefrîd, Tecrîd çeşmeleri sudan imiş. 

O ağaç âşıkların yeri imiş, 

Müşâhede kıldık, dostlar, hazretinde. 

Değme câhil o ağacın yeri değil, 

Nefsim diyen o meyvâdan aslâ yemez. 

Tamahkârlar nefsi için neler demez, 

Nefsden geçen yakın olur yakınlığında. 

342

Nefsden geçtim, cân hicâbı karşı geldi, 

Cândan geçtim, cânım câna karşı geldi. 

Gaybe düşüp, gaybe girip gayb oldu, 

Hasret üzre hasret âteşi gurbetinde. 

Evvel himmet makamına gir dedi, 

Azametli sultânlığımı gör dedi. 

O tevhîd meyvâsından ye dedi, 

Lütfu ile yedirdi aşk nimetinde. 

Kime bahşiş verdi ise, olsun kutlu, 

Yüz bin cânım olsa, olsun buluntu. 

O ağacın sıfatıdır, dostlar, ulu, 

Şükrünü söyler, kulluk kılsun hizmetinde. 

O ağacın gölgesinde otururlar, 

Şevk şarâbını içip ruhunu kandırırlar. 

Mâsîvadan özü tamamen koparırlar, 

Karar kılmaz aşk dileyerek himmetinde. 

Dost dileyen o bostanda karar kılmaz, 

Hakikatli Âşıkları Aşksız olmaz. 

Gönül mülkünü verse ona göze iliştirmez, 

Takvâ kılar içer nebât şerbetinde. 

Dost için dünyâ ukbâ mülkünü bırakıp, 

Mevt ateş içre girip yakılıp-yanıp, 

Ne kadar kovsa dergâhından karşı gelip, 

“Erini!” deyip zâr ağlar hazretinde. 

343

Kul Hoca Ahmed girdi görün meydân içre, 

Gördü tevhîd ağacını bostân içre. 

O ağacın sıfatıdır Kur’ân içre, 

Haber verdi o İbrâhim sûresinde. 

177. Hikmet 

Habersizce geçti dostlar yazık ki, ömrüm, 

Vah yazık, varıp orada ne söyleyim? 

Fazlı ile hükmeylese, hükümrân bana, 

Adli ile sorar olsa, ne söyleyim? 

Otuz bitti, kırka yetti yaşım benim, 

Bilmezim ki, nasıl geçti ömrüm benim. 

Ertesi günü nasıl olur işim benim, 

Miskîn olup ne taraf yöne gönderilirim? 

Masiyetin deryâsına ğarik olup, 

Yürümüşüm şeytân ile refîk olup. 

Gece-gündüz ağlayıp, gözde yaşım ark olup, 

Rezil olup varıp orada ne söyleyim? 

Azıksız yola giren ölmesi var, 

Köksüz ağaç çiçeklenip solması var. 

Mücrim kullar varsa orada sorması var, 

Sorar olsa, ben kul orada ne söyleyim? 

344

Bu dünyânın rahatı yok şimdi bildim, 

Bu âsî işlerimden şimdi yandım. 

Kul Hoca Ahmed, dergâhına sığınıp geldim, 

Korkuyorum hangi yerde tutulurum. 

178. Hikmet 

Seherlerde dört-darbe vurup “Rabbim” desem, 

Dergâhında Hocam kabûl kılar mı ki? 

Hasretinde başdan ayak vird eylesem, 

Dergâhında Hocam kabûl kılar kılar mı ki? 

Geceler kalkıp dergâhına senâ kılsam, 

Başımı koyup Hazretine duâ kılsam. 

Kan yaş döküp gözlerimden, bağrım dilsem. 

Dergâhında Hocam kabûl kılar kılar mı ki? 

Allah için merdâne gibi cânım versem, 

Ağlayıp inleyip zâkir olup “Rabbim” desem. 

Eş-çocuk, ev-barkım yetîm kılsam, 


Mansûr gibi “Ene’l-Hak” deyip ağlayıp yürüsem, 

Şiblî gibi âşık olup semâ kılsam. 

Bâyezîd gibi gece-gündüz dinmeden Kâbe’ye varsam, 


345

İyilerin sohbetinde kâim olsam, 

Hû-Hû diye zikrini söyleyip dâim olsam. 

Âşıklar gibi çark vurarak cânım versem, 


Eyyub gibi kurt eziyetine sâbir olsam, 

Yahyâ gibi gözlerimden kan yaş döksem. 

Mûsâ gibi Tûr Dağı’nda tâat kılsam, 


Yûnus gibi deryâ içre balık olsam, 

Yûsuf gibi kuyu içre gece-gündüz kalsam. 

Yâkub gibi Yûsuf için kan ağlasam, 


Ey dostlar, hiç kılmadım iyi amel, 

Erenlerin izin izleyip kılmayıp cedel. 

Habersizim, utançlıyım ezel günü, 


Ben defter-i sânî söyledim derde devâ, 

Toprak gibi basıp geçse beni revâ. 

Ağlayıp geldim eşiğine ben çâresiz, 


Dili ile ümmetim deyip yalan sözler, 

Va’zın söyleyip halka, dünyâyı arar. 

Kişi malın almak için her yan derler, 


346

“Allah” diye sıdkım ile tevbe kılsam, 

Gıybet kılan dillerimi yüz bin dilsem. 

Hakk’tan korkup dünyâ işini arkaya koysam, 


Hikmet okuyup İhlâs kılıp yola giren, 

İyilerin izini izleyip duâ alan. 

Heveskârlar âşıkım deyip yolda kalan, 


Kul Hoca Ahmed, hikmet söyle âşıklara, 

Sıdk ile yola giren sâdıklara, 

İhlâs ile Hakk’ı diyen lâyıklara, 


179. Hikmet 

Sübhân İzim hidayeti nasîb eyledi, 

Telim hicâb gönlümüzden gider miki? 

Gece-gündüz Hazretine Allah desem, 

Mahzûn kulu maksadına yeter mi ki? 

Marifetin bostânında bülbül olup, 

Hak yâdında dâimâ sürekli meşgûl olup. 

Kulluk kılsam Hazretine gerçek kul olup, 

Bu hâletde rıhlet şafağı atar mı ki? 

347

Eğri yola yürüdüm, dâimâ hatâ eyledim, 

Şimdi bildim, öz cânıma cefâ eyledim. 

Dergâhına yakam tutup yana geldim, 

Lutf eyleyip tevbemi kabûl eder mi ki? 

Erenlerin izin arayıp yola girsem, 

Dergâhında duâ kılıp yüzüm sürsem. 

Garîblerin gönlünü avlayıp duâ alsam, 

Bu iş ile benim işim biter mi ki? 

Pişmânlıkta gece-gündüz yaşım döksem, 

Hûdâ’ma zârî kılıp arz eylesem. 

İyilerin Hazretine şafi’ olsam, 

Kul niyâzı niyâzsıza yeter mi ki? 

Ahmed, senin yazık ki ömrün yel gibi geçti, 

Dünyâ dileyip âhiretin mumu yandı. 

Masiyetin peymanesi doldu-taştı, 

Rahmân Tanrım günâhımdan geçer mi ki? 

180. Hikmet 

Karanlık gece içinde yol yitirdim, 

Aydınlık tanı ansızın atar mı ki? 

Kılavuzsuz yola girip türlü şaştım, 

Cilâ versem paslarım gider mi ki? 

348

Ey dostlar, bu yollarda hayrân oldum, 

Başım dondu, aklım yitti, şaşkın oldum, 

İki âlem berbât vurup üryân oldum, 

Atan tanı gaflet ile batar mı ki? 

Erenler işbu yolda cândan geçti, 

Zikrini söyleyip seherlerde bağrını deşti, 

Cefâ çekip bu dünyânın zehrini içti, 

Öyle âşık râhat ile yeter mi ki? 

Âşıkları geceleri kalkıp ağlayan, 

Muhabbetin deryâsından cevher alan, 

Heveskârlar âşıkım deyip yolda kalan, 

Bâyezîd gibi özünü bir gün satar mı ki? 

Gece-gündüz semâ kılıp ağlayanlar, 

Hizmet kılıp aşk sırrını anlayanlar, 

Himmet kemerini bele sağlam bağlayanlar, 

Şöyle olmadan vahdet meyinden tadar mı ki? 

Cefâ çekmeden, mihnet çekmeden vefâ yoktur, 

Cefâ çeken âşıkların gönlü toktur, 

Cefâ çekmeden, mihnet görmeden râhat yoktur, 

Gafilleri hasret ile geçer mi ki? 

Ey âşık, gece-gündüz dinmeden ağla, 

Muhabbetin kuşağını bele bağla, 

Dört darbe vurup seherlerde yürek dağla, 

Âşıkları râhat ile yeter mi ki? 

349

Vah ne yazık, geçti ömrüm, doymadan kaldım, 

Bu dünyânın muhabbetini ele aldım, 

Dünyâ arayıp din işini geriye koydum, 

Tevbe kılsam Hocam kabûl kılar mı ki? 

Ey dostlar, seherlerde feryâd eyle, 

Göz yaşını akıtarak sebil eyle, 

Hak zikrini söyleyip özünü dîvâne eyle, 

Dîvâne eyleyen Hak vaslına yeter mi ki? 

Kul Hoca Ahmed, gecelerde kâim ol, 

Tâat kılıp gündüzleri sâim ol, 

Mansûr misâli “Ene’l-Hak” deyip dâim ol, 

Âşîk olanın başı darda gider mi ki? 

181. Hikmet 

Rabbim Allah diyerek gözden yaşımı saçsam, 

Kulum diyerek benim hâlimi sorar mı ki? 

Yüz bin türlü günâhımdan tevbe kılsam, 

Rahmi gelip tevbemi kabûl kılar mı ki? 

Dilim ile Allah zikrini câri kılsam, 

Seher vaktinde kalkıp ağlayıp zârî kılsam. 

Himmet kılıp gece-gündüz kâr eylesem, 

Dergâhında Hocam nazar salar mı ki? 

350

Mescide girip namâz kılsam zâhidler gibi, 

Aşk ateşine tutuşup yanan âşıklar gibi. 

Yalan sözü dile almadan sâdıklar gibi, 

Arifler gibi Hakk’a Vâsıl olur mu ki? 

Pîr eteğini tutup Hak’dan kılar talep, 

Her maksudum olsa Pîrden kılsam talep. 

İşbu yolda dâimâ Pîrden meded dileyip, 

Meded olsa, işim yolunda olur mu ki? 

Ya Rabbenâ, yâdın ile olsam dâimâ, 

Bütün ömrüm zikrin ile olsa tamâm. 

Oruç tutup namâz kılıp her sabâh-akşam 

Talep kılsam hâcet revâ olur mu ki? 

El kaldırıp Pîrden duâ alsam derim, 

Belin bağlayıp hizmetinde dursam derim. 

Himmet kılıp doğru yoluna girsem derim, 

Gönül varıp orada nişân olur mu ki? 

Her geceyi Kâdir bilip uyanık dursam, 

Hızır bilip kimi görsem, duâ alsam. 

Kulu olup mânâ sorarak, kimi görsem, 

İşbu işten murâd hâsıl olur mu ki? 

Gayret kılıp dergâh tarafına kadem koysam, 

Erken seher gafletde ben yatmadan kalksam. 

Uzak olup hepsinden Hakk’ı sorsam, 

Uzak olsam Hak’dan meded olur mu ki? 

351

Kul Hoca Ahmed’in işbu sözü arzûdur. 

Arzûsuna yetişemeden kaygı yer. 

Taklîd eyleyip Hû zikrini söyleyip yürür, 

Hû-Hû desem sâhib-dilân olur mu ki? 

182. Hikmet 

Ey gâfil, gözünü aç, gitmektedir bütün yâr şimdi, 

Cihân köhne kervânsarâydır, ki bilsen yol göstericiyi şimdi. 

Gözünün ışıtanı ihsân, kalbinin kuvveti imân, 

Bu dünyâ vefâsız, yalan, gidersin çâresiz şimdi. 

Gece-gündüz cedel eyleyip, bu dünyâ izzetini izleyip, 

Gece-gündüz boşuna sözleyip, yürürsün günâhla şaşkın şimdi. 

Kabristanlar yönüne bak, ahâlîsini temâşâ eyle, 

Tümü hasret kılıp ağlar, yatmaktadır har u zar şimdi. 

“İrci’i!” nidâsı gelse, ”Ne getirdin ey kulum?” 

Olursun feryâd eden o dem, durursun üstüvar şimdi. 

Cihâna itimât etme, dilini Hak zikrinden koyma, 

Bu dünyâ keyfini sürme, olursun nâmdâr şimdi. 

Seherlerde kalkıp ağla, ibâdete belini bağla, 

İmânını temiz sakla, olursun âb-dâr şimdi. 

352

Bu dünyâ zevkinden geç, muhabbet kadehinden iç, 

Tümünden bir yola geç, yürürsün şâhsuvâr şimdi. 

Ahâlînin tamâmı geçti, tümü yer koynuna yetti, 

Oğul-kızını Yetîm etti, bozuldu düzen şimdi. 

Hoca Ahmed Yesevî, izzet, gece-gündüz yuttuğu hasret, 

Seherler çekerek mihnet, kılagör geşti kâr şimdi. 

183. Hikmet 

“Mûtû kable en temûtû” hadisi var, 

O Âlemîn fahri Rasûl söylemedi mi? 

Mustafâ’nın sözünü şimdi okumadın, 

Sen kabûllenmesen, öncekiler kabûllenmedi mi? 

Kabûl desen, Pîr eteğini sağlam tut, 

Tevbe kılıp dünyâ malın geriye bırak, 

Vurup nefsi şeyhin için özünü sat, 

Şöyle Pîr e mürîd özünü satmadı mı? 

Ere elin ver, cânın Fedâ kıl, 

Yürüme uzak, olma haksız, beri gel, 

Ölmek hakdır, ölmeden önce tevbe kıl, 

Çok kişiler tevbesiz olarak geçmedi mi? 

353

Ölse, şaşkın nefsi ölür, rûhu ölmez, 

Sır sözünü nâdânlara söylese olmaz. 

Sır sözünü nâdân, câhil kabûl kılmaz, 

Olsa mahal âkil kabûl kılmadı mı? 

Hakikatli er sözünü nâdân bilmez, 

Lâf ve sözden söz sözlese, mecâz değil. 

Yanlamasına soksan, kılıç olsa, taşa geçmez, 

Çamura soksan, kılıç ona geçmedi mi? 

Verse eli, tutsa etek, söze yeter, 

Onun yüz bin hâlleri boşa geçer. 

Pîri seven dünyâ mâlını dışlayıp gider, 

Ahiretli dünyâ dışlayıp gitmedi mi? 

Yeter mi ki diriliğim yaz ve güze, 

Gelir hazân yeli gibi ecel bize. 

Cânımızı tenimizden ayırır özge, 

Kim o cânı ayırıp tenden gitmedi mi? 

Tevbe ile diriliğin kılsa bu kul, 

Kılsa tâat, etse tevbe dâim bu kul, 

Nefs ve hevâ bu şeytâna vermese yol, 

Tevbe yolunu iyi kullar tutmadı mı? 

Kul Hoca Ahmed, tevbe kemerini bağla sen, 

Nefs ve hevâ düşmanları kovala sen. 

Sen, Tanrı’nın hâs kulu gibi ağla sen, 

Ağlayan kul Hak dîdârını görmedi mi? 

354

184. Hikmet 

Ey dostlar, ömrüm tanı atar oldu, 

Şimdi arayıp, yâ Rab, seni bulur muyum? 

Cânım tenden ayrılarak yatar oldu, 


Beşden ona girdim ise gencim dedim, 

Yirmide taht üstünde sultân oldum. 

Otuz yaşı alıp ele dışarı durdum, 


Kırka girip, kanat çırpıp kayrılmadım, 

Günâh(lar)ım doldu-taşdı, ayrılmadım. 

İsyân kılıp öleceğimi ben bilmedim, 


Elli yaşayıp yaşım benim oldu tamâm, 

Ganîmetdir, bilsen, onu her hâs ve avâm. 

Mü’min kulun kulağına budur kelâm, 


Altmış üçdür peygamberin yaşını bilsen, 

Farz ve sünnet buyruğunu edâ kılsan. 

Kazâ yetse, âhirete sefer kılsan, 


Kul Hoca Ahmed, bırak şimdi dünyâ fikrini, 

Cehd eyle, dinmeden söyle Hakk’ın zikrini. 

Hâzır olup öleceğini şimdi bilsen, 


355

185. Hikmet 

Bildim şimdi Hazretine çok yazmışım, 

Birçok dostla bu yol içre çok geçmişim. 

Kılavuzsuz karanlığa yol kaybetmişim, 

Gönlüm tanı atıp, görerek kalkmayım mı? 

Gönül tanı attı ise, kurdu pazar, 

Tefekkürün deryâsına girip sözler, 

Şevk şarâbını içsem deyib gönlüm sezer, 

Sır şarâbını koyuverdi, yanmayım mı? 

Kamu dostlar, geçti, görün, geldi seza, 

Yürümüşüm tilbeler gibi yoldan çıkarak. 

Sır şarâbını içtim ise verdi meze. 

Âhiretin gereklerini kurmayım mı? 

Âhiretin gereklerini kurdu yaran, 

Hak Rasûl’un sünnetini tuttu yaran. 

Hani evvel sizden önce geçen kervân, 

Ben onların izini arayıp, yetmeyim mi? 

Vah ne yazık, geçti ömrüm gaflet ile 

Suâl sorsa, cevâbı yok hüccet ile. 

Vermeyiniz aykırı gelse, mihnet ile 

Şimdi buzlayıp, kâr gibi eriyip, akmayım mı? 

Vah ne yazık, geçti ömrüm, kaldı bekâ, 

Yiğitliğim yel gibi geçti, su gibi aka. 

Miskinliğin makamında yırtıp yaka, 

Tutuşup tevbe âteşi ile yanmayım mı? 

356

Kul Hoca Ahmed yetti aşkın eşiğine, 

İnşaallah, Hak erdirir niyetine. 

İnandım ben Hak kelâmı, âyetine, 

Oldum refîk, geçitlerden geçmeyim mi? 

186. Hikmet 

Hak Rasûlü ölmeden önce ölün dedi, 

Dîdâr için ölmeden önce ölmeyim mi? 

“Mûtû Kable ente mûtû” olun dedi, 


Ey dostlar, dîdâr için edâ oldum, 

Bu dünyada mihnet çekip köle oldum, 

Fenâ olup ev-barkdan uzak oldum, 


Muhabbetin deryâsında dalıp batıp, 

Dalgıç gibi o deryâdan cevher bulup, 

Cânım verip şevk şarâbını doya içip, 


Evvel-âhir iyiler gitti, kaldım yalnız, 

Nâdânlardan işitmedim bir yahşi söz, 

Kalbim yoktur, dilim yoktur, kulak hem göz, 


357

Enbiyâlar ölmeden durup diri öldü, 

Bu dünyada cefâ tartıp nûra battı, 

kâfirlerden çok melâmet, cefâ çekti, 


Evliyalar bu âlemde gedâ oldu, 

Geçip eş-çocuğundan, ayrı oldu, 

Cândan geçip dîdâr için, fenâ oldu, 


Muhabbetin pazarında sevdâ kılsam, 

“Fakru fahrî” melâmetini orada tartsam, 

İki âlem sevdâsını gözden salsam, 


Kul Hoca Ahmed takvasından benzi solup 

“Mûtû kable en temûtû” okuyup erip, 

Hak Mustafâ hadisini sağlam tutup, 


187. Hikmet 

Dedi alîm Kur’ân şu ki Tanrı sözü, 

Kul gönlüne saldı nazar Hak gündüzü. 

O makâmı her dem görür gönül gözü, 

Gözüm gördü, gönlüm ikrâr kılmayım mı? 

358

Pîr geldikten sonra on sekiz bin âlem sakin, 

Yedi kat yer, yedi kat gök tesbîh okur. 

Âciz kulum, özüm mahzûn, miskîn, fakîr, 

Oldum âhir, dünyâyı arkaya salmayım mı? 

Âciz özüm yanar kav gibi kudret ile 

Mecâz özüm kuş gibi uçar himmet ile. 

Geçti ömrüm, geldi, görün, nevbet ile 

Dostlarıma sözümü yâdigâr bırakmayım mı? 

Söylüyorum İzim Allah yâdı ile 

İçim-dışım nûra parlar yâdı ile 

İhsân kıldı Allah gündüz fazlı ile 

Dışım cevher müşterisine satmayım mı? 

Zayıf özüm İzim Hakk’ın kelamına, 

Göz açarak bakma dünyâ haramına. 

Getirdiler mey-i aşkın otağına, 

Girip orada binler destân söylemeyim mi? 

Ne verirler âhiretde kuru söze, 

Yaptığın işin yönelmesin yardan gayrıya. 

Uzak sefer gelmiştir şimdi bize, 

Geri kaldım o kervâna yetmeyim mi? 

Duygulanıp ağlamaktansa yanman gerek, 

Eğri olup yürümektense ölsen gerek. 

Kul Hoca Ahmed, tevbe ile ölsen gerek, 

Bal misâli o dem zehrini tatmayım mı? 

359

188. Hikmet 

Sübhân İzim hâs aşkını kıldı inâm, 

Âşîk olup pak aşkında yanmayım mı? 

Özden özge talebleri kıldı harâm, 

Bende olsam yalnız özünü sevmeyim mi? 

Hangi kul yalnız sevse sultân kılar, 

On sekiz bin âlem içre ifşâ kılar, 

Hizmetliler taç, saray inşâ kılar, 

Bu sözü işitip ona cânım vermeyim mi? 

Hak teâlâ aşıklara verdi kaftan, 

Cân verirken yağıp geçti rahmet suyu, 

Âşıkların her tüyünde bin erdem, 

Mihnet çekip erdemler görmeyim mi? 

Allah söyledi: “Rahmetimden aşkı yarattım”, 

Onun için aşıkları çok ağlattım, 

Derd ve belâ, mihnetlere bel bağlattım, 

Belim bağlayıp aşk yolunda ölmeyim mi? 

Aşıklara vade kıldı dîdârını, 

Özü bilir dîdâr için hastasını, 

Geceleri donup çok ağlayan uykusuzunu, 

Uykusuz olup Hakk’a kulluk kılmayım mı? 

Dünyâ tâlibi muhterislere kulum demez, 

Mahşer günü yoldan çıksa yola salmaz, 

Susayıp, çatlayıp feryâd eylese, elini almaz, 

Dünyâyı tepip âhireti sevmeyim mi? 

360

Hocam söyledi: “Gerçek kula vereyim ülüş, 

Şartı odur bana doğru kılsa yürüyüş, 

Nefsden geçip şeytân ile kılsa savaş... 

Nefsden geçip riyâzetde solmayım mı? 

Rahmetimden ümit tutsan, seherde kalk, 

Gece yatmadan, gündüz ağlayıp Hakk’ı bul, 

Ondan sonra arı olup nefsi tep... 

Nefsi tepip Hakk’a kulluk kılmayım mı? 

Sırâtı geçmeden bende olsan, “kah-kah” gülme, 

Cennete girmeden bu dünyada hürrem yürüme, 

Dîdâr görmeden ağlamayı zinhâr koyma, 

Burada ağlayıp âhiretde gülmeyim mi? 

Yazık ki, ömrüm Hakk’a yanmadan boşa gitti, 

Muhabbetin camını içmeden vaktim yetti, 

Kime söyleyip, kime ağlayım, başım dondu, 

Nedâmetde saç ve sakal yolmayım mı? 

Âsî, câfî kulun içre ben günâhkâr, 

Günâhımı afv eylesen, özün Gaffar, 

Rahmet ile ayıbımı örtsen, adın Settâr, 

Ümîd tutup dergâhına gelmeyim mi? 

Hak teâlâ rahmet ile bana baktı, 

Rahmet suyu gözlerimden dinmeden aktı, 

Aşıklara aşk çakmağını yakıp çaktı, 

Aşkın okuyup ahâlîye yaymayım mı? 

361

Kulluk içre âdet kılayım, etsen kabûl, 

Yokluk içre edâ bolsam Rasûl misâli, 

Bu âlemde hiç kimse yoktur benim gibi yaralı, 

Garîb olup asitanende ölmeyim mi? 

Lutf ve kerem ihsân kıldı, bilemedim, 

Şâkir olup O’nun şükrünü kılamadım, 

Pervâne gibi bin tasadduk olamadım, 

Pervâne gibi yanıp kül olmayım mı? 

Gece, seherler bîdâr kıldı ağlasın deyip, 

Yaşını döküp Âşka belini bağlasın deyip, 

Tutuşup yanıp yürek bağrını dağlasın deyip, 

Dağını alıp Hak önüne varmayım mı? 

Vahdaniyet deryâsından haber verdi, 

Allah özü Hâdî olup yola saldı, 

Cehennem içre kalmasın deyip elimi aldı, 

Cân ve kalbimi öyle Hakk’a vermeyim mi? 

Allah söyledi: “Cânı verdim tâat kıl, 

Yüz bin belâ sana salsam Tâkat kıl, 

Beni arayıp ağlamayı adet kıl”, 

Belâsına sâbir olup yürümeyim mi? 

Hak teâlâ selâm söyledi yananlara, 

Kanlar döküp iki gözünü oyanlara, 

Cânı câna ekleyip yürüyenlere, 

Hançer alıp gözlerimi oymayım mı? 

362

Hak pertevi kime düşse, bilge kılar, 

Gönlü ışıyıp bâtınlarını binâ kılar. 

Marifeti söyleyip özünü söyler kılar, 

Söyler olup Hak yollarını demeyim mi? 

Selâm söyledi dostlarına Hak mihribân, 

”Burada ağlayın, âhirette kılayım handân”. 

Hak yolunda âşıkların cânı kurbân, 

Bu sözü işitip yüz bin cânımı vermeyim mi? 

Ben defter-i sânî söyledim derde dermân, 

Bir ve Var’ım kulum dese kalmaz hüsran. 

Her ne kılsa, özü kılar, Hakk’tan fermân, 

Fermânında hâzır olup yürümeyim mi? 

Kul Hoca Ahmed, bu dünyada gamsız geçtin, 

Hakk’tan korkmadan tan atana kadar durup yatdın. 

Dünyâ dileyip Hak zikrini dışlayıp atdın, 

“Tûbû ileyh” okuya-okuya ölmeyeyim mi? 

189. Hikmet 

Ölüm elçisi geldi, hâzırlığını niye yapmazsın? 

Sakal-saçın ağarmış, hazırlığını niye yapmazsın? 

Bedeninde kalmadı kuvvet, vücûdunun tamâmı zahmet, 

Onlardan almadan ibret, hazırlığını niye yapmazsın? 

363

Ölümün elçisi geldi, sana şimdi haber verdi, 

Sana ne oldu, gelip hazırlığını niye yapmazsın? 

Kamu yaranların gitti, gösterdi kokusunu tüttü, 

Gelip yer koynunda yattı, hazırlığını niye yapmazsın? 

Bu dünyâyı niye sevdin? Yanlış yaptın, hatâ kıldın, 

Hani ukbaya ne kıldın, hazırlığını niye yapmazsın? 

Bu tenden cânın almağa, melek geldi ayırmağa, 

Seni koymaz dem vurmağa, hazırlığını niye yapmazsın? 

Kul Hoca Ahmed, ne iş kıldın? Özünü esîrgedin, 

Bu dünyaya aldanıp yığdın, hâzırlığını niye yapmazsın? 

190. Hikmet 

Kuşku yoktur, Kıyâmet günü gelir, dostlar, 

“La uksimu bi yevmil-kıyâmeh” deyip söylemedi mi? 

Özünü bâkî, özgeleri fânî bilin, 

“Küllü şey’in hâlikün” deyip söylemedi mi? 

Cümle cânlar yer koynuna ahir girer, 

Mengü, Bâki, Kâdir İzim özü kalır. 

Zamâne âhir olsa, gök yarılır, 

“İze’s-semâu’nşekkat” deyip söylemedi mi? 

364

Kıyâmetin alâmeti sayısızca geçer, 

Kelâmullah mânâ yazıp, yazı açar. 

Bulut kükreyip, yer tebrenip, dağlar kaçar, 

“Yevme tercufu’r-râcifeh” deyip söylemedi mi? 

Allah bilir kime râhat, kime azâb, 

Kâdir İzim kâdı olup sorar hisâb. 

Vah hasret, bende nasıl verir cevâb, 

“Yevme yekûmu’l-hisâb” deyip söylemedi mi? 

Kul Hoca Ahmed söyler gece-gündüz, yâ Rab, seni, 

Hıçkırıp ağla, aşkın ile gece-gündüz 

Bulur bende yürüse dâimâ isteyip seni, 

“Fetlubnî tecidnî” deyip söylemedi mi? 

191. Hikmet 

Dünyâyı sevmek hataların başıdır, 

O Mustafâ bizi âgâh kılmadı mı? 

“el-Fakru fahrî” diye Tanrı Rasûlü, 

Kâdir’ından dervîşliği almadım? 

Koymadı Mustafâ gibi nice yârân, 

Ebû Bekir, Ömer, Alî, bil ki, Osmân. 

Tahtı ile uçar idi o Süleymân, 

Bu ölüm çengeline almadı mı? 

365

Ömer idi din-î İslâm yolunu açan, 

Alî idi kâfirlerin boynunu koparan. 

Arslan eli ile Hayber kapısını açan, 

O hem ecel şarâbından tatmadı mı? 

“Fetubu ilallah”a boyun eğ 

Masiyete bakma, gözünü yum. 

Nasûh gibi âlem içre adını bırak, 

Dilekli kul dileğini almadı mı? 

“Elestü bi rabbiküm” demiş vakitde, 

Ahd eyleyip “Kâlû belâ” dedim Hakk’a. 

Eğer sen döner olsan el-misaka, 

Yerin senin cehennemde olmadı mı? 

Kâdir’im fâsıklara vurdu mesel, 

“Ülaike kel en’am belhum adall”. 

Dört ayaklı “dört-ayak”lar gibi yürür onlar, 

İbretli erler ondan ibret almadı mı? 

Âlem fahri güvercine secdelen demiş, 

Muhammed’in hazretinden bol dilemiş. 

Öşür ve zekât ver dese iyi görmemiş, 

Dünyâ için dinini yele satmadı mı? 

Sığmaz Kârûn mâl(ı) onun yaban yazı, 

Âlem içre meşhûrdur onun sözü. 

Dünyâ mâlını yığıp alsa doymaz gözü, 

Bir avuç toprak ile doymadı mı? 

366

Er o olur ölmeden önce mâlını verse, 

Kârûndur işte şu kişi gâfil dursa. 

Yalnızca şumluğundan işte şu İsâ, 

Dördüncü gökte yalnız kalmadı mı? 

Kul Hoca Ahmed, uykusuz kal taât kılıp, 

İbretli günâh işlerinden ibret alıp. 

İnanma yiğitliğe fesâd kılıp, 

İbret açılıp dönüp yine sevmedi mi? 

192. Hikmet 

Ey dostlar, gitmek için buraya geldik, 

Gelip gitmek nedenini bildiniz mi? 

Aslî vatan odur, burada misâfirsin, 

Sevdâ için gelip sevdâ kıldınız mı? 

Kervânbaşı haber verdi cümle câna, 

Sevdâ kıl deyip buyurdular her tarafa, 

Sevdâsını kıldı ziyân çok nâdâna, 

Kâr ve ziyân kıldığını bildiniz mi? 

Akıllı kullar sevdâsını kıldılar taht, 

Sevdâsını kılan kullar olur iyi baht. 

Pazarını kılıp bağlar yüklerini sıkı, 

Tayyâr oldu, siz de tayyâr oldunuz mu? 

367

Serdârı kervânbaşı kılsa haber, 

Sevdâ kılan, azık alan kılar sefer, 

Yükünü yükleyen şâd ve handân yola düşer, 

Cehd ve cedel kılıp yükü hallettiniz mi? 

Bazı nâdân girdi pazara aldı dükkân, 

Yoldaş oldu o nâdâna orada şeytân, 

Ta yok olana kadar oturdular şâd ve handân, 

İşte o dükkân dünyadır, bildiniz mi? 

Sevdâ kılayım dese şeytân koymaz, bil, 

Söyler ona bırak bugün, yarın kıl. 

Ömrün uzak, dem ganîmet, işret kıl, 

Söyler ona, işret kılıp doydunuz mu? 

Bu söz ile nakd-i ömrün elden verir, 

Ömrün oldu bu dükkândan çık der. 

”Vah yazıklar” deyip elini dişleyip elem yer, 

Sevdâ için şimdi elem yediniz mi? 

Bu hâletde emir kervân gelir yetip, 

Yürü deyip asıl vatan hükmünü söyleyip. 

Sevdâ kılmadan bunca geçtin boşa yatıp, 

Azık almadan yola girip geçtiniz mi? 

Kul Hoca Ahmed, sevdâ kıl pazar geçmeden, 

Ömrün günü bitmez, ecel günü yetişmeden. 

Ansızın ecel gelip yakanı tutmadan, 

Ecelin gelir vaktini, dostlar, bildiniz mi? 

368

193. Hikmet 

Ey şeyh ey, tâlîblere yolu göster, 

Şeriatın beyânınını kılmaz mısın? 

Tarikatta kılavuzsuz yola girse, 

Hakîkatin yolların söylemez misin? 

Şeyhim diye ulu tuttun özünü dâim, 

Gönlün kibir ve benlik ile dilin sâim. 

Nefsin için uzun geceler durup kâim, 

Okuyup Kur’ân hiç özüne gelmez misin? 

Şeyhim diye zâlimlere hizmet kıldın, 

Göz yumarak değerli eyleyip izzet kıldın. 

Nimet verse cânın ile hürmet kıldın, 

Câhil olup zâlim sıfat olmaz mısın? 

Kur’ân manâsını doğru bilmedin hevâ ile 

Tâat kıldın halk içinde riyâ ile 

Pas basan gönül yoktur ziya ile 

Mânâ okuyup riyâ kemerin salmaz mısın? 

Fakîr olup melâmeti taşa kılan, 

Dünyâ bırakır âhireti değerli kılan. 

Kalb eyvânını halvet kılıp sığınak kılan, 

Öyle erin hizmetinde olmaz mısın? 

Kul Hoca Ahmed, kime söyledin işbu sözü, 

İyi bilirsin, hiç bilmezsin doğru yolu. 

Bilir yakın yol bilici kılavuzu, 

Ayak tozunu kara yüze sürmez misin? 

369

194. Hikmet 

Ömrün geçti, ey gâfil, zâyi burada, 

Gaflet gözünü açıp bîdâr olmaz mısın? 

Yatacak yerin dar lâhiddir yalnız kabirde, 

Ölmeden önce fikrini burada kılmaz mısın? 

Acâip yoldur varacak yerin, tehlike sayısız, 

Gözetleyiciler dâim orada durur hâzır, 

Himmet kılıp bu dünyadan eyleyip güzâr, 

Âhiretin hazırlığını kılmaz mısın? 

Yürüdün dâim şâd ve sevinçli, sürûr ile 

Mağrûr oldun kibir ve heves, gurûr ile 

Yedin şüphe-harâmları mekrûh ile 

Cehennem içre cezâsını çekmez misin? 

Mü’min denen olur dâim tefekkürde, 

Fikr eyleyip zikrini söyler uzak gecede, 

Olmaz benlik bir zerre vücûdunda, 

Öyle erin eteğini tutmaz mısın? 

Ara yolda peydâ olur iki menzil, 

Öyle kula eyle burada cânını sebil, 

Koyar seni iyi yola yürü kabil, 

Hizmet kılıp cennet mülkünü almaz mısın? 

Cân almağa bir gün gelir Melekü’l-mevt. 

Ölmeden önce ölüm ile ol ülfet, 

Uzak yola azık al, çek riyâzet, 

İzzet râhatını satıp, horluk almaz mısın? 

370

Âşîk olsan, melâmetten eyle vatan, 

Gam mızrağından zahmet eylesin mülk-i beden, 

Hem açılsın bâtınında türlü çimen, 

Cândan geçip dîdârını görmez misin? 

Râhat bulur mihnet tarafına kadem koyan, 

Zâyi bırakmaz hizmet kılsan Pîr-i mugan, 

Hizmet kılmadan davâ kılsan tümü yalan, 

Kul Hoca Ahmed, Pîr önünde ölmez misin? 

195. Hikmet 

Ey dostlar, bu yollardır karanlık, 

Şeytân yolunu özden ırak koymaz mısın? 

Bend eyleyip şeytân seni azgın eyler, 

Hak karşısında yüzü kara olmaz mısın? 

Tamah etme Hoca’yım deyip eşiklerde, 

Akl yoktur İhlâs kılan kişilerde. 

Utanma ve hayâ gitti büyük-küçüklerde, 

Âhir zamân nîşânesini bilmez misin? 

Şeyhim diye marifeti kıldı beyân, 

Zâhir-bâtîn, evvel-ahir kılsa âyân. 

Şâhın benzeri rûhu onun eylese uçuş, 

Böyle olup mürîd yola salmaz mısın? 

371

Gece-gündüz tâat kıldı seyyid, ebrâr, 

Yemeden-içmeden gençliğinde güzel huylu. 

Ümmet için kaygı ile oldu uykusuz, 

Rasûlullah tabîatını bilmez misin? 

Tan atana kadar iki ayak tamâm şişti, 

Ata-ana, İbrâhim’den dahi geçti. 

Dileyip ümmet kaygı ile aklı şaştı, 

Ey Şeyh ey, görüp ibret almaz mısın? 

Kul Hoca Ahmed, bu yolları kolay bilme, 

Hak rahmeti sayısız erişip mağrûr olma. 

Havf ve recâ içre dur, gönül koyma, 

Kahr içinde lütfunu anlayıp yürümez misin? 

196. Hikmet 

Ne muhabbet imiş, ben diyeceğimi bilemem, 

Şeydâ kıldı aşk beni, nereye varacağımı bilemem. 

Yanar bağrım taşları, akar gözüm yaşları, 

Ey Hakk’ın dostları, nereye varacağımı bilemem. 

Ateş ne olur dumansız, su ne olur cilâsız, 

Benim derdim devâsız, arayıp ilâç bulamam. 

372

Derdimi bilir tabîb yok, hâlimi sorar refîk yok, 

Benim gibi mahzûn garîb yok, hüzün ve feryâdım söylemem. 

Ateşleri su söndürür, bu ateş suyu yandırır, 

Ateşler âteşi budur, yalan diye söylemem. 

Kim kiş giyer, kim çapan, kim sultândır, kim çoban, 

Kim düz yürür, kim yaman, bunu aslâ bilemem. 

Kul Hoca Ahmed, hakîrim, günâhımı okurum, 

Dostum cevher, fakîrim, fakirlikden vazgeçemem 

197. Hikmet 

Ya İlâhım, aşkını salıp âşık et, 

Yarın mahşerde aşıkları Allah yorar. 

Âşîk olsan, ey tâlib, mihnet çek, 


Mihnet çeken aşıklardan Hûdâ râzı, 

Âşıkların arşa yeter, bil, avazı. 

O âşıkdan Allah özü oldu râzı, 


Ey tâlib, âşık olsan, bozlayıp yürü, 

Dergâhına varasın âhir izleyip yürü, 

Sen sırrını nâdânlardan gizleyip yürü, 

Yarın mahşerde âşıkları Allah yorar. 

373

Âşıkların gözlerinden kanı akar, 

Gözün kanını görüp orada mâşûk bakar. 

Mâşûk özü âşıklara ateşler yakar, 


Allah’ı seven âşıkları inleyip yürür, 

Âriflerin sohbetine özünü vurur. 

Mihnet bulsa âşıkları cevlân eyler, 


Âşıklarını mâşûk özü sorgulayası, 

”Neredesin” deyip, ”Neredesin” deyip inletesi. 

Allah derdini çekip âşık feryâd edesi, 


Allah’ı seven âşık yarın Burâk biner, 

Burâk binip mahşer yerinde cevlân kılar. 

Hûrî ve Kusûr gözlemezler, dîdâr diler, 


Mahşer yerinde aşıkların boynunda halka, 

Halka takılan âşık işi Hakk’a makbûl. 

O âşıka Allah özü gösterir yol, 


Melekler zincir takıp alıp yürür, 

O âşıkın ahvâlini Allah sorar. 

Allah’ıma âşıklığı makbûl olur, 


374

Mihnet çeken âşıkları Allah sevdi, 

“Gel beri” deyip o âşıka şarâb verdi. 

Şarâb içen âşıkları Allah sevdi, 


Kul Hoca Ahmed, âşıklara özünü kat, 

Gece-gündüz mihnet kılıp elemler çek. 

Âriflerin pazarında özünü sat, 


198. Hikmet 

Aşıklara Tanrım özü kılar rahmet, 

Kâbir içre nûrunu salıp kılar şefkat. 

Cennet girip, dîdâr görüp, tok ve râhat, 

Lütuf ve kerem armağan eyleyip yürür olur. 

Âşıkları nereye varsa halvet ister, 

Ere hâcet değil, iyi olun yeter. 

Hakk’ı bulmadan ağlayıp yürüyüp, olup yakınır, 

Aşk bağında nevâ kılıp yürür olur. 

Âşîk yanar, cândan doyar, Hakk’ı sever, 

Allah için dünyâ, âhireti boşar. 

Bağrını deşip, başdan ayak kana boyar, 

Âşîk özü yektâ olup yürür olur. 

375

Ey yârânlar, aşk ilinin serveti yok, 

Devâ sormayın, aşk derdinin dermânı yok. 

Bu yollarda âşık ölse, mâtemi yok, 

Cânını tenden ayrık kılıp yürür olur. 

Cânı ayrı ateşte yanar teni özge, 

Kimi görse, izin alıp sürer göze. 

Hikmet okuyup, tâlib olup, yetse söze, 

Akıl ve şuûrun bilge kılıp yürür olur. 

Heveskârın teni yansa, cânı yanmaz, 

Onun için aşk kadrine yetip olma. 

İyilerin sohbetinden behre almaz, 

Rızkı duâ riyâ kılıp yürür olur. 

Bu âlemden ayrı kılan Allah özü, 

Ey ümmetler, Hak Mustafâ söylediği sözü. 

Mahşer günü aydın olur halka yüzü, 

Dillerini sefâ kılıp yürür olur. 

Gerçek âşıklar diri ölmüş cânı boşa, 

Pervâz kılıp uçayım dese saklar Hûdâ. 

İçmiş-yemiş, talebleri derd ve belâ, 

Aşkın başa belâ kılıp yürür olur. 

Kul Hoca Ahmed, dervîş olsan, Bîdâr ol, 

Cevr ve cefâ, derd ve mihnet, gâm iste. 

Yüz bin belâ başa düşse, inleme, 

Allah özü cefâ kılıp yürür olur. 

376

199. Hikmet 

Hakk’ı bulan dîvâneler bilinçsizce söyler, 

Derd ve hâlet peydâ kılıp yürür olur. 

Makâmlar yüce makâm, arşı gözler, 

Halka özünü rüsvâ kılıp yürür olur. 

Elden kaçıp dağ ve çölü kılır vatan, 

Çöller ara yoldaşları karga-saksağan. 

Gider olsa gömlek yeni ona kefen, 

Vahşî kuşları yoldaş kılıp yürür olur. 

Böyle olmadan cân mâşûkunu tanıyıp olmaz, 

Bu yolların ukbâsı çok, aşıp olmaz. 

Cândan geçmeden vahdet şarâbından tadıp olmaz, 

Vahdet şarâbı içerek, semâ kılıp yürür olur. 

Cânâneyi bulan kişi özü bilmez, 

Avâm-ı halkı tâlib olsa, kaçıp gelmez. 

Yüz bin nasih olsa, ondan öğütünü almaz, 

Ele özünü şaşkın kılıp yürür olur. 

Yüz bin âşık tutuşsa-yansa olur sevinçli, 

Hak yâdını her kim söylese olur hem-dem. 

Mahşer günü dîdârına olur mahrem, 

Cân ve imân fedâ kılıp yürür olur. 

Allah için cânını veren yoksun kalmaz, 

İki âlem ona bostân aslâ olmaz. 

Gerçek âşıkın sırrı saklı halk bilemez, 

Göz yaşını tanık kılıp yürür olur. 

377

Âşık ölmez, yakınlığı solmaz, aşkı taze, 

Halk içinde ağzı güler yanar pinhân. 

Çöller gezip bozlayıp yürür Hak lâ-mekân, 

Hak aşkını senâ kılıp yürür olur. 

Aşk bağını gezen âşık özünü bilmez, 

Gece-gündüz mest ve hayrân öze gelmez. 

Köşe ister ahâlîye ülfet olmaz, 

Hak vaslını fenâ kılıp yürür olur. 

Gerçek dertliler dertsizleri göze iliştirmez, 

Zâhid, âbid, sâlikleri dile almaz. 

Nerede görse aşksızları nazar kılmaz, 

Gerçek dertliye devâ kılıp yürür olur. 

Âşıkların bildiklerini halk bilemez, 

Hûrî ve gılmân cümle melek hayl gelemez. 

“Sekâhüm Rabbühüm“ü arzû eylemez, 

Didârına vefâ kılıp yürür olur. 

Hûrî ve Kusûr “an-tahûr”dan alıp gelir, 

Rıdvân melek kadeh sunup, tazîm kılar. 

Âşıkları gözünü yumup bilinçsiz olur, 

“Vâ şevkâ!”, deyip kir içinde yürür olur. 

Hak temâşâ eyleyip, ona rahmet kılar, 

Nûr içinde pertev salıp, şefkat kılar. 

Yetmiş farik melekleri ülfet kılar, 

Lutf ve kerem armağan kılıp yürür olur. 

378

200. Hikmet 

Âdem oğlu ölesi, yer altına giresi, 

Kim iyidir kim kötü, orda malûm olası. 

Burada özünü bilenler, Hakk’a kulluk kılanlar, 

Hak yoluna girenler, aydınlık yüzlü olası. 

Benim, kulum diyenler, yer yüzüne gelenler, 

Harâm-şüpheli yiyenler, bir-bir cevâb veresi. 

Burada özünü bilmeyen, nasîhatı almayan, 

Beş vakit namâz kılmayan, orada rüsvâ olası. 

Eğer akıllı olsanız, nasîhatı alsanız, 

Beş vakit namâz kılsanız, orada fayda olası. 

Kulluk eyle kuluna, gir Hakk’ın yoluna, 

Bağışlanan kuluna, hûrîler karşı gelesi. 

Hak’tan fermân olduğunda, Azrâil cân aldığında, 

Soru-suâl kıldığında, orada hayrân kalası. 

Hayrân olmaz o kişi, aksa gözünün yaşı, 

Hak ile olsa işi, cevâb kolay olası. 

Tâat eyle kış ve yaz, Kul Hoca Ahmed, için için yan, 

Yüzü kara namâzsız, orada rezil olası. 

379

201. Hikmet 

Şeriatın şerâitini terk etmeden, 

Tarîkatın işlerini edâ kılsun. 

Tarikatta perhiz kılıp takvâ kılan, 

Görüp, bilip, helâlinden uzak kılsun. 

Hakikatın deryâsından cevher alan, 

Marifetin meydânında cevlân kılan. 

Yanıp-pişip iç bağrını ateşe salan, 

Öyle âşık elif endâmını bükük kılsın. 

Kıyâmetin şiddetinden mâtem kursan, 

Yeni dervîş gibi halka içre özünü vursan. 

Kıyâmetin şiddetinden nara çeksen, 

Mahşer yerinde gözyaşını tanık kılsın. 

İşbu yola giren âşık cândan geçer, 

Cândan geçip şevk şarâbını doyası içer. 

Ölüm seferi kılsa paçasını kefen biçer, 

Feryâd vurup eşiklerde sedâ kılsın. 

Kıyâmetin şiddetini bilmeyenler, 

Garîb, fakîr görse göze iliştirmeyenler. 

Emr-i marûf, nehy-i münker kılmayanlar, 

Hâs ulular sana ne diye duâ eylesin? 

Hak zikrini söyleyenleri düşman tutan, 

Benlik kılıp yahşıları basıp geçen. 

Helâl-harâm farkın kılmayıp alıp yutan, 

O fâsıkın kalbini ne diye sefâ kılsın? 

380

Tekebbür ve benlik ile hevâ kılan, 

Halk içinde her ne kılsa riyâ kılan. 

Gece-kündüz dünyâ için sevdâ kılan, 

O bendeyi Âhirette gedâ kılsın. 

Halk içinde tesbîhi ele alıp yürüyen, 

Şeyhim diye nâdânlara va’azın söyleyen. 

Adağını alıp gelir mi deyip bakıp duran, 

Pîr odur ki, zâhir, bâtın sefâ kılsın. 

Gece-gündüz Hakk’dan korkup duran kişi, 

Özünü bilir özge ile yoktur işi. 

Ondan sonra nûra dolar iç ve dışı, 

Hakk’dan korkup gözde yaşını revân kılsın. 

Kulum diye Hak emrini kılmayanlar, 

Nasîhatı kulağına almayanlar. 

Kar ve ziyân olduğunu bilmeyenler, 

O fâsıklar Hakk’a ne diye vefâ kılsın? 

Hikmet işitip, ağlamayan Âdem değil, 

Gönlü katı, gözü onun nemli değil. 

Kuşkusuz bilin, dini onun sağlam değil, 

Kan ağla, gözünün yaşını devâ kılsın. 

Ey gâfil, nâdân ile ülfet olma, 

Nâdânların sohbetine özünü vurma. 

Hak kahrından korkup ağla aslâ gülme, 

Kul Hoca Ahmed âşıklar gibi nevâ kılsın. 

381

202. Hikmet 

Hak teâlâ tevfîk verse himmet kılıp, 

Seherlerde dinmeden zikrini söyleyesim gelir. 

Cünbüş kılıp azâlarım dert eylese, 

Tevbe kılıp hazretine yanasım gelir. 

Tâlib olup, İhlâs kılıp yola girsem, 

Bîdâr olup, Hak dîdârını doyası görsem, 

Pervâne gibi mumunu görüp özümü vursam, 

Yok ise diriliği atasım gelir. 

Âşıkların devâsıdır Hakk’ın yâdı, 

Zâkirlerin murâdıdır Hak dîdârı, 

Gece-gündüz ağlayıp kılır Hakk’a feryâdı, 

Gerçek dertliden dert ve mihnet çekesim gelir. 

Tarikata giren âşık Hakk’ı arar, 

Ne sözlese hâl ilminin sözünü sözler, 

Seherlerde zikrini söyleyip arşı gözler, 

Bâyezîd gibi bir gün özümü satasım gelir. 

Hakikatın deryâsına batan âşık, 

O deryadan cevher alıp çıkan âşık, 

Cevher alan dergâhına olur lâyık, 

Lâyık olup cevher alıp çıkasım gelir. 

Fenafillâh olup bu dünyadan ağlayıp geçsem, 

Hak şarâbını içerim deyip hevesle gitsem, 

Şiblî benzeri âşık olup, semâ kılsam, 

Böyle olup şevk şarâbını içesim gelir. 

382

Kul Hoca Ahmed, âşıklar gibi cândan geç, 

Cândan geçip şevk şarâbını doyası iç, 

Tâlîblere hikmet söyleyip, inciler saç, 

Pîr-i mugan eteğini tutasım gelir. 

203. Hikmet 

Ey dostlar, tevekkülün kılıcını, 

Bele bağlayıp yola kadem koyasım gelir. 

“La taknetû” rahmetinden ümîd tutup, 

Meveddetin gülzârında esesim gelir. 

Âşıkları cevlân kılar o meydânda, 

Yılan kamçı kılıp biner o arslana, 

Sır sözünü söyleyip olmaz her nâdâna, 

Sır sözünü bilgelere söyleyesim gelir. 

Ârif olup âşık olsa bilge gider, 

Öyle âşık dîdâr için cânın verir. 

Öyle kula tan mı atar, gün mü batar, 

Gece-gündüz dinmeden ağlayasım gelir. 

Nişânesi odur, onun rengi sarı, 

Öyle kişi bu dünyadan olur ayrı. 

Mâsivâdan çekip özünü, gönlü aydın, 

Marifetler ona; damarımı satasım gelir. 

383

Ey dostlar, tarikatta pazar gördüm, 

Kazâncımı bulup o pazarda dükkân kurdum. 

Gâfil gönlüm, özüm orada bîdâr oldum, 

Râzı verse, gece-gündüz sevdâ kılasım gelir. 

Âşıkları özü ile pazar kılar, 

Câhil kullar mü’min gönlün râhatsız eyler. 

Gâfillerden Hûdâ, Rasûl bîzâr olur, 

Hâzır olup, Hak zikrini söyleyesim gelir. 

Sıdk ile gâfil aslâ tevbe eylemez, 

Yazık ki, ömrünü gâfil geçirir aslâ doymaz. 

Fânî ömrünü bin inansan bâkî olmaz, 

Tevbe diye tevbe giysisini giyesim gelir. 

Kul Hoca Ahmed, geçti ömrün, gâfil olma, 

Nefsin sözünü kılarak batıl yürüme. 

Cehd ederek gece-gündüz zinhâr câhil yürüme, 

Hâzır olup, Hakk’a kulluk kılasım gelir. 

204. Hikmet 

“Ey Ahmed, ey kulum” demiş Sübhân İzim, 

Vardır onun şerbetleri sayısız çeşit. 

Âşîk kullar içsin dedi onu Mevlâm, 

Âşîk olup o şerbetten içesim gelir. 

384

Gece-gündüz işbu cândan âşık olmaz, 

Âşıkların gözde yaşı aslâ dinmez. 

Cân esîrgese güzel yola girse olmaz, 

Cândan geçip cânâneye varasım gelir. 

Himmet kemerin merdânlar gibi bele bağlayıp, 

Mansûr gibi cândan geçip darağacında oynayıp. 

Âşıklar gibi sohbet içre kanlar ağlayıp, 

Sübhân İzim dergâhına varasım gelir. 

Lâftan geçmeden hâl dilini bilse olmaz, 

Muhabbetin şarâbından içse olmaz. 

Marifetin pazarına girse olmaz, 

Lâftan geçip bostân içre giresim gelir. 

Âşîk olmadan vefâ neyini çalsa olmaz, 

Hâzır olmadan Hak zikrini söylese olmaz. 

Çeng ve rebâb sazlarını düzenlese olmaz, 

Sözünü dizip hamd u senâ söyleyesim gelir. 

Sedef benzeri aşk makâmında cevherlerin, 

Mü’min kula yakındır rahmetlerin, 

Âşîk kula râhattır zahmetlerin, 

Mihnet çekip, Hocam, sana varasım gelir. 

Âşıkları her köşede nefsle kavgâ kılar, 

Katre-katre gözyaşını deryâ kılar, 

O deryada aşk cevheri sayısızdır, 

Dalgıç olup o cevherden alasım gelir. 

385

Kul Hoca Ahmed, uzun geceler uyanık ol, 

Câhillerden dâimâ uzak kaça gör, 

Gözyaşını sarı yüze saça gör, 

Yaşımı saçıp hamd ve senâ söyleyesim gelir. 

205. Hikmet 

Hak Teâlâ hâbîbi, yâ Mustafâ Muhammed, 

Dertliklerin tabîbi, yâ Mustafâ Muhammed. 

İzhar kıldı Âdem’e, Âdem’den ta Hâtem’e, 

Nûru doldu Âleme, yâ Mustafâ Muhammed. 

Mahbûbu pak sırdan, matlûbu Şâh-ı merdân, 

Mahdûmu külli insân, yâ Mustafâ Muhammed. 

Mi’rac yoluna aşan, Sidre’ye dek ulaşan, 

Ümmet için çekişen, yâ Mustafâ Muhammed. 

Yetîm kaldı atadan, hem şefkatli anadan, 

Takdîr oldu Hûdâ’dan, yâ Mustafâ Muhammed. 

Yetîm başını sıvazladı, şefkat oldu Muhammed, 

Cânı câna uladı, yâ Mustafâ Muhammed. 

Yedi yaşında genç çocuk, inci kadrini bildi, 

Altı cevize sattı, yâ Mustafâ Muhammed. 

Şefkat oldu “af” dedi, ümmetini diledi, 

Cebrâil yetişip geldi, yâ Mustafâ Muhammed. 

386

Bu dünyâyı sevmedi, taze ekmeğe doymadı, 

Hak kulluğunu koymadı, yâ Mustafâ Muhammed. 

Dilemedi atasını hem şefkatli anasını, 

Kıldı ümmet duasını, yâ Mustafâ Muhammed. 

Tanrısına talebkâr, gece-gündüz çok ağlar, 

Oldu ümmete muhtar, yâ Mustafâ Muhammed. 

Bahr-i muhîte düştü, arş-ı a’lâyı aştı, 

Mevlâsına râzılaştı, yâ Mustafâ Muhammed. 

Şeriati sözledi, tarikatı izledi, 

Hakîkati gözledi, yâ Mustafâ Muhammed. 

Sabreyledi kanâat, takvâ eyleyip ittikâ. 

Gece-gündüz ibâdet, yâ Mustafâ Muhammed. 

İçip Kevser suyunu, koparıp cennet gülünü, 

Arayıp onun yolunu, yâ Mustafâ Muhammed. 

Kul Hoca Ahmed, kıl tâat, dinmeden söyle salâvât, 

Rasûlullah olur şâd, yâ Mustafâ Muhammed. 

206. Hikmet 

Ey dostlar, yürek bağrım oldu kebâb, 

Aşksız Âdemîn Aşk kadrini bildiği var mı? 

Gece-gündüz gurbet çekip aşk yolunda, 

Vâsıtasız Hak dîdârını gören var mı? 

387

Tâşkın duran deryâlar gibi kaynayıp yürüyen, 

Dünyâ mâlını görüp, ona mağrûr olan. 

Kibir ve heves, ben ve benlik davâ kılan, 

Kârûn benzeri dünyâ mâlını gören var mı? 

Aşk şiddeti başa düşse âşık bilir, 

Yabancılar taşlar atıp ona güler. 

Divâne deyip başını yarıp kana boyar, 

Mansûr benzeri aşk dârına binen var mı? 

Âşîk Mansûr “Ene’l-Hak” deyip yaşı aktı, 

Kırklar ile yoldaş olup vücûdunu aştı 

Yürek bağrı kebâb olup eriyip aktı. 

Kâbir içinde kırkları gören var mı? 

Şeyh Şiblî semâ eyleyip dâim yürüdü, 

Taht ve bahtını dışlayıp Edhem dükkân kurdu, 

Pervâne gibi mumunu görüp özünü vurdu, 

Pervâne gibi ahker olup yanan var mı? 

Leylâ diye sahralarda Mecnûn geçti, 

Leylâyı gördüğü zamân şuûru gitti. 

Hayrân olup, sersem olup, başı dondu, 

Geçmiş âşık erenleri gören var mı? 

Şîrîni deyip dağlar gezip âşık Ferhâd, 

Şîrîni gördüğü zamân kıldı feryâd. 

Akıl ve Şuûrunu dağıttı oldu berbât, 

Âşîk olup ölmeden durup ölen var mı? 

388

Zünnûn Mısrî öz şehrinden çıkıp gitti, 

Şeyh Bâyezîd yetmiş yolu özünü sattı. 

Özünü bilmeden perîşân olup başı dondu, 

Öyle erler dâvâsını kılan var mı? 

İbrâhim öz oğlunu kurbân kıldı, 

İsmail Dîdâr diye cânını verdi. 

Gözünü açıp Hak cemâlini hâzır gördü, 

İsmail gibi Hak cemâlini gören var mı? 

Çok âşıklar bu dünyadan geçip gitti, 

Kabristan menziline varıp yetti. 

Eş-çocuk, ev-barkını dışlayıp geçti, 

İbret alıp kızıl yüzü solan var mı? 

Kul Hoca Ahmed, dertsiz geçti ömrün, anla! 

Hizmet kılıp, erenlerin sözünü dinle. 

Nedâmette yaşını döküp, dinmeden ağla, 

Burada ağlayıp âhirette gülen var mı? 

207. Hikmet 

Bu garîblik berbât imiş, ey dostlar, 

Hiç kim gelip, garîb hâlin soran var mı? 

Gece-gündüz gurbet çekip aşk yolunda, 

İçi yanıp, hasret ile dolan var mı? 

389

Gurbet içre geçer imiş garîb hâli, 

Hiç kalmadı gönül içre lâf ve sözü, 

Her bir günde alır imiş yüz bin yolu, 

Akşam namâzı, garîb hâlini soran var mı? 

Garîblikte yürüdüm ben kötü yemeğe, 

Berbât imiş tekke, yastık orada başa. 

Mahzûn olup ata-ana karındaşa, 

Rahîm kılıp, garîb hâlin soran var mı? 

Karındaşlar hasretinde oldum harâb, 

Yürek-bağrım tutuşup-yanıp oldum kebâb. 

Garîblere rahmeylesen, çoktur sevâb, 

Ey dostlar, bu derdime devâ var mı? 

Daima tutuşturur görün, beni gurbet âteşi, 

Gariblikte bulmadım ben halâveti. 

“Men mâte garîben” deyip hadîs söyledi, 

“Fekad mâte şehiden” deyip alan var mı? 

Garîblikte yürürdüm ben gurbet çekip, 

Melâmetler ile halkdan söz işitip. 

Göğüs evimi gönül aydınlatıp mecâl çekip, 

Dîdâr için cânını Fedâ kılan var mı? 

Dîdâr için cânını Fedâ kıldı ise, 

Gece-gündüz Hak zikrini söyledi ise, 

Kul Hoca Ahmed, bu gurbete düştü ise, 

İşitin, dostlar, ölmezliğe imkân var mı? 

390

208. Hikmet 

Âşıkların sorduğu, sâdıkların gereği, 

Enbiyâlar çırağı, haklı olan Muhammed. 

Özünü koyup mihnete, türlü-türlü zahmete, 

Âsî, câfî ümmete, Kevser olan Muhammed. 

Atadan Yetîm kalıp, özünü gama salıp, 

Hatice mâlını alıp, muhtâç olan Muhammed. 

Râzı olan kazaya, yakarışını söyleyen Hûdâ’ya, 

Gökden gelen belaya, sabırlı olan Muhammed. 

Himmet kemerini bağlayıp, yürek bağrını dağlayıp, 

Seher vaktinde ağlayıp, bîdâr olan Muhammed. 

Hakk’ın kulluğunu kılıp, Hak emrini halka söyleyip, 

Kâfiri, yahûdîyi korkutup, ejder olan Muhammed. 

Enbiyalar hâtemi, sır-esrârın mahremi, 

Miskinlerin hemdemi, yâdigâr olan Muhammed. 

Gündüz oruç ve namâz, gecesi acz ve niyâz, 

Dileyip ümmetini kış-yaz, sıkıntıda olan Muhammed. 

Akşam ve seher çok ağlar, ümmet için gönlü kederli, 

Âlem halkına yâdigâr, mütevâzi olan Muhammed. 

Miskinlere yâr olan, ümmet dileyip zâr olan, 

Balsızlara bal olan, şâhpâr olan Muhammed. 

Mahzûn olan sıkılana, hâzır olan günahkâra, 

Yetîm olan garîbe, server olan Muhammed. 

Kul Hoca Ahmed miskîndir, miskinlerdin mânâ sor, 

Miskinlik huzûr kaynağı, basar olan Muhammed. 

391

209. Hikmet 

Tan atana kadar gafletteyim hayrân kalan, 

Yâ Mustafâ! Elimi alın, yolda kaldım. 

Vah hasreta iç ve dışım isyân dolmuş, 


Ümmet olup ümmet işin yapamadım, 

Bîdâr olup Hak yoluna giremedim. 

Yalan ümmet hizmetinde olamadım, 


Seherlerde cânımı incitip, kan ağlamadan, 

”Allah” söyleyip, kanlar yutup, zâr inlemeden. 

Geçip-yürüyüp, erenlerden sır anlamadan, 


Yâ Muhammed, kötü kulu mahrûm koymayın, 

Âsî, câfî ümmetleri yolda koymayın. 

Mahşer günü âsîlerden yüz çevirmeyin, 


Bende olsam, yalnız Hakk’ı sevmez miydim? 

Ümmet olsam, yola kadem koymaz mıydım? 

Kanlar döküp, gözlerimi oymaz mıydım? 


Ümmet diyerek hiç uyumadan geçti Rasûl, 

Âsî, câfî ümmet için oldu mahzûn, 

Hak teâlâ kılar mı deyip bizi kabûl, 


392

Kıyâmette debelenirken ümmetim de, 

Sırrımın özü kaynadığında elimi al. 

Âciz kulun yol şaşırsa, yola sal, 

Yâ Mustafâ! Elim alın, yolda kaldım. 

Günâhıma dağ ve taşlar Tâkat eylemez, 

Tersâ, yahûdî, kâfir ben gibi günâh eylemez. 

Hak karşısında utançlıyım hiç kimse bilmez, 


Oruç, namâz kazâ kılıp, Hakk’ı bilmeden, 

İyilerin ayak toprağı olup yürümeden. 

Erenlerin duasını burada almadan, 


Yâ Muhammed, günâhımdan utançlıyım, 

Yâ Muhammed, elimi alın, muhtaçım. 

İyi tâat kılamadım, hüsrândayım, 


Bu dünyada yaptıklarım fısk ve fücûr, 

Ümmet diyerek lutf etmese sultânlar sultanı. 

O sebepten varsam tarafına, kâbir ehli, 


Ümmetim deyip lâf vururum hani amel? 

Allah için ben kılmadım aslâ cedel. 

Adım ümmet, kıldığım işimin tümü zarar, 


393

Kul Hoca Ahmed, amelim yok nereye varayım? 

Pîr-i mugan hizmetinde göğsümü yarayım. 

”Özür” söyleyip gece-gündüz hâzır durayım, 


210. Hikmet 

Ey dostlar, gece-gündüz dinmeden zikrini söyleyin, 

Zikrini söyleyip kulluğunda olmak gerek. 

Kulluk kılıp tekbîr söyleyip sohbet kursa, 

Her ne varı olsa Hak’dan görmek gerek. 

Aşka kadem koyanları murâd buldu, 

Kimi görse sırrını görüp ayıbını kapattı. 

Garîb olup iyilerin izini öptü, 

Akşam ve seher hizmetinde durmak gerek. 

Muhabbetin şarâbını ondan içip, 

Ben-benliği kılanlardan ırak kaçıp. 

Her kim girse işbu yola cândan geçip, 

Ayak tozunu gözlerine sürmek gerek. 

Yola giren erenlerden yolu sormadan, 

Her ne gelse râzî olup Hakk’tan görmeden. 

İcâzetsiz yola kâdem koyup yürür, 

Aşk tezgâhını yayıp orada kurmak gerek. 

394

İşbu yola giren tâlib oldu âkil, 

Gaflet ile tutuşup yanıp olmaz âkil. 

Ömrünü zâyi geçirenler oldu câhil, 

Aşk askerini tutup dâimâ yoklamak gerek. 

Sahralarda dört darbe vurup zikrini başla, 

Kibir ve heves, ben ve benlik ırak gönder. 

Gece-gündüz tekbîr söyleyip dinmeden işle, 

Zikrini söyleyip sıdkı ile durmak gerek. 

Deniz içinde Âdem nefsi cevlân kılar, 

Açlığından donup dursa efgân kılar. 

Dünyâyı dileyip din işini vîrân kılar, 

Yılan benzeri halk ümîdini kırmak gerek. 

Kul Hoca Ahmed, nefsden büyük belâ olmaz, 

Yer ve gökte lokma versen aslâ doymaz. 

Toprak olup yolda yatsan, kâfir ölmez, 

Pîr-i mugan hizmetinde durmak gerek. 

211. Hikmet 

Ârif odur, Hak emrini yerine getirse, 

Mâsivâdan nefsini çekip hâs eylese. 

Şerîat hepsi beş harfdir rast eylese, 

Ondan sonra tarikata girmek gerek. 

395

Tarikat hepsi beş harfdir, eğer bilsen, 

Açıktan bilip, şartlarını edâ eylesen. 

Beş sokağını seyrân kılıp, yel gibi geçsen, 

Ondan sonra hakikata girmek gerek. 

O hem beş harf iyi bilse Hakk’a yeter, 

Ben ve benlik zamîrinden şüphesiz gider. 

Bilse kılsa, ibâdete yoktur tehlike, 

Marifetin meydânına girmek gerek. 

O beş harf meydânında cevlân kılar, 

Zâhir-bâtîn beklemesiz ağlar. 

Yedi aza gözlerini keten kılar, 

Mürşid olup, irâdete girmek gerek. 

Dört meydânın bostânında ne işler var, 

Söylesen, edâ olmaz orada demişler var. 

Her anında yüz bin şeyhden yemişler var, 

Böyle nimet lezzetini bilmek gerek. 

Bu yolları geçmeden mürşid olsa, 

Fâsık, câhil mürîd olup, elini alsa. 

Böyle işler yarın orada reddedilse, 

Mahşer yeri halkının tamâmı gülmek gerek. 

Beş gün geçer dünyâ için elini alsa, 

Görüp-bilip nefsi için ateşe koysa, 

Yol bulmayan nezrin alıp elini alsa. 

Vah hasret ey, nedâmetler demek gerek. 

396

Kul Hoca Ahmed, bu hikmeti nasıl söyledin? 

Bir harfini bilmeden özünü halka duyurdun. 

Doğru yollardan bâtıl yola çıksa yandın, 

Korku-tehdît içre nasıl etmek gerek? 

212. Hikmet 

Âşıklar meydânında ilim ve hikmet bilinir, 

Erenlerin tuzağına doğan, şâhın tutulur, 

Bin nefesi bir nefes, kılsa himmet kılsa şevk, 

Sır kapısı açılıp, cümle rûhlar görünür. 

Seher olsa yol alır, sır içinde sır görüp, 

Öyle sohbet kılanlar, farketmeden bilinir, 

Kutbu’l-aktâb dervîşler, hâs sohbete gelirler, 

Onların olduğu sohbette şevk sayısız olunur. 

Sohbet verir bulurlar o dervîşler gelince, 

Kime nazar etseler, dilinin kilidi açılır, 

Halka içre Hak yâdını, söyleyip dilden koymazlar, 

Özgür olup rûhları lâ-mekâna ulaşır. 

O sohbette erenler halka (içre) oturur, 

Kime nazar kılsalar, dilinin kilidi açılır, 

Her şekilde onlar ölüdür, zâhir gözüne görünmez, 

Gâibdirler va lâkin bâtın göze görünür. 

397

Sen saklasan adâbı, erenlerin önünde, 

Bil, onlar karşısında sayısız mânâ bilinir, 

Dervîşlere İhlâs eyle, ver onlara elini, 

Her kim girse bu yola, tahkîk damgası vurulur. 

Aşk demine düşmeyen, sır mânâsını bilmeyen, 

Dünyâ mehrin koymayan, yarın rüsvâ olunur. 

Kul Hoca Ahmed Yesevî, dinmeden şimdi ağla, 

Göz yaşını akıtsan, yarın varsan, bilinir. 

213. Hikmet 

Mahzûn oldu bu gönüller, ey dostlar, 

Dinleseniz niyâzını size açarız biz. 

Vefâsı yok yalancıdır işbu dünyâ, 

Gönül gezip bâkî sözü açarız biz. 

Kâdir İzim işbu câna kıldı fermân, 

Boyun eğmeden takdîre, ona nedir dermân, 

Akşam düşüp seher olsa göçer kervân, 

O kervânın sonu olup göçeriz biz. 

Bizden önce bütün kervân göçüp durur, 

Bakıp dursak bize nöbet yetip durur, 

Ölüm Meleği kadeh şerbet tutup durur, 

Nöbet gelse o şerbetden içeriz biz. 

398

Türlü nâdân “erkeğim” diye süsledi kalpak, 

Er o olur imânını kılsa görülesi; 

Kıldan ince, kılıçtan keskin Sırât köprüsü, 

Kâdir İzim nasîb eylese geçeriz biz. 

Nice yaksan, yanmaz çıra ıslak yerde, 

Cânlar çıkıp tenler yatar kara yerde. 

Kalb çırası şule vurur âşıklarda, 

Rûh olarak bilmem nereye uçarız biz. 

Yakındır işbu ölüm değildir ırak, 

Er o olur âhirete binse Burâk, 

Nice esîrgesen, âkıbet o söner çıra, 

O çıra gibi bir dem yanıp söneriz biz. 

Vah ne yazık, geçti ömrüm oynayıp-gülüp, 

Âh vururum pişmânlıkta kanlar yutup, 

Kul Hoca Ahmed, bu hasretten cânım yanıp, 

Göz yaşını solgun yüze saçarız biz. 

214. Hikmet 

Ey dostlar, doğan kuşumu uçurdum ben, 

Kanat çırpıp hangi tarafa revân oldu. 

Zamân zamân arkasından seslenip kaldım, 

Devrederek gözlerimden nihân oldu. 

399

Ayak bağını sağlam tutmadan kaçırdım ben, 

Sevip-okşayıp uygun bulamadan uçurdum ben. 

Nedâmette kaldı ömrümü geçirdim ben, 

Şimdi benim işim âh ve fîgân oldu. 

Soru sorsam bulunur mu o şu kuşum? 

Bulunmasa sıkıntıdadır benim işim, 

Hasretinde dinmeden akar gözde yaşım, 

Şimdi benim yaptığım kâr ziyân oldu. 

Pîrim meded kılsa, tekrar kola alsam, 

Her bir tüyün gözlerime sürme kılsam. 

İyi koruyup kaz, ördeğe karşı salsam, 

Elhamdillah şimdi sâhib Kur’ân oldu. 

Böyle ödül elindedir, bırakma sakın, 

Ayak bağını sağlam tutup dur uykusuz. 

Âhir bir gün gösteresi sana dîdâr, 

Dîdâr gören kulun makâmı cinân oldu. 

“Allahümme Ya Mâlik er-rikâb” okuyup, 

Özgürlük beraatını arayıp bulup. 

Tevbe diyerek eğri yoldan doğruya dönüp, 

Tevbe kılan kullar orada mihmân oldu. 

Kul Hoca Ahmed, özün gâfil, aklın yitik, 

Amelin yok, dünyâ tarafına gönlün meyilli. 

Bu ayakın üstündedir Habil kuyusu, 

Yıkılacağını bilen kişi korunmuş oldu. 

400

215. Hikmet 

Aşk kırmızı sülfür, âlem dükkân değil mi? 

Hakk erine âşikâr, usta dükkân değil mi? 

Gönlümde aşk Tûr’u, düştü tecellî nûru, 

Her bir adın zuhuru, cihân mumu değil mi? 

Baştanbaşa cihâna, baksa tufan belâsı, 

Ey Nuh kavmi korkun, Hak yöneten değil mi? 

Eman ağacından ki, Mûsâ’ya ateş göründü, 

“İnnî enAllah” söyler, esrâr-ı cân değil mi? 

İsâ-yı rûhperver, terk-i taalluk eyler, 

Gök kürede kalender, güzel mekân değil mi? 

Yahyâ’yı ağlayış tuttu, Âdem özünü unuttu, 

Yûnus’u balık yuttu, bu imtihan değil mi? 

Hoş herşey Hayyu Sübhân, hoş kudret, hoş ilhan, 

Cennet içinde rıdvân, bir bâğbân değil mi? 

Âşîk murâdı dilber, zâhidin meyli minber, 

Sevinç kadehi ister, Hak lâ-mekân değil mi? 

Aynı seherdedir gül, aşûfte bülbül misâli, 

Görünce onu kızıl gül, ruhsarı kan değil mi? 

Sakın, ey vaaz veren, boşuna dökme cevher, 

Gönül hazînesine dil, muhafız değil mi? 

Mahdûmu pâkbâzı, pervâzı şâhbâzı, 

Sâhib hurûc Gâzi, çünkü Arslan değil mi? 

Mahmûr oldu kalb ve cân, yandı ergûvan suyu, 

Sultân Satuk Buğrahan, Pîr-i mugan değil mi? 

401

Dergâhları kibriyâ, İslâm açıp beriya, 

Evliyâ ser-halkası, sâhib Kur’ân değil mi? 

Evlâd-ı enbiyâdır, serdâr-ı evliyâdır, 

Hûdâ yolunun merdidir, âli nişân değil mi? 

Devir Ahmed devri, hayr-ul-beşer Muhammed, 

Dünyâ ve dine sermed, şer’i beyân değil mi? 

216. Hikmet 

Kâbe yönüne gider olduk inşaallah, 

Ey yârânlar, hoşça kalın, ta görenece. 

Nereye varsak Allah zikri bize yoldaş, 


Gidelim deriz ev-barkdan ayrı olup, 

Çoluk-çocuk, ev-barkdan ırak olup, 

Dünyâ telâşını dışlayıp, bahr-ı Hûdâ olup, 


Yola kâdem koyayım deriz Hakk’ı arayıp, 

Yer ve gökte, ay ve günler Hakk’ı arayıp, 

Arş ve Kürsî, Levh ve Kalem Hakk’ı arayıp, 


Çoluk-çocuk, ev-barkdan ayrı olup, 

Uzak yapıp, hatunların mihrini verip, 

Sefer kıldık vaslı için Cândan bezip, 


402

Arş istesen, mü’min kulun gönlü içinde, 

Aşk dilesen, mü’min kulun gönlü içinde, 

Görür olsan, mü’min kulun gönlü içinde, 


Ayıp etmeyin, Hakk’ı arayıp yürümedeyiz, 

Keremli Kâbe tarafına varmadayız, 

İyiler görüp, yolda ibret almadayız, 


Şayet görsek varıp Kâbe cemâlini, 

Hizmet kılsak yolda sâhib-kemâlini, 

İstemedeyiz dâimâ ulaşma ve kavuşmayı, 


Mürîd olsak mürşidimizi izlemek hoş, 

Akşam ve seher hizmetinde bulunmak hoş, 

Yetîm kalan deve yavrusu gibi haykırmak hoş, 


Kul Hoca Ahmed, mabûduna gönül verip, 

Hak vaslını diler dâimâ cevlân eyleyip, 

Aşk yolunda benim gibi yoktur hiç kimse garîb, 


403

217. Hikmet 

Doldu ömür kadehi, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Şeytân gönül hemhânesi, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Kılmaz nasîhat hiç kimse, isyân ile oldu işim, 

Böyle geçip günâh işim, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Katı günâh oldu işim, cehennemde oldu yerim, 

Âhir gazab kılsa Kerîm, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Kur’ân yazısını görmez gözüm, âyet-hadîs değil sözüm, 

Kulum desem, yalan özüm, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Ne buradadır oruç-namâz, ne hayr, ihsân ve niyâz, 

Yok hakikat, hayrı niyâz, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Nefsim beni ateşe koyar, her lahza tenden cân alır, 

Derdim devâ bulmadan kalır, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Şeytân düşmandır bana, nasıl söyleyim “yâ Rabbenâ”, 

Ya Rab, sığınırım sana, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Yiğitlik kuvveti gitti, ihtiyârlık nöbeti yetti, 

Geldi yakın ecel derdi, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Tutunca ölüm câmı şarâb, ev-barkı eyleyen harâb, 

Vah hasretlik, ilel-ebed, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Eğer yüz yıl mühlet verir, ecel sonunda karşı gelir, 

Câna kara günler koyar, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

404

Dünyâ işidir bir taraf, nefsimdir düşman hepsi, 

Ahirettir hasret yeri, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Eyledim hep, hatâ ve günâh, kaldım ne yapayım inciden mahrûm, 

Gönlümde yoktur zerre nûr, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

Hakdır Kerîm ya Ekrâm, Kul Hoca Ahmed, yeme gâm, 

Perîşânlık anbean, ben ağlamayayım kim ağlasın? 

111. Hikmet 

Bu dünyada yaratılan mahlûklara, 

Şimdi bildim, dirilik olmaz imiş. 

Bu ölümün şerbetidir acı şarâp, 

Bütün âlem içmeyip ondan kalmaz imiş. 

Yola adım atsan dostlar, azık alıp, 

Ecel gelse, azık gelmez, sakal yolup; 

Bu dünyânın mallarını hâzır eyleyip 

Rüşvet versen, “ölüm meleği” almaz imiş. 

Kervân eğer göçer olsa, azık alır 

Kâr ve zarar olduğunu orada bilir; 

Azıksız yola giren yolda kalır 

Yükünü yükleyip yola giren kalmaz imiş. 

405

Yükünü yükleyip yola giren yiğit olur; 

Kılavuzsuz yola giren şaşkın olur 

Yolbaşçısı, yolu gören kervân olur; 

Yol görmeden Kervân adım atmaz imiş. 

Ecel gelse, azık gelmez, sakal yolsan, 

Sağa-sola cânını parça parça versen, 

Dünyâ için azîz ömrünü tamâm eylesen, 

“Ölüm meleği” gelse fırsat koymaz imiş. 

Bu dünyada padişâhım” deyip göğsünü geren, 

Hem önüne kürsü koyup hayme vuran, 

Nice yıllar hayl u haşem, çeri salan, 

Ecel gelse biri vefâ eylemez imiş. 

Nice binlerle çeri yığan hanlar hani, 

Bu sözlerin her birisi mânâ hazînesi 

Vefâsı yok, vefâsızdır dünyâ, tanı; 

Gâfil insân görüp ibret almaz imiş. 

Bu dünyada yörük ata biniciler, 

Savaş gününde yiğitlik eyleyiciler, 

Elmas-çelik kılıç kuşağını kuşanıcılar, 

Ecel gelse, beğ ve hanı koymaz imiş. 

Bu dünyada tabîbim deyip iddia eyleyen, 

İddiaları yanlıştır, sözü yalan; 

Ahâlînin hastalığına dermân eyleyen, 

Ecel gelse, dermânını bilmez imiş. 

406

Kul nice yaş yaşasa, ölmesi var; 

Görür göze bir gün toprak dolması var; 

Bu dünyada sefer kılanın gelmesi var; 

Âhirete sefer kılan gelmez imiş. 

Dirilikte din nevbetini iyi vur, 

Âhiretin gereğini burada hazırla, 

Kul Hoca Ahmed imân üzere tayib ol, 

İmân ile varan kullar ölmez imiş. 

80. Hikmet 

Ey dostlar, bildireyim Hakk Resulû’nden 

Ümmet olsan, işitip salât-selâm söyleyin dostlar. 

O büyük ve küçük âlemler için rahmettir 

Ümmet olsan, işitip salât-Selâm söyleyin dostlar. 

Allah’ım armağan eyledi O’na Mirâc, 

Rahmet denizi dolup aşırı dalgalandı, 

Koydu O’nun başı üzere “la-emrük” tâc; 

Gerçek ümmetseniz; işitip salât selâm söyleyin dostlar. 

Önce Cebrâil alıp geldi O’na Burâk; 

Burâk’a binip kıldı Hazret bin tumturak; 

Burâk uçup havalandı hinde’l-Irak; 


407

Aksa’ya varıp indi görün orada Server; 

Yığıldılar bütün rûhlar, O peygamber, 

Mübârek nefes verdi rûhlar orada yekser, 


Cebrâil alıp o Hazreti havalandı; 

O Sidretü’l-müntehâ’ya ulaştılar hemen, 

Mustafâ’yı Cebrâil başını dik ve güzel eyledi, 


Makâmından geçemeyip Cebrâil kaldı; 

Yularını o Mikâil gelip aldı; 

Son zamanda Mikâil yorulup kaldı; 


O İsrâfil O’nu alıp uçtu cennete, 

O makâmda Rasûl eytedi değişik bir sefer, 

O hem kaldı makâmında eyleyip fîgân, 


Arş’a bakıp adım attı Resûlullah; 

Nâleyni koyayım dedi Hakk Mustafâ; 

Nidâ geldi: Nâleyn ile sen adım at ha; 


Hakk tarafından nidâ geldi: “Erini beni, 

Ey Habîb’im, bana yakın gel beri, 

Mahrem eyleyim hâs sırrıma şimdi seni... 


408

Hakk’a bakıp adım attı Resûlullah; 

Hak’tan başka kimse yoktur orada yoldaş, 

Böyle makâm kimseye yok, vallâh-billâh, 


Gerçek ümmetsen, bu sözleri iyi bilip al; 

Bu sözler seçkin ümmete bal benzeri 

Münâfıka uymaz bu söz, gelir melâl; 


Münâfıklar şüphe edip oldu münkir, 

Sabâha cehennemde dimâğından çıkar bil duman, 

Sonra duyulan pişmanlıktan sana ne fayda, 


Mustafâ’nın Mirâc’ına sal kulak; 

Kim işitse, gönlü olur hoş sudan ak; 

Gerçek ümmetsen, işitip ağla pınar misâli, 


Allah dedi: “Konuk olup geldin bana; 

Ne kadar olsa, hâcetini söyle bana; 

Eyleyip Hoşnûd hâcetini vereyim sana...” 


Rasûl dedi: “Dilediğim âsî ümmet; 

Belağattan kırk yaşını kıl rahmet; 

Ey Allah’ım, Sen’den rahmet, benden şefkat...” 


409

Dilediğini kabûl eyledim, ya Hakk Rasûl; 

Senin söylediğini kabûl eyledim, olma melûl; 

Çok çok dile, hâcetini eyleyim kabûl...” 


“Kırktan öte elli yaşı eyledim talep 

Kimsesiz, Yetîm, ağlayıp geldim sana bakıp; 

Gözümü diktim, ey Allah’ım, sana ağlayıp...” 


“Elli yaşı verdim sana, ya Mustafâ; 

Dönüp dile, benim hâcetleri verenim 

Çokça dile, her ne desen, vereyim sana...” 


“Ey Allah’ım, altmış yaşı söyledim sana; 

Sen kudretli, ben güçsüz, geldim sana; 

Boyun sunup geldim senin dergâhına...” 


Allah dedi: “Hâcetini söyledin bana; 

Hoşnûd ol şimdi benden ya Mustafâ; 

Ben razıyım sen de benden ol râzı...” 


Rasûl dedi: “Şimdi dileyeyim yetmiş yaşı; 

Gam çamuruna batıp kalan aralaşı; 

Ümmetim deyip ben içmedim doyup aşı...” 


410

“Yetmiş yaşın havâlesini eyle bana; 

Kıyâmet günü rahmetimi saçayım ona; 

Gönlün ferahlasın, inâyetim şimdi sana...” 


“Yetmiş yıldır bana kul, sana ümmet; 

Çoluk-çocuk için çeken sıkıntı ve külfet; 

O kuluma ben vermem aslâ zahmet…” 


“Yetmiş, seksen, doksan yaşa yetse kulum, 

Bağışlayıp onun günâhını yok eyleyim 

Ümmetinin gamı gitsin, ol gamsız...” 


“Kul yaşlansa, Hoca verir berât yazısı 

Kulum verse, ben vermesen, bana ayıp 

Ey Habîbim, hoşnûd ol, sen ol şâd .. “ 


Ey kardeş, mürid sözü yalan söylemez 

Dini süstrak münâfıklar neler demez; 

O ezelden tire bahtlıdır, özge gelmez; 


Ey kardeş, münâfığa olma yakın 

Kim yakındır, başı üzere yüz bin külfet; 

Baştan ayağa münâfığın ziyân, zahmet; 


411

Hikmet eyledi Mirâc sözünü Kul Hoca Ahmed 

Şükür Allah, Mustafâ’ya eyledi evlâd 

Arslan Baba’m hurma verip eyledi sevinçli 


Nidâ gelince İlâhımdan niye ağladın? 

Hâs kulumdan kâbir içinde ne dinledin? 

Ey edepsiz kulak verip ne anladın 

Münker-Nekir sağ ve sola kaçar dostlar? 

Yürüse dursa, yatsa kalksa beni hatırlayan, 

Berâat yazısı ele alan o azâdlı kulum, 

Öyle kulun avıyım o avcım, 

İşlediği, söylediği günâhlardan geçer dostlar. 

Günâhlarını Hakk bağışlayıp nazar kılınca, 

Sağında-solunda yatanları şükreder olunca, 

Ondan sonra bütün rûhlar hâzır olunca, 

Kabristan’a Hakk rahmetini saçar dostlar. 

Allah’a hamdolsun iyi geldi biz kurtulduk, 

Kâbir içinde her azâbdan uzak olduk, 

Nice yıllar ölü idik nihâyet dirildik, 

Duâ edip Hakk’a elin açar dostlar. 

Münker-Nekir ağlayıp der Sen bilirsin, 

Zâtın yüce her ne eylesen Sen eylersin, 

Lûtfeylesen yolsuzlara yol verirsin, 

Secde eyleyip şükreder dilini açar dostlar. 

412

Lâ İlâhe İllallah’a tutkun olan, 

Cemâl için bu âlemde rüsûva olan, 

Dünyâyı bırakıp âhirete sevdâlanan, 

Kevser havuzu suyundan içer dostlar. 

Ezel gününden takdîr eylese Hakk cemâli, 

Yüz bin şeytân kast etse yok zevâli, 

Günden güne fazla olunca söz ve hâli, 

Bilge olup Hakk yolların açar dostlar. 

Muhabbetin meydânında dolaşan, 

Hakîkatin denizinden inci alan, 

Marifetin nesnesini içe salan, 

Yürüse dursa inci-cevher saçar dostlar. 

Âşîk odur Hakk’a cânını kurbân eylese, 

Zikrini deyip dört döğünerek seherde kalksa, 

Erenlerden feyz ve fetih çokça olsa, 

Sultân olup inci-cevher saçar dostlar. 

Hakk Teâlâ kokusunu alan burada durmaz, 

İddiâ eyleyip bilginliğin lâfını etmez, 

Nereye gitse fakîr-miskîn dükkân kurmaz, 

Garîb olup vîrâneye göçer dostlar. 

Kul Hoca Ahmed nefsten büyük belâ olmaz, 

Yer ve gökten lokma versen aslâ doymaz, 

Toprak olup yerde yatsan kâfir olmaz, 

Nefsi ölenleri Hûrî ve gılmân kucaklar dostlar. 

413

75. Hikmet 

Hiç bilmedim nasıl geçti ömrüm benim; 

Sorar olsa, ben kul orda ne eylerim? 

Nasıl olacak, yola koysan ben âcizi; 


Yoldan çıkıp azdığımı bilmedim ben; 

Hakk sözünü kulağıma almadım ben; 

Bu dünyadan gideceğimi bilmedim ben; 


Geçenlerden ibret alıp yola girmeyip, 

Nefes, feryâd söyleyip orada tutuşup yanmayıp, 

Gece gündüz yürümüşüm kendimi bilmeyip; 


Cânın çıkıp bedenin yatar dar kabirde; 

Sorucular gelip sorsa o durumda 

Akar yaşım, gider şuûrum o zamanda 


Gâfillikte yürüdün sen it gibi gezerek 

Bedenin yatar dar kabirde çok şişerek 

İş kılmadın sen Tanrı’ya göğsünü deşerek 


Kul Hoca Ahmed, bu dünyada tevbe eyle 

Tevbe eyleyip yol başına varıp de 

Seçkin kullar gibi azığını alıp yürü 


414

İKMET – 218 

Zamâne âhir olsa, ey dostlar, 

Türlü-türlü belâları yağar imiş. 

O belâyı kendisi seven dervişleri, 

Elini açıp, duâ eyleyip, kovar imiş. 

O dervişin aziz başı, halkın yolu, 

Nerede varsa, tanıyıp olmaz bilsen onu, 

Âşıkların çılgın eyler uçan külü, 

İhlâs ile varan âşık bulur imiş. 

O dervişi bulsan, canın vermez misin? 

Bastığı izini alıp göze sürmez misin? 

Akşam-sabah hizmetinde durmaz mısın? 

Hizmet kılan her sır görse gizler imiş. 

Cihanı gösteren ayna olup, sırlar görecek, 

Görmedim diye, ondan-bundan Hakk’ı soracak, 

Yeni tâlib gibi halka ortasına özünü vuracak, 

Garîblerin izini alıp öper imiş. 

Âhir zaman Peygamberinin sünnetleri, 

Fakîri sormak Hakk Mustafa âdetleri, 

“Men mâte garîben” diye hadisleri, 

Fakîri soran iman ile varır imiş. 

Öyle derviş Hakk’tan özge kılmaz kelâm, 

Hızır ve İlyas, gavslar gavsı ona köle, 

Zâhirleri kimi görse kılınca selâm, 

Bâtınları Hakk kılıcını sallar imiş. 

415

Yüz bin selâm, Hakk’tan haber ona gelecek, 

Seherlerde feyzü fütuh dola alacak, 

İtikadlı tâlib varsa, nazâr kılacak, 

Soysuzları kapısından kovar imiş. 

Âşıkların Hakk’a yetince, bil, feryâdı, 

Arşı bozunca âşıkların kıldığı imdâdı, 

Oruç, namaz, tesbihleri Hakk’ın yâdı, 

Âlim olsa, gözyaşını saçar imiş. 

Âşıkların boynuna Hakk güller salınca, 

Melekler zincir salıp alıp yürüyünce, 

Bir âh vursa, Arş’dan geçip, Cehennem yanınca, 

Dumanı çıksa, ay ve güneşi tutar imiş. 

Mahşergâhı bozmasın diye Allah özü, 

Ben demedim âyet, hadis, Kur’an sözü, 

Âşıklara yetmez imiş şehid, gâzî, 

Evvel varıp, âşık didâr görür imiş. 

Aşk iste, aşk iste, âşık ol, 

Bu yollarda kirli yürüme, sâdık ol, 

Leyla-Mecnun, Şirin-Ferhad, Vâmık ol, 

Âşık kullar didâr görüp, doyar imiş. 

Âşıkları didâr görüp, hayrân kalacak, 

Aklı gidip, şaşkın olup, efgân kılacak, 

Şevki ile yüz bin canın fedâ kılacak, 

Elli bin yıl özden gidip yatar imiş. 

416

Âşıklara doydun mu diye nidâ gelecek, 

Hazin avâz işitip, âşık canı yanacak, 

Âşık kullar ma’şuk diye canın verecek, 

Vâveyletâ, nedâmet diye durur imiş. 

Halka içine cimri girse, sohbet olmaz, 

Zâkir kullar zikrederek feyz alamaz, 

O sohbetden erenlerin kokusu gelmez, 

Zâkirlerin ömrü zâyi geçer imiş. 

Soysuz cimri, cömertleri gıybet kılacak, 

Tanla varsa, cehennem içre canı yanacak, 

İçmiş, yemiş, libâsları ateşten olacak, 

Hasret ile zehir ve zakkum tadar imiş. 

Kıyâmetin güneşi düşe gelecek, 

Hakk bendesinin namelerini ele verecek, 

Ondan sonra Hakk nûrundan âlem dolacak, 

Bir-bir sorup, cezâlarını verir imiş. 

Kul Hoca Ahmed, kulu olsan, cömert ol, 

Cömert olup, miskinlere yemek ver, 

Tanla varsan, cennet içinde güller der, 

Vallâhi, cömert Hakk didârını görür imiş. 

417

HİKMET - 219 

Aşk sırrını beyân kılsam bu âlemde, 

Habersizler işitip, kulak saldığı yok. 

Hakk yâdını kime söyleyeyim, hepsi gâfil, 

Benlik kılıp, bu dünyâdan geçtiği yok. 

İşan, şeyh, hoca, molla dünyâ izler, 

O sebepden sultanlara yalan söyler, 

Âyet-hadis tefsir kılıp, malı gözler, 

Aşk yolunda asla mihnet çektiği yok. 

Dünyâ tepip, Hakk’ı seven buldu murad, 

Aşk şarâbın içen âşığın şevki çokça, 

Yalancıların kıyâmet gün yüzü ayıplı, 

Yalancılar Hakk yâdını dediği yok. 

Âhir zaman şeyhlerinin işi hep riyâ, 

Mahşer günü riyâları olacak tanık, 

Şeyhim diye bunca riyâ, bunca hevâ, 

Allah için zerre sevab ettiği yok. 

“İşanım” diye türlü yemek derip yerler, 

Dünyâ malın alıp varsa, sevinip alırlar, 

İyileri göze iliştirmez, ben-ben derler, 

Vallâh-billah, ben-benlikden geçtiği yok. 

Seccâdeye kim otursa fakîr olsun, 

Muhammed gibi fakîr olup, hakîr olsun, 

Riyâzette yüzünün rengi sarı olsun, 

Hakk Mustafa halka sert söz dediği yok. 

418

Tavırlar kılıp, ahaliye sözler dedi, 

Yüz bin kâfir puttan geçip, dine döndü, 

Tavırlarından âlem hepsi nûra battı, 

Ondan beri İslam dininin gittiği yok. 

Bende olsan, kulluk edip, ümmet ol, 

Ondan sonra iman-İslam ele al, 

Seher vaktinde yaşını saçıp, zâri eyle. 

Allah cömert, hiç kimsenin ümidsiz kaldığı yok. 

İki cihân şahıdır bir güzel tavır, 

Tavırlarından Hakk Mustafa oldu ulu, 

Hakk Teâlâ âyet verdi “Mimmâ hulik”, 

Gâfil âdem işitip, bunu okuduğu yok. 

“Hulika min mâin dâfik” yazıp dedi, 

Hakk Mustafa ümmetlere okuyup yaydı, 

Yalan ümmet va’desinden dönüp reddetti, 

Sübhân Melik’im günâhından geçtiği yok. 

Meyhane diye işitip, kulağına girmiş değil, 

Erenlerden Hakk yolunu sormuş değil, 

Pîr-i kâmil mükemmili görmüş değil, 

Yalancıdır, vahdet meyinden tattığı yok. 

Candan geçen âşıklar dünyâ demez, 

Nefsi ölü, su ve ekmek gamını yemez, 

Bu âlemde kâr ve zarar, bunu bilmez, 

Dünyâ gelip cilve kılsa, aldığı yok. 

419

Muhabbetli divânenin nişânı var, 

Can ve gönülde aşk derdinin beyanı var, 

Dertsizler kimi görse, gümânı var, 

Bâyezîd gibi her kim özün sattığı yok. 

Âşık isen, bağrında yok gözün kanı, 

Ey nârasâ, cisminda yok aşk nişânı, 

Hizmet kılsan, pir-i muğân incinin kaynağı, 

Hizmet kılmayıp dür kânını bildiği yok. 

Heveskârlar âşıkım diye çok laf vurur, 

Habersizler nerede varsa, dükkân kurar, 

Yalan söyleyip, bu dünyânın devrini sürer, 

Dünyâyı arayıp, sınırına yettiği yok. 

Hakk’tan korkmayıp “ben-ben” diyen şahlar hani? 

Ay ve güne kafa tutan ayyüzlüler hani? 

Gece ağlayıp, seherde kalkan erler hani? 

İbret alıp, kan ve zerdâb yuttuğu yok. 

Kuru zâhid aşk ehlini göze iliştirmez, 

Cennet dileyip, didârını taleb kılmaz, 

Âşıkların çığlığına kulak vermez, 

Bu dünyâyı arkaya itip attığı yok. 

Kul Hoca Ahmed, kulum dese, kulum de, 

Ondan sonra kulluğa boyun sun, 

Candan geçip, meydan içinde baş oynat, 

Başın oynamayıp, Hakk vaslına yettiği yok. 

420

HİKMET – 220 

Görün bu zamâne şeyhlerini, 

Dilenci benzeri elden ele gezerler ha. 

Halklar beni azizim diye söylesin diye, 

Her meclisde halkalarını düzerler ha. 

O meclisde “Hayy-Hû” kılır şöhret için, 

Şairleri şiir okurlar ziynet için, 

Kız ve gençler yığılırlar sohbet için, 

Avâz işitip, her taraftan gelirler ha. 

Meclisine kadınları getirirler, 

Halka kurup, karşısında otururlar, 

Derdin var diye o kadına dokunurlar, 

İşte bu benzeri bâtıl işleri yaparlar ha. 

Vesvâs olsa, zebun4 işi hem kılırlar, 

Bazıları sine üzre dem kılırlar, 

Tale’ görüp, bir kara koy em kılırlar, 

Öfke-bağrı yürek ile kakarlar ha. 

Nâdân, câhil cem olarak “Hayy-Hû” diye, 

O günâhkârı pir kılırlar şeyhim diye, 

eyhlerinden bana cezbe değdi diye, 

Halka içre mest şutur gibi1 ağnarlar ha. 

Halklar ara gezip yürüyüp mürid ister, 

Bana mürid ol diye halkı kovalar, 

İşte bu benzeri içi kavak kuru destâr, 

Gönülsüzü zordan mürid ederler ha. 

421

Bu günâhkârlar arzu kılır şeriat diye, 

Söyler halka bid’at işi tarikat diye, 

Fahr ederler ben olmuşum hakikat diye, 

Bu yalancılar yalan dâvâ kılırlar ha. 

Sâdık olup, şeriata amel kılmaz, 

Âlimlerin söyleyen sözün doğrusunu bilmez, 

Riyâzetli dervişleri göze iliştirmez, 

Cihan içre ben-ben deyip yürürler ha. 

Mürşidlik dâvâ kılır, şartını bilmez, 

Helal-haram sünnet, bid’at farkını bilmez, 

Ebu Hanife mezhebinde asla yürümez, 

Mübtedinin mezhebinde yürürler ha. 

Ellerine ucu tığlı asâ alıp, 

Başlarına destârını koca kılıp, 

Sahra gezip, ahalinin nezrini alıp, 

Helal, haram fark etmeden yürürler ha. 

Ey dostlarım, bu öğüdüme kulak ver, 

Âkil isen, Mustafa’nın şeriatını tut, 

İşte bu benzeri günâhkâr şeyhden uzak kaç, 

Yoksa seni şeytan benzeri aldatırlar ha. 

Kul Hoca Ahmed, nefs yoluna girme sen, 

Bunlar ile yoldaş olup yürüme sen, 

İtaatli olup, itikadını verme sen, 

Dinin alıp, cehennem içine çekerler ha. 

422

HİKMET -221 

Muhabbetin câmını içmeyip edâ oldum, 

Ermân ile canım gider, dostlarım ha. 

Ömrüm geçti, gaflet ile fenâ oldum, 

Aşk yolunda ağlayıp geçer, dostlarım ha. 

Aşksızları Rahmân Melik’im kovalayıp sürdü, 

Bakıp dursam, melekler vuraverdi, 

Malik çıkıp, cehennem yönüne alıp girdi, 

Cehennem içre zakkum yutar, dostlarım ha. 

Münker, Nekir zakkum verip, canın incitir, 

Melekler gazab ile tutup sarar, 

Gâfil bende hasret ile dinmeden ağlar, 

Türlü-türlü azâb eder, dostlarım ha. 

Âşık olup, didârını doyasıya gör, 

Didârını doyagörüp, devrân sür, 

Ondan sonra şeyhim diye dükkân kur, 

Öyle mürşid Hakk’a yeter, dostlarım ha. 

Yalancı âşık, âşıkım diye iddia edecek, 

Mahşer günü yüzü kara olup duracak, 

Yalancıdan Rahmân Melik’im yüz çevirecek, 

Cehenneme bırakıp atar, dostlarım ha. 

Utançlı ve rezil olur arasatda, 

Hakk Mustafa ümmet demez şefâatte1, 

Dillerini sürüyüp yürüyünce kıyâmette, 

Siccîn içinde tutuşup yanar, dostlarım ha. 

423

Aşkına boyun eğmeyenin hâli harâb, 

Tanla varsa, Hüdâ’sına bulmaz cevâb, 

Kahhâr Melik’im kahr eylese, kılarak itâb, 

Cehennem içinde yanıp yatar, dostlarım ha. 

Âşıkım diye, dâvâ kılıp, yürüyen kişi, 

Dağ ve kırı bostan kılar akan yaşı, 

Gerçek âşıkın Hakk’a yakar kılan işi, 

Hakk Teâlâ öze çeker, dostlarım ha. 

Aşk derdini her nâmerde vermez Hüdâ, 

Çoluk çocuk, ev-barkından olmaz cüdâ, 

İhlâs ile Hakk’a canını kılsa fedâ, 

Bâyezîd gibi özünü satar, dostlarım ha. 

Yahyâ, Şuayb ağlayı-ağlayı didâr gördü, 

Hiç gülmedi, Hakk’tan korkup, mâtem kurdu, 

Gece uykusunu haram kılıp, hâzır durdu, 

Didâr için gözden geçer, dostlarım ha. 

Gerçek âşıklar ağlayı- ağlayı Hakk’a yetti, 

Seher vaktinde gönlünün âhı Arş’dan geçti, 

Pîr hizmetini kılıp, sorup yolu buldu, 

Pîr hizmetini sağlam tutun, dostlarım ha. 

Âşıklara Hakk’tan gelecek yüz bin nidâ, 

Çok ağla - gözyaşını kılayım tanık, 

Didârımı ben göstersem sana revâ, 

Hileci olmayıp, âşık olun, dostlarım ha. 

424

Ağlamanın anlamını bilen kişi, 

Kan ağlasa, kolay kılır zor işi, 

Mizan üzeri şâhid olacak akan yaşı, 

Günâhından, şüphesiz, geçer, dostlarım ha. 

Hikmetimi işitene pay vereyim, 

Hikmet işitip, ağlayanı konuk kılayım, 

Öyle tâlib yolda kalsa, elin alayım, 

Can verirken iman götürür, dostlarım ha. 

Kim okusa hikmetimi, evlâd kılayım, 

Canı cana ulaştırıp, gönle bağlı kılayım, 

Hakk’ı bulsam, cennet içre râzı kılayım, 

Kıl köprüden kolay geçer, dostlarım ha. 

Aşka kadem koyan âşık özün bilmez, 

Bâyezîd gibi Hüdâ deyip öze gelmez, 

Tâlibleri bıçak vursa, ona değmez, 

Özlerini kanın döker, dostlarım ha. 

Hakk’ı seven âşıkları fakîr oldu, 

Yol üstünde toprak gibi nefsi öldü, 

Aşk yolunda cefâ çekip, derde doldu, 

Nereye varsa, nefsi teper, dostlarım ha. 

Âşık olsan, yalancı olma, sâdık ol, 

Hile-hurda işlerinden uzak ol, 

Allah diye, saf kıl gönlü, nûra dol, 

Doğru kulları Allah bilir, dostlarım ha. 

425

Allah dedi, iman evini kılma viran, 

Doğru kulların gönlündedir Hakk-burhan, 

Gönül kıran câhilleri sevmez Sübhân, 

Halim olup, didâr görün, dostlarım ha. 

Huş gâibden o dervişe avâz gelecek, 

“Ey kulum!” diye, Allah özü elini alacak, 

Yoldan çıksa, hâdi olup yola koyacak, 

Allah özü yol gösterir, dostlarım ha. 

Cezbe ve hâlet peydâ kılan Hakk’ı bulur, 

Din kılıcını ele alıp, nefsi kovalar, 

Nerede varsa, sırlar görüp, büküp kapatır, 

Ehlini bulsa, şerhini yapar, dostlarım ha. 

Hakk’a âşık olan kullar buldu murad, 

Hızır, İlyas dâima verir âb-ı hayat, 

Tâ kıyâmet görmesinler asla ölüm, 

Kabir içinde uyanık yatar, dostlarım ha. 

Âşık değil nefsi daimâ tepmedikçe, 

İşte bu dünyâ izzetinden geçmedikçe, 

Mansûr benzeri “Vâ şevkâ!” diye ölmedikçe, 

Dergâhına lâyık değil, dostlarım ha. 

Kul Hoca Ahmed, âşık olsan, nevha başla, 

Berk benzeri dağdan çıkıp, özün taşla, 

Riyâzeti katı çekip, dinmeden işle, 

Çok işleyen âhir yeter, dostlarım ha. 

426


Âşıklığın davâsını kılan kişi, 

Gece yatmayıp, gündüz ağlar, dostlarım ha. 

Başlarına yüz bin belâ, âfet gelse, 

Ondan korkmayıp, belini bağlar, dostlarım ha. 

Hakikatten aşk öğrenen cefâ çeker, 

Hakk’a yakın âşıkları belâ ister, 

Canı yanıp, bağrı yanıp, tutuşup yanar, 

Hakk aşkında bağrını dağlar, dostlarım ha. 

Hakk aşkını seven âşık Arş’a kondu, 

Cennet girip, hûriler kucaklayıp, Burak bindi, 

Dünyâperest soysuz vursa, boyun sundu, 

Kin tutmayıp, içinde saklar dostlarım ha. 

Melâmetden, ihânetden âşık dönmez, 

Hakk’tan yüz bin cefâ değse, halka söylemez, 

Açlıktan ölse, ahaliden minnet çekmez, 

Ölmek için özünü çağlar, dostlarım ha. 

Hakk aşkına tekye kılan, kılmaz heves, 

Ben ve benlik gider ondan sinek misâli, 

Allah diye su ve ekmek gamın yemez, 

Hakk’ı arayıp, Hakk’a ağlar, dostlarım ha. 

Gerçek derdliler devâ sormayıp, cefâ diler, 

O sebebden mürşidinden pay alır, 

Dünyâ demez, cennet demez, didâr diler, 

Hakk’ı arayıp, didâr diler, dostlarım ha. 

427

Yalan derviş taklidine tazim eyleyecek, 

Halklar ile duâ kılıp, nezrini alacak, 

Bilinçsiz derviş, öz canını ateşe koyacak, 

Cehennem içinde dilin dağlar, dostlarım ha. 

Âkil isen, şahdan kaçıp, sırra var, 

Burada cefâ çekip, orada sultan ol, 

Horluk çekip, yalnız Hakk’a biricik ol, 

Biricik olsan, nidâ gelir, dostlarım ha. 

Nidâ şudur: âşıklara aşk üleşecek, 

Pertev salıp, şuursuz kılıp, Hakk görüşecek, 

Huri ve melek cem olarak çok dalaşacak, 

Ona bakmayıp, didâr diler, dostlarım ha. 

Şüphesiz bilin, âşıklara lutfu hâzır, 

Sâkî olup, mey üleşecek, Rabbim Kâdir, 

Kevserinden şarâb verip, kılacak tâhir, 

Tâhir olup, didâr görün, dostlarım ha. 

Makâmatı hoşlayanlar dine yakın, 

Kerâmeti hoşlayanlar çine yakın, 

Gıybet söze kulak salan kine yakın, 

Kulağına demir sokar, dostlarım ha. 

Temur sihni aslını sorsan, cehennem ateşi, 

Âsileri yandırıcı siccîn ateşi, 

Mahşer günü afv etmese büyük zatı, 

Kâfir ile yoldaş yanar, dostlarım ha. 

428

Deryâ-deryâ rahmeti var, özü bilecek, 

Lutfeylese, kezzâbların sâdık kılacak, 

Allah dese, garîblerin elini alacak, 

Her ne kılsa özü birler, dostlarım ha. 

Aşkın derdi tene girse, nefsi bozar, 

Hakk’a âşık aziz candan gönül uzar, 

Âşıkların pâk ruhları Arş’ı gezer, 

Gözlerini Hakk’a diker, dostlarım ha. 

Elden kaçıp, zakkum içip, Hakk’ı bulur, 

Ehlini bulsa, yüzünü sorup, izini öper, 

Soysuzların yüzünü görse, ondan kaçar, 

Zâhir rüsvâ, bâtın düzer, dostlarım ha. 

Her kim seni revâ dese, handân ol, 

Merdânlara hizmet kılıp, merdân ol, 

Ondan sonra yalnız Hakk’a canân ol, 

Canân olsan, özü izler, dostlarım ha. 

Bu âlemda rüsvâ olup başını veren, 

Muhabbetin deryâsından gevher alan, 

Mihnet çekip mürşidinden pay alan, 

Allah deyip Hakk’a ağlar, dostlarım ha. 

Aşkı katı, ayrılığı acı, vuslatı tatlı, 

Pîrsizlere nerede varsa değer sancı, 

İlgisizler yürüyüp-koşup, olmaz talçığ, 

Hizmet kılıp, pirden sorur, dostlarım ha. 

429

Seher vaktinde her kim ağlayıp, dese Allah, 

Hakk gösterecek didârını vallah-billah, 

Hakk vaslına ereyim desen, söyle Hüvallah, 

Hüvallah diye, âşık ölür, dostlarım ha. 

Kul Hoca Ahmed, aşktan özge sözler haram, 

Aşk olmasa, günâhların geçmez tamam, 

Öyle olsa, gece-gündüz ağla daimâ, 

Çok ağlayarak didâr görür, dostlarım ha. 

HİKMET - 223 

Dervişlerin yediği para, rüşvet, ribadır, 

Malını veren ahali yolu görüp varır. 

Böyle müşkül olurmu kişi malın alana, 

Kişi malın alanlar nasıl cevab verecektir? 

Bu dünyâda kötünün kötülüğü yukâdur, 

Yalancı pir onundur, müridleri bukâdur. 

Öyle şeyhin önünde türlü-türlü âdemler, 

Birisi koyup, birisi önüne hem varmaktadır. 

Üç bin yıllık sıratı kıyâmet günü kurunca, 

Müridlerin, başlamayan pirin yüzü karadır. 

Sırat güzergâhında müridleri durmaktadır, 

Nereye varsa kararır yüzü, tümen aladır. 

430

O şu şeyhin dergâhı şeytan ile beraber, 

Beş gün geçer dünyâda bunca ehli hevâdır. 

Kul Hoca Ahmed’in sözü inci ve cevher tanesidir, 

İnanmayan bu söze, orada yüzü karadır. 


Bekâ-billah makâmını gülüp candan geçerler, 

Fenâ-fillah olanlar o menzili kucaklarlar, 

Bekâ şarâbı ne hoş tatlı şarâb o, 

Sırdan anlam kapanlar o şarâbdan içerler. 

Sırdan anlam kapmadan yalandan suret kılanlar, 

Zulmet içre kalarak hayâl ile uçarlar. 

Saykal verip, Hû derler, zengerini açarlar, 

Zulmet bahrı anlamı diye söyleyen şeytan kavmi o. 

Zihi, sultan, arifler zâhir-bâtın saçarlar, 

“Lâ İlâhe”, deseler, keser illet devâsını, 

İsbat için “İllallah” kılıcını sallarlar. 

Şevk şarâbın içenler, geçip candan, Hû derler, 

O şarâbın şevkinden tutuşup-yanıp uçarlar. 

Kul Hoca Ahmed, aşka ayak bas, nefs hevâdan gönül kes, 

Hakikat gerçek âşıklar, rahmet nisâr saçarlar. 

431

HİKMET-225 

Hâlık bizi yarattı, özü gitti gizliye, 

Geçtim sudan, topraktan, yelden getirdi yine. 

Kemik-derim bağlandı, üç yüz altmış gün oldu, 

Dört ay ondört saatde bizlere verdi canı. 

Beş ağaça bağladık, ananın sütünü emdik, 

Rızk veren Rezzâk sakladı bizi yine. 

Bir yaşıma ulaşınca tanıdım ata-anamı, 

İki yaşa yetişince düzeldik bizler yine. 

Yedi yaşa ulaşınca indi başıma akıl, 

Dört yana fehm eyleyip koşulduk bizler sonra. 

On beş yaşa girince şeriat evine girdim, 

Şeriat hükmü ile gizli ettim erkâna. 

Otuz yaşa ulaşınca aldı başımdan ağrı, 

Dilim söylemez oldu, gönlüm gitti her yana. 

Ağlaşır balalarım, inlerler uzaklarım, 

İşitir kulaklarım, dilim olmaz fermâna. 

Yıkayıcılar geldiler, tahta üzerine aldılar, 

Kaldırıp su döktüler bize yaşlı ve gençler. 

Pehlivanlar geldiler, başım üzerine durdular, 

Kaldırıp bindirdiler bizi taht-ı revâna. 

Kabrimize götürdüler, toprağımız örttüler, 

Bizi koyup gittiler, yeni geldik mekâna. 

Yatar idim uyandım, sağ yanıma dolandım, 

Başım üzerinde durur iki same’ divâne. 

432

“Senin dinin ne?” diye suâl kıldılar benden, 

“Rabbim Allah!” deyip cevab verdim revâna. 

Parmağım kalem oldu, kefenim kâğıt oldu, 

Ağladım, yazdım, hayır ve şerrimi Rabbime. 

Kul Hoca Ahmed, Bir Allah’ın evinde ağlayıp söyler, 

Koy boynuna futayı, şükr edeyim imana. 


Hoş gâibden hâzır olan dervişleri, 

Canım ile durup mihmân kılsam mı ki? 

Yollarına başım koyup, yüzüm sürtüp, 

Toprak olup, feyz ve fütuh alsam mı ki? 

Dervişlerin her bir sözü derde dermân, 

Dervişlere güvenmeyeni sevmez Sübhân, 

İhlâsı yok âdâbsızlar yolda kalan, 

Dervişlerin ayağının tozu olsam mı ki? 

Sıdkın ile Allah de, hal ve fırsat, 

Hakk zikrini vird eyle, dem ganimet, 

Halka içinde figân eyle, verir kuvvet, 

Yâdını söyleyip, canım kurban kılsam mı ki? 

Engel aşıp, göğsünü deşip, yolu bul, 

Olgunlardan her sır görsen, örtüp kapa, 

Kimi görsen, Hızır bilip, elin öp, 

Erenlerin yolunu arayıp yürüsem mi ki? 

433

İşte bu yola girdim ise, hayrân kaldım, 

Başım donup, aklım azdı, sersem oldum, 

Bilge idim, pirsiz yürüyüp, nâdân oldum, 

Pîr-i muğân hizmetinde yürüsem mi ki? 

Dergâhına varıp kapısına yat, basıp girsin, 

İhlâs ile “Mürşidim” de, âlem gülsün, 

Ondan sonra, gevher isteyip, dalıp batsın, 

Meşakkatler, riyâzetler çeksem mi ki? 

Sıratı geçmeyince, kul olsan, kahkahayla gülme, 

Cennete girmeyince, bu dünyâda sevinçle yürüme, 

Didâr görmeyince, ağlamayı asla bırakma, 

Burada ağlayıp, âhirette gülsem mi ki? 

Geceleri çöksem, olur mu ki yârın vaslı, 

Binbir adı, pâk Zât’ı, aslı-nesli, 

On sekiz bin âlem içinde yoktur benzeri, 

Kudretine hayrân olup yürüsem mi ki? 

Hala demdir, sıdkın ile eyle sohbet, 

Kötüden kaç, iyilerle eyle ülfet, 

Çok ağlayıp, gece-gündüz çek riyâzet, 

Riyâzetin potasında yansam mı ki? 

Vâh ne yazık, yiğitliğim gamsız geçti, 

Tevbe kılmayıp, yaşlılığım tutup yetti, 

Bilmeyip kaldım, ecel eli yakam tuttu, 

“Tubû ileyke”* okuya-okuya ölsem mi ki? 

434

Sözü dedim, işitenler kılsın amel, 

Ümmet olsa, güzel söze kılsın cedel, 

Anlamına yeten olur şeker ve bal, 

Gerçek kulaklı tâliblere söylesem mi ki? 

Kul Hoca Ahmed, tâliblere nâsih oldu, 

Edeb saklayıp, Mustafa’ya nâib oldu, 

Hakk’tan korkup, altmış üçte yere girdi, 

Kalanlara sözü söyleyip ölsem mi ki? 


Seherlerde erken kalkıp feryad eyle, 

Feryad edip yürek-bağrın edâ olsun. 

Gözyaşını akıtarak etrafa saç, 

Hakk önünde gözün yaşı tanık olsun. 

İhlâs ile aşka kadem koyan bende, 

Tâat kılmayıp Hakk didârını görmek nerede? 

Can ve tenin tutuşup-yanıp varsan orada, 

Dergâhına varıp, ağlayıp edâ olsun. 

Gece-gündüz Hakk didârını dileyenler, 

Ten ve canı aşk ateşine dağlayanlar, 

Şevk şarâbın içsem diye ağlayanlar, 

Şarâb içmeyip bütün kullar gedâ olsun. 

435

Âşıkların halk içinde sırrı gizli, 

Başını vurup, virânede yanar çokça, 

Nara vurup, feryâd edip, eyler figân, 

Kan ağla, Hakk derdine devâ olsun. 

Nefsden geçmeyip, Hakk önünde yoktur rahat, 

Cefâ çekip, mihnet çekip, gör devlet, 

İçmiş-yemiş nimetleri kaygı-mihnet, 

Vehm ile elif boyun eğik olsun. 

Âşık kullar gece-gündüz halvet ister, 

Hakk’ı bulmayıp, ağlayıp yürür olup dertli, 

Hâcet değil âşıklara oluş-bister, 

Yanıp-yanıp derdi ile edâ olsun. 

Dünyâ arayıp, nefsim beni saldı uzak, 

Tuğyan kılıp, gece-gündüz artar firâk, 

Ey nâdân, bu dünyâyı eyle talak, 

Hoş âşıklar Hakk önünde revâ olsun. 

Bilinçsizce ömrüm, geçti hep rüsvâlıkta, 

Dâima yürüdüm nefsim için gedâlıkta, 

Geçen ömrüm dönüp gelmez edâlıkta, 

Nedâmet kıl, dildârına safâ olsun. 

Şevk şarâbın içen âşıkta karar olmaz, 

Erenlerin izin arayıp, asla kalmaz, 

Zikrini söyleyip, yâdını söyleyip, dilden koymaz, 

Gerçek derdliye Hakk’ın yâdı şifâ olsun. 

436

Mürşidlerin arkasından asla kalma, 

Hakk’ı sevsen, dünyâlıktan ele alma, 

Nefsin için sen özünü ateşe salma, 

Ayak tozunu sür yüzüne, ışık olsun. 

Gözyaşının riyâsi yok, ey dostlar, 

Derdi değse, nara atar kuru postlar, 

Gönlü katı hayvanat gibi dini boynuzlar, 

Âşıkları ölmeyip durup, fenâ olsun. 

Nefsi için dinmeden her dem mihnet kılan, 

Din işini arkaya atıp, dünyâ seven, 

Hâris olup, bu dünyâdan mahrum kalan, 

Gerçek âşıklar bu dünyâdan uzak olsun. 

Kul Hoca Ahmed, bende olsan, Hakk’ı ara, 

Âşık olsan, bâtınında Arş’ı gözle, 

Hikmet söyleyip, âyet, hadis sözünü söyle, 

Bilgelere söylediğin sözün imâ olsun. 


Telim sevdâ bu başımdan gitmez oldu, 

Siyâsetli büyük günde ne eyleyim? 

Sayısız hicâb bu gönlümden geçmez oldu, 


437

Yedim-içtim — hesabını bilmedim ben, 

Eğri yoldan doğru yola girmedim ben, 

Sıdkım ile tam tevbe kılmadım ben, 


Bu dünyâyı asla fenâ olmaz sandım, 

Hakk emânet koyan canı ölmez sandım, 

Dirilikte bu ölümü gelmez sandım, 


Nimetin yeyip, Hakk şükrünü kılmadım ben, 

Geceleri kalkıp, bir gün taat kılmadım ben, 

Âhir günün geleceğini bilmedim ben, 


Kıyâmet gün iş kılanlar zararlı olsa, 

Hicâbsız olarak yola girip, kükreyip yansa, 

Ben gibi yolda kalanlara hasret olsa, 


Karanlık hem dar lahide beni salsa, 

Siyâsetli melekler girip gelse, 

“Rabbin kim?” diye benden suâl eder olsa, 


Kıyâmet gün büyük sıfat yazılası, 

Mizan adlı terazi hem kurulası, 

Sağdan-soldan nameleri verilesi, 


438

Sırat altı cehennemdir bakıp görse, 

Onu görüp, azâların titreyip dursa, 

Melekler “yürü” diye vurup dursa, 


Gaffâr Melik’im, âsân eyle o terazi, 

Şefâatçi dost Muhammed bize arzu, 

Kullarına rahm eyle, ey Allah Hû, 


Kul Hoca Ahmed, tevbe ile söyledin bunu, 

Nedâmette ol şimdi gece-gündüz, 

İnşaallah, affeylesin cümle kulu, 



Muhabbetin pazarında cevlân kılıp, 

Hoş bendeler nevâ kılıp yürür olacak, 

Mahşergâhda halk içinde tuğyân kılıp, 

Âsileri o gün Hakk’tan diler olacak. 

Rahmân Melik’im kullara nidâ kılacak, 

Nidâ işitip, kulları Rabbim diyecek, 

Kıyâmetin güneşi coşup gelecek, 

Âşıkların gözde yaşı akar olacak, 

439

Marifetin meydanında cevlân kılacak, 

Tarikatın gülzârını tayran kılacak, 

Hakikatin bostanında seyran kılacak, 

Hoş kullar nevâ kılıp yürür olacak. 

Ezel günü 2 takdir kılsa Hakk cemâli, 

Yüz bin âşık tutuşup-yansa, yok zevâli, 

Günden-güne ziyâde olacak söz ve hâli, 

Âzim yolunu kullara açar olacak. 

Hakk’ı arayıp, gecelerde uykusuz kalan, 

Şevk şarâbını içerim diye hevesli olan, 

Öz yakasını özü tutup, ağlayan, 

Sabah varsa, şevk şarâbın içer olacak. 

Gece yatmayıp, gaflet uykusunu haram kılsa, 

Sır zikrini, ruh zikrini tamam kılsa, 

Binbir adın tesbih eyleyip, kelâm söylese, 

Öyle âşık ahaliden kaçar olacak. 

Vâh ne yazık, geçti ömrüm ermân ile, 

Aşk yolunda olamadım samân ile, 

Hakk’ı arayıp, yürümezdim ben efgân ile, 

Yolunu bulan has âşıklar uçar olacak. 

Muhabbetin deryâsında cevlân kılan, 

Âhiretin hazırlığını ele alan, 

Akşam-sabah dört darbe vurup, zikrini söyleyen, 

Öyle kullar cennet içine girer olacak, 

440

Kul Hoca Ahmed, kul olsan, durma ağla, 

Halka alıp, kim zikir söylese, var oraya, 

Can ve gönlünü Hakk zikrine vâsıl eyle, 

Vâsıl olan Hakk didârını görür olacak. 


Hakk ilâhım hangi kula lutf eylese, 

Gece-gündüz gözde yaşı akar olacak. 

Muhabbetin kadehini alıp, içse, 

Aklı gidip, şuursuz olup yatar olacak. 

O âşığı rüsvâ kılan Allah’ın kendisi, 

Halk içinde oynayıp-güler, gizli sözü, 

Hazan vuran zeferan gibi kızıl yüzü, 

Gerçek derdliler didâr arayıp yürür olacak. 

Hakk Rasulü Mustafa’nın sünnetleri, 

İbrâhim Halilullah milletleri, 

Şeriatda münkir olan bid’atleri, 

Göze iliştirmez, mübtediden kaçar olacak. 

Aşksız âdem hayvan sıfatlı, şaşırmıştır 

Başı donup, özünü bilmeyip, sersemlemiştir, 

Dünyâ arayıp, gece-gündüz ağlamaklıdır, 

Dünyâ için ömrün yele satar olacak. 

441

Ey âşık, derd ve hâlet peydâ eyle, 

Mansûr gibi “Enel-Hakk” diye kavga eyle, 

Dünyâ koyup, âhiretin sevdâ eyle, 

Sevdâ kılan Hakk didârını görür olacak. 

Ey dostlar, gece-gündüz zikrini söyleyin, 

Seherlerde dört darbe vurup, derdini çekin, 

Garîb olup, virânede gece-gündüz yatın, 

Derdli âdem hazân benzeri solur olacak. 

Rüsvâ olup, özün arayıp yürüyen âşık, 

Cefâ çekip, aşk yoluna giren sâdık, 

Ondan sonra dergâhına olur lâyık, 

Vahşi benzeri âdemlerden kaçar olacak. 

Yâ ilâhi, refik olup, sal yoluna, 

Muhabbetin şevkin ver can ve gönüle, 

Didârını armağan eyle cümle kula, 

Garîb olup, viraneye göçer olacak, 

Hızır atanın sohbetinde dâima olan, 

Gavslar gavsı, kırkları hâzır gören, 

Şarâb içip, çılgın olup, feryad eyleyen, 

Öyle âşık kanat çırpıp uçar olacak, 

Sır şarâbını içen âşık ruhu sözler, 

Bilmeyenler taşlar atıp, ona güler, 

Teşne olup, harıp-tâlib yürür yollar, 

Çılgın olup, gözden yaşını saçar olacak. 

442

Kul Hoca Ahmed, derd ve hâlet peydâ eyle, 

Âhiretin mahşerinde kavga eyle, 

Marifetin bostanında, deli ol, 

Aşk kapısını Mevlâm ona açar olacak. 


Muhabbetin bostanını gezen âşık, 

Gözyaşını niyâz eyleyip, saçar olacak, 

Aşk yolunda canın fedâ eyleyen sâdık, 

Kanat çırpıp, hevâ yönüne uçar olacak. 

Cefâ çekmeyip, mihnet çekmeyip âşık olmaz, 

Toprak-gibi horluk çekmeyip sâdık olmaz, 

Uykusuz olmayıp dergâhına lâyık olmaz, 

Lâyık olan ahalidan kaçar olacak. 

Erenler ben-benlik ile yürümediler, 

Nefsden geçmeyip tarikata girmediler, 

Bu dünyâda lahza rahat görmediler, 

Çoluk-çocuk, ev-barkından geçer olacak. 

Vâh ne yazık, geçti ömrüm zâyi burada, 

Sorsalar beni buradan, ne yapayım orada, 

Kulluk kılmayıp Hakk didârını görmek nerede, 

Âdemoğlu kervân benzeri göçer olacak. 

443

Derdli âdem bu dünyâda karar kılmaz, 

Hakk yâdını söyleyip her dem, dilden koymaz, 

Mest ve hayrân yürür dâim, yorulup durmaz, 

Zikrin söyleyip, dil zincirin açar olacak. 

Üryân olup, mâsivâdan geçip yürür, 

Mecnun gibi hayl ü hişden kaçıp yürür, 

Gönül kuşu Hazret’e doğru uçup yürür, 

Bu dünyânın lezzetinden geçer olacak. 

Öyle âşık çöller ara kılacak vatan, 

Vahşî benzeri yoldaşları karga, saksağan, 

Göçüverse, giysisinin yakası ona kefen. 

Hızır, İlyas hülle giysileri biçer olacak. 

Hızır, İlyas, gavslar gavsı selâm kılacak, 

İmâ kılıp, edeb ile alıp alacak, 

Gözün yumup, gerçek âşıklar şaşkın olacak, 

Cedel kılıp, ukbâ yönüne göçer olacak, 

Kul Hoca Ahmed İbrâhim’in oğludur, 

Hakk Rasulü Mustafa’nın bağlısıdır, 

Tâliblere söyleyen sözü bir nasihatıdır, 

Hikmet söyleyip, ahaliye saçar olacak. 

444

HİKMET - 232 

Söyleyim size, dostlarım, kimler gelip gidesi, 

Müslümanlar gönlünden mihribânlık gidesi. 

Müslümanız diyeler, haram-şüpheli yiyeler, 

Yemem diye hem inkâr eder, âhir zaman belgisi. 

Bir-birine bakmazlar, mihr-şefkat kılmazlar, 

Âhiretin vererek dünyâ malın algısı. 

Hakk’ı görüp uymazlar, haksız işi yaparlar, 

Hakk’ı söylese vururlar, dinsizlerin belgisi. 

Mü‘minim diye söylerler, oruç-namaz kılarlar, 

Fesâd işler yaparlar, münafıklar belgisi. 

Âlimler haram yerler, âlimlerden din gider, 

Zâlimler güçlü olur, mü‘minleri vurgusu. 

Hâkimler zâlim olur, mü‘minler malın alır 

Ölüp malları kalır, orada Allah’ım sorgusu. 

Şeriatı bilmezler, tarikatı okumazlar, 

Hakikate yetmezler, şeyhlik dâvâ kılgısı. 

Milleti mürid alırlar, âh ve figân kılırlar, 

Hayran olup kalırlar, lânetli Deccal bilgisi. 

445

Dünyâ malını sevme, dünyâyı çok yığma, 

Ölmezim diye söyleme, bütün âlem ölgüsü. 

Nefs eline düşmüşsün, ten semirtip yürürsün, 

Mahşer günü olunca Kahhâr kahr kılgısı. 

Kulluk kılmayıp ölürsen, kara yere girersen, 

Yalnız yatıp kalırsan, göze toprak dolgusu. 

Kul Hoca Ahmed vardır can, yürüme bakıp hayrân, 

Mevlâmdan dile iman, orada didâr görgüsü. 

HİKMET -233 

Allah diyen âriflerin görsem yüzün, 

Gece-gündüz dinmeden Allah desem işte. 

Allah diye âhirete varır olsa, 

Ben hem daimâ dinmeden Allah desem işte. 

Hangi kula Allah yâdı olsa yoldaş, 

Açılır gözü, yolun bulur, olmaz günâhkâr, 

Zâkir kuldan kaçar imiş gaflet, günâh, 

Râzı kılsa, günâhlardan yansam işte. 

Ten-cân ile bir ârifin görsem yüzünü, 

Hemrâh olup, canım ile desem yâdını, 

Allah diye talep kılsa Rabbisinden, 

âhil özüm, o ârifi görsem işte. 

446

Allah diyen âşık kullar buldu devlet, 

Bulur devlet, verse ona büyük himmet, 

Yârı eyler her işine Kâdir kudret, 

Uykusuz olup, o himmeti bulsam işte. 

Allah diyen âriflerin gözyaşını, 

Geri bırakmaz, Kâdir Melik’im her işini, 

Aydın kılır Kâdir Melik’im iç-dışını, 

Ben hem müdâm dinmeden Allah desem işte. 

Kul Hoca Ahmed, dinmeden müdâm Allah de, 

Âhiretin azâbından kaygı ye, 

Nefse dâima helal lokma nasip ver, 

Mü‘min ile sözleşerek ölsem işte. 

HİKMET - 234 

Didârını talep eyleyip, yola girsem, 

Mahşer günü didârını görür müyüm? 

Feryad edip, gözyaşımı saçsam, 

Can verirken didâr görüp ölür müyüm? 

Didârını arzu kılsan, ağlayıp yürü, 

Yüz bin türlü niyâz söyleyip, seherle kalk, 

Kıyâmetin şiddetinden mâtem kur, 

Mâtem kursam, didârını görür müyüm? 

447

İyilerin sohbetinde cefâ çeksem, 

Yaşım akıp, Hakk’a bakıp, gözüm diksem, 

Namaz okuyup, riyâzette dizim büksem, 

Ey mü‘minler, Hakk’a yakın olur muyum? 

Bu dünyâyı bize verdi tâat kıl diye, 

Hakk zikrini diye-diye âdet kıl diye, 

Zikrin söyleyip, şeytanı evinden kov diye, 

Kovabilsem, feyz ve fütuh alır mıyım? 

Geçti ömrüm ermân ile tâat kılmayıp, 

Hakk şevkinde tutuşup-yanıp, âdet kılmayıp, 

Can verirken Hakk Mustafa meded kılmayıp, 

Ölür vakitte iman ile varır mıyım? 

Meded kılsa, kul yolunda sâdık olur, 

Dünyâ tepip, yaşın saçıp, âşık olur, 

Ondan sonra dergâhına lâyık olur, 

Candan geçmeyip, ona lâyık olur muyum? 

Candan geçmeyip, işin bitmez kıyâmette, 

Hasret ile ağlayıp yürü nedâmette, 

Mağzı sarın kaynab durunca elâmette, 

Pîr-i muğân tarafına kaçsam kalar mıyım? 

Ömrüm yetip yetmiş yaşa güldüğüm yok, 

Hakk’tan özge işretleri bildiğim yok, 

Ağlamaktan özge işi kıldığım yok, 

Bunda ağlayıp, âhirette güler miyim? 

448

Toprak olmayıp Hakk vaslına yetip olmaz, 

Cömert olmayıp kıl köprüden geçip olmaz, 

Havz-ı Kevser şarâbından tadıp olmaz, 

Allah desem, o şarâbdan tadar mıyım? 

Vâh ne yazık, mahşer günü kâim olsa, 

Kahhâr Melik’im adli ile hâlim sorsa, 

Vâveyletâ, kula amel lâzım olsa, 

Ey dostlarım, ben hem halâs olur muyum? 

Kul Hoca Ahmed, yollar tehlikeli, menzil uzak, 

Âhirete diger olsam, hani hazırlık, 

Bineksiz yola girsen, menzil uzak, 

Azıksız olarak yola girsem varır mıyım? 

HİKMET -235 

“Fefirrû ilallah” diye âyet geldi, 

Yakam tutup, hazretine yanmayım mı? 

Gökten bana sayısız Burak indirdiler, 

“Bin!” dediler, ey yârânlar, binmeyim mi? 

Kengeş ile o Burak‘a bindirdiler, 

Tören ve saygıyla, tevazular getirdiler, 

Erenlerin karşısına kondurdular, 

Kondurdular, ey yârânlar, konmayım mı? 

449

Sayısız çakas gördüm orada, hayrân oldum, 

Bihamdillah, gedâ idim, sultan oldum, 

Rahmet bahri taşa verdi, üryân oldum, 

“Bat!” dediler, ey dostlar, batmayım mı? 

O deryâya daldım, acîb taşları var, 

Büyük-büyük azizlerin başları var, 

Başlar gördüm, gözlerinde yaşları var, 

“Sen hem yaşın dök!” dediler, dökmeyim mi? 

Ondan sonra bir makâma yetirdiler, 

Nefs ve hevâ ikisini öldürdüler, 

Ölmüş idim, dönüp baştan dirilttiler, 

“Diri yürüyüp öl!”, dediler, ölmeyim mi? 

O saatda Hakk Rasulü bana baktı, 

Selâm kıldım, heybet ile nazâr saldı, 

Ağlayıp durdum, rahmi gelip bahşiş verdi, 

“Söyle!” dediler, mü’minlere söylemeyim mi? 

Kul Hoca Ahmed, bu dünyâyı geçtin olacak, 

Fenâ-fillah makâmına yettin olacak, 

Marifetin deryâsına battın olacak, 

“Bat!” dediler, ey yârânlar, batmayım mı? 

450


Halvet girip, dostlarım, yâd edelim daimâ, 

Muhabbetin şarâbını içelim daimâ. 

Muhabbetin şarâbını hiç kimseye vermezler, 

Bağır kanın akıtıp, âşık içer daimâ. 

Muhabbetin şarâbını içen âşık nişânı, 

Çılgın olan bülbül gibi, figân kılır daimâ. 

Mürid ölü, pir gassâl, okuyup yürür hasbihâl, 

Göreyim deyip o cemâl, cevlân kılır daimâ. 

Müridlerin terbiyesi, günde yüz bin marifet, 

Özlerini kul gibi çoban kılır daimâ. 

Muhabbetin şarâbın ele alıp Muhammed, 

Zâkirlere sunarak sâkî olur daimâ. 

Halka kurup erenler, erre zikrine başlasa, 

O Zekeriyâ Peygamber hâzır olur daimâ. 

Ondan sonra Hakk nûrun zâkirlere saçarlar, 

Melekler saf tutup, erre başlar daimâ. 

Muhabbetin şarâbın içen Kul Hoca Ahmed, 

Arş üstünde konarak pervaz kılır daimâ. 

451

HİKMET -237 

Seher vaktinde dizini büküp, yaşını döküp, 

Mahşer günü âşıkların sana ağlar. 

Muhabbetin şevki ile derdini okuyup, 


Dinmeden yürüyüp, gönül derdini sana söyler. 

Tevbe edip, nefsi incitip, sana döner, 

Hakk’a yakın dervişleri sana söyler, 


Aşkın senin can ve gönlün arasında, 

Derd-gamına yürek-bağrım pâresinde, 

Ateşli aşkın evliyâlar arasında, 


Aşkın seni candan geçip, iman örter, 

Onun için her gün yüz bin şevki artar, 

Gerçek âşıklar rahatı bırakıp, mihnet ister, 


Tan atana kadar dinmeden ağlar, dâima uykusuz, 

O azize ihlâs kılıp, varın zinhâr, 

Dünyâ âhiret talak kılıp, diler didâr, 


Gerçek âşıklar gizliden yanar, bilmez kişi, 

Gözlerinden dinmeden akar kanlı yaşı, 

Allah söyler cünbüş kılır içi dışı, 


452

Ey Kâdir, aşkın ateşi can yandırır, 

Âşıkların gâh öldürür, gâh diriltir, 

Aşk şiddeti tuğyân kılıp, nûr doldurur, 


Allah aşkı yürek-bağrım pâre kıldı, 

Diri aşkın gizliden dikip, yâre kıldı, 

Kırlarda Mecnun ile meclsi kurdu, 


Kâfir aşkın can ve dilim çılgın kıldı, 

Talep eyleyip, halk içinde rüsvâ kıldı, 

Mansûr gibi âlem bana kavga kıldı, 


Bir katre mey tatmadıkça Hakk’ı bilmez, 

Derd ve hâlet değmedikçe, boy alamaz, 

Pîr-i muğân nazâr kılmayıp yola girmez, 


Kul Hoca Ahmed, gerçek âşıklar topraktan hor, 

Zâhirlerin her kim görse, kılacaklar ar, 

Kıyâmet gün Hakk önünde o itibar, 


453

HİKMET- 238 

Marifet hâsıl kılır ârif olan, 

Âşıkların pazarından gelen kişi. 

Tâliblere hâdi olup yol gösteren, 

Uzak yerden haber alır gören kişi. 

Suretini görüp idim, ergeştim ben, 

Murad dileyip, elim yazıp, görüştüm ben, 

Âsân görüp, yoldan-yola kayboldum ben, 

Pinhan imiş sırdan haber alan kişi. 

Hangi kulun sırrı olsa Hakk’a ayân, 

Vasıtasız kılır onu şeyh-i zaman, 

Sohbetinden behre alır halk-ı cihân, 

Bilin onu, ölmeden önce ölen kişi. 

Er demeyin terk etmese dünyâsını, 

Şeyh olarak yığsa dünyâ iflasını, 

Koyup gider burada mülk ve eşyâsını, 

Rüsvâ olur kuru dâvâ kılan kişi. 

Mürid gerek kadem koysa hâlisim diye, 

Eri görüp, etek tutsa muhlisim diye, 

Tevbe kılsa ganîlikden müflisim diye, 

Şeyh o olur Hüdâsını bilen kişi. 

Ey dostlar, gece-gündüz olun uykusuz, 

Gözyaşına armağan eder, orada didâr, 

Kahrı gelse, arkasından rahmeti var, 

Bir gün görür tâlib olup yürüyen kişi. 

454

Kul Hoca Ahmed, dilin ile söyledin senâ, 

Kabul kılmaz, candan geçip olmayıp fenâ, 

Gözlerinden kan-yaş akıp, kılsan duâ, 

Öyle kıldı senden önce geçen kişi. 


Hakk Teâlâ kudret ile nazâr kıldı, 

Sevinçli olup Hakk tarafına yandım işte. 

Pîr-i muğân şefkat ile elimi tuttu, 

Dağlara çıkıp, ahaliden kaçtım işte. 

İsâ, Meryem dağlara çıkıp mekân kıldı, 

Nefsin tepip, giyah verip, cansız kıldı, 

Ondan sonra Hakk’ı arayıp figân kıldı, 

Hizmet kılıp, ben hem efgân kıldım işte. 

Âşıkların makâmları, büyük makâm, 

O makâmda âşıkları ağlar daimâ. 

Hakk önünde tarikatı kılıp tamam, 

Fermân oldu, ahuları indim işte. 

Muhabbetin deryâsından gevher derdim, 

Akşam, geceler başım ile kâim durdum, 

Bihamdillah, mihnet çekip, didâr gördüm, 

Allah deyip didârını gördüm işte. 

455

Akşam, geceler kâim duran, gecede başı, 

O gevherin aslını sorsan gözün yaşı, 

Ondan sonra âşıkların biter işi, 

Riyâzette solup-sızıp kaldım işte. 

Hakikatin deryâsından gevher aldım, 

Pîr-i kâmil mükemmile hizmet kıldım, 

Yoldan çıkan tâliblerini yola saldım, 

Tâliblere serdar olup yürüdüm işte. 

Pîr-i kâmil mükemmilin Hemedânî, 

Zâhir-bâtın azizlerin aziz hanı, 

İçi-dışı nûra dolan, incinin kaynağı, 

Yedi yaşda pirden pay aldım işte. 

Adlarını eğer söylesem, yanar dilim, 

Pîr-i kâmil mükemmilim sözü halim. 

Hem mürşidin, hem irşidin, can ve dilim, 

Öyle pirden cüdâ olup kaldım işte. 

Yedi deryâ, dokuz gökler tazim kıldı, 

Kulluk makâmı hâzır olup binsen dedi, 

Hakk Mustafa himmetin diye elimi aldı, 

Elim tutup bindirdiler, bindim işte. 

O deryânın diplerinde gevher gördüm, 

Bu ne sır diye erenlerden suâl sordum, 

“Hakk ikrâmı sana!” dedi, sevinip durdum, 

“Dalsan!” dedi, candan geçip, daldım işte. 

456

Dalıp bulup, gevher alıp çıktım dışa, 

Öz hâlime nazâr salsam, hâlim başa, 

Âlem doldu gözlerimden akan yaşa, 

Çakas gelip, konasın dedin, kondum işte. 

Ey dostlar, o çakasın beyanını, 

İyi dinleyin, ben söyleyim ayanını, 

Hoş ulular bilir onun mekânını, 

Lâ-mekânda Hakk buyurdu, bildim işte. 

O çakasın aslını sorsan illiyyinde, 

Hakk gizleyen has ulunun canı orada, 

Can cisminin bu sırlarını bilmek nerede, 

“Doyasın!” dedi, başımı tutup doydum işte. 

Hakikatten hikmet dedim, bilge hani? 

Kötü-iyi hâzır durur, bakıp ona, 

Hayvan kılmayıp, âdem kıldı Mevlâm seni, 

Her cefâya kanasın dedi, kandım işte. 

Ben Hakk’a tevazu kıldım, o hem kıldı, 

“Allah!” dedim, “Lebbeyk!” diye cevab verdi, 

Rahmet kapısını açıp, beni yola saldı, 

Servi benzeri dâim yeşerip ondum işte. 

Âşıkların gözü yaşlı, renkleri sarı, 

O sebebden Hakk’ı arayıp, dâim ağlar, 

Hakk yolunda bağrı pişip, göğsün dağlar, 

Dağın alıp, Hakk önünde oldum işte. 

457

Kul Hoca Ahmed, âlem gezip, bulmadım ehil, 

Allah deyip can vermez, bendelik sehil, 

Dervişlerin aslını sorsan, el-ayak şal, 

O sebebden özüm diri gömdüm işte. 


Tevbe edip, gâfil olmayın, mü‘min kullar, 

Tevbe üzere varsa, orada izzeti var. 

Armağan kılsa Hakk cemâlini mahşer günü, 

Cennet içinde yeyip tükenmez nimeti var. 

Gerçek gönülde namaz kıl, Hüdâ bilsin, 

Nefsi şeytan ben-benliği cüdâ kılsın, 

Tevbe edip, gözde yaşın revâ kılsın, 

Gözyaşını dökenlere rahmeti var. 

Yalancı âşık olup yürüme zinhâr, 

Yalan-âşık olanlardan Hüdâ bî-zâr, 

Yalancıya ümmet demez Seyyid ebrâr, 

Tanla varsa, dar lahidde hasreti var. 

“El-kezzâbu lâ ümmeti”, dedi Ahmed, 

Can ve gönülde salât söyleyip, ol ümmet, 

Yalancıya melekler söyler lânet, 

Cehennem içinde sert azap, vahşeti var. 

458

Cehennem üzerine çekilecektir sırat köprüsü, 

Yalan âşık olup yürüme orada ayıplı, 

Lutfeyleyip Hakk Teâlâ verecek necât, 

Lutfetmese, sert azap, vahşeti var. 

Çöllerin kumlarından çok günâhı, 

Günâhlarını bağışlayacak Hakk ilahi, 

İşte şu gün kâr kılmaz özür dileği, 

Korkup kalk, gece-gündüz heybeti var. 

Her kim Hakk’ın kulu olsa, Hakk’a yansın, 

Tevbe edip, hazretine yakın varsın, 

Huri kusur, gılman, vildân hâdim olsun, 

Türlü-türlü yemeklerin lezzeti var. 

Her kim bu gün tevbe kılmayıp, tanla kalkar, 

Olsa yahşi iş ona âfet uzar, 

Türlü-türlü meşakkati orada görür, 

Tahir olsa, iyi işin âfeti var. 

Bel bağlama kötü yola âşık isen, 

Rüsvâ olasın buradan kaçıp, orada varsan, 

Âsî kılmaz yığdığın malına bakıp görsen, 

Kötülerin öz cinsi ile sohbeti var. 

Âkil isen, akşam-sabah dinmeden ağla, 

Erenlerin yürüdüğü yolunu sorup anla, 

Tevekkülü Hakk’a kılıp, belin bağla, 

Yola giren erenlerin gayreti var. 

459

Âşık olsan, Bâyezîd gibi safâ ol, 

Pîr eşiğine yaslanarak edâ ol. 

İbrâhim gibi tahttan geçip, gedâ ol, 

Nasip kılsa, kulların devleti var. 

Fâsık, fâcir hevâ kılıp, yeri basmaz, 

Benlik ile iyileri göze iliştirmez, 

Nasihati kılsan, ona kulak koymaz, 

Fâsık olsa, Hakk’ın ona lâneti var. 

Hakk emrine boyun sunmayıp dâvâ kılınca, 

Mürşidim diye halklarara dükkân kurunca, 

Dünyâ içre hevâ kılıp, göğsünü açınca, 

Cehennem içinde yılan, çiyan acısı var. 

Fakîr olup, miskinliği âdet kılan, 

Gecelerde kâim olup tâat kılan, 

Kulu görse, kulu olup hizmet kılan, 

Tanla varsa, cennet içre işreti var. 

Kul Hoca Ahmed, bu hikmeti kime söyledin, 

Âşıkım diye, ahaliye okuyup-yaydın, 

Tesir kılmaz âlimlere yalan öğüdün, 

Hakk önünde tevbelinin devleti var. 

460

HİKMET- 241 

İlâhi, bâtıl işlerden bana ver pişmanlık, 

Sayısız suç ve isyânlar kanlı kılıp yüreğimi. 

Günâhımı yâdıma salsam, kemiklerimi parçalar, 

Cihanda hiç kimse var mı benim gibi suçlu ve isyânkâr?! 

Ya Rabbî, temiz Zâtın, eğer lutf etmesen nâgâh, 

Kabir darlık, yolun aydınlık, bütün işler pişmanlık. 

Dedin “Lâ taknetû...” rahmetinden ümidim çok, 

Kıyâmet tanı atınca, başıma salma şaşkınlık. 

Muhammed ümmeti kıldın, yolum şaşırtma, yâ Rab, 

Şefâatden mahrum kılıp, arada bırakma sersemlik. 

Hevâ-yı nefs ve cehlimden2 Azâzil daimâ sevinçli, 

Yolum eğri, özüm gâfil, yürüyüşüm hepsi şeytanlık. 

Müslüman oğluyum dedim, hani tâat-ibâdetin, 

Günâhdan özge hâsıl yok, hani dostlar, müslümanlık?! 

Elimde teşbih tanesi, gönülde tuzak ile tezvir, 

Namaz ve orucu dışlayıp, dilimde sade yalanlık?! 

Bu hâlet ile ben günâhkâr nasıl kulunum ey, yâ Rab, 

Huzur-ı gönülde tâat yok, gönül dâima perişanlık. 

Bu dünyâ malını yığdı, vefâsını görmedi bakın, 

Girip yer altına görün, cihândan gitti huzur. 

Cihan hazinesi vâle hoşdur Hüdâ yolunda sarf etsen, 

Fakîr ve çâresizlere ki, olsan hayırlı ve ihsânlı. 

Cihan bağın gülünü koparsan, olur her lahza pejmürde, 

İrem bağının gülünü koparsan, özüne yetti pâyânlık. 

461

Eğer sen bendelik kılsan, Hüdânı kahrından kork, 

Hüdânın kahrından korksan, varırsan orada îmanlı. 

Günâhım sayısını söylesem, çöllerin kumundan çok, 

Gülersin habersiz kahkahayla, nasıl utanmazca nâdânlık. 

Kıyâmet kâdısı sorsa, düşer başına yüz bin âh, 

Günâhım vehminden korkup, düşer cismime titreme. 

Bütün işler sana kolay, şaşkınlık bizlere zorluk, 

İlâhi, sen kerem ile yoluna sal kolaylıkla. 

Lahid içre varıp yatsam, nasıl olacak beni hâlim, 

Melekler sorup söyler nasıl insaf, insanlık. 

Hüdâ’dan nasibini yedin, hani tâatda olanın, 

Utanmaz habersiz âdem, alıp geldin mi hayvanlık? 

Kaldırıp gürzünü vurunca, kemikler paramparça olacak, 

Seni cehennem yönüne götürüp, kılırlar ateş hükmünü. 

Gaffâruz-zünub adı, olma Kul Hoca Ahmed gâfil, 

Görür şüphesiz cemâlini her zaman gözü giryânlı. 

HİKMET -242 

Ben habersiz günâh eyleyip, dinmeden yürüyüp, 

Ey dostlarım, Kâbe yönüne varsam derim 

Âşık olup, “Hû”-“Hû” diye Kâbe varsam, 

Can-gönül ile bakıp, ne görsem derim. 

462

Yâ İlâhi, niyet kılıp Kâbe varsam, 

Himmet ile belim bağlayıp dinmeyip yürüsem, 

Mübârek Evi eğer görsem, 

Başım koyup, yüzlerimi sürsem derim. 

Ümid odur, Rabbimden fermân olsa, 

Evliyâlar mededinden dermân olsa, 

Lânetli şeytan yoldan vurmayıp, sersem olsa, 

Bu niyetten muradıma yetsem derim. 

Sübhân Âzim sıfatını dile alsam, 

Ondan himmet asâsını ele alsam, 

Tevekkülün örtüsünü bele alsam, 

Uzak yola düşüp, şimdi yürüsem derim. 

Egerçendi Kâbe yolu yaman imiş, 

Evvel-âhir dağ ve deniz, divân imiş, 

Âhiretin faydası için ziyân imiş, 

Havâs ile o yollara girsem derim. 

Kâbe yönüne kanat çırpıp, kuş gibi uçsam, 

Hayal kılmayıp, yolda konmayıp varıp düşsem, 

Zemzem Suyu sularından eğer içsem, 

Heveslenenin muradını versem derim. 

Dergâhında kıldığım haccım kabul olsa, 

Evvel-âhir günâhlarım odun olsa, 

Lânetli şeytan onu görüp zebun olsa, 

Ondan geçip, Medine’ye varsam derim. 

463

Adı güzel Medinei Münevvere, 

Âlem içinde bütün velâyetten üstün, 

Seçip onu menzil kıldı Rasûl bize, 

Tâ ölmedikçe, ben hem orada olsam derim. 

Kul Hoca Ahmed söyler, hep Kâbe’ye varsam, 

Nice yıllar Medine’ye varıp dursam, 

Ömrüm dolup, kazâm yetip, eğer ölsem, 

Rasûlullah ayağında yatsam derim. 


Ey habersiz, Hakk yolunda ölmez misin? 

Riyâzeti sıkı çekip solmaz mısın? 

Kanlar yutup, aşk derdine yanmaz mısın? 

Burada ağlayıp, âhirette gülmez misin? 

Kim zâkirdir, başlarına erre koysun, 

Zekeriyâ gibi Hakk’ı bulup, Hakk’ı sevsin, 

Allah için belin bağlayıp, candan geçsin, 


Dili ile zikr edenler bulmaz sevab, 

Halka içre tâ olmasa bağrı kebab, 

Yalan âşık insafsızdır misli hubab, 


464

Kan ağla, gözyaşını tanık kılsın, 

Dergâhından hâcet dileyip, revâ kılsın, 

Gerçek dert ile hasta ol, devâ kılsın, 


Gerçek dertlinin aslını sorsan, Allah derdi, 

Mahşer günü şâhid olacak sarı rengi 2, 

Bu meydanda baş vermeklik merdin merdi, 


Zâkir olsan, zikrin söyleyip, kanın saç, 

Erenlere hizmet kılıp, bâtını aç, 

Muhabbetsiz ahaliden dâima kaç, 


Yûsuf için Yâkub ağlayıp, edâ oldu, 

Ağlaya-ağlaya gözlerinden cüdâ oldu, 

Eyyûb sâbir kurt elinde fenâ oldu, 


İhlâs ile kim yastansa dergâhını, 

Şâhı çıkıp, o âkıbet görecek onu, 

Allah için candan geçen tâlib hani, 


Aşksız âdem âdem değil, Hakk’tan haber, 

Nerede görsen, aşksızlara kılmayın selâm, 

Söz sözlese, bakıp ona kılmayın kelâm, 


465

Kul olsan, yer altına ağlayıp gir, 

Gece uykusunu haram kılıp, hâzır kalk, 

Lahid içine koyup çıksa, bir âh vur, 


Ateşli âhın ruhları uykusuz kılsın, 

Bütün ruhlar elini açıp, duâ kılsın, 

Münker-Nekir senden kaçıp, şikâyetçi olsun, 

Burada ağlayıp âhirette gülmez misin? 

Kaçıp varsın Hakk Teâlâ penâhına, 

Zâri kılıp, dâd eylesin dergâhına, 

Duramadım âşıkların bir âhına, 


Hakk Teâlâ sevip deyince has bendem o, 

Sen kabrine armağan götür cennetten tül, 

Haber ver, hâdim olsun yetmiş bin huri, 


Münker-Nekir pervaz kılıp, cennete girince, 

Hamdü senâ dinmeden söyleyip, güller derince, 

Yürüyüp-koşup hûrilere haber verince, 


Huri ve gılman Hakk önüne yığılıp gelecek, 

Kol kavuşturup, dergâhına tazim kılacak, 

Yer altına düşün, diye fermân alacak, 


466

Yer altında âşıkım var izzet eyle, 

Nimet verip, canın ile hürmet eyle, 

Baş-gözünü sevip-okşayıp, şefkat eyle, 


Kevser Havuzu şarâbından mihmân eyle, 

“Tahûra”dan alıp verip, ihsân eyle, 

Hulkpar kılıp, özlerine canân eyle, 


Fermânını mehkem tutup, çabucak uçacak, 

Vehmi ile dokuz gökler korkup uçacak, 

Huri ve gılman kabir içinde sevinip kucaklayacak, 


Hakk Teâlâ bizi sana yoldaş kıldı, 

Âşıkım diye, senin ile sevdâ kıldı, 

Kudret ile dillerini söyler eyledi, 


Huri ve gılman yığılıp varınca Hakk önüne, 

Hayran kaldım âşıkların her işine, 

Âlem doldu gözden akan kan yaşına, 


Ağlamanın hasiyeti bu hasiyet, 

Gece-gündüz onu kıldım ben terbiyet, 

Kabir içinde yemek ve işret o âkıbet, 


467

Varıp söyle, çok ağlasın nedâmette, 

Didârımı gösteririm kıyâmette, 

Zayi bırakmam türlü-türlü melâmette, 


Bu sözleri işitip, onlar bahtiyar olacak, 

Kefenlerin dar bar kılıp, üryân olacak, 

Sağda-solda yattıkları şâkir olacak, 


Kul Hoca Ahmed, ağlamaya hesabı var, 

Didârını cilve kılsa, Hakk Bir ve Var, 

Nasib eylese Ey İlâhim, Perverdigâr, 



Gelin, dostlar, hikmetimden pay alın, 

Bismillah diye, beyân eyleyip, söyledim işte. 

Can ve gönülden Hakk yolunu sağlam tutup, 

Lânetli şeytan yollarından döndüm işte. 

“Tübû” okuyup, tevbe kıldı Mevlâm tanık, 

Nazar kılıp, Hakk derdime verdi devâ, 

Mal ve cân ve ev-barkdan geçsem revâ, 

Can ne olacak, imanımdan geçtim işte. 

468

Hakikatli maşuk için canım fedâ, 

Tâ ölene kadar mihnet çekip, oldum edâ, 

Pervâne gibi ahker olup, kul gibi fenâ, 

İnşaallah, Hakk nûruna battım işte. 

Ey yârânlar, derdim füzun, hâlim zebun, 

Canım yanmış, bağrım ölmüş, çıkmaz tütün, 

Dergâhına çok ağladım, baktı biçûn 

Bihamdillah, can bahşeden meyden tattım işte. 

Arzu kılan vahdet meyinden içemedim, 

Çoluk-çocuk, ev-barkdan geçemedim, 

Dünyâ tutup, Hakk tarafına yetemedim, 

Ey dostlarım, hasret ile gittim işte. 

Meyhâneye tâ girene kadar hiç uymadım, 

Tesbih, tehlili şevk için ben sevmedim, 

Aşkdan yüz bin belâ değdi, sabr eyledim, 

Sâbir olup, Hakk vaslına yettim işte. 

Ben anadan doğdum ise, güldüğüm yok, 

Bu dünyânın işretlerini bildiğim yok, 

Ömrüm içre asla hoşnud olduğum yok, 

Hakk’tan korkup, ağlaya-ağlaya geçtim işte. 

Zâhid olup, Hüdâ kokusu alamadım, 

Dünyâ âhiret arka tarafa salamadım, 

Tesbih içre aşkdan lezzet alamadım, 

Mescid girip, zâhid sıfat oldum işte. 

469

Aşk şarâbın Hakk içirdi, dolup-taştım, 

Bir fırsatta yüz bin türlü makâm aştım, 

Tesbih koyup, zünnâr takıp, Hakk’a kaçtım, 

“Lâ-Lâ” söyleyip, “İllallah”da buldum işte. 

Aşkın alıp, Rasûlullah tarafına vardım, 

Yaşım döküp, derdim söyleyip, göğsüm yardım, 

Feyz ve fütuh dola verdi — bahr anladım, 

Her gün yüz bin sırlar görüp yattım işte. 

Aşksızların aklı kotah, özü gâfil, 

Sûfîyim diye çok laf vurur, özü câhil, 

Hakk aşkından behre alan Hakk’a mâil, 

Canım ile aşk eteğin tuttum işte. 

Eşiğine başımı koyup, zâr ağladım, 

Çok melâmet başa düştü, bel bağladım, 

“Sâbir ol, bendem”, dedi, ben dinledim, 

İhlâs ile Hakk emrini tuttum işte. 

Muhabbetin şevki ile tutuşup-yandım, 

Heylu hişu el ve halktan kaçıp tandım, 

Yüz bin türlü cefâ değdi, boyun sundum, 

Goncabenzeri ciğer kanı oldum işte. 

Hoş ulunun astânesi Pîr-i muğân, 

Âyet içre haber verdi Kâdir, Mevlâm 

Pâk ve perhiz kılıp varsa, nûra dolan, 

Gaybden işitip, bu sözleri dedim işte. 

470

Feyz ve fütuh evvel hâfiz, sonra zâkir, 

Şartı odur, kanâatlı olsa sâbir, 

Yalanı yok, Allah hakkı, Hüdâ hâzır, 

Nidâ geldi, Hakk’tan işitip dedim işte. 

Kul Hoca Ahmed, evliyâ makâmı cennet, 

Deryâ-deryâ ihsân kılsa, kılmaz minnet, 

Tanla varsa, Hakk armağanı tâc ve devlet, 

İhsân için yüz bin özü sattım işte. 


Hakk Mustafa ümmetim diye ağlayıp geçti, 

Mustafa’ya ümmet olsam ağlamayım mı? 

Bu dünyâdan yürek-bağrını dağlayıp geçti, 


Gerçek ümmetini can ve gönülden sevdi 

Rasûl, Hakk Teâlâ duâsını kıldı kabul, 

Ümmet için Hakk önünde dâim melûl, 


Ümmetliğin nişânıdır ağlamaklık, 

Can ve gönülde Hakk sözün dinlemeklik, 

Hakk Rasûl’den aşk sırrını dinlemeklik, 


471

Ağlamayım mı, ağlamayım mı yolda kaldım, 

Yolsuz yolu ukbasından harıb taldım, 

Muhabbetin asâsını ele aldım, 


Hakk Teâlâ “yuhibbuhum” dedi bize, 

“Ve yuhibbunehu” beyanıdır bizden O’na, 

Muradillah muhabbetdir bize ona, 


Ağlamakdır bu âlemde can rahatı, 

Ruh-ı revân, iman-İslam selâbeti, 

Muhabbetin şarâbının halâveti, 


Ağlayanlar Hakk cemâlini görür imiş, 

Gözyaşına sekiz cennet verir imiş, 

Hakk Mustafa ağlayanı sever imiş, 


Âdem Safî bu dünyâdan ağlayıp geçti, 

Şit ve İdris bu âlemde mâtem tuttu, 

Nuh-ı Nebî ağlaya-ağlaya kanlar yuttu, 


Hiç peygamber bu dünyâda güldüğü yok, 

Ağlamaktan başka işi bildiği yok, 

Muhabbetten özge metâ aldığı yok, 


472

Âşıkların berg-i sebzi, aziz başı, 

Âbidlerin tuhfesidir gözün yaşı, 

Zâhidlerin tuhfesidir kılan işi, 


Hakk Mustafa o şu gecesi mi’raca vardı, 

Rabbinin didârını orada gördü, 

Yüz bin soru Rabbinden ağlayıp sordu, 


Gözyaşını Hüdâ özü kabul kıldı, 

Yüz bin âsî, ümmetlerini dileyip aldı, 

Değme bilge bu sırlardan hayrân kaldı, 


Kul Hoca Ahmed, ağlamayım mı menzil uzak, 

Yolsuz yola girdim ise, yoktur hazırlık, 

Ey dostlar, gözyaşıdır oraya hazırlık, 


HİKMET-246 

Karanlık şehristandan dağlar aşıp, 

Bu dünyâya didâr için geldim, dostlar! 

Muhabbetin deryâsı gibi kaynayıp taşıp, 


473

Şeriatın şerbetinden doyasıya içip, 

Tarikatta seyran kılıp, özden geçip, 

Hakikatda “Hû”-“Hû” diye candan geçip, 


Dünyâ için bu dünyâya geldiğim yok, 

Ukbâ için tarikata girdiğim yok, 

Hakk’tan özge sevdâları bildiğim yok, 


Şeriatın ahkâmına amel kılıp, 

Tarikatın terki için cedel kılıp, 

Hakikatte ölmekliği vâcib bilip, 


Mücahede makâmında can incitip, 

Muhabbetin meydanında baş oynatıp, 

Garîblikte zehir-zakkum çok çiğneyip, 


Hakk Teâlâ nasip kılsa cemâlini, 

Kulluk içre görüp Hakk’ın kemâlini, 

Haram koyup, alıp Hakk’ın helalini, 


Aşk sevdâsı başa düştü, hayrân oldum, 

Bu sevdâdan tutuşup-yanmayıp biryan oldum, 

Biryan olup, Hakk önünde sultan oldum, 


474

Otuz üç bin şeriatta seyran olup, 

Otuz üç bin tarikatta tayran olup, 

Otuz üç bin hakikatta hayrân olup, 


Muhabbetin deryâsına dalıp girip, 

Şuursuz olup, o deryâdan gevher derip, 

Muradına göre âşıklara ondan verip, 


Muhabbetin derdi değdi, edâ oldum, 

Devâ arayıp, eşiklerde gedâ oldum, 

Gedâ olup, fenâ içre fenâ oldum, 


Kul Hoca Ahmed, kul olarak giryân oldum, 

İki âlem varlığından üryân oldum, 

Kulluk içre kulluk kılıp, sultan oldum, 


HİKMET- 247 

Gece-gün senin ayrılığında ben hayrân olup, 

Şevk ateşine bağrım yanar biryân olup, 

Kanlar akar gözlerimden giryân olup, 

Ey İlâhım, nasıl seni bulurum ha? 

475

Zâhidler gibi mescid içre namaz kılayım, 

Mollalar gibi her yana bakıp, kitap açayım, 

Âşıklar gibi sana canım fedâ kılayım, 

Yâ İlâhım, nasıl seni bulurum ha? 

Kimi görsem, Hızır bilip, elin alayım, 

Kulu görsem, kulu olup mâna sorayım, 

Her dergâha mürid olup murad dileyim, 


Rabia gibi Kâbe varayım yumalanıb, 

Batha kumunu gözlerime sürme kılıp, 

Evden çıkıp, feryâd vurup, yola girip, 


Mezarlardan istiânet dileyip yürüyüp, 

Pazârlardan yaşlı ve genç elini tutup, 

Misâfir ve mücavirden1 suâl sorup, 


Kul Hoca Ahmed’in işidir söz ve güdaz, 

Orada yoktur sana lâyık oruç-namaz, 

Sermâyesi bu yol içre acz ve niyâz, 


476


Canân, vaslın deryâsının pâk gevherin, 

Dalgıç olur can denizinden geçebilse. 

Görür ilki sedef içre o gevherin, 

Gözün gaflet uykusundan açabilse. 

Hakikatin yollarının engeli çok, 

O yolları görmeyip-bilmeyip yürüyüp olmaz, 

Yürüyen yeter o ukbaya himmet tutup, 

Menzillerini bilip onu sarabilse. 

Can bülbülü uçmak ister bostan gezip, 

Gül şevkinde muhabbetin kadehin içip, 

Şöyle-böyle eteğini kesip, 

Cennet güzel, onun tarafına uçabilse. 

Derd ve hâlet peydâ kılan aşklı olur, 

Coşku-çırpınış hâsıl eden coşkulu olur, 

Şevk şarâbın içen âşık şevkli olur, 

O şarâb gibi şarâb olmaz içebilse. 

Musâ gibi bu yolların rehberi var, 

Tâlibe kim bu işlerden haberi var, 

Azdırıcı Sâmirî gibi sihirbaz var, 

Ârif olur işte bulanları seçebilse. 

Kıyâmetin endişesini söylemeyecekti, 

Kul Hoca Ahmed canı ile kucaklayabilse. 

477


Kurban bayramı ayı geldi, gelin, dostlar, 

Zâhir-bâtın aydın kılıp cemâl görün. 

İtikafda samimi durup, nefsi vurup, 

Can ve gönlü bir denk kılıp cemâl görün. 

Nefsi vurup, dil kalesini boş bırakın, 

Allah desen, gâib koşar avâzını, 

Habersizler bilmez sözü bu fehmini, 

Can ve gönlü ihsân kılıp, cemâl görün. 

Nefsi vurup, dil kalesine versen huzur, 

Huzur versen, sen yürürsün, orada rahat, 

Mahşer günü mürşidin bakar sana mutlu, 

Burada ağlayıp, orada varıp cemâl görün. 

Nefsi vurup, din kalesini binâ versen, 

Kanlar yutup tevbe kılsan, geçer günâh, 

Elin açıp, âmin desen, geçer İlah, 

Az gönül evini tevbe edip, cemâl görün. 

Tevbe kılsan nasıl güzel, tevbe eyle, 

Ondan sonra Hakk rahmetin söyleyip gör, 

Cehâlette ömrün geçti, insaf eyle, 

Hakk’tan korkup, insaf kılıp, cemâl görün. 

Hayvan kılmayıp, âdem kıldı korkmak için, 

Kıyâmetin şiddetinden ürkmek için, 

Hakk’tan korkup, gözyaşını dökmek için, 

Vâh ne yazık, figân edip, cemâl görün. 

478

Ey heveskâr, âşık olsan, candan geç, 

Gece uykusunu haram kılıp, yaşını saç, 

Ondan sonra şevk şarâbını doyası iç, 

Canı incitip, canân olup, cemâl görün. 

Nice söylesem, işitmezsin, ey habersiz, 

Câhillere lâyık çeksin ciğer kanı, 

Söz aslını bilenlere inci ve cevher, 

Cevher bulup, figân kılıp, cemâl görün. 

Kul Hoca Ahmed, tevbe giysisini giymek gerek, 

Hakk’tan korkup, kötü nefsi bırakmak gerek, 

Halktan kaçıp, yalnız Hakk’ı sevmek gerek, 

Aslın toprak, sudan olup, cemâl görün. 


On sekiz bin âlemi Hakk yarattı, 

O Muhammed Habîbullah Rasûl için. 

Bil, nûrundan ay ve güneşi Hakk yarattı, 


Sekiz uçmak firdevs adlı cennetleri, 

Yenip tükenmez asla orada nimetleri, 

Hûriler giyer yetmiş türlü hil’atleri, 


479

Cennet içinde huri ve gılman feryâd kılır, 

Var ey Hüdâ, Rasûl dostun ne zaman gelir? 

Cümle, Rasûl cemâline müştâktır, 


Rasûl o dem arasat gün hayrân kalınca, 

Nergis gözü yaşa dolup, giryân olunca, 

Duâ ile münacâta meşgul olunca, 


Hakk’tan nidâ gelir o dem: “Dostum Rasûl, 

Ümmetlerin kaygısından olma melûl, 

Ey dostum, münacâtını kıldım kabul”, 


Ondan sonra Rasûl sevinçli olasıdır, 

Sevinçli olup, cennet tarafına yürüyesidir, 

Ümmetleri ile beraber cennet giresidir, 


Cennet içinde yüz bin Burak, öncü çıkacak, 

Vâdedilen o Burak’a Rasûl binecek, 

Ümmetlerin kaygısından gönlü dinecek, 

Yüz bin Burak Hakk yarattı Rasûl için. 

Ondan sonra Hakk gösterecek orada nûrunu, 

Kaldırmazlar Hakk nûrundan iki gözünü, 

İman götüren kullar görecek Hakk’ın yüzünü, 

Dost-dostunun cemalini görmek için. 

480

Cemâl arzu kılar olsan, tâat eyle, 

Tâatını dâima, hep âdet eyle, 

Gece-gündüz çok ağlayarak feryâd eyle, 

Gözü verdi Allah Azîm gözyaşı için. 

Kul Hoca Ahmed işte bu sözü dedi halka, 

İmansız kul cemâl görmez, vallahi asla, 

Hakk cemalini göreceğiz inşaallah, 

İman verdi bize cemâl görmek için. 

HİKMET-251 

Ey habersiz, bu dünyânın vefâsı yok, 

Âhirete yanmaz mısın ey zâlim? 

Hakk emrini tutmayıp burada güç kılarsın, 

Bir Allah’tan korkmaz mısın ey zâlim? 

Kıyâmet gün Allah’ım özü hâkim olacak, 

Güç gösterenlerin tümünden öcünü alacak, 

Cennetlik-cehennemlik hepsini soracak, 

Öleceğim diye sanmaz mısın ey zâlim? 

Ölüp varsan, kabre malın ele girmez, 

Mal acısını görürsün, şüphe değil, 

Aş versen, haram olsa, fayda olmaz, 

Kabirde yalnız yatmaz mısın ey zâlim? 

481

Karanlık kabrin ara, zorluk olası, 

Yemişlerin ağu-irin, kan olası, 

Yılan, çıyan ateşi sana giysi kılası, 

İşitip, ibret almaz mısın ey zâlim? 

Burada ibret almayıp, kabirde ibret alasın, 

Girince ateşli sorgucu, onu göresin, 

Kurtulmaya yer bulamayıp mahzun olasın, 

Yanar ateşten korkmaz mısın ey zâlim? 

Kabre girer cehennem ateşi heybet ile, 

Korkmayan, korkacak orada ibret ile, 

Fayda olmaz o şu günü hasret ile, 

Tevbe edip yanmaz mısın ey zâlim? 

Kul Hoca Ahmed’i affeyle Gaffâr, Tevvâb, 

Zâlimlere tevfik verince Azîm Vehhâb, 

“Zidnâhüm azâben fevka’l-azâb”, 

Bu âyeti bilmez misin ey zâlim? 

HİKMET-252 

Ey âşıklar, salât söyleyin, ben söyleyeyim, 

O Mustafa iki cihân sultanını. 

Ey ümmetler, hoş dinleyiniz, Hakk Rasulü, 

Sahâbeler gören düşün beyanını. 

482

Bir gün Rasûl âhir demde ağırlaşıp yattı, 

Ecel kuşu o şu günde yakın yetti, 

Ebû Bekr çok ağlayıp özden gitti, 

Söyleyiverdi ne ki, düşte gördüğünü. 

Dedi: gözüm nûru idin, can rahatı, 

Sahâbeler desteği, hem kuvveti, 

Hasan-Hüseyin, Fâtıma’nın hem devleti, 

İyi söyleyin zayıf kulun gördüğünü. 

Görürüm ki, büyük sarık var başımda, 

Ahali dururdu çok karşımda, 

Kayboldu o sarık bu başımda, 

Bilmeyip kaldım nasıl ayrı olduğunu. 

Rasûl dedi: o sarık, hürmet olacak, 

Başınızdan gider devlet Ahmed alacak, 

Benden sonra sizlere çok zahmet olacak, 

Ebû Bekir kıldı orada figânını. 

İşte bu hâlde arslan Ömer geldi yetip, 

Gözlerinden kan yaş akıp, yaka yırtıp, 

Hakk habîbin ayağını kucakladı öpüp, 

O hem geldi dedi, nedir ki gördüğünü. 

Yüzüğünüzü koymuştum ben elime, 

Çok yârânlar hizmette idi o şu demde, 

O şu yüzük kayboldu o şu yerde, 

Bilmeyip kaldım nasıl ayrı olduğunu. 

483

Rasûl dedi: o şu yüzük garîbtir, 

Kaybolan yüzüğünüz Ahmed’dir, 

Aranızda bu Muhammed rahmettir, 

Hâzır dostlar kıldı orada figânını. 

Bu durumda yetip geldi, görün, Osman, 

Öz düşünden özü korkup, ağlamaklı, 

İçi dışı Rasûl için yanmış, 

Sordu Rasûl neden ağlamaklı olduğunu. 

Dedi Osman: dayanağım, sevdiğim, 

Düş görmüşüm, abdest alıp, Mushaf açtım, 

Okuyayım, dedim, harf âyeti yazılıp kaçtı, 

Tabir edin zayıf kulun gördüğünü. 

Rasûl dedi: ben fakîri affediniz, 

Mushaf benzeri kandil idim söndüreceğiniz, 

Benden sonra rahatlığı yitireceksiniz, 

Aziz tutun şimdi kalan evladımı. 

İşte bu demde feryâd vurup Ali yetdi, 

Cerahatli gönüllere mızrak değdi, 

Rasûlullah ayağını göze sürdü, 

Rasûl sordu onun ağlamaklı olduğunu. 

Ali dedi: Gazâ içinde hazırlıklı idim, 

Kâfirlere taş demir gibi karşı durdum, 

Var boyumdan zırhım ayrı oldu gördüm, 

Söyleyiverdi şaşkın olup kaldığını. 

484

Rasûl dedi: bu Muhammed zırhı alınca, 

Bu günlerde uzak düşüp, ayrı olunca, 

Düşmanlara yüzleriniz sarı olunca, 

Bu gam ile yer yutuyor arslanını. 

Bu durumda Fâtıma-ı Zehrâ girip geldi, 

Babam diye ağlayıp, gözü yaşa doldu, 

“Bin oğuldan üstün” dediği kızı geldi, 

Çok ağlattı her kim hâzır durduğunu. 

Dedi: benim dünyâ-ukbâ sevdiğim, 

Fedâ olsun, ey baba, size canım, 

Düş görmüşüm, tozup gitti giysilerim, 

Nasıl olur işte bu düşün dermânını? 

Rasûl dedi: Ciğerbendim, göresin mihnet, 

Firkat ateşi ile bağrın olur zahmet, 

Ben gittikten sonra çok çekersin dağ ve hasret, 

Şimdi gör izzet ile varacağını. 

Şehzâdeler geldi orada ağlamaklı olup, 

Gözlerinin kadehi yaşla dolup, 

Yüzünün rengi hazân benzeri, solup, 

Rasûl sordu yüzlerinin solduğunu. 

Dediler kim: iki cihân dayanağı, 

Dünyâ, ukbâ ümmetlerin inandığı, 

Hasan, Hüseyn sahâbeler güvendiği, 

Ağzı varmayıp dedi ne kim gördüğünü. 

485

Büyük babam oturdular taht üstünde, 

O şu tahtı aşırdılar Arş üstünde, 

Feryâd edip ağlamakta idik biz altında, 

Bundandır yüzlerimizin solduğu. 

Rasûl dedi: tabut tahtını getireler, 

O Sidretul-müntehâya yetireler, 

Beni alıp melekler götüreler, 

Hasan-Hüseyn kıldı orada figânını. 

Otuz üç bin sahâbeler oldu giryân, 

Yürek-bağrı ateşe yanıp, oldu biryân, 

Aîşe, Fâtıma çok kıldı nâlân, 

Bilip Rasûl sefer kılır olduğunu. 

Tâkatsiz olup Fâtıma çok ağladı, 

Dostlarının yüreğini çok dağladı, 

Azarlayıp Rasûl kulağına bir söz dedi, 

Vâde verip sevindirdi kızcağızını. 

Vâde budur, gözüm nûru, ey aydınlığım, 

Sabreyle, altı aydır bu ayrılığım, 

Ondan sonra gelesin bana, ey gönlümün bağı, 

Seyr ederiz orada Hakk’ın bostanını. 

Götürdü ölüm Âdem, Musâ Kelim’ini, 

Nuhi Nebî, İbrâhim gibi Halil’ini, 

Hepimizin aydınlığı o Habîbini, 

Ey yârânlar, kaygısı yok kaldığını. 

486

Ey yârânlar, Mustafa’yı çok yâd edin, 

Adı çıksa, salât söyleyip, feryâd edin, 

Cehennemden özünüzü azâd edin, 

Mevlâm sever er kulunun ağlayışını. 

Bil şekerden tatlıdır dostun sözü, 

Dostun sözü edilse, ağlar dostun gözü, 

Kul Hoca Ahmed, Allah’ım kılınca iman nasibi, 

Er o olur, götürse oraya imanını. 

487

مناجات ايلدي مسكني خواجه امحد 

اهلي قيل مهه بنده نك ين رمحت 

غريب امحد سوزي هرکيز قورمياس 

اكر يري آستيغه کريسه چوروماس 

ينه منسوخ بولوب اول خوار بوملاس 

اوقوغان بنده الر بيمار بوملاس 

اوقوغانغه قيلور مني انده شفقت 

قيامت كونيده قيلغوم شفاعت 

خدامي قيلسه انعام مينكا جنّت 

اوقوغان ين قيلور مني مني شفاعت 

تيالکي هر نه بولسه تنکري بريكاي 

حمبت شوقي ين کوکسيکا سالكاي 

مجالني کورساتيب پروردکارمي 

اوزين يوليغه سالسون بري و بارمي 

خدامي ايالسون حمشرده خُرّم 

قيامت كون اريغ ذايت غه حمرم 

دعاغه ياري بريسه هر مسلمان 

اوالر وقتيده ايلتكاي نور اميان 

ميين حكمت الرمي عاملغه تولغان 

اشتماي هر كيم اولسه قيلغاي ارمان 

Münâcât eyledi Kul Hoca Ahmed; 

Allah’ım eyle kuluna rahmet 

Garîp Ahmed sözü aslâ eskimez; 

Eğer yer altına girse, çürümez. 

Yine mensûh olup o hâr olmaz; 

Okuyan bağlılar hasta olmaz. 

Okuyana eylerim orada şefkat; 

Kıyâmette eyleyim şefâat 

Allah’ım eylese nasîp bana cennet, 

Okuyanlara eylerim şefâat. 

Dileği her ne olsa Tanrı vere; 

Muhabbet şevkini gönlüne koya. 

Cemâlini gösterip Perverdigâr’ım, 

Kendi yoluna koysun Bir ve Var’ım. 

Allah’ım eylesin mahşerde sevinçli 

Kıyâmet günü temiz Zâtına sırdaş 

Duâya katılıverse her Müslümân, 

Ölür vaktinde götürür imân nûru 

Benim hikmetlerim âleme dolan; 

İşitmeden her kim ölse, eyler arzû 

488

ميين حكمت الرمي دردليككا درمان 

کيشي بوي ايلتمسه اول يولده قالغان 

ميين حكمت الرمي عاملده داستان 

روحوم کيلسه قيلور صحبت ين بوستان 

ميين حكمت الرمي كان حديث دور 

كيشي بوي ايلتمسه بيلكيل خبيث دور 

ميين حكمت الرمي طالب ين رزقي 

اكر چنديكه بولسه جرم و فسقي 

ميين حكمت الرمي فرمان سبحان 

اوقوب بيلسنك مهه معينء قرآن 

ميين حكمت الرمي عاملده سلطان 

قيلور بري حلظه ده چول ين كلستان 

ميين حكمت الرمي شوق حمبت 

كوزيين ياشيغه قيلغاي طهارت 

منازيغه رسول هللا امامي 

اين قومي مالئك الر متامي 

شكسته ليك بيله قيلغان منازي 

قبول بولغاي اين حقه نيازي 

ميين حكمت الرمي عاشق غه ايتينك 

ديل آينه ديك صادق غه ايتينك 

Benim hikmetlerim dertliye dermân; 

Kişi pay götürmese, o yolda kalan. 

Benim hikmetlerim âlemde destân; 

Rûhum gelse, eyler sohbeti bostân. 

Benim hikmetlerim hadîs hazînesidir 

Kişi pay götürmese, bil habistir. 

Benim hikmetlerim talîbin rızkı 

Eğer binlerce olsa cürmü, fikri 

Benim hikmetlerim Sübhân’ın fermânı 

Okuyup bilsen, hepsi Kurân’ın anlamı 

Benim hikmetlerim âlemde sultân; 

Eyler bir anda çölü gül bahçesi 

Benim hikmetlerim muhabbetin şevki 

Gözünün yaşına eyleye tahâret 

Namazına Resûlullah imamı; 

Onun soyu melekler tamâmı. 

Kırılmışlık ile kıldığı namâzı, 

Kabûl olur onun Hakk’a niyâzı. 

Benim hikmetlerimi âşıka söyleyin 

Gönlü ayna gibi sâdıka söyleyin, 

489

مهه کور و کر و باطين گذاف 

متام اقليم ين کيزدمي تامبادمي صاف 

ميين حكمت الرمي صراف کا ايتينك 

خداي باکرم وهّاب کا ايتينك 

عدالت پادشاه بر آيت صادق 

قيلور بري حلظه ده وصلي غه اليق 

ميين حكمت الرمي نادادن ايشتماس 

ديل کونكلي قارا پندمي ين آملاس 

خطي دين بيخرب هللا غه منكر 

ادب سيز يب ادب دنياده يب پري 

خطي ين بتسه هر كيم نثر بتسون 

ويل نثري بتيب مقصودغه ييتسون 

ديين امياين يوق اسالمي ويران 

قيامت تانكي آتسه يولده قالغان 

پري كامل ين كورماي شيخ صنعان 

خدا قيلماس قبول اوقوسه قرآن 

اوزيين شيخ آلور كولباري حايل 

يكرمه بيش كا ييتماي آين عايل 

نصيحت الر قيلور پري و جوان ين 

اوزي فهم ايتمايني خيشي ميان ين 

Tamamı kör, sağır, bâtını boş; 

Bütün iklîmi gezdim, bulmadım sâf. 

Benim hikmetimi sarrâfa söyleyin; 

Allah’ım, Kerem sâhibi Vehhâba söyleyin. 

Adâlet pâdişâhı, bir adı sâdık; 

Eyler bir anda vaslına lâyık. 

Benim hikmetlerimi câhil işitmez; 

Gönlü-kalbi kara, öğüdümü almaz 

Hatâdan habersiz; Allah’a inkarcı 

Edepsiz, hayâsız, dünyada pirsiz. 

Yazısını yazsa her kim, nesîr yazsın; 

Nesîrle yazarak maksada yetsin. 

Dini, imânı yok, İslâmı vîrân; 

Kıyâmet tanı atsa, yolda kalan. 

Pir-i kâmil’i görmeden Şeyh-i San’ân, 

Allah eylemez kabûl, okusa Kur’ân. 

Kendini şeyh sanır, torbası boştur; 

Yirmi beşe yetmeden onun yaşı 

Nasîhatlar eyler yaşlı ve gence; 

Kendisi ayırd etmeden iyi-kötüyü 

490

آالرين سوزالري ضال مضل دور 

شريعت اهلي بو ايلدين خجل دور 

اينانسونديب موين بري نيچه يب عقل 

قيلورالر اولياالردين موين نقل 

قويوب دامني گذركاه الرغه يب پري 

تيلي مكر و حيله قيلغاين تزوير 

اين مكري ايرور شيطاندين اعال 

قوپار يوزي قرا حمشرده تانكال 

االرين كورمنكيز يوزيين هرکيز 

انينكديك لعنت دين ايالنك پرهيز 

زباين حال ايله اعمي ين ايتيم 

حقيقت سوز بيله جاهل ين سوكتيم 

اکر عامل بولسه جانيم تصدق 

در و گوهر سوزوم ين ايشيتيب اوق 

در و گوهر سوزين عاملغه ساچسه 

اوقوب اوقوسه کالم حقين آچسه 

اوشال عامل غه جان قربان قيلورمني 

متامي خامنان احسان قيلورمني 

قاين عامل قاين عامل ياران الر 

خدادين سوزالسه سيز جان بريينك الر 

Onların sözleri zâlimi saldır 

Şerîat ehli bu gibilerden utanır 

İnansın diye bunu bir nice akılsız 

Eylerler velîlerden bunu nakil 

Koyup tuzağını geçitlere pîrsiz 

Dili yalan ve hile, yaptığı tezvîr. 

Onun hilesi olur şeytândan üstün 

Kalkar yüzü kara mahşerde tanla. 

Onların görmeyin yüzünü aslâ 

Onun gibi lânetliden eyleyin perhiz 

Hâl dili ile ben görmezi söyledim 

Hakîkat söz ile cahili çekiştirdim. 

Eğer ölüm olsa, cânım sadaka 

İnci ve cevher sözümü işitip anla 

Inci ve cevher sözünü âleme saçsa, 

Okuyup anlasa, Hakk’ın kelâmı’nı açsa, 

O âlime cân kurbân eylerim; 

Bütün ev-barkımı ihsân kılarım. 

Hani alîm, hani amel işleyen dostlar? 

Allah’dan söz etse, siz cân veriniz. 

491

چني عامل يستوقني تاشدين يارايت 

نيمه اوقدي آن عامل غه ايت 

اوزيين بيلدي ايرسه حقين بيلدي 

خدادين قورقت و انصاف غه كيلدي 

ميين حكمت الرمي دانا ايشيتسون 

سوزوم داستان قيليب مقصدغه ييتسون 

ميين حكمت الرمي فعلي و قويل 

ديل كونكليده بولسه ذکر مويل 

ميين حكمت الرمي بري پري کامل 

قاياو بنده خداغه بولسه مايل 

ميين حكمت الرمي خوبالرغه ايتينك 

دعا تكبري قيليب رمحت کا باتينك 

ميين حكمت الرمي پري زبردست 

ايشيتكانالر بولور بيهوش سرمست 

ترييك بولسه جهانده خوار بوملاس 

اوقوغان بنده الر بيمار بوملاس 

قيامتده انكا هادي بولورمني 

اکر دردليك بولسه دارو بولورمني 

اكر يوز ييل عمر کورسه قرمياس 

اكر يري آستيکه كريسه چوروماس 

Gerçek alîm yastığını taştan yaptı 

Ne anladı onu âleme söyledi 

Kendini bildi ise, Hakk’ı bildi; 

Allah’dan korktu ve insafa geldi. 

Benim hikmetlerimi bilgin işitsin; 

Sözümü destân eyleyip maksada yetsin. 

Benim hikmetlerim fiili veya kavli 

Kâlbi gönlünde olsa Mevlâ’nın zikri 

Benim hikmetlerim bir pir-i kâmil; 

Hangi kul Allah’a olsa mâil 

Benim hikmetlerimi çok kişilere söyleyin 

Duâ-tekbîr eyleyip rahmete bâtın 

Benim hikmetlerim kudretli bir pîr; 

İşitenler olur sarhoş ve şuûrsuz 

Diri olsa cihânda hâr olmaz; 

Okuyan bağlılar hasta olmaz. 

Kıyâmette ona yol gösterici olurum; 

Eğer dertli olsa, dermânı olurum. 

Eğer yüz yıl gösterici olurum 

Eğer yer altına girse, çürümez. 

492

خدا قيلغاي اين دوزخدين آزاد 

هبشت جاودانده ايالکاي شاد 

اكر حكمت اوقوسه ايها الناس 

ايرور فرزند مينكا اول طالب خاص 

ايشيتيب حكمتيم ين کوشه آلغان 

عطا قيلغاي اوالر وقتيده اميان 

يسوي حكمتني دانا ايشتسون 

ايشيتكانالر مهه مقصودغه ييتسون 

جواهر كانيدن بري نكته آلسون 

ايشتماكان باري حسرتده قالسون 

كيشي حكمت ايشيتسه جاين بريالن 

چيقار جاين اين امياين بريالن 

قالقغه آملاغاي بو سوزين نادان 

اين آدم دميه اول جنس حيوان 

خداين سوزيدين چيقان بو حكمت 

ايشيتكان كا ياغار باران رمحت 

ميين حکمت الرمي کيم توتسه حمکم 

خدا قيلغاي اين البته يب غم 

کرار جنت ايچيکا شاد و خندان 

خدامي ايالکاي مسرور و شادان 

Allah eyleye onu cehennemden âzad; 

Ebedi cennetinde eyleye şâd. 

Eğer hikmet okusa insanlar 

Olur oğul bana o hâs tâlib 

İşitip hikmetimi kulağa alan 

Armağan eyler ölür vaktinde imân. 

Yesevî, hikmetini bilgin işitsin; 

Işitenler bütün maksada yetsin. 

Mücevher hazînesinden bir parça alsın; 

İşitmeyen hepsi hasrette kalsın. 

Kişi hikmet işitse cânı ile, 

Çıkar cânı onun imânı iIe. 

Kulağa almazsa bu sözü câhil 

Ona insân deme; o hayvân soylu 

Allah’ım sözünden çıkan bu hikmet, 

İşitene yağar rahmet yağmuru 

Benim hikmetimi kim tutsa sıkı 

Allah eyleye onu elbette gamsız 

Girer cennet içine şen-şakrak 

Allah’ım eyleye sevinçli ve neşeli 

493

ميين حكمت الرمي حقين ثناسي 

حمبت اهلي ين دردين دواسي 

ميين حكمت الرمي قند و عسل دور 

مهه سوزالر ايچنده يب بدل دور 

ميين حکمت الرمي انعام هللا 

سحر وقتده ديسه استغفر هللا 

اين شيطان لعني تومتاس يويل ين 

حممد مصطفي آلغاي قويل ين 

پيغمرب امتيم ديب مهري تاوالر 

عزازيل ين خدامي اوزون قاوالر 

ميين حكمت الرمي دردسيزكا ايتمنك 

هباسيز گوهرمي نادانغه سامتنك 

يسوي حكمتني قدريغه ييتقيل 

خم عشقدين ميي بري قطره تاتقيل 

خم عشقدين كيشي بري قطره تاتغاي 

خداين وصلي كا بر يويل باتقاي 

Benim hikmetlerim Hakk’ın övgüsü 

Muhabbet ehlinin derdinin devâsı. 

Benim hikmetlerim şeker ve baldır 

Bütün sözler içinde baha biçilmezdir 

Benim hikmetlerim Allah’ın nimeti 

Seher vaktinde dese, estağfirullah. 

Onun lanetli şeytân tutmaz yolunu; 

Muhammed Mustafâ alır elini. 

Peygamber ümmetim deyip mehri ister 

Şeytânın Allah’ım kendisini yakalar 

Benim hikmetlerimi dertsize söylemeyin; 

Baha biçilmez cevherimi câhile satmayın. 

Yesevî hikmetinin değerini anla 

Aşk küpünden meyi bir damla tat 

Aşk küpünden kişi bir damla tadınca 

Allah’ın vaslına bir yola batar 

494

Açıklamalar ve Notlar 

Âyetler: Hikmetlerde, metninin tamamı veya bir kısmı verilen âyetlerin 

meâlleri şu şekildedir: 

Elestü bi-Rabbikum?: “Bir de Rabbin, Âdemoğullarından, bellerindeki zürriyetlerini 

alıp da onları kendi nefislerine şahit tutarak: Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” dediği 

vakit, “pekâlâ Rabbimizsin, şahidiz” dediler. (Bunu) kıyamet günü “Bizim bundan 

haberimiz yoktu.” demeyesiniz diye (yapmıştık).” [Kur’an-ı Kerim, A’raf, 7/172] 

Eyne’l-mefer?: İşte o gün insan, “Kaçacak yer neresi?..” der. [Kur’an-ı Kerim, Kıyamet, 75/10] 

Eyyühe’l-müddessir: “Ey elbisesine bürünen.” Peygamberimiz (S.A.V.)’e hitap 

[Kur’ân-ı Kerim, Müddessir, 74/1] 

Fefirrû İlallah: Ey Muhammed! de ki: “Öyleyse Allah’a kaçın, gerçekten ben size 

O’nun tarafından gönderilmiş apaçık bir uyarıcıyım. [Kur’ân-ı Kerim, Zariyât, 50/51] 

Rabbeke fekebbir!: Sadece Rabbini yücelt! [Kur’an-ı Kerim, Müddessir, 74/3] 

Fe’l-yedhakû: Artık kazandıkları günahın cezası olarak az gülsünler, çok ağlasınlar! 

[Kur’ân-ı Kerim, Tevbe, 9/82] 

Fe’zkürûnî ezkürküm: “Beni anın ki ben de sizi anayım...” [Kur’ân-ı Kerim, Bakara, 2/152] 

İze’s-semâu’nşekkat: Gök yarıldığı zaman…[Kur’ân-ı Kerim, İnşikak, 84/1] 

Küllü men aleyha fân: Yer üzerinde bulunan her şey fânidir. 

[Kur’ân-ı Kerim, Rahmân, 55/26] 

Küllü nefsin zâikatü’l-mevt: Her nefis ölümü tadacaktır. 

[Kur’ân-ı Kerim, Enbiyâ, 21/35] 

Küllü şey’in hâlikün: (O’nun Zât’ından başka) her şey helak olacaktır. 

[Kur’ân-ı Kerim, Kasâs, 28/88] 

Lâ taknetû min rahmetillah: Allah’ın rahmetinden ümid kesmeyin. 

[Kur’ân-ı Kerim, Zümer, 39/53] 

Lâ uksimu bi yevmi’l-kıyâmeh: Hayır, yemin ederim o kıyamet gününe. 

[Kur’ân-ı Kerim, Kıyâmet, 75/1] 

…Mimmâ hulik, Hulika min mâ’in dâfik: … Neden yaratıldı? Atılan bir sudan 

yaratıldı. [Kur’ân-ı Kerim, Târık,86/5-6] 

Nahnu kassemnâ: Rabbinin rahmetini onlar mı taksim ediyorlar? Dünya hayatında 

onların geçimliklerini aralarında biz taksim ettik. [Kur’ân-ı Kerim, Zuhrûf , 43/32] 

495

Ricâlün lâ tülhihim: O adamlar ki, alıkoymaz [ne ticaret ne de alışveriş Allah’ın 

zikrinden]. [Kur’ân-ı Kerim, Nûr, 24/37] 

“(Şarâben) Tahûra”: Temiz (içecek) [Kur’ân-ı Kerim, İnsan, 76/21] 

Ülâike ke’l-en’âmi belhüm edâll: İşte bunlar hayvanlar gibidirler. Hatta daha da 

aşağı. [Kur’ân-ı Kerim, Â’raf, 

Üzkürullahe zikran kesîrân: “Allah’ı çok zikredin...” [Kur’ân-ı Kerim, Ahzâb, 33/41] 

Ve’l-yebkû kesîrân!: Artık kazandıkları günahın cezası olarak az gülsünler, çok 

ağlasınlar! [Kur’ân-ı Kerim, Tevbe, 9/82] 

Yevme yekûmu’l-hisâb: “Ey Rabbimiz! Herkesin hesaba çekileceği günde beni, 

ana-babamı ve müminleri bağışla!” [Kur’ân-ı Kerim, İbrâhim, 14/41] 

Yevme tercufu’r-râcifeh: O gün deprem sarsar.[Kur’ân-ı Kerim, Nâziât, 79/6] 

Yuhibbuhum ve yuhibbûnehu: Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler.[Kur’ân-ı 

Kerim, Mâide, 5/54] 

“Zidnâhüm azâben fevka’l-azâb”: Onlara azâb üstüne azâb artırdık. [Kur’ân-ı 

Kerim, Nahl, 16/88] 

Hadisler: Hikmetlerde, metninin tamamı veya bir kısmı verilen hadislerin 

meâlleri şu şekildedir: 

el-Kezzâbu lâ ümmetî: Yalancılar ümmetimden değildir. 

el-Fakru fahrî: Yoksulluk övüncümdür. 

Küllü muttaki âlimen: Bütün muttakiler bilir. 

Küllü yevmin beterün: Bütün günler kötüdür. 

Lî me-Allah vaktun: Benim Allah ile bir vaktim vardır. 

Men mâte garîben; fekad mâte şehîden: Kim garîblikle ölse, şehidler mertebesinde 

ölmüştür. 

Mûtû kable en temûtû: Ölmeden önce ölünüz. 

Talebü’l-ilmi farîzatün: İlim talebi farzdır. 

496

yesevi_dij

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?