Түркияда 2022 жыл өткен конференция жинағы
•
0 likes•4 views
Түркияда 2022 жыл өткен конференция жинағы
Recommended
More Related Content
Similar to Түркияда 2022 жыл өткен конференция жинағы
Similar to Түркияда 2022 жыл өткен конференция жинағы (20)
More from Muhamedrahim Kursabaev
More from Muhamedrahim Kursabaev (20)
Түркияда 2022 жыл өткен конференция жинағы
- 1. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay AİLE PSİKOPATOLOJİSİ VE DİSFONKSİYONEL AİLE MODELLERİ Erdinç ÖZTÜRK İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı erdincerdinc@hotmail.com ORCID: 0000-0003-1553-2619 Görkem DERİN İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Adli Tıp ve Adli Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı gorkem.derin@gmail.com ORCID: 0000-0002-9527-3110 ÖZET Psikiyatri ve klinik psikoloji uygulamalarında normallikten psikopatolojiye olan geniş bir uzamda “normal aile modeli”, “disfonksiyonel: görünürde normal aile modeli” ve “patolojik aile modeli” olmak üzere üç aile modeli bulunmaktadır. Normal aile modeli, psikiyatrik tanısı olmayan: normal bireylerden oluşmaktadır. Ruhsal açıdan entegre ve sağlıklı bir yeni nesil, normal aile modeline sahip anne-babalar tarafından yetiştirilebilir. Aile psikopatolojisi açısından görünürde normal: disfonksiyonel aile modeli, psikiyatrik tanı alan bir çocuk ve genellikle psikiyatrik tanı almayan ancak eşik altı tanı kriterlerinin görüldüğü ebeveynleri kapsamaktadır. Patolojik aile modelinde ise, neredeyse tüm aile bireylerinin tamamının psikiyatrik bir tanısı bulunmaktadır. Disfonksiyonel ve patolojik aile modelleri, kuşaklararası travma geçişi ve kuşaklararası psikopatoloji aktarımının etken ajanları olarak fonksiyon görmektedir ki, bu aile modellerinin yoğun bulunduğu toplumlarda “kuşaklararası fosilleşim” süreçleri hakim olmaktadır. Kuşaklararası fosilleşim, yanlış çocuk yetiştirme stillerini uygulayan disfonksiyonel ailelerin, arkaik bir “psikotoplumsal bilinç birliği” yaratarak gelişim karşıtı ve şiddet yanlısı toplumlara dönüşerek nesiller boyunca hüküm sürmesidir. Kuşaklararası psikopatoloji aktarımında olduğu gibi kuşaklararası travma geçişinde de en etken ajan, disfonksiyonel aile modelini benimseyen ebeveynlerdir. Ambivalan ve çalkantılı ilişki dinamikleriyle karakterize bir “yanlış çocuk yetiştirme stili” olarak çocukluk çağı travmalarının yoğun bir şekilde deneyimlendiği disfonksiyonel aile modeli, oldukça manipülatif ve psikopatojen bir yapıya sahiptir. Bu manipülatif ve psikopatojen yapı köklerini, geçmişten günümüze belirli oranda korunarak kuşaklararası uzamda geçiş yapan kronik çocukluk çağı travmalarından ve ardıl yanlış çocuk yetiştirme stillerinden almaktadır. Dissoanaliz kuramına göre kuşaklararası travma geçişinin ve kuşaklararası psikopatoloji aktarımının önlenmesi için doğru çocuk yetiştirme stillerinin tüm dünyada yaygın bir şekilde uygulanması gerekmektedir ki anne ve babalar, ruhsal açıdan sağlıklı ve fonksiyonel hayatlarıyla kendi evlatlarına sağlıklı ve fonksiyonel bir aile ortamını öğretebilirler. Sonuç olarak Öztürk tarafından geliştirilen ve çocuklar ile anne ve babalar arasında güven odaklı duygusal karşılıklılığın kurulmasını imkanlı kılan ve ebeveynlerin yaşam deneyimleriyle evlatlarının psikososyal gelişimleri adına optimal seviyedeki uyum odaklı ana kural ve normları öğreten “Doğal ve Rehber Ebeveynlik Stili”, ruhsal açıdan sağlıklı bireylerin ve toplumların inşasındaki en kritik yapıtaşıdır. Anahtar Kelimeler: Aile psikopatolojisi; normal aile; görünürde normal aile; disfonksiyonel aile modelleri; patolojik aile; doğal ve rehber ebeveynlik stili
- 2. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay FAMILYPSYCHOPATHOLOGYAND DYSFUNCTIONAL FAMILYMODELS ABSTRACT In psychiatry and clinical psychology practices, there are three family models in a wide range from normality to psychopathology: "normal family model", "dysfunctional: apparently normal family model" and "pathological family model". The normal family model consists of normal individuals without a psychiatric diagnosis. In terms of normal in terms of family psychopathology: the dysfunctional family model includes a child with a psychiatric diagnosis and parents who generally do not have a psychiatric diagnosis but have sub-threshold diagnostic criteria. In the pathological family model, almost all family members have a psychiatric diagnosis. Dysfunctional and pathological family models function as agents of intergenerational transmission of trauma and intergenerational transfer of psychopathology. "Intergenerational fossilization" processes dominate in societies where these family models are frequently seen. Intergenerational fossilization is the persistence of dysfunctional families practicing negative parenting styles, transforming into antidevelopmental violent societies, creating an archaic "psychosocial consciousness alliance". As in the transmission of intergenerational psychopathology, the most active agent in the transmission of intergenerational trauma is the parents who adopt the dysfunctional family model. The dysfunctional family model, in which childhood traumas are intensely experienced as a "negative child rearing style" characterized by ambivalent and unsteady relationship dynamics, has a very manipulative and psychopathogenic structure. This manipulayive and psychopathogenic structure takes its roots from chronic childhood traumas and consecutive negative child-rearing styles that have been preserved to a certain extent from the past to the present, and transmitted in the intergenerational space. According to the dissoanalysis theory, in order to prevent the transmission of intergenerational trauma and transfer of intergenerational psychopathology, the positive child rearing styles should be applied widely all over the world. With their psychologically healthy and functional lives, parents can teach their children a healthy and functional family environment. As a result, the “Natural and Guiding Parenting Style” developed by Öztürk, which enables the establishment of trust-oriented emotional reciprocity between children and parents and teaches the adaptive main rules and norms at the ideal level for the psychosocial development of their children with the life experiences of the parents, is the most critical building block in the construction of mentally healthy individuals and societies. Keywords: Family psychopathology; normal family; apparently normal family; dysfunctional family models; pathological family; natural and guiding parenting style Aile ve Kuşaklararası Psikotoplumsal Dönüşüm Kuşaklararası psikotoplumsal dönüşümün bir gelişim ya da bir fosilleşim yönünde kırılma yaratarak ya da bir kayma göstererek fonksiyonunu sürdürmesinin altında yatan en önemli faktör aile ve ebeveynlerin benimsedikleri çocuk yetiştirme stilleridir. Hem bireysel hem de toplumsal boyutta önemli psikojen yansımaları bulunan ailelerin benimsedikleri çocuk yetiştirme stilleri, geçmişten günümüze ulusların devamlılığı ya da çöküşünde etken bir ajan olarak rol oynamaktadır. Psikotarih ve psikotravmatoloji disiplinlerini çocukluk çağı travmaları ve dissosiyasyon odağında optimal bir şekilde harmanlayarak bilimsel çalışmalarını yürüten Öztürk’e göre aileler, “bir ulusun entegrasyonunun, dinamizminin ya da durağanlığının hem temel özelliğini hem de varlanış şeklini belirleyen hatta o çağdaki kitlesel ruhla eşlenik olan toplumsal süreçlerin her hareketinden sorumlu olan en küçük ve en eksiksiz bütünün ta kendisidir!” şeklinde tanımlanmaktadır (Öztürk, 2021; 2022a). Küresel boyutta dominant olan ve en sık uygulanan yanlış veya doğru çocuk yetiştirme stilleri, hakim olan hem toplumsal yapının hem de psikotoplumsal dönüşümün yönünü belirlemektedir. Bu psikotoplumsal dönüşüm, çoğunluğun çocuk yetiştirme stiline göre ya gelişim ya da regresif yönelimde bütünsel bir değişim gösterir. Bu doğrultuda kuşaklararası psikotoplumsal dönüşüm, “kuşaklararası gelişim” ve “kuşaklararası fosilleşim” olmak üzere iki zıt yönde gerçekleşmektedir. Ruhsal açıdan entegre bireylerden oluşan gelişim odaklı ailelerin toplum içerisindeki oranı arttığında yeni bir insan profili ve aile modeli ortaya çıkmaktadır ki bu süreç, kuşaklararası gelişimin ta kendisidir. Kuşaklararası fosilleşim ise, yanlış çocuk yetiştirme stillerini uygulayan ailelerin, arkaik bir
- 3. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay “psikotoplumsal bilinç birliği” yaratarak gelişim karşıtı, şiddet odaklı ve empatiden uzak toplumlara transforme olması ve disfonksiyonel kitlelerin nesiller boyunca yanlış çocuk yetiştirme stilleri aracılığıyla mevcudiyetlerini sürdürmeleridir (Öztürk, 2021; 2022a; 2022b). Dünyanın her yerinde ve dünyanın bütün zamanlarında kuşaklararası fosilleşim süreçlerini deneyimleyen uluslarda bilim, sanat, ahlak, merhamet ve adalet gibi birçok psikotoplumsal değer maksimal boyutlarda ortadan kalkmakta ya da önemini yitirmektedir. Bu kuşaklararası fosilleşim sürecinin nötralize edilebilmesi ve gelişim odaklı bir ivme kazanılabilmesi ya psikotoplumsal devrimler ya da gelişimsel göç aracılığıyla gerçekleşebilmektedir. Öztürk’e göre “psikotoplumsal devrim”, kuşaklararası fosilleşim döngülerinin ortadan kaldırılarak kuşaklararası gelişimin toplumun bütünü tarafından deneyimlenmesini imkanlı hale getiren kitlesel hareketlerdir. Gelişimsel göç ise, bireylerin baskıcı yönetim sistemlerinden kurtulmasını ve kendi travmatik yaşam deneyimlerinin kronik ve kümülatif yıkıcı ruhsal etkilerinden uzaklaşmasını sağlayabilen hem kendi potansiyellerini hem de güçlü taraflarını fark ederek kullanılabilmesine olanak tanıyan şehir ya da ülke değişimleridir. Psikotoplumsal devrim ve gelişimsel göç ile pozitif bir kırılma yaşayan toplumların sergilediği gelişimin nesiller boyunca sürdürebilmesi için fonksiyonel: normal ailelerin hem empatik ve destekleyici iletişim stillerini hem de doğru çocuk yetiştirme stillerini benimsemeleri temel bir gerekliliktir. Ancak ve ancak bu doğru çocuk yetiştirme stillerinin kuşaklararası bir geçiş göstererek nesiller boyunca uygulanmasıyla uzun dönemli bir gelişim, huzur ve barış süreci yaşantılanabilmektedir (Öztürk, 2020a; 2022a; 2022b). Disfonksiyonel Aile Modelleri Çocukluk çağı istismar ve ihmaline yol açan disfonksiyonel aileler, kuşaklararası travma geçişi ile kuşaklararası psikopatoloji aktarımını sağlayan ambivalan, çalkantılı ve kriz odaklı iletişim dinamikleriyle karakterizedir. Günümüzde ebeveynler hem çocuklarını kontrol edebilmek hem de onların kendilerine itaat etmelerini sağlayabilmek adına bu disfonksiyonel iletişim şekillerini bir yanlış çocuk yetiştirme stili olarak kullanmaya devam etmektedirler. Büyük oranda anne ve babaların psikiyatrik açıdan subklinik süreçte olduğu disfonksiyonel ailelerde, ebeveynler nadiren bir psikiyatrik tanı almaktadır. Dışarıdan bakıldığında normal, sempatik ve iletişim dinamiği açısından sorunsuz gibi algılanan bu ailelerde esas problem, benimsedikleri şiddet odaklı travmatize ve dissosiye edici yanlış çocuk yetiştirme stilleridir. Disfonksiyonel ailelerle zaman geçirildikçe veya psikoterapilerde derinlemesine aile görüşmeleri yapıldıkça bu psikososyal oluşumdaki patojen yapı fark edilebilmektedir. Disfonksiyonel ebeveynler; sahip oldukları yanlış çocuk yetiştirme stilleri, füzyone ilişki dinamikleri ve kendi travmatik yaşantılarını nötralize edememeleri sebebiyle ruhsal açıdan gelişimi optimal düzeyde olmayan çocuklar yetiştirirler ki bu çocuklar, disfonksiyonel neslin bir parçası olarak anne-babalarının benimsedikleri yanlış çocuk yetiştirme stillerini kendi evlatlarına da uygulayarak var olan psikopatojen döngüyü devam ettirirler. Bu doğrultuda Öztürk tarafından disfonksiyonel aile modelleri kapsamında yapılandırılan ve en temel olan “dışa dönük aile modeli”, “içe dönük aile modeli”, “karma aile modeli”, “dönüşebilen aile modeli” ve “dissosiyatif aile modeli”, aşağıda aile psikopatolojisi kapsamında ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır (Öztürk, 2020a; 2021; 2022a). Dıs ̧ a Do ̈ nu ̈ k Aı̇le Modelı̇ Dış a do ̈ nu ̈ k: extratensif aile modelinde, baskın olan ebeveynin hem eş ine hem de c ̧ ocuklarına karş ı sıkı bir kontrolu ̈ ve denetimi bulunmaktadır ki bu kontrol ve denetim, bir süre sonra sadistik tutum ve davranış lara transforme olabilmektedir. Dominant olan ebeveyn tarafından belirlenen ve sınırları çizilen kurallara hem eş hem de çocuklar uymadığı zaman, aile içerisinde şiddetli krizler ve çatışmalar, bu dominant ebeveyn tarafından çıkartılmaktadır. Sebepsiz ve haksız bir şekilde çıkartılan krizler, pasif konumda yer alan ebeveyn ve çocukları kontrol altında tutma yöntemi olarak işlev görmektedir. Eyleme geçmekte ve inisiyatif almakta sorun yaşayan ebeveyn hem c ̧ ocuklarını hem de kendisini, dominant olan ebeveynin şiddetinden koruyamamaktadır. Evdeki “görünürde” problemsizliği korumanın tek yolu, pasif olan ebeveynin baskın olan ebeveyne yönelik patolojik konformist tutum göstermesidir ki bu patolojik
- 4. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay konformizm, bir süre sonra istismarcıya bağlanmaya dönüşebilmektedir. Oldukça nadir de olsa pasif konumdaki ebeveyn de aile içerisindeki kontrolü ele alabilmektedir ki bu sebeple aslında introvert konumundaki ebeveyn, latent extratensiftir. Bu latent extratensif konumdaki ebeveyn, eşinin zayıf bir anında kontrolü ele almaya çalışmaktadır. Hatta bu aile modelinde yetişen çocuklar da ergenlik döneminden itibaren ev içerisinde “dominans olma mücadelesine” girerler. Genelde extratensif bir tandansa sahip olan bu çocuklar, ailedeki patolojik yapı sebebiyle explosif bir özellik gösterebilirler. Dışa dönük ailelerde yetiştirilen çocuklara göre güç, maksimal ölçüde patoloji ile identiktir ve bu çocuklar yetişkinliklerinde kendileri birer ebeveyn olduğunda extratensif anne-babalarını rol model alabilmektedirler (Öztürk, 2020b, 2021; Öztürk & Şar, 2006). İçe Do ̈ nu ̈ k Aı̇le Modelı̇ Bu aile modelinde ebeveynlerin her ikisi de içe dönük: introversiftir. Aile içinde karşılıklılığı olmayan sınırlı bir iletişim vardır ki neredeyse hiçbir zaman tam bir duygusal karşılıklılık, yakınlaşma veya birliktelik olmaz. Büyük oranda her iki ebeveynin de obsesif eğilimli olduğu bu aile modelinde çocuklar da majör oranda obsesif ve kurallara sadık bir şekilde yetiştirilirler. Ebeveynlerin kendi arasında olduğu gibi çocuk ile anne-baba arasında da duygu paylaşımı ve iletişimi oldukça yetersizdir. Bu aile modelindeki pozitif unsurlardan biri ise çocuğun fiziksel bakımına, eğitimine ve gelişimine önem verilmesidir. Anne ve babaların karşılıklılıkları sınırlı düzeyde olmalarına rağmen sorumluluk duyguları, diğer ailelere yakın hatta belli açılardan onlardan daha üst seviyededir. İçe dönük ailelerde genellikle fiziksel, duygusal ve cinsel travmalar görülmezken çocuklar tarafından duygusal ihmal sık bir şekilde deneyimlenmektedir. İçe dönük aile modelinde yetişen çocuklar genelde ebeveynleri gibi introversif olurlar ve yüksek seviyedeki duygusal ifadelere aile içerisinde izin verilmediği için kendi duygularını ifade etmekte zorlanabilirler. İçe dönük ailelerde yetişen çocuklar uyumlu doğaları sebebiyle genellikle sosyal çevrelerinden destek görürler, onay alırlar ve sevilirler. Bu çocuklar yetişkin olduklarında ise, obsesif yapıları sayesinde mesleklerinde başarılı olurlar ve diğer disfonksiyonel aile modellerine göre oldukça ya da görece pozitif doğalı bir aile yaşamı kurarlar (Öztürk, 2020b, 2022a; Öztürk & Şar, 2006). Karma Aı̇le Modelı̇ Bu aile modelinde, ebeveynden biri dışa dönük diğeri ise içe dönüktür. Çoğu zaman anne olan içe dönük ebeveynin kendisi ve çocukları, extratensif olan eşinin istismarına maruz kalmaktadır. Aile içindeki şiddetin ve çatışmaların “aile içi terörizm” boyutunda yaşantılandığı bu aile modelinde, extratensif olan ebeveyn hem kendi travmatik geçmişini kompanse edebilmek hem de travmalarının şimdiki zaman üzerindeki etkisini nötralize edebilmek adına eşini ve çocuklarını “zehir konteyneri” olarak kullanmaktadır. Extratensif ebeveynin istismarını, diğer aile bireyleri de engelleyemediği için ev içerisinde dissosiyojen bir disfonksiyonel yaşantı süreci hakimdir. Evdeki tüm bireyler, extratensif ebeveynin duygudurumuna bağlı olarak yaşarlar ki o sinirli ve stresli olduğunda herkes gergindir, neşeli olduğunda ise herkes neşelidir. Bir diğer ifade ile, istismarcı ebeveynin öfke ve gerginliği, aile bireylerinin tamamına nüfuz etmektedir. Bu modelde aile içindeki travmatik yaşantılar, en yakın iletişim dinamiğine sahip kişilerle bile paylaşılamamaktadır. Çocukların aile içerisindeki sorunları ifade etmeye yönelik çabaları dominant olan ebeveyn tarafından cezalandırıldığı için, çocuklar bir süre sonra şikayet etmekten vazgeçerler. Bu modelde yetişen çocuklar ya dominant ebeveyn gibi extratensif ya da inisiyatif alamayan ve itaati kabul eden ebeveyn gibi introversif olabilirler. Bütün disfonksiyonel ailelerde olduğu üzere nadiren de olsa dışarıdan bir yardımcı ego, bu ev içerisindeki kapalı ve dissosiyojen iç sistemin ruhsal etkilerini belirli ölçüde azaltabilmektedir (deMause, 1998; Öztürk, 2021, 2022a). Dönüşebilen Aı̇le Modelı̇ Bu disfonksiyonel aile modelinde, hangi ebeveynin ic ̧ e do ̈ nu ̈ k, hangi ebeveynin ise dış a do ̈ nu ̈ k oldug ̆ u belirli değildir. Ebeveynlerin rolleri ile hem birbirlerine karşı hem de çocuklarına
- 5. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay karşı tutumları sürekli bir değişim göstermektedir. Bu düzensiz aralıklarla ortaya çıkan değişimlerin belirli bir nedeni yoktur. Herhangi bir durum ya da olay karşısında dominant olan ebeveyn, başka bir zamanda aynı durum ya da olay karşısında introvert olabilmektedir. Aile içerisindeki sevgiden nefrete olan duygular kısa sürede hızlı bir değişim gösterebilmektedir ki bu instabilite, çocuklar ile anne-babalar arasında güvenli bağlanmanın kurulmasına engel olmaktadır. Aile içerisinde sürekli bir sevgi ve nefret gitgelleri yaşantılandığı için çocuk, bu ambivalan iletişim dinamiğini kendi sosyal çevresinde de sürdürmektedir. Aile içerisindeki dönüşümlü istismar odağı, bütün aile bireylerinin normalde optimal gelişmesi beklenen mesafe ve ayar durumlarını bozar ve onları diğer istismarcı kişiler için bir hedef haline getirir. Bu aile modelindeki çocukların güvensiz bağlanma dinamikleri, istismarcıyla identifikasyon kurmaya doğru genişleyebilmekte ve bu çocuklar yetişkin olduklarında yakın ilişki dinamiklerinde de bu patolojik bağlanmayı sürdürmektedirler. Dönüşebilen ailelerde yetişen çocukların ruhsal açıdan sağlıklı birer yetişkin olabilmeleri için ilk önce bu aile içindeki travmatik yaşantıların ve disfonksiyonel dinamiklerin travma merkezli psikoterapiler aracılığıyla çözülmesi gerekmektedir (Öztürk, 2020a; 2021; Öztürk & Şar, 2006). Dissosiyatif Aı̇ le Modelı̇ Bu aile modeli, dışa dönük, içe dönük, karma ve dönüşebilen aile modellerinden biridir ancak bu aile üyelerinden en az biri mutlaka ya dissosiyatif bozukluk tanı kriterlerini karşılamaktadır ya da bir dissosiyatif bozukluğun subklinik belirtilerini göstermektedir. Aile içinde gizlenen sırlar mevcut olup, bu sırlar genellikle aniden ve konudan bağımsız olarak “acting-out” şeklinde tüm aile bireyleri birlikteyken aniden ortaya çıkar. Bu sırlar; evlat edinilmiş bir çocuk, akrabalar arasında geçmişte yaşanmış şüpheli ölümler ya da olaylar ve aile üyelerinin birbirinden gizledikleri marjinal yaşantılar olabilmektedir. Çoğunlukla aile içerisinde ve akrabalar arasında intihar girişimleri öyküsü bulunmaktadır. Ailede ebeveynler tüm travmatik açmazlarını genellikle bir çocukları üzerine odaklamakta, öteki çocuklarını ise aşırı koruma altına almaktadırlar (Öztürk, 2020a; 2021). Bu aile modelinde evlat ayrımı yoğun bir şekilde yaşantılanmakta ve genellikle en yetenekli çocuk günah keçisi olarak seçilmektedir. Günah keçisi olarak seçilen bu çocuk, bireylerin travmatik yaşantılarına aktardıkları bir zehir konteyneri işlevi görmektedir (deMause, 1997; 1998). Kutuplaşan roller ve dönüşümlü bir istismarcı-kurban döngüsünün hakim olduğu bu aile modelinde, ebeveynlerin çocuklukları hem aileleri hem de akrabaları tarafından duygusal boyutta travmatize edilmektedir. Bu ailelerin çocukları yetişkinlik dönemlerinde; reversible, çalkantılı ve kaotik yakın ilişki dinamikleri olan, intihar girişimleri yüksek, depresif ve explosif kişiler olurlar. (Öztürk, 2020a; 2022a; Öztürk & Şar, 2006). Disfonksiyonel Aile Modellerine Karşı Doğal ve Rehber Ebeveynlik Stili Görünürde normal aile modellerini benimseyen anne-babalar, hem kendi çocuklarını travmatize ve kontrol etmekte hem de travmatik yaşantıların, dissosiyatif reaksiyonların ve psikopatolojinin kuşaklararası geçişiyle disfonksiyonel nesillerin varlanış göstermesini olanaklı kılmaktadır. Ruhsal açıdan sağlıklı nesillerin yetiştirebilmesi adına fonksiyonel aile modellerinin geliştirilmesi öncül bir gereklilik halini almıştır. Bu doğrultuda uluslararası bilimsel platformlarda psikotravmatolojinin öncü isimleri arasında yer alan Öztürk tarafından günümüz toplumunun pozitif ve destekleyici çocuk yetiştirme stili olarak “Doğal ve Rehber Ebeveynlik Stili” geliştirilmiştir. Bu stilde ebeveynlerin hümanistik idolleri vardır, çocuklarını severler, korurlar ve onlara rehberlik ederler. Doğal ve rehber ebeveynlik stilinde “kurban” ve “nefret nesnesi” yoktur ve ebeveynlerin pozitif bilgi ve deneyimleri kuşaklararası bir geçiş göstermektedir. Bu pozitif bilgi ve deneyimler ışığında ebeveynler; empatik, sosyal çevresi ile duygusal karşılıklılık kurabilen, doğayı seven ve savaş karşıtı çocuklar yetiştirmektedir. Doğal ve rehber ebeveynlik stilindeki anne ve babalar, çocuklarını hem olası tüm travmatik yaşantılardan korumalı hem de onlara bu travmatik olaylarla optimal düzeyde baş edebilme tekniklerini öğretebilmelidirler. Ebeveynlerin sezgilerini, içgörülerini ve ön tahminlerini en iyi şekilde kullanabilmesini sağlayan spontan, sağduyulu ve açık iletişim şekilleriyle çocuklar ile anne ve babalar arasında güven merkezli duygusal karşılıklılığın kurulmasını sağlayan ve ebeveynlerin sahip oldukları bilgi ve
- 6. VIII. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi20-23 Temmuz 2022 / Hatay VIII. International Congress on Education and Social Sciences 20-23 July 2022 / Hatay yaşam tecrübeleri ile çocuklarının psikososyal gelişimleri adına temel kural ve beklentileri öğreten doğal ve rehber ebeveynlik stili, entegre ve fonksiyonel bir yeni neslin en önemli etken ajanı olacaktır (Öztürk, 2020b, 2021, 2022a, 2022c; Öztürk, Erdoğan & Derin, 2021). Kaynakça deMause, L. (1997). The psychogenic theory of history. The Journal of psychohistory, 25(2), 112. deMause, L. (1998). The history of child abuse. Journal of Psychohistory, 25, 216-236. Öztürk, E (2020a). Psikotarih, travma ve dissosiyasyon: Çocukluk c ̧ ag ̆ ı travmaları, savaş lar ve dissosiyasyonun anamnezi. O ̈ ztu ̈ rk E, (ed). Psikotarih. 1. Baskı. Ankara: Tu ̈ rkiye Klinikleri. s.1-21. Öztürk, E. (2020b). Travma ve Dissosiyasyon: Psikotravmatoloji Temel Kitabı. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi. p.1-33. Öztürk, E. (2021). Disfonksiyonel aile modellerinden fonksiyonel aile modeline: "Doğal ve rehber ebeveynlik stili". O ̈ ztu ̈ rk E, (ed). Aile Psikopatolojisi. 1. Baskı. Ankara: Tu ̈ rkiye Klinikleri. s.1-39. Öztürk, E. (2022a). Dysfunctional generations versus natural and guiding parenting style: Intergenerational transmission of trauma and intergenerational transfer of psychopathology as dissociogenic agents. Medicine-Science, 11(2), 886-904. Öztürk, E. (2022b). Dissoanaliz ve psikotoplumsal bilinç alyansı kuramı: İnkar travması ve dissosiyatif yansıtımlı kimlik geçişi. O ̈ ztu ̈ rk E, (ed). Psikotravmatoloji. 1. Baskı. Ankara: Tu ̈ rkiye Klinikleri. s.1-40. Öztürk, E. (2022c). Modern Psikotravmatoloji. O ̈ ztu ̈ rk E, editör. Psikotravmatoloji. 1. Baskı. Ankara: Tu ̈ rkiye Klinikleri. s.41-69. Öztürk, E., Erdoğan, B., & Derin, G. (2021). Psychotraumatology and dissociation: A theoretical and clinical approach. Medicine-Science, 10(1), 246-254. Öztürk, E., & Şar, V. (2006). The “apparently normal” family: a contemporary agent of transgenerational trauma and dissociation. Journal of Trauma Practice, 4(3-4), 287-303.
- 7. (2. CİLT)
- 8. (2. CİLT)
- 9. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı i Editör Kurulu Prof. Dr. Mehmet Engin DENİZ Dr. Öğretim Üyesi Ümit POLAT Teknik Editör Öğr. Gör. Ali ATEŞ Arş. Gör. Kadir COŞKUN E-ISBN: 978-625-8499-45-2 e-Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2022, Bu e-kitabın basım, yayım ve satış hakları Vize Yayın Evi ile Anılan kuruluşun izni alınmadan e-kitabıntümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu e-kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında derneğimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. I. Baskı: Yayın-Proje: İletişim İnternet: www.turkcess.net / E-ileti: turksosbilder@gmail.com
- 10. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı ii DESTEK VEREN KURULUŞLAR
- 11. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı iii TURKCESS 2022 ÇAĞRILI KONUŞMACILAR Dr. Mehmet Muharrem KASAPOĞLU Gençlik ve Spor Bakanı Timsal KARABEKİR Kazım Karabekir Vakfı Başkanı Prof. Dr. Abbas TÜRNÜKLÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Ömer YILMAZER Cumhurbaşkanlığı Eğitim Komisyon Üyesi Prof. Dr. Ganire PAŞAYEVA Milletvekili Milli Meclis Kültür Komisyon Başkanı Azerbaycan Prof. Dr. Timur VURAL Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Prof. Dr. Nathan PERRON Northwestern University, USA Prof. Dr. Sara JORDAN University of Nevada, Las Vegas PANELİSTLER Dr. Öğretim Üyesi Ümit POLAT Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Dr. Gökçe OK Göç İdaresi Başkanlığı Uyum ve İletişim Genel Müdürü Bayram SELVİ Kızılay Göç Hizmetleri Direktörü Mustafa HARPUTLU Antakya Kaymakamı Okan TOSUN Anda Derneği Başkanı
- 12. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı iv KURULLAR Onur Kurulu Kişi Kurum Ülke Abdullah EREN Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı Türkiye Prof. Dr. Adem KORKMAZ Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörü Türkiye Prof. Dr. Ahmet Hamdi TOPAL Kastamonu Üniversitesi Rektörü Türkiye Prof. Dr. Ahmet YILDIRIM Uluslararası Saraybosna Üniversitesi Rektörü Bosna-Hersek Prof. Dr. Akın LEVENT Erzincan Binali Yıldırım Rektörü Türkiye Prof. Dr. Alpaslan CEYLAN Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Kırgızistan Prof. Dr. Cengiz TOMAR Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Rektör Vekili Kazakistan Prof. Dr. Elchin SÜLEYMANOV Bakü Mühendislik Üniversitesi Rektörü Yrd. Azerbaycan Prof. Dr. Fadıl HOCA Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektörü Kuzey Makedonya Dr. Gökçe OK T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı Türkiye Prof. Dr. Hasan KAYA Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Hasan USLU Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Rektörü Türkiye Dr. Kerem KINIK Türk Kızılay Genel Başkanı Türkiye Doç. Dr. Lütfü Savaş Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Türkiye Prof. Dr. Mehmet Dursun ERDEM Uluslararası Balkan Üniversitesi Makedonya Prof. Dr. Mehmet Zahid SOBACI TRT Genel Müdürü Türkiye Prof. Dr. Muhsin KAR Yüksek Öğretim Kalite Kurulu Başkanı Türkiye Prof. Dr. Naser SAHİTİ Prishtina Üniversitesi Rektörü Kosova Prof. Dr. Ömer ÖZYILMAZ Cumhurbaşkanlığı Eğitim ve Öğretim Politikalar Kurulu Üyesi Türkiye Prof. Dr. Ramazan KORKMAZ Kafkasya Üniversiteler Birliği Başkanı Türkiye Sabahattin DÜLGER MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürü Türkiye Prof. Dr. Safar NASROLAHZADEH Tebriz Üniversitesi Rektörü İran Prof. Dr. Shuhrat SİROJİDDİNOV Tashkent State Üniversitesi Rektörü Özbekistan Prof. Dr. Tamer YILMAZ Yıldız Teknik Üniversitesi Rektörü Türkiye Prof. Dr. Turgay UZUN Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Rektörü Türkiye
- 13. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı v Düzenleme Kurulu Başkanları Kişi Kurum Ülke Prof. Dr. M. Engin DENİZ Yıldız Teknik Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Bülent ARI Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Türkiye Dr. Öğr. Üyesi Ümit POLAT Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Düzenleme Kurulu Kişi Kurum Ülke Prof. Dr. M. Engin DENİZ Yıldız Teknik Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Akmatali ALİMBEKOV Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kırgızistan Prof. Dr. Abbas Ghadimi GHEİDARİ Tebriz Üniversitesi İran Prof. Dr. Bülent BAYRAM Ahmet Yesevi Üniversitesi Kazakistan Prof. Dr. Gali GALİYEV Ufa Sosyal Teknoloji Üniversitesi Başkurtistan Prof. Dr. Fadıl HOCA Uluslararası Vizyon Üniversitesi Kuzey Makedonya Doç. Dr. Abdurashid JABBAROV Semarkant Devlet Üniversitesi Özbekistan Doç. Dr. Savaş KARAGÖZ Aksaray Üniversitesi Türkiye Dr. Öğr. Üyesi Ümit POLAT Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Emine YAMAN Uluslararası Saray Bosna Üniversitesi Bosna-Hersek Prof. Dr. Ahmet BEŞE Manas Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Ergin JABLE Priştina Üniversitesi Kosova Doç. Dr. Yagut ALİYEVA Bakü Devlet Üniversitesi Azerbaycan Doç. Dr. Metin DENİZ Bartın Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Engin ASLAN Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Alpaslan DURMUŞ Kızılay Akademi Başkanı Türkiye Dr. Öğretim Üyesi Gürcan ŞEKER Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Dr. Öğretim Üyesi Gökay KELDAL Malatya İnönü Üniversitesi Türkiye Dr. Emine BAYRAKTAROVA Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Bulgaristan Dr. Serdan KERVAN Prizren Ukshin Hoti Üniversitesi Kosova Dr. Öğr. Üyesi Muhammed SALMAN Kastamonu Üniversitesi Türkiye Dr. Fadıl ŞİRAZ MEB Türkiye Arş. Gör. Kadir COŞKUN Kastamonu Üniversitesi Türkiye Öğr. Gör. Ali ATEŞ Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Türkiye
- 14. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı vi Sempezyum Sekretaryası Kişi Kurum Ülke Arş. Gör. Kadir COŞKUN Kastamonu Üniversitesi Türkiye Öğr. Gör. Ali ATEŞ Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Türkiye Bilim Kurulu Kişi Kurum Ülke Prof. Dr. Abdullah IŞIKLAR Bursa Teknik Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Adnan BAKİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Adnan KULAKSIZOĞLU Biruni Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Ayfer ŞAHİN Ahi Evren Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Ahmet ARSLAN Namık Kemal Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Ali Fuat ARICI Yıldız Teknik Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Bilal DUMAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Erdinç ÖZTÜRK İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Türkiye Prof. Dr. Çavuş ŞAHİN Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Çetin SEMERCİ Bartın Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Erdoğan KÖSE Akdeniz Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Erdal Hamarta Necmettin Erbakan Üniversitesi Türkiye Prof. Dr.Fatma Ebru ikiz Dokuz Eylül Üniversitesi Türkiye Prof. Dr.Fuat Tanhan Van yüzüncü yıl üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İlyas DOĞAN Gazi Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İlyas GÖKHAN Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mustafa TALAS Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Nadim MACİT Ege Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Elchin SULEYMANOV Azerbaycan Üniversitesi Azerbaycan Prof. Dr. Kaya YILDIZ Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Kemalettin KUZUCU Marmara Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Kerim GÜNDOĞDU Adnan Menderes Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Kürşat KARACABEY Adnan Menderes Üniversitesi KKTC Prof. Dr. M. Asıf YOLDAŞ Hitit Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. M. Serhat YILMAZ Kastamonu Üniversitesi Türkiye Kişi Kurum Ülke
- 15. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı vii Prof. Dr. Ahmet BOZDOĞAN Cumhuriyet Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mehmet Engin DENİZ Yıldız Teknik Üniversitesi Türkiye Prof . Dr. Ömer Faruk SÖNMEZ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Bülent BAYRAM Kırklareli Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İbrahim COŞKUN Trakya Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mustafa ÇOLAK Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mustafa DAŞ Dokuz Eylül Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mustafa DENKTAŞ Akdeniz Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Sabri SİDEKLİ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Selahattin Avşaroğlu Necmettin Erbakan Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Nevin ERGAN Hacettepe Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Nuriye SEMERCİ Bartın Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mustafa KOÇ Düzce Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Orhan DERMAN Hacettepe Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Oğuz Serin Lefke Avrupa üniversitesi KKTC KKTC Prof. Dr. Özkul ÇOBANOĞLU Hacettepe Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İsmet TÜRKMEN Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Salih Zeki GENÇ Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Sefa BULUT İbn Haldun Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Ebulfez SÜLEYMANLI Üsküdar Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Sırrı AKBABA Üsküdar Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Suat ÜNLÜ Akdeniz Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Tayyip DUMAN Bozok Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Tamara GURTUEVA Yeditepe Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Yahya AKYÜZ Ankara Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Fahri TEMİZYÜREK Gazi Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Yıldız KIZILABDULLAH Ankara Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Mücahit KAĞAN Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Yücel ÖKSÜZ Amasya Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Suat UNGAN Trabzon Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Abdullah TEMİZKAN Ege Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Hakan AKDAĞ Mersin Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Hamdi DOĞAN Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye
- 16. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı viii Kişi Kurum Ülke Prof. Dr. Mustafa GÜÇLÜ Erciyes Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. M. Akif SÖZER Gazi Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Güven ÖZDEM Giresun Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İbrahim ERDAL Bozok Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Tuncay DİLCİ Cumhuriyet Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN İstanbul-Boğaziçi Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Cüneyit AKAR Uşak Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Yılmaz YEŞİL Gazi Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Erdal AKSOY Gazi Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Firdevs Savi ÇAKAR Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Ayşe DEMİR Yıldırım Beyazit Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Birsen BAĞÇECİ Çukurova Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. İzzet PARMAKSIZ Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Bülent ALCI Yıldız Teknik Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Korkut ULUDAĞ Atatürk Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Kemale NECEFOVA Azerbaycan Devlet Iktisad Universitesi Azerbaycan Doç. Dr. Ethem YEŞİLYURT Akdeniz Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Metin DENİZ Bartın Üniversitesi Doç. Dr. Nergüz Bulut Serin Lefke Avrupa üniversitesi KKTC Türkiye Doç. Dr. Özlem ÇAKIR Ankara Üniversitesi KKTC Doç. Dr. Raşit KOÇ Yüzüncü Yıl Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Behçet ÖZNACAR Yakın Doğu Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Mustafa KAYA Cumhuriyet Üniversitesi KKTC Doç. Dr. Sadık Yüksel SIVACI Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Sevilay YILDIZ Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Üyesi Yakup DOĞAN Kilis 7 Aralık Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Durmuş ÜMMET Marmara Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Mehmet MUTLU Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Yalçın BAY Anadolu Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Ümmügülsüm CANDEĞER Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Döndü Neslihan BAY Osmangazi Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Fuat Serkan SAY Mersin Üniversitesi Türkiye
- 17. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı ix Kişi Kurum Ülke Doç. Dr. Resul BAĞI Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Muammer ERGÜN Kastamonu Üniversitesi Türkiye Doç . Dr. Cengiz BUYAR Manas Üniversitesi Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Tuğçe ERDAL Bozok Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Öğretim Üyesi Halil UZUN Kilis 7 Aralık Üniversitesi Türkiye Doç. Dr. Mamatali MURZAEV Manas Üniversitesi Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Öğretim Üyesi Yavuz Ercan GÜL Manas Üniversitesi Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Öğretim Üyesi Canan Olpak KOÇ Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Doç. Dr. Öğretim Üyesi Hamdi KORKMAN Afyon Kocatepe Üniversitesi Türkiye Dr. Öğretim Üyesi Sami ACAR Gazi Üniversitesi Türkiye Dr. Öğr. Üyesi. Başak BAĞLAMA Yakın Doğu Üniversitesi KKTC Dr. Öğretim Üyesi Gökay KELDAL Malatya İnönü Üniversitesi Türkiye Dr. Cemile HASANOVA Azerbaycan Devlet Iktisad Universitesi Azerbaycan Dr. Öğretim Üyesi Bahadır Bumin ÖZASLAN Hacettepe Üniversitesi Türkiye Dr. Öğretim Üyesi Gürcan ŞEKER Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Türkiye Dr. Öğretim Üyesi Nusrettin ILMAZ Erzincan Binali Üniversitesi Türkiye Dr. Öğr. Üyesi. Gizem AKCAN Bartın Üniversitesi Türkiye Dr. Öğr. Üyesi Yusuf BİLGE Sabahattin Zaim Üniversitesi Ord. Prof. Dr. Abel MUHARREMOV Bakü Devlet Üniversitesi Türkiye Prof. Dr. Elçin BABAYEV Bakü Devlet Üniversitesi Rektörü Türkiye Prof. Dr. Farhad RAHMANOV Azerbaycan Devlet Iktısad Üniversitesi Azerbaycan Ord. Prof. Dr. Aydın KAZIMZADE Bakü Devlet Üniversitesi Rektör Yardımcısı Azerbaycan Ord. Prof. Dr. İsa HƏBİBBƏYLİ Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Azerbaycan Prof. Dr. Alikram ABDULLAYEV Devlet İdarecilik Akademisi Azerbaycan Prof. Dr. Asəf ZAMANOV Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Elmi İşlər üzrə Prorektoru Azerbaycan Prof. Dr. Buludxan XƏLİLOV Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi Filoloji Fakültesi Dekanı Azerbaycan Prof. Dr. Cəfər CƏFƏROV Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi Rektörü Azerbaycan
- 18. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı x Kişi Kurum Ülke Prof. Dr. Elçin MEMMEDOV Bakü Devlet Üniversitesi EdebiyatFakültesi Dekanı Azerbaycan Prof. Dr. Hüseyin ASKEROV Bakü Devlet Üniversitesi Dil ve Edebiyat Tedrisi Kürsüsü Başkanı Azerbaycan Prof. Dr. Petrova Tatyana NİKOLAEVNA Mari Devlet Üniversitesi Rusya Prof. Dr. İzzet RÜSTEMOV Bakü Devlet Üniversitesi Sosyoloji Kürsüsü Başkanı Azerbaycan Prof. Dr. Nigar ABBASZADƏ Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi Azerbaycan Prof. Dr. Rabiyet ASLANOVA Bakü Devlet Üniversitesi Felsefe Kürsüsü Başkanı Azerbaycan Prof. Dr. Ramiz ASKER Bakü Devlet Üniversitesi Türkoloji Kürsüsü Başkanı Azerbaycan Prof. Dr. Tehran ELİŞANOĞLU Nizami adına Edebiyat Enstitusu Azerbaycan Prof. Dr. Almas BİNNƏTOVA Nizami adına Edebiyat Enstitusu Azerbaycan Prof.Dr. Fuad MEMMEDOV Devlet İdarecilik Akademisi Azerbaycan Prof.Dr. Recep Ebdülelioğlu Ağayev Naxçıvan Dövlet Universitesi Azerbaycan Doç. Dr. Elman NESİROV Devlet İdarecilik Akademisi Azerbaycan Doç. Dr. Aygün BAĞIRLI Diller Üniversitesi Azerbaycan Doç. Dr. Korkmaz MUSTAFAYEV Diller Üniversitesi Azerbaycan Doç. Dr. Elmira GOCAYEVA Azerbaycan Turizm ve Menecment Üniversitesi Azerbaycan Doç. Dr. Mürteza HASANOĞLU TDevlet İdarecilik Akademisi Azerbaycan Doç. Dr. Toğrul HALİLOV Nahçıvan Üniversitesi Azerbaycan Doç. Dr. Lala HASANOVA Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi- UNEC Azerbaycan Doç. Dr. Yagut ALIYEVA Bakü Devlet Universitesi Azerbaycan Dr. Nazim CAFEROV Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi- UNEC Azerbaycan Dr.Sugra Humbatova Azerbaijan State University of Economy Dr. Taleh XELİLOV Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kırgızistan Prof. Dr. Akmatali ALİMBEKOV Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kırgızistan Prof. Dr. Cangoroz KANİMETOV İ. Arabayev Üniversitesi Kırgızistan Prof. Dr. Ceenbek ALİMBAYEV Kirgizistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kırgızistan Prof. Dr. Tuuganbayu KONURBAYEV İ. Arabayev Üniversitesi Kırgızistan
- 19. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı xi Prof. Dr. Tashtan SİYAEV Narin Devlet Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Mislimkan AYDAROVA Batken Devlet Üniversitesi Kırgızistan Doç. Dr. Nurlan ŞADIEV Oş Devlet Üniversitesi Kırgızistan Dr. Roza ABDIKULOVA Milli Eğitim Akademisi Kırgızistan Prof. Dr. Каldibek BOLEEV Taraz Beşerı Bilimler Üniversitesi Kazakistan Prof. Dr. Mukhtarkhan ORAZBAY Yabancı Diller ve Yüksek Kariyer Üniversitesi Kazakistan Prof. Dr. Tynyshtyk YERMEKOVA Kazakstan Egitim Akademisi Kazakistan Prof. Dr. Zamira BAUBEKOVA Kazakstan Egitim Akademisi Kazakistan Doç. Dr. Fatima KOZYBAKOVA El Farabi Milli Üniversitesi Kazakistan Doç. Dr. Muhamedrahim KURSABAEV Astana Turizm Üniversitesi Kazakistan Dr. Elvin HASAN Eğitim Bakanlığı Makedonya Naranstal DELGERKHUU Mongolian University of Science and Technology Mogolistan Prof. Dr. Nizameddin MAHMUDOV Özbekistan Bilimler Akademisi Dil ve Edebiyat Enstitüsü Özbekistan Prof. Dr. Shuxrat SİROJİDDİNOV Taşkent Devlet Özbek Dili ve Edebiyatı Üniversitesi Özbekistan Arş. Gör. İlyos İSMOİLOV Taşkent Devlet Özbek Dili ve Edebiyatı Üniversitesi Özbekistan Doç. Dr. Odil KUYSİNOV Nizami Taşkent Devlet Pedagojik Üniversitesi Özbekistan Prof. Dr. Erkin NURİDDİNOV Nizami Taşkent Devlet Pedagojik Üniversitesi Özbekistan Doç. Dr. Gulnoza EGAMBERDiYEVA Nizami Taşkent Devlet Pedagojik Üniversitesi Özbekistan Doç. Dr. Muhtor NASiROV Semerkant Üniversitesi Özbekistan Doç. Dr. Abdurashid JABBAROV Semerkant Üniversitesi Özbekistan Prof. Dr. Firdevs HUSAMATİNOVA Ufo Enstitü Direktörü Başkurdistan Prof. Dr. Gali GALİYEV Ufa Sosyal Teknoloji Üniv. Rektörü Başkurdistan Prof. Dr. Aleksander KADİRBAYEV Moskova Devlet Üniversitesi Rusya Federasyonu Prof. Dr. Rüstem ŞÜKÜROV Çuvaş Pedagojik Devlet Üniversites Üniversitesi Rusya Federasyonu Prof. Dr. Elena OGANOVA Moskova Devlet Üniversitesi Rusya Federasyonu Prof. Dr. Tatyuana PETROVA Çuvaş Pedagojik Devlet Üniversitesi Üniversitesi Rusya Federasyonu
- 20. TURKCESS 2022 Tam Metin Kitapçığı xii Doç. Dr. Emma EKEEVA Daali Altay Devlet Üniversitesi Rusya Federasyonu Dr. Elfina SİBGATULLİNA Moskova Bilimler Akademisi Rusya Federasyonu Dr. İrina KAYAN-POKROVSKAYA Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Bulgaristan Dr. Emine BAYRAKTAROVA Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Bulgaristan Dr. Harun BEKİR Plovdiv Üniversitesi Bulgaristan Prof. Dr. Adile EMİROVA Sanayi ve Pedagoji Üniversitesi Kırım Dr. Enise ABİBULLAYE Sanayi ve Pedagoji Üniversitesi Kırım Prof. Dr. Lemara SELENDİLİ Kırım Federal üniversitesi Kırım Doç. Dr. Bankova İVANNA Komrat Devlet Üniversitesi Moldova Dr. Ciden Sena MENABİT Yabancı Diller Merkezleri Romanya Dr. Veronica NEDELCU Ovidius Üniversitesi Romanya Prof. Dr. Timur KOCAOĞLU Michigan State University ABD Prof. Dr. Tacida HAFIZ Priştine Üniversitesi Kosova Dr. Serdan KERVAN Prizren Ukshin Hoti Üniversitesi Kosova Dr. Soner YILDIRIM Prizren Ukshin Hoti Üniversitesi Kosova Doç. Dr. Osman YILDIZ Kıbrıs İlim Üniversitesi KKTC Doç. Dr. Aygün KERIMOVA Bakü Devlet Üniversitesi Azerbaycan