ALTIN ORAN

Şevval Yavuz
Kısaca Altın Oran…

• Altın oranın elde edilmesi için çok

sayıda yaklaşım ve yöntem
bulunsa da, en genel formül: Bir
doğru parçası öyle iki parçaya
ayrılmalıdır ki, küçük parçanın
büyük parçaya oranı, büyük
parçanın bütüne oranına eşit
olmalıdır. Bu durumda yaklaşık
1.618 değeri bulunur.
 İtalyan matematikçi Fibonacci’nin keşfettiği ve kendi adıyla anılan
Fibonacci Sayı Dizisi Fibonacci dizisi kendinden önceki
sayıların toplamının sonraki sayıyı vermesi esasına dayanmaktadır.
1,1,2,3,5,8,13,21,34,55,89…bu dizi
sonsuza uzanırken sayıların birbirlerine bölümünde ise 1,618 oranı
(Altın Oran) elde edilmektedir
• Altın Oran, pi (π) gibi irrasyonel bir sayıdır
ve ondalık sistemde yazılışı;
1,618033988749894...'tür. Altın oranın
gösterilmesi için kullanılan sembol, Fi yani
Φ'dir.
• Altın oranın çarpmaya göretersi ise,
1/1.618=0,618’dir. Yani altın oranın tersi,
kendisinin 1 eksiğine eşittir. Aynı şekilde
altın oranın karesi (Φ)2 = (1.618)2 =
2.618’e, yani kendisinin bir fazlasına eşittir.
 Leonardo
Fibonacci’yi
Tanıyalım..
• Leonardo Fibonacci Orta Çağın en büyük
matematikçilerinden biri olarak kabul
edilmektedir.
• Yaptığı çalışmalar ile klasik dönem
matematiğine zemin hazırlamıştır.
• İtalyan asıllı matematikçi 1170 yılında
Pisa’da doğmuştur.
• 1201 yılında kaleme aldığı ve içerisinde
olağanüstü bilgilerinde olduğu “Liber
Abaci” adlı kitabında (hesaplama kitabı ya
da abaküs kitabı olarak türkçe’ye
çevrilebilir.) sayıların arasındaki ilişkilerden,
tavşan problemine kadar birçok konuyu ele
almıştır.
• Ayrıca bugün ilk okulda öğretilen toplama,
çıkarma ve bölme gibi aritmetik işlemlerini
de örnekler vererek açıklamıştır.
 Fibonacci Sayı Dizisinin
Temeli
• Leonardo Fibonacci’nin bu kitabında
kapalı bir ortamda bulunan tavşan
ailesinin artışını her ay gözlemlemiş ve
sonucunu notlar halinde toparlamıştır.
• Her tavşan çifti bir yavru yapıp onun
da 1 ay sonra 1 yavru yapacağı
ortamda tavşanların üremesinin
zamana bağlı değişimini gözlemledi ve
tavşanların 1-1-2-3-5-8-13-21-34…
şeklinde değişim gösterdiğini gördü.
• Ayrıca bu sayıların rastgele değil
kendinden önceki iki terimin toplamı
şeklinde oluştuğunu fark etti ve bu
sayıların birbirine bölümü sayı
büyüdükçe 1.618 sayısına yani altın
orana yakınsıyordu.
• Fibonacci serisi olarak bilinen bu dizi
altın oranın en önemli matematiksel
gösterimlerinden biridir.
Altın Dikdörtgen, Altın Sarmal veya Spiral

• Fibonacci sayı dizisini oluşturan

sayılardan yola çıkarak elde edilen
karelerin birleşmesi sonucu ortaya
çıkan dikdörtgendir.
• Bu parçaları köşeden köşeye
birleştiren yaylar birleştiğinde altın
sarmal meydana gelir.
Altın Oran Izgarası
Altın Oran Izgarasına göre Çekilen
Fotoğraflar
Insan ve
Altın Oran
Insan Vücudundaki Bazı Altın Oranlar
Insan Yüzündeki Bazı Altın Oranlar
• Yüzün boyunun, yüzün genişliğine oranı
• Dudakla kaşların birleşim yeri arasının burun
boyuna oranı
• Yüzün boyunun çene ucuyla kaşların birleşim
yeri arasındaki mesafeye oranı
• Ağız boyunun burun genişliğine oranı
• Burun genişliğinin burun delikleri arasındaki
mesafeye oranı
• Göz bebekleri arasındaki mesafenin kaşlar
arasına oranı
Doğa ve Altın Oran
 Ay çiçegi

• Ayçiçeğinde yer alan ay çekirdekleri saat

yönünde 55 adet buna karşılık saat yönünün
tersine 89 adet ay çekirdeği tanesi bulunur.
89/55=1.618dir.
 Çam Kozalagı

• Çam kozalağındaki taneler kozalağın altındaki

sabit bir noktadan kozalağın tepesindeki
başka bir sabit noktaya doğru spiraller
(eğriler) oluşturularak çıkarlar. İşte bu eğrinin
eğrilik açısı altın orandır.
 Nautilus Pompilius

• Evrimin ilk aşamalarından beri değişmeden

aynı büyüme şeklini izleyen kabuklu deniz
hayvanlarının büyüme şekilleri ilgi çekicidir.
• Nautilus'un kabuğunun içinde, sedef duvarlar
ile örülmüş bir sürü odacığın oluşturduğu içsel
bir sarmal uzanır. Hayvan büyüdükçe, sarmal
kabuğunun ağız kısmında, bir öncekinden daha
büyük bir odacık inşa eder ve arkasındaki
kapıyı bir sedef tabakası ile örterek daha geniş
olan bu yeni bölüme ilerler
 Salyangoz

• Kozalağın altında bulunan sabit noktadan,

tepesindeki başka bir sabit noktaya doğru
eğriler oluşturarak çıkan taneler vardır. Bu
tanelerin eğrilik açısı altın oran olarak
adlandırılır. Salyangoz kabuğu bir zemine
konduğunda bu bir dikdörtgen oluşturur.
Boyunun enine olan oranı ise bize altın oranı
verir.
 Kar Taneleri

• Bir kar tanesi küçük bir toz tanesi etrafında

oluşmaya başlar. Oluşan bu kristal gitgide
büyür ve köşelerinden itibaren küçük kollar
oluşmaya başlar. Hava soğudukça bu kolların
büyümesi biraz daha hızlanır. Hava
değişimlerine maruz kaldıkça, oluşan bu yapı
üzerinde kılcal uzantılar gelişir
 DNA’da Altın Oran

• DNA düşey doğrultuda iç içe açılmış iki

sarmaldan oluşur. DNA’ların uzunluğu 34
angström, genişliği ise 21 angström’dür.
Bunlar art arda gelen iki Fibonacci sayısıdır.
MİMARİDE ALTIN ORAN
Piramitler

• Piramitlerin taban uzunluğunun

yüksekliğine oranı altın oranı verir.
 Süleymaniye Cami

• Mimar Sinan'ın kullandığı oranda, kısa ve uzun kenar

arasında, kareye yakın bir ölçü-oran ilişkisi vardır. İlk
önce, üç şerefeli minarelerin yüksekliğiyle ana
kütlenin uzunluğu arasında nasıl bir ilişki olduğunu
inceledim. Bu minarelerin yüksekliğiyle ana kütlenin
uzunluğu arasında 0.83 oranı var. Araştırmam
ilerledikçe hayretler içinde gördüm ki, benzeri ilişkiler
diğer elemanlar arasında da söz konusu. Günümüze
ulaşan bir belge yok ama Mimar Sinan eserlerini bir
plana oturtmadan yapmıyordu, hatta maketlerini
oluşturuyordu.''
Leonardo Da
Vinci ve Altın
Oran
Vitruvius Adamı ve Altın
Oran
• Leonardo Vitruvius Adam’ında kolları ve bacakları açılmış
bedenin çembere, kolları 90 dereceyle yanlara açılmış
bedenin de kareye oturduğunu göstermektedir. Bu iki figür,
insan betiminin temeli olarak kabul edilmiştir .Kolları ve
bacakları açılıp gergin olarak, göbeği dairenin tam
merkezine gelecek şekilde bir dairenin içine yerleştirilmiştir.
Altın Oranlar dairelerle bölümlenerek gösterilmiştir: Göbek-
diz arası / Diz-ayak ucu arası ,Göbek-baş ucu arası mesafe /
Omuz hizasından baş ucuna olan mesafe gibidir. Vitruvius
Adam'ının boyunun, göbeğin yüksekliğine oranının altın
oran olduğu gösterilmiştir.
Mona Lisa ve Altın Oran
• Leonardo’nun Mona Lisa adlı tablosu Yüksek Rönesans
portre sanatında önemli bir yere sahiptir. Figürün kimliği
oldukça tartışılmıştır. Vasari, portrenin Francesco del
Giocondo’nun eşi Mona Lisa’ya ait olduğunu iddia
etmektedir. Portre ve arka plandaki dağ manzarası, resmin
her türlü keskinlikten uzak, yumuşak ve loş bir ışığın
büyüsüyle yaratılmıştır Portrenin sol tarafındaki ufuk çizgisi
sağdakine göre daha alçak bırakılmış yüzün iki yarısı da
asimetrik verilmiştir.
• Bu durum portreye farklı konumlardan bakıldığında ifadede
bir kaymaya yol açarak portredeki ruh durumunun
yakalanmasına olanak sağlamıştır. Arka plan görüntülerinde
kompozisyonu anlam boyutunda derinleştirerek tasvir eden
sanatçı, bu anlamda ruhsal ve biyolojik açılardan doğayı ve
insanı anlamaya çalışan bir Rönesans insanı olarak karşımıza
çıkmaktadır.
• Mona Lisa'nın baş ve omuzlara kadar olan
bölümü bir dikdörtgen içerisine dâhil
ettiğimizde, ortaya çıkan Altın Dikdörtgen
görülmektedir. Bu dikdörtgen içerisinde
portreyi içine alan karede gözün üzerinde
merkez tespit edilmektedir. Mona Lisa
tablosunda boyundan ellerin yukarısına kadar
ve elbisenin yakasından ellerin altına kadar
altın dikdörtgenler yer almaktadır.
• Atalay’ın (2006) Matematik ve Mona Lisa adlı
kitabında belirttiği gibi; Mona Lisa’nın sağ
omzuyla, sağ yanağı, sol omzuyla, sol yanağına
göre, hafifçe yana dönmüş gövdesi, 72-36-72
açılarına sahip bir altın üçgen içine
yerleştirilebilir. Mona Lisa altın dikdörtgen içine
yerleştirilmiştir. Sarmal bileğin alt bölümünden
yani Mona Lisa’nın bel bölümünden başlamıştır.
Da Vincinin Portesinde Altın
Oran
• Sanatçının eserinde kafatası ile yüzünde, başın bitimi ile
alın, alın ve burun ucu, burun ucu ve çene çizilen
dikdörtgende 1/3 oranında olduğu gösterilmiştir. Aynı
şekilde portrenin yüzünü de inceleyecek olursak, alın ve
gözler, gözlerin bitimi ve dudaklar, çene 1/3 oranındadır.
 Son Akşam Yemeği
ve Altın Oran
• Resimde fresko da beyaz örtülü dikdörtgen bir masada üçerli gruplar
halinde yer alan On iki Havari ile tam ortada merkezde İsa resmedilmiştir.
Eser konusunu İncil’den almıştır. İsa, İçinizden birisi bana ihanet edecek!
demiştir. Havariler şaşkınlık içerisinde durumu ret ederek, el ve kol
hareketleriyle konuşurlar.
• Yapıt kompozisyonun iç mekânlara taşınmaya başlandığı ilk resimlerden
biridir. Rahiplerin uzun yemek masalarının bulunduğu salonun bir duvarını
boydan boya kaplayan salonun doğal ışığı, yemek masasının tam üzerini
aydınlatmakta ve cepheden canlandırma sonucu tabloda temel ışık
kaynağı yemekhanenin doğal ışığı gibi soldan gelmektedir. Üzerimizde
bıraktığı anıtsal etki yalnızca geniş boyutlarından değil, mekân ve ışığın
egemenliği arasındaki ilişkiden ileri gelip resme, salonun uzantısı izlenimi
veren bir derinlik kazandırmaktadır. Sanatçı İsa’nın ve havarilerinin
oturduğu masanın boyutlarından arkadaki duvar ve pencerelere kadar
altın oran kullanmıştır.