Professional Documents
Culture Documents
DİN AHLAK
KURALLARI KURALLARI
SOSYAL
DÜZEN
KURALLARI
HUKUK GÖRGÜ
KURALLARI KURALLARI
1
CEZA TÜRLERİ
Tazminat Türleri
YAPTIRIMLARI/ •Maddi Tazminat
•Manevi Tazminat
MÜEYYİDELERİ
Hükümsüzlük Türleri
Nisbi Butlan
Düzeltilebilir.
2
• MEDENİ HUKUK
• TİCARET HUKUKU
• BORÇLAR HUKUKU
HUKUKUN
DALLARI
KAMU KARMA
HUKUKU HUKUK
• DEVLET-DEVLET • KİŞİ-DEVLET
3
Yönetim, İdari işlemler…
Devletin kendi işleri
Temdin edilmemiş: kitaplaşmamış,
Ceza
“Devletin şeklini, yapısını, temel derlenip toplanmamış
hukukunun
organlarını (yasama-yürütme-
yasakladığı
yargı), bu organların birbirleri
İDARE fiillere suç SUÇUN
arasında etkileşimini, temel hak
HUKUKU denir. UNSURLARI
ve özgürlüklerini bunların devlet
karşısındaki durumunu inceler.”
ANAYASA CEZA KANUNİLİK
HUKUKU MADDİ UNSUR MANEVİ UNSUR
HUKUKU (Kanunsuz Suç ve
EN SOYUT, EN GENEL, Ceza Olmaz)
(Hareket) (Kusur)
EN BAĞLAYICI
KAMU İCRA (yapmak) KAST (bilerek)
"Temyiz Kudreti"
YAŞ sınırlara +3 eklenecek
5
HISIMLIK TÜRLERİ
EŞYA HUKUKU
MİRAS HUKUKU
"Ayni Haklar,
"Miras, tereke,
Devren Kazanılan
muris, redd-i miras"
Haklar, vb."
6
BORCUN
KONUSU
BORÇLU EDİM ALACAKLI
HAKSIZ FİİL
•1) Hukuku Aykırılık
KİŞİ İLE SORUMLULUK
• Türk Hukuk Sisteminde YOK! SORUMLULUK
BORÇLAR BORÇ İLİŞKİSİ
DOĞURAN
•2) Kusurluluk
•3) Zarar
İFA (Ödemek)
İBRA (Aklama)
YENİLEME (Tecdit)
BİRLEŞME
7
TACİR
•Kâr eder.
•Unvan kullanır.
•İflas eder.
•Basiretli davranmak zorundadır.
ESNAF
Anonim (SERMAYE)
Sosyal Sigorta SİGORTA ŞİRKETLER
HUKUKU HUKUKU
•Devlet "SGK" Limited (SERMAYE)
TİCARET
HUKUKU
DENİZ KIYMETLİ
TİCARETİ EVRAK
Navlun Sözleşmesi HUKUKU HUKUKU
KAMBİYO SENEDİ
Navlun •Bono, Poliçe, Çek vb.
•Deniz ticareti sonucunda alınan ücret
8
DEVLETLER ÖZEL HUKUKU
9
GERÇEK KİŞİLİK
HAKLARIN KORUNMASI
FİİL EHLİYETİ TÜRLERİ
MEŞRU ZARURET KUVVET
TALEP HAKKI DAVA HAKKI
MÜDAFAA (IZTIRAR) HALİ KULLANMA
SINIRLI EHLİYETLİ
"3 Ü BİR ARADA" SINIRLI EHLİYETSİZ “DEVLET” “DEVLET” “KİŞİ” “KİŞİ”
Tehlike Durumu
“KİŞİ”
Korunma Haklı Savunma Devlet
Kahve + Krema + Şeker "2 Sİ BİR ARADA" Mahkemeye
* Orantılı güç
Başkasının malına
koruması
-> Evli Kişiler talep taşınmak zarar vermek
Kahve + Krema * Suç Üstü (Tazminat) gelene kadar
-> Mahkeme Kararı ile yasal etme
Kahve + Şeker
danışman atanmış kişiler
TÜZEL KİŞİLİK
KİŞİLİĞİ DIŞA KARŞI KORUYAN ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİLİĞİ KAMU HUKUKU TÜZEL KİŞİLİĞİ
DAVALAR
•TESPİT DAVASI
ŞİRKETLER : "Kişi Topluluğu"
•MEN DAVASI Devlet, Belediye, İl, Köy, vb.
Amaç: Kazanç Sağlama
•ÖNLEME DAVASI
•TAZMİNAT DAVASI
DERNEKLER: "En Az 7 Kişi"
Örn; Dergide aleyhime haber çıktı. Kazanç sağlama amacı YOK!
11
1. ANAYASA (TBMM çıkarır – Anayasa Mahkemesi
denetler)
HUKUKUN
KAYNAKLARI
YARDIMCI KAYNAKLAR
"bağlayıcı değil"
1. Bilimsel Görüşler (Doktrin, Öğreti)
2. İçtihatlar (Yargısal Karar)
NOT: İçtihat Birleştirme Kararı: Aynı konu üzerinde verilmiş farklı kararların (içtihatların) birleştirilmiş halidir.
HAKİMİ BAĞLAR. YAZILI KAYNAK NİTELİĞİNDEDİR.
12
Ulaşılmak istenen Yürürlükten kaldırılan
Olması gereken hukuk hukuk
İDEAL
TARİHİ
HUKUK
HUKUK
(TABİİ)
POZİTİF “ONLAR”
Yazılı ve Yazısız OBJEKTİF
HUKUK Herkes için geçerli
kaynakların hepsi HUKUK
(MÜSBET) KURALLAR
“SEN”
Belli bir kişiyi/kesimi
Yürürlükte olan MEVZUU HUKUKUN SUBJEKTİF ilgilendiren
Yetkili bir makam HUKUK FARKLI HUKUK HAK VE
Yazılı kaynaklar (MEVZUAT) ANLAMLARI YETKİLER
KONFEDE-
MONARŞİ OLİGAŞİ TEOKRASİ CUMHURİYET ÜNİTER BÖLGELİ FEDERAL
RASYON
“TEK KİŞİ” Belli bir sınıf Din Halk Tek hukuk, Bünyesindeki Ortak bir Herkesin kendi
ya da egemenliği egemenliği yasama halklara anayasaya bağlı anayasası var
Soydan gelen zümrenin özerklik tanır. olması
egemenlik egemenliği İRAN TÜRKİYE TÜRKİYE Üyeler bağımsız
İSPANYA Bağımsızlık yok
* Mutlak SURİYE DÜNYADA
* Meşruti ABD ÖRNEĞİ YOK
HÜKÜMET MODELLERİ
TEMEL METİN TEMEL METİN Genel hükümleri Ayrıntılara yer verir. Değiştirilemez Değiştirilemez madde var.
VAR YOK düzenler. 1924 Anayasası madde yok (Normal kanunlardan farklı
(İNGİLTERE) 1921 Anayasası 1961 Anayasası 1921 Anayasası usüllerde daha zor
(Teşkilat-ı Esasiye) 1982 Anayasası (EN) (Teşkilat-ı Esasiye) değiştirilen maddeler)
1924 Anayasası
1961 Anayasası
1982 Anayasası (EN)
TEŞKİLAT-I
SENED-İ TANZİMAT ISLAHAT
KANUN-İ ESASİYE 1924 1961 1982
İTTİFAK FERMANI FERMANI
ESASİ (1876) (1921 ANAYASASI ANAYASASI ANAYASASI
(1808) (1839) (1856)
ANAYASASI)
ISLAHAT FERMANI
FERMAN Niteliğinde
Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler yasaklandı. (Gavur)
Hukuk devletine geçişin İKİNCİ ADIMI
16
1921 ANAYASASI (TEŞKİLAT-I ESASİYE)
1924 ANAYASASI
ÖZELLİKLERİ DEĞİŞİKLİKLER
Çift anayasal süreç sona erdi. 1928 : “Devletin dini İslamdır” ibaresi
Devletin şekli: CUMHURİYET (1. Madde) kaldırıldı.
Sert ve Kazuistik Kadınlara siyasi haklar verildi;
Seçimler 4 yılda bir yapılır. 1930 : Belediye seçimlerine katılma
KARMA hükümet sistemi benimsendi. 1933 : Muhtarlık seçimlerime katılma
Çoğunlukçu demokrasi benimsendi. (Azınlık 1934 : Vekillik seçimlerinde seçme ve
hakları önemsiz) seçilme
İLK KEZ değiştirilemez hüküm var. (1.Madde) 1937 : “Laik Devlet” ilkesi getirildi.
Atatürk İlkeleri anayasaya eklendi.*
(CHP’nin 6 Umdesi)
1946 : Çok partili hayata geçildi.
Demokrat Parti kuruldu.
Tek dereceli seçim sistemine geçildi.
1950 : Seçim Kanunu: Gizli Oy-Açık Sayım
17
1961 ANAYASASI
Millet Meclisi
Okumuşlar
Çift Meclis
Meclisi (40
Cumhuriyet
yaş üstü
Senatosu
üniversite
mezunları)
18
1982 ANAYASASI
ÖZELLİKLERİ DEĞİŞİKLİKLER
12 Eylül 1980’de TSK yönetime el koymuştur. 1995: Vekil sayısı 550 olmuştur.
Darbe anayasasıdır.(Mevcut düzeni yıkmıştır.)
Anayasayı 2001: Genel sınırlama sebepleri kaldırıldı özel
Yapan ÜYELERİ sınırlama sebepleri getirildi.
Meclis
MİLLİ
GÜVENLİK ASKERLER 2004: İdam kararı ve DGM ler kaldırıldı.
KURUCU KONSEYİ
MECLİS
DANIŞMA
SİVİLLER 2006: Millet vekili seçilme yaşı 25’e indirildi.
MECLİSİ
19
1982 ANAYASASI MADDELERİ
1. MADDE
3. MADDE
Türkiye devleti
vatanı ve milletiyle Milli marşı İstiklal Bayrağı beyaz al
Başkenti Ankara'dır. Dili Türkçe'dir.
bölünmez bir Marşı'dır. yıldızlı al bayraktır.
bütündür.
4. MADDE
İLK 3 MADDE DEĞİŞTİRİLEMEZ.
20
TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
NOT: TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN ÇIKARTILMA kararını Bakanlar Kurulu alır. Bu karara karşı yargı yolu
kapatılamaz.
2001 Anayasa değişikliği ile yabancılara da karşılıklılık esası gözetilerek DİLEKÇE HAKKI tanınmıştır.
Bu haklara
dokunulamaz YAŞAMA HAKKI
• Sınırlama kanunla yapılır. (İstisna: KHK)
• Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun MASUMİYET KARİNESİ
olmalıdır.
• Sınırlama laik cumhuriyetin gereklerine uygun SUÇ VE CEZA GEÇMİŞE
olmalıdır. YÜRÜTÜLEMEZ
ÇEKİRDEK
• Sınırlama demokratik toplumun gereklerine HAKLAR
uygun olmalıdır. HİÇ KİMSE DİN VİCDAN
• Sınırlamada ölçülülük esas alınmalıdır. DÜŞÜNCE VE KANAAT
• Sınırlamada hakkın özüne dokunulmamalıdır. HÜRRİYETİNİN AÇIKLANMASINA
(Hak ortadan kaldırılmamalıdır.) ZORLANAMAZ
• Sınılamada milletlerarası hukuktan doğan
yükümlülükler ihlal edilmemelidir.
21
SİYASİ PARTİLER
ÖZELLİKLERİ KİMLER
• Hakimler ve ÜYE OLAMAZ?
savcılar
• Sayıştay dahil yüksek yargı mensupları
• Devlet memurları
• Silahlı kuvvetler mensupları
• Serbest kuruluş sistemi ile kurulurlar. • İlk ve ortaöğretim öğrencileri
• Tüzel kişilikleri vardır.
• TC Vatandaşı en az 30 kişi gereklidir. • Not: Yüksek öğretim kurumundaki öğretim
• 18 yaşını doldurmuş kişiler üye olabilir. görevlileri üye olabilirler ANCAK yüksek
• Çifte vatandaşlık üye olmaya engel değildir. öğretim kurumunun üst kademelerinde
görev alamazlar.
• Uluslararası kuruluşlardan, yabancı devlet kuruluşları, gerçek ya da tüzel kişilerden yardım alan parti
kapatılır.
• Siyasi partilerin kapatılması davası YARGITAY CUMHURİYET BAŞ SAVCISI tarafından açılır, ANAYASA
MAHKEMESİNİN2/3 ÇOĞUNLUKLA alacağı kararla kapatılır.
• Siyasi partilerin mali denetimi ANAYASA MAHKEMESİ tarafından yapılır. (SAYIŞTAY'dan yardım alınarak)
• Partisinin kapatılmasına neden olan kurucular (üyeler de dahil) kapatma kararının gerekçeli olarak
resmi gazetede yayınlanmasından itibaren 5 yıl süre ile başka bir partiye üye olamazlar.
KİMLER OY KULLANAMAZ?
• Seçimlerin başlamasından bitimine kadar
• 18 yaşını doldurmayanlar - Seçimin düzen içinde yapılması
• Kısıtlı olanlar - Seçimin dürüstlüğü ile ilgili işlemler
• Silah altında bulunan er ve erbaşlar - Seçimle ilgili bütün yolsuzluk ve
şikayetlerin incelenmesi
• Askeri öğrenciler - TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını
• Taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç diğer kabul etmek
HÜKÜMLÜLER YSK'nın görevidir.
• Kararları kesindir. (Yargı yolu kapalıdır.)
• NOT: Tutuklular oy kullanabilirler. • 7 asil, 4 yedek üyeden oluşur.
-Yargıtay 6, Danıştay 5 üyeyi kendi üyeleri
içinen seçer.
22
YASAMA
ÖZELLİKLERİ
GERİYE
GENEL ERKEN SEÇİM
BIRAKILMASI ARA SEÇİM
SEÇİMLER (YENİLEME)
(ERTELEME)
24
MECLİS
SİYASİ PARTİ
BAŞKANLIK DİVANI KOMİSYONLAR DANIŞMA KURULU
GRUPLARI
• BAŞKAN •Mecliste bir siyasi partiyi • Kanunların meclis • Milletvekillerinden
temsil eden ve en az 20 genel kuruluna oluşur.
• BAŞKAN VEKİLLERİ milletvekilinden oluşan
• KATİP ÜYELER gelmeden önce
oluşum.
görüşülüp
• İDARE AMİRLERİ •*******************
olgunlaştığı yerler.
•YAPAMAYACAKLARI
İŞLEMLER:
• NOT: Hepsi
milletvekili olmak •1. Meclis başkanlığı için
aday gösteremezler.
zorundadır.
•2. Yasama
• TBMM çalışmalarını dokunulmazlığının
yürüten oluşum kaldırılması ile ilgili
görüşme yapamaz, karar
alamazlar.
•3. Meclis soruşturması
ile ilgili görüşmelere
katılaazlar, karar
alamazlar.
BAŞKANLIK DİVANI
MECLİS BAŞKANININ SEÇİMİ MECLİS BAŞKANI VE BAŞLAN
MECLİS BAŞKANININ GÖREVLERİ
(üye tam sayısına göre ) VEKİLLERİ
•1. TUR: 2/3 çoğunluk (367) •Meclis Başkanı 2 yılda bir seçilir. •* Meclisi temsil etmek
2. TUR: 2/3 çoğunluk (367) İlk seçilen meclis başkanının * Meclis toplantılarına başkanlık
3.TUR: Salt çoğunluk (276) görev süresi 2 yıldır. İkinci etmek
seçilenin görev süresi o yasama * Cumhurbaşkanına vekalet
4. TUR: 3. turda en çok oy alan iki
yılının sonuna kadardır. etmek (ölüm, istifa, yurtdışına
aday arasında oylama yapılır.
Meclis başkanı hiçbir oturumda seyehat, hastalık)
OY KULLANAMAZ.
* Cumhurbaşkanına seçimlerin
Başkan vekilleri yönettikleri yenilenmesi için görüş bildirmek
oturumlarda oy kullanamazlar. (bağlayıcı değil)
* Meclisin iç düzenini sağlamak
* Meclisin idari, mali ve kolluk
düzenini sağlamak
* Meclisi olağanüstü toplantıya
çağırmak (tatil ya da ara
vermedeki toplantılar)
25
MECLİSİN ÇALIŞMA DÜZENİ
Yasama Dönemi: İki milletvekili seçimi
Meclis üye tamsayısı: 550 arasındaki süre (4 YIL)
Meclisin KARAR alabilmesi için
Toplantı yeter sayısı: 184 Yasama Yılı: 1 ekim -30 Eylül arası toplantıya katılanların SALT
Karar yeter sayısı: 139 Birleşim: TBMM Genel Kurulunun belli bir ÇOĞUNLUĞU gereklidir. (Yarısından bir
günde açılan toplantısı fazla)
Meclisin toplanabilmesi için en az 184 Oturum: Birleşimin ara ile bölünen kısımları Bu sayı karar yeter sayısınından
milletvekili gerekir. (BASİT ÇOĞUNLUK) Tatil : 3 AY (139'dan) az olamaz.
Ara verme: En fazla 15 gün
KANUN ÖNERİSİ
RED KABUL
1 yıl Cumhurbaşkanına
yenilenemez. gönderilir.
ONAY VETO
(15 gün) (15 gün)
Cumhur Cumhur
başkanı ya başkanı
ONAYLAR ya onaylamak
da VETO eder. zorundadır.
NOT: Cumhurbaşkanı BÜTÇE KANUNUNU
veto edemez. **************
ŞEKLİ KANUNLAR: Kanunlarda olduğu gibi genellik, soyutluk ve süreklilik özelliklerinin tamamına sahip
değildir.
* Bütçe Kanunu * Kesin Hesap Kanunu * MAA’nın Uygun Bulunması * Para Basılmasına Karar Vermek *
Genel/Özel Af Kanunları * Yeni Bir İlin, İlçenin Kurulması Veya Kaldırılması * Bakanlar Kuruluna KHK Yetkisi
Vermek
27
ANAYASA DEĞİŞTİRMEK
Cumhurbaşkanı; Cumhurbaşkanı;
- Rederandum (Zorunlu - Rederandum
ve sonuçları kesindir.) (İsteğe bağlı
- TBMM’ye geri (ihtiyari) ve
gönderir. sonuçları kesindir.)
- TBMM’ye geri
gönderir.
- Onay
NOT: Anayasa değişikliklerinin TBMM genel kurulunda Referandum ilgili anayasa değişikliği kanununun
görüşülmesi; resmi gazetede yayımını takip eden 60 GÜN
SONRAKİ PAZAR GÜNÜ yapılır.
- 2 defa görüşülür.
- 2 görüşme arasında 48 saatlik SERİNLEME süresi Bakanlar Kurulu anayasa değişikliği TEKLİFİNDE
vardır. BULUNAMAZ.
- İvedilikle (aceleyle) GÖRÜŞÜLMEZ.
•CB VETO EDEMEZ. •Bütçe uygunluk denetimi için •1. Adım: İlgili bakan ya da
•BK çıkarır. çıkarılır. Başbakanca imzalanır.
•1 yıllıktır. •Denetimi TBMM adına SAYIŞTAY •2. Adım: Meclis tarafından uygun
•Mali yılbaşından en geç 75 gün önce yapar. bulunur.
bütçe kanunu taasarısı BK taraından •3. Adım: Cumhurbaşkanı tarafından
meclise sunulur. onaylanır.
•Bütçe ile ilgili hükümler dışında •4. Adım Resmi gazetede yayımlanır.
hüküm konulamaz.
•ANAYASA MAHKEMESİ tarafından •Eğer MAA usulüne uygun olarak
denetimi yapılır. yürürlüğe girmişse KANUN
•Bütçe komisyonu 400 üye den niteliğindedir.
oluşur. (25 iktidar + 15 •YARGISAL DENETİMİ YAPILAMAZ.
muhalefet,bağımsız) •MAA'lar temek hak ve özgürlüklere
ilişkin ise ve kanunlarla çatışıyorsa
MAA ESAS ALINIR.
28
SAVAŞ İLANI VE TSK'NIN PARA BASILMASINA KARAR
GENEL VE ÖZEL AF İLANI
KULLANILMASI VERMEK
• TSK'nın yurtdışında • Meclis üye tamsayısının 3/5 i • Kağıt Para: Merkez Bankası
bulunmasına ve yabancı gereklidir. (360) • Madeni Para: Darphane ve
silahlı kuvvetlerin Türkiye'de • Genel Af; hem suç hem ceza Damga Matbaası
bulunmasına TBMM karar Tüm sonuçlarını ortadan • Dağıtım: Merkez Bankası
verir. kaldırır. Sicil temizlenir.
• TBMM tatilde ya da ara • Özel Af; Sadece ceza • TL simgesini TÜLAY LALE
verme sırasında ise bu yetki Sicil temizlenmez. tasarladı.
CUMURBAŞKANINA aittir. • ORMAN SUÇLARI af kapsamı
DIŞINDADIR.
MECLİS SORUŞTURMASI
GENSORU
MECLİS ARAŞTIRMASI CEZAİ SORUMLULUK
VAR! SİYASİ SORUMLULUK
TBMM'nin belli bir VAR!
GENEL GÖRÜŞME konuda bilgi edinmek İlgili bakan ya da
SORU için milletvekillerinden Başbakanın görevleri ile Bakanlar kurulunun
Devlet ya da toplum oluşan bir komisyon ilgili cezai sorumluluk genel politikası ya da
Bir milletvekilinin ilgili faaliyetlerini kurup konuyu doğuran denetleme bir bakanın kendi
bakan ya da ilgilendiren bir incelemesidir. yöntemidir. bakanlığında izlediği
Başbakan'a bilgi konunun genel kurulda politikalar hakkında
edinmek amacıyla soru görüşülmesidir. Hükümet Meclis üye tamsayısının yapılan denetleme
sormasıdır. Siyasi Parti Grupları 1/10 u tarafından yoludur.
Hükümet En Az 20 Milletvekili istenir. (55 Vekil)
1 Milletvekili Siyasi Parti Grupları GÜVEN OYLAMASINA
En Az 20 Milletvekili "Devlet Sırları" ve Yüce Divan'a sevkedilir.
Bakan suçlu bulunursa başvurulur
"Ticari Sırlar"
araştırma konusu bakanlığı düşer,
olamaz. Başbakan suçlu Siyasi Parti Grupları
bulunursa HÜKÜMET
En az 20 Milletvekili
DÜŞER:
29
MECLİSTE OYLAMA USULLERİ
PARLAMENTO KARARLARI
• Meclis iç tüzüğü
• Milletvekilliği dokunulmazlığının kaldırılması
• Milletvekilliğinin düşürülmesi
• TBMM Başkanının seçimi
• Bakanlar kurulunu denetleme
• Güvenoyu işlemleri
• Cumhurbaşkanının vatana ihanet ile suçlandırılması
• Anayasa Mahkemesine üye seçmek
• Kamu Baş Denetçisini seçmek
• Sayıştay ve RTÜK üyelerini seçmek
• Savaş ilanına karar vermek
İstisna:
- Meclis iç tüzüğü
- Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması
- Milletvekilliğinin düşürülmesi
30
YÜRÜTME
SORUMLU KANAT
CUMHURBAŞKANI
ADAY OLABİLMEK İÇİN GEREKLİ CUMHURBAŞKANLIĞINA ADAY CUMHURBAŞKANLIĞI
ŞARTLAR GÖSTERME SEÇİMLERİ
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ
1. tur seçimlerinden
en çok oy alan iki
2. tura tek bir aday
2. TUR aday arasından
OYLARIN ÇOĞUNU
kalırsa seçim
REFERANDUM
alan aday
şeklinde yapılır.
cumhurbaşkanı
seçilir.
31
TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLARI NOT: Cumhurbaşkanının görev süresi 5
YILDIR. Bir kişi en fazla 2 DEFA
• 1. Mustafa Kemal ATATÜRK cumhurbaşkanı seçilebilir. CB seçilen
• 2. İsmet İNÖNÜ kişinin partisi ile ilişiği kesilir ve TBMM
• 3. Celal BAYAR üyeliği sona erer.
• 4. Cemal GÜRSEL
• 5. Cevdet SUNAY
Cumhurbaşkanının ölmesi, istifa etmesi vb.
• 6. Fahri KORUTÜRK
durumlarda yerine MECLİS (TBMM)
• 7. Kenan EVREN
BAŞKANI vekâlet eder.
• 8. Turgut ÖZAL
• 9. Süleyman DEMİREL Abdullah Gül 7 yıl görev yapacak!
• 10. Ahmet Necdet SEZER
• 11. Abdullah GÜL
NOT : Cumhurbaşkanının GÖREVİ ile ilgili TEK SORUMLULUĞU: VATANA İHANET suçundan dolayı TBMM tarafından
Yüce Divan’a sevk edilebileceğidir.
Teklif-> Üye tam sayısının 1/3’ü (184 vekil), Karar-> Üye tam sayısının 3/4’ü (413 vekil)
NİTELİKLİ ÇÖĞUNLUK
CUMHURBAŞKANLIĞI GENEL
DEVLET DENETLEME KURULU
SEKRETERLİĞİ
•1982 Anayasası ile kuulmuştur. •1982 Anayasası ile kuulmuştur.
•Amaç: Yürüteyi güçlendirmek •Amaç: Yürüteyi güçlendirmek
•Cumhurbaşkanının artan görevlerini düzenlive verimli •İdarenin hukuka uygunluğunun ve verimliliğinin
bir şekilde yerine getirmesi amacıyla kurulmuştur. sağlanması amacıyla denetim yapar.
•Kuruluşu, teşkilat e çalışma esasları, personel atama •Sadece Cumhurbaşkanının istemi ile harekete geçer.
işlemleri CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ ile (Re'sen (kendiliğinden) harekete geçemez.)
düzenlenir. •Bağlayıcı karar alamaz. Raporlarını "gizli" olarak
•Genel Sekreteri doğrudan CUMHURBAŞKANI ATAR. Cumhurbaşkanına sunar.
•Üyelerini ve içinden başkanını CUMHURBAŞKANI
SEÇER.
•TSK'yı ve YARGI organlarını DENETLEYEMEZ.
33
BAKANLAR KURULU (HÜKÜMET) (KABİNE)
BAŞBAKAN BAKANLAR
TEORİK: TBMM içinden Cumhurbaşkanı tarafından TBMM üyeleri veya milletvekili seçilme
atanır. (Tüm anayasalarda ortak hüküm) yeterliliğine sahip TBMM dışındaki adaylar
arasından seçilir. (TBMM dışından bakan atanması
PRATİK: Siyas karışıklık yaratmamak için ilk kez 1961 Anayasasında düzenlendi.)
Cumhurbaşkanı en çok oy alan siyasi partinin
başkanını seçer. Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı
tarafından atanır ve görevine son verilir.
Görevleri:
- Bakanlıklar arasında işbirliğin sağlamak Parlamento dışından atanan bakanlar, bakan
- Hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini sıfatına sahip oldukları sürece milletvekillerinin
gözetmek tabi oldukları kayıt ve şartlara uyarlar ve YASAMA
- Milli Güvenlik Kuruluna katılmak
DOKUNULMAZLIĞINA sahip olurlar.
- Yönetmelik çıkarmak
Görevleri:
1982 Anayasası Başbakanı bakanlar karşısında
güçlendirmiştir. Başbakan EŞİTLERARASI BİRİNCİ - Devlet tüzel kişiliğini temsil etme
- Hiyerarşi yetkisi
konumundadır. (Yani Bakanlar Kurulunun
- Yönetmelik çıkarma yetkisi
başkanıdır ancak hiyerarşik amiri değildir.) - Atama yetkisi
- Her bakan başbakana karşı sorumludur. - İdari vesayet yetkisi
- Bakanların görevine gerektiğinde
başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı Bakanların izinli veya özürlü bir bakana vekalet etme
son verir. görev ve yetkisi vardir. (BİR BAKAN YALNIZCA BİR
BAKANA VEKALET EDER.)
Başbakanın görevi herhangi bir sebeple sona ererse
HÜKÜMET DÜŞER. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri
ve teşkilatı KANUNLA DÜZENLENİR.
• Bakanlar kurulunun çalışma yöntemi bir kanun • Kanun Hükmünde Kararname çıkarmak
veya tüzükle DÜZENLENMEMİŞTİR. Bu işleyiş • Tüzük Çıkarmak
geleneklere bağlı olarak yürütülmektedir. • Kanun tasarısı hazırlamak
• Bakanlar Kurulu, "KURUL" halinde çalışmaktadır. • Bütçe ve kesin hesap kanun tasarısı
Görüşmeler gizli yapılmaktadır. yapmak(karara bağlayan TBMM)
• Gerekli durumlarda, olağanüstü hal, sıkı yönetim • Ollağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan etmek
lanında ve bu durumlara ilişkin kanun
• Milli güvenliği sağlamak
hükmünde kararname çıkarırken
Cumhurbaşkanı Bakanlar Kuruluna başkanlık • TSK'yı yurt savunmasına hazırlamak
etmektedir. • Genel Kurmay Başkanını seçmek(atamak CB'nın
görevi)
• YÖK'e üye önermek
• Yönetmelik çıkarmak
GÖREV
GÖREVLE
KOLEKTİF S. BİREYSEL S. KİŞİSEL S. KİŞİSEL S. SUÇLARI İLE
İLGİLİ S.
İLGİLİ S.
35
SEÇİM
GÜVENOYUNA İHTİYACI YOKTUR. DÖNEMİNDE
YENİ MECLİS TOPLANINCA GEÇİCİ
GÖREVİ SONA ERER. BAKANLAR
KURULU
Karar alındıktan
sonra 5 gün içinde
Seçimler başlamadan Karar alındıktan kurulur. CB geçic
3 gün öncesine kadar sonra 5 gün içinde bakanlar kurulunu
kurulur. kurulur. kurması için meclis
içinden bir
BAŞBAKAN atar.
Başbakan; Başbakan;
- Adalet Bakanı - Adalet Bakanı
- İçişleri Bakanı - İçişleri Bakanı
- Ulaştırma Bakanı - Ulaştırma Bakanı
‘nı meclis içinden veya dışından BAĞIMSIZ ‘nı meclis içinden veya
kişilerden atar. dışından BAĞIMSIZ
kişilerden atar. Diğer
bakanlıklar siyasi parti
gruplarının üye sayısı
oranında temsili olarak
MECLİS BAŞKANI
TARAFINDAN belirlenir.
•Ölümü
•İstifası
BAŞBAKANIN GÖREVİNİ SONA •Milletvekilliği sıfatının sona ermesi
ERDİREN HALLER •Yüce Divan'a sevki
•Güvensizlik oyları ile karşılaşması
•Cumhurbaşkanı seçilmesi
•Güvenoyu alamaması
BAKANLAR KURULUNUN •Yeni seçilen TBMM'nin toplanması
GÖREVİNİ SONA ERDİREN •Geçici Bakanlar Kurulunun Toplanması
•Başbakanın görevinin sona ermesi
HALLER •Bakanlar Kurulunun istifası
36
YÜRÜTMENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ
KANUN
CUMHURBAŞKANLIĞI ADSIZ DÜZENLEYİCİ
TÜZÜK YÖNETMELİK HÜKMÜNDE
KARARNAMESİ İŞLEMLER
KARARNAME
İlk defa 1982 İlk defa 1924 İlk defa 1961 Anayasası Olağan dönem KHK Genelge
Anayasası ile Anayasası ile ile tanımlanmıştır.
tanımlanmıştır. tanımlanmıştır. Olağanüstü dönem Sirkü
Anayasaya göre; KHK
Sadece Kanunların Başbakanlık Tamim
CUMHURBAŞKANLIĞI açıklamasını Bakanlıklar
GENEL SEKRETERLİĞİ yapmak, onlara nasıl Kamu Tüzel Kişileri
ile ilgili uyulacağını kendi görev ve
düzenlemeler için göstermek ve alanlarını ilgilendiren OLAĞAN DÖNEM KHK
çıkarılır. emrettiği işleri kanunların ve •Başbakan başkanlığında toplanan BK
belirtmek üzere tüzüklerin çıkarır.
Cumhurbaşkanının •Yetki kanununa ihtiyaç vardır.
çıkarılır. uygulanmasını •Temel hak ve hürriyetlerden, kişinin hak
TEK BAŞINA yaptığı
sağlamak ve bunlara ve ödevleri ile siyasi hak ve ödevler
bir işlemdir. BAKANLAR KURULU üzerinde düzenleme yapılamaz.
aykırı olmamak üzere •Sosyal ve ekonomik haklar düzenlenebilir.
çıkarır. yönetmelik çıkarabilir.
Yargısal denetimi •CB tarafından imzalanır, Resmi gazetede
yayımlanır.
yapılamaz. DANIŞTAY’ın Tüm ülkeyi ilgilendiren •Tarih belirtilmemişse yayımlandığı gün
incelemesine yürürlüğe girer.
yönetmelikler Resmi •Yayımlandığı gün TBMM'nin onayına
sunmak zorunludur, Gazetede yayımlanır. sunulur.
sonucu bağlayıcı (Kanunla belirlenir.)
•Yayımlandıkları gün TBMM'nin onayına
sunulmayan KHK'lar o tarihte, TBMM'ce
değildir. reddedilen KHK'lar ise reddedilme
Ülke çapında kararının resmi gazetede yayınlandığı gün
Cumhurbaşkanı YÜRÜRLÜKTEN KALKAR.
denetim:DANIŞTAY •Yargısal denetim: ANAYASA MAHKEMESİ
ONAYLAR.
Bölge çapında
denetim:İDARE OLAĞANÜSTÜ DÖNEM KHK
Kanunlar gibi resmi
MAHKEMELERİ yapar. •Cumurbaşkanı başkanlığında toplanan BK
gazetede yayınlanır. çıkarır.
(Tarih belirtilmişse o (Bölge İ.M. değil!!!) •Yetki kanununa ihtiyaç YOKTUR.
•Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması
tarihte, kısmen veya tamamen durdurulabilir veya
Anayasada açıkça
belirtilmemişse önlem alınabilir.
belirtilmediği halde •ÇEKİRDEK HAKLARA DOKUNULAMAZ.
yayımlanmasından BAKANLAR KURULU’da •CB tarafından imzalanır, Resmi gazetede
sonraki 45 gün sonra yönetmelik çıkarabilir.
yayımlanır.
yürürlüğe girer.) •Tarih belirtilmemişse yayımlandığı gün
(Bu yönetmeliği CB yürürlüğe girer.
imzalar.******) •Yayımlandığı gün TBMM'nin onayına
Yargısal denetimini sunulur.
DANIŞTAY yapar. •Yayımlandıkları gün TBMM'nin onayına
Aksine bir hüküm sunulmayan KHK'lar o tarihte, TBMM'ce
yoksa yayınlandıkları reddedilen KHK'lar ise reddedilme
kararının resmi gazetede yayınlandığı gün
gün yürürlüğe girerler. YÜRÜRLÜKTEN KALKAR.
Yetki Kanununda olması gerekenler; •YARGI YOLU KAPALIDIR.
Amacı
Kapsamı
İlkeleri
Süresi
1 den dazla çıkarılıp çıkarılamayacağı
37
OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM USULLERİ
38
YARGI
"Yargı yetkisi Türk Milleti adına BAĞIMSIZ MAHKEMELRCE kullanılır. "
ANAYASA UYUŞMAZLIK
YARGISI YARGISI
ASKERİ
ANAYASA ASKERİ UYUŞMAZLIK
YARGITAY DANIŞTAY YÜKSEK İDARE
MAHKEMESİ YARGITAY MAHKEMESİ
MAHKEMESİ
17 üyeden oluşur. Adliye İdare ve vergi Askeri mahkemelerin AYİM, askeri idari yargı Adli, idari ve askeri
Cumhurbaşkanı 14 Mahkemelerince mahkemelerinin kurul verdiği kararların son alanında ilk ve son yargı merciileri
(yüksek mahkemelerin verilen karar ve olarak aldıkları inceleme merciidir. derece mahkemesi arasındaki görev e
içinden), TBMM 3 (1 hükümlerin son kararların son (TEMYİZ MERCİİ) olarak görev yapar. hüküm
barolar birliği, 2 inceleme merciidir. inceleme merciidir. UYUŞMAZLIKLARINI
sayıştaydan) üye seçer. (TEMYİZ MERCİİ) (TEMYİZ MERCİİ) Askeri Yargıtay AYİM üyelerinin kesin olarak çözmeye
(2010 değişikliği. üyelerinin TAMAMINI TAMAMINI yetkili mahkemedir.
2010’dan önce 11 asıl Üyeleri HAKİMLER VE Danıştay üyelerinin CUMHURBAŞKANI CUMHURBAŞKANI
4 yedek üye vardı. SAVCILAR YÜKSEK 1/4’ünü seçer. seçer. Yargıtay, Danıştay,
Yedek üyelik kaldırıldı.) KURULU tarafından CUMHURBAŞKANI, Askeri Yargıtay ve
seçilir.(Cumhurbaşkanı 3/4'ünü HSYK seçer. AYİM üyelerinden
Üyelerin görev süresi üye seçmez…) oluşan KARMA YAPILI
12 yıldır. Bir üye tekrar bir yargı koludur.
seçilemez. Yargıtay Cumhuriyet
Uyuşmazlık
Başsavcısını ve
mahkemesinin
Üyeler kendi Başsavcı Vekilini
başkanını; ANAYASA
aralarından bir CUMHURBAŞKANI
MAHKEMESİ üyeleri
BAŞKAN ve bir BAŞKAN seçer.
KENDİ İÇİNDEN
VEKİLİ seçerler.
kendileri seçer.
(Başkan ve vekili tekrar
seçilebilir.)
İLK DEFA:1961
ANAYASASI
40
ANAYASA MAHKEMESİ
ANAYASAYA UYGUNLUK
GÖREVLERİ
DENETİMİ
•Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararlarına karşı
yapılan itirazları karara bağlamak
•Milletvekilliğinin sona erdirilmesi kararlarına karşı yapılan SOYUT NORM SOMUT NORM
itirazları karara bağlamak DENETİMİ (İPTAL DENETİMİ (İTİRAZ
•Bireysel başvuruları karara bağlamak (***2010) DAVASI) DAVASI)
•Siyasi partilerin kapatılmasına TOPLANTIYA KATILANLARIN
2/3ü ile karar vermek
•Sayıştayın yardımı ile siyasi partilerin mali denetimini
yapmak.
ŞEKİL ESAS
•Kendi üyeleri arasında bir kişiyi Uyuşmazlık Mahkemesine
BAŞKAN olarak seçmek
BAKIMINDAN BAKIMINDAN
•Kanun, KHK ve TBMM İç Tüzüğünün esas ve şekil bakımından
Anayasaya uygunluğunu denetlemek
•Anayasa değişikliklerini sadece şekil bakımından Anayasaya
SOYUT NORM DENETİMİ (İPTAL)
uygunluğunu denetlemek
•YÜCE DİVAN sıfatı ile yargılama yapmak KANUNLAR VE
KHK'LAR VE TBMM
KANUNLAR ANAYASA
İÇ TÜZÜĞÜ
DEĞİŞİKLİKLERİ
ÇALIŞMA ESASLARI
•ESAS BAKIMINDAN •ŞEKİL BAKIMINDAN •ESAS VE ŞEKİL
•2 Bölüm ve Genel Kurul BAKIMINDAN
•Genel Kurul en az 12 üye ile toplanır. •Cumhurbaşkanı •Cumhurbaşkanı
•Kararlar salt çoğunlukla alınır. •İktidar partisi meclis •TBMM üye tam •Cumhurbaşkanı
•Siyasi partilere ilişkin başvurular, iptal ve itiraz davaları, yüce grubu sayısının 1/5 i (110) •İktidar partisi meclis
divan yargılamaları Genel Kurul tarafından karara bağlanır. •Ana muhalefet grubu
•Bireysel Başvurular Bölümler tarafından karara bağlanır. partisi meclis grubu •Dava açma süresi: •Ana muhalefet
•***Anayasa değişikliğinin iptali, siyasi partilerin kapatılması •TBMM üye tam 10 gün partisi meclis grubu
ve devlet yardımından yoksun bırakılması kararı TOPLANTIYA sayısının 1/5 i (110) •TBMM üye tam
KATILANLARIN 2/3 çoğunluğu ile alınır. sayısının 1/5 i (110)
•Dava açma süresi:
YÜCE DİVANDA YARGILANANLAR 60 gün •Dava açma süresi:
60 gün
•Cumhurbaşkanı
•Bakanlar Kurulu Üyeleri (Başbakan+Bakanlar)
•Yüksek yargı organı başkan üye ve başsavcıları
•Cumhuriyet Başsavcısı Vekili SOMUT NORM DENETİMİ (İTİRAZ)
•HSYK Başkan ve üyeleri
•SAYIŞTAY Başkan ve üyeleri Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uyguladığı kanunu ya da
•TBMM Başkanı (***2010) KHK’yı Anayasaya aykırı bulursa veya taraflardan birinin ileri
•Genel Kurmay Başkanı (***2010) sürdüğü aykırılık iddiasını ciddiye alırsa davayı durdurur(erteler) ve
•Kuvvet Komutanları (***2010)
Anayasa Mahkemesine İTİRAZ DAVASI açar.
•Jandarma Genel Komutannı (***2010)
•Milletvekilleri Yüce Divanda YARGILANMAZ!!!!!!!!! KANUN ve KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER için uygulanan
bir denetim yoludur.
DENETLENMEYEN İŞLEMLER ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ ve TBMM İÇ TÜZÜĞÜ için somut norm
•Uluslararası Antlaşmalar (M.A.A)
denetimi konu olamaz.
•Olağanüstü hal, sıkıyönetim ve savaş döneminde çıkarılan
KHK'lar ŞARTLARI:
•Devrim (İnkılap) Kanunları - Görülmekte olan bir dava ve bakan mahkeme olacak
•Parlamento Kararları (İstisnası: TBMM iç tüzüğü, Yasama
Dokunulmazlığının kaldırılması, Milletvekilliğinin düşürülmesi
- Dava konusu uygulanan kanun veya KHK’nın anayasaya aykırılığı
iddiası olacak
- İddia mahkeme tarafından haklı görülecek ve Anayasa
KARARLARININ NİTELİĞİ
Mahkemesine götürülecek
•Kesindir.
•Bağlayıcıdır. (Herkesi ilgilendirir.) Anayasa mahkemesi 5 AY içinde karar verir. Bu süre içinde karar
•Resmi Gazetede yayımlanır. verilmezse mahkeme mevcut kanuna göre davayı sonuçlandırır.
•İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.
•Uyuşmazlık durumunda Anayasa Mahkemesinin kararları esas Eğer Anayasa mahkemesi iddiayı reddederse kararın RG’de
alınır. yayınlanmasından itibaren 10 YIL geçmedikçe aynı kanun için itiraz
edilemez.
41
YARGI DENETİMİ DIŞINDA OLAN DURUMLAR
Anayasada ve kanunlarda
belirtilen diğer görevleri yapmak
SAYIŞTAY
•TBMM adına kamu kurum ve kuruluşlarının bütün gelir ve giderlerini inceler ve karara bağlar.
•Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde bir kereye mahsus olmak
üzere kararın düzeltilmesi isteminde bulunabilitler.
•Sayıştayın kararlarına karşı YARGI YOLU KAPALIDIR. Yine sayıştaya başvurulur.
•***2005 değişikliği ile mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması SAYIŞTAY
tarafından yapılır.
42
43
44
45
46
47