TYT TARİH: TARİH BİLİMİNE GİRİŞ SADIK UYGUN YAYINLARI 01

HİKÂYECİ TARİH İnsanoğlunun geçmişini

Yer • Coğrafya (Yer bilimi)

Tarihi olayların yorumlanmadan aktarılması:
Yz er-zaman ilişkisi var, sebep-sonuç ilişkisi • Arkeoloji (Kazı bilimi)
yok. Zaman

Nedensellik
(Sebep-Sonuç)
Herodotos Taberi İbnülesir
ilişkisi içerisinde inceleyen bilimdir. R
MLE
BİLİ
M CI
ÖĞRETİCİ (PRAGMATİK) TARİH DI
R • Kronoloji (Zaman bilimi)
YA
Tarihi olayların ders çıkarılmak için yazılması İHE • Yazılı (kil tablet, belge, kitap) • Antropoloji (İnsan bilimi)
R
TA TA
• Yazısız (araç, gereç, bina)

?
R İH

DİR
YA RI • Sözlü (efsane, röportaj)
A

NE
Thukydides Vakanüvisler ZIM A KL
TÜ YN • Görsel (resim, fotoğraf)

İH
RL N KA

R
İ
RİH

TA
ER • Görüntülü (video, cd)
İ TA
• Sesli, işitsel (ses kayıtları)

ARAŞTIRICI TARİH • Felsefe (Düşünme bilimi)

Tarihi olayların nedensellik içinde nesnel ve TARİH BİLİMİNE GİRİŞ • Etnografya (Kültür bilimi)
eleştirel olarak yazılması TARİHİN ME • Sosyoloji (Toplum bilimi)
TODU
• Tarama (Kaynaklara ulaşma) • Diplomatik (Belgeler bilimi)
• Paleografya (Eski yazı bilimi)

TA
İbn Haldun Ahmet Cevdet Paşa • Tasnif (Sınıflandırma)

R
İH
• Tahlil (Analiz etme)

İN
SI
N
• Tenkit (Eleştirme)

IF
?

LA
MU

• Terkip (Sentez)

N
D
IR
U
LG

IL
M
I, O

A
SI
M

• Taponomi (Yer adları bilimi)

AY

• Epigrafya (Kitabeler bilimi)

OL

• Nümizmatik (Para bilimi)

Zamana göre Mekana göre Konuya göre

• Orta Çağ Tarihi • Türkiye Tarihi • Bilim Tarihi

Olay: • XX. Yüzyıl Tarihi • Avrupa Tarihi • Dinler Tarihi

Kısa süreli gelişmeler; Malazgirt Savaşı • Fetret Devri • Trabzon Tarihi • Siyasi Düşünceler Tarihi
• Lale Devri • Mısır Tarihi • İktisad Tarihi • Şecere (Soy bilimi)
Olgu: • Kanuni Dönemi • Akdeniz ve Çevresinin Tarihi • Cumhuriyet Tarihi • Onomatoloji (Özel isimler)
Uzun süreli gelişmeler; Anadolu’nun Türk-
• Filoloji (Dil bilimi)
leşmesi
• Heraldik (Armalar)
• Sicilografi (Mühürler)
• Kimya

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI SADIK UYGUN YAYINLARI 02

su ’nın
R
ı
nlar

LA
gü zap : Sus
a
a
ya eydo tamy
nd
esta

AM
ı)
lar

t
• M şken
lu

o
u
m

nD

EL
Yo

ı.
ğ
a

ivi y nunlar İlk

ı kt
ad r) t

r.
a
a

ufa
ar

• A dıla
•B

ry
le

Geo nomi
n

e
i
(D ker

a:
r) h

• U metri

rla
Ba

ve T

n
r

azıl ugakin
rla

şa
la (As •

su
ı
tro
n a
AR

azıs
s- a r cc

R
ı ka
So m la IL
• As
Tü

mış
ah riya
AL

LA
(

ep han ileri
k k olu k ova
r r) s

r
:i a r
B at la ile NY ilik ero

ılga
• em şm

n
ilet lonic , Hom

LU
ş a ç
İYO

in
st la y ş r

•Ç

olo
K i İ e

e
Si aka l

na → N
ys r( M o t ı

l •G
n
ike ça, ek kra ağ

UR
st ab Va a la
• M s, Fo reti v Hipo Tapın
Ka l t dr

p
r
fe ca r,
oku

AS
sa

su
s
Sü • E niz ti sago temi

ütü
d
• ya de

e
•A
e i A r O
po, • D les, P mı, ve ot

•A

ült
a da d

• İl
a
• T n niz ; İlya Here
, de

•K
R
ILA s İ y o r o s o r,
L • e g
nak

A ei om isa
İDY ard • H les, P
ı

L
Tap

A R zS •T
a
rke lu
LIL e
• M l Yo
YA dion ılık
at:

izm G ra
rı:
İ
gur

an zm FR
r c • K Sikke du

nd leri Ku-
a Go an r
hm di ez hayv
l
• İlk ralı O
g

un

erk le

ı.
lık Bra -Bu
• Zi

ibe
ER

hç abil rı

ıld
• M ım ve alıla sı K
n

a a
•P
kıs i Ka

ac da- izm
yık
r h a
ler a Ba ar: B
LİL

• Ta etes tanrıç
ral

• R Ve du ri)
e
sa ab
as

an
p ele
ip-K

a t
• Hin
BİL

T e y
m z

I AR
• k a
ısa ur

e hik
• P i, As dne

Ğ er
LI UL (Van)
• En ve Ur agaş,

• B ela yvan
Rah

afı
BA

T
am

les ka

b
AR AR
i a
ate mu

tar

şpa • K bl (H
u

UR ez Tu mi
•H
si →
Kiş ruk, L

ab

YG
a
na

• F das
•N

rk te
ers

U e
• M alet s ik
is
•M
i
T rı
r, U

N il l a
Hİ du
y
- K ram- gon

)
si-P

l
s • E denc ana nrısı
•U

j a k a
LER
:

n • M lama vaş t
r

•İ
ral Sin

- an
Sa

at
•G u a PERS
im

m • S ldi ( s
su

, tılar
la p in
Say lı takv

a ri yık
• K rucu

su kke rı, Ç , •H e d le
adolu
Ta Na

u •M
m

, p üre rıla z m l i s i
e ) ve An
işle
ört r

t ec r
u

i liç s ı
a

ı ı
ı

u
ral

ao •M i
•K

nrı

ar , m ald ş m (Kra enliğ

te devlet a • Ay y
ı l

• B baa n s i ,T li an
k u a egem i (sat-
u d eiz lükm rı İ ı • P vana
nn le t sis m
te
an
•D

zım Eya
• H Sed nh sçü
k
leri •

T
AN Tİ • rap)
• Şe zopot ER

a
t-il

i n r y a •T i R
a fü • B alla R E atı
ih
NİLE
y

ENİY teşkil
vle

• M Kon tar
am

İBRA
n
L

• A snel a, E D P osta
M
ord de

•
• M MER

AR

arı k
I e
• N zılıka tmal
y ER dler düştlü
ELİL ki Me • Zer
nli ezi

Ğ n K s
u

I FENİ
in e r
L

e a r is t n le d e
el • Y kaba • Fil E rs şge
RL . • e, Pe
r

AD

• Ate
k

eniz
SÜ

evilik ler Hz • Medler

e

s
h

dü mer

A or İvr
iz u Akd • Mus e r
p as ı • Doğ tleri b
gam leyman
AK

G k, erdi.
• Si

devle l-pey
ze

şm son v
UY • Kra ud, Hz. Sü
lk

pe h ir
ntla •Ş e
besi
•İ

i k
N u: eş
A yacılı f alfa Dav ksa
Çİ ol r) • Mum atomi • Har
ad rlıla cid-i A
kY • K Mısı An nicilik • Mes
pe ( • Tıp, • Kolo
•İ ği v
e
erogli
f taca
R eşi • Tarı
m
kvimi • Hiy • Kar
İT LE B n eş Ta nderiy
e
ler y) ü • İske
HİT eniyet ğazkö
• G si
metri hane
ed (Bo • Geo kütüp
• M tuşa irüs
t • Pap
Ha es t inan
c ı
l Men vletle
ri
• Ahir
e
• Kra e hir de ısı
ş , i Say BÜYÜK İSKENDER
İLK ÇAĞ MISIR
L I L A
Nom
R • iramitler K inos
•P
Kefre
n, Mik
eops
er
•P

• Kolonicilik
• Perslere karşı Asya Seferi
• Anadolu, Suriye, Mısır, Mezopotamya,
sı
UYGARLIKLARI Delta • Yunan alfabesi ROMALILAR
• Nil •Peleponnes Savaşları İran, Hindistan
• Monarşi • Çok tanrılı din • Doğu-Batı sentezi (Helenizm)
• Drakon kanunları (Asiller için) • Krallık-Cumhuriyet-İmparatorluk
YUNANLAR •Truva Savaşı • Oligarşi • Olimpiyatlar (Zeus, • Bergama
• Solon kanunları (Asillere karşı) Sokrat, Eflatun, • Patrici-Plep mücadelesi (On İki Levha
• Miken (Aka) • Şehir devletleri (polis) • Tiranlik • Klistenes kanunları (Demokratik Aristo, Hades ve • Parşömen Kanunları)
• Dor istilası • Atina, Sparta, Korint • Demokrasi yönetim) Poseidon) • Asklepien • Kavimle Göçü (Doğu Roma-Batı Roma)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: İLK TÜRK DEVLETLERİ SADIK UYGUN YAYINLARI 03

İLK TÜRK DEVLETLERİ

ASYA HUN DEVLETİ AVRUPA HUN DEVLETİ I. KÖKTÜRK DEVLETİ II. KÖKTÜRK DEVLETİ UYGUR DEVLETİ DİĞER TÜRK BOYLARI

• Türk’ün anlamı: Güç, kuvvet, miğfer, • Kavimler Göçü sonrası Avrupa ege- • Avarlara isyan • Kürşad İhtilali • Merkez Ötüken, sonra Karabalgasun KIRGIZLAR
töreli, olgunluk çağı menliği • Kurucu Bumin Kağan • Kutluk önderliğinde Çin’e isyan • Moyen - Çur döneminde Türk Siya- • Yenisey Irmağı Havzası
İlk Anayurt: Orta Asya • Attila döneminde (434-453) Doğu sal birliği
• Merkez Ötüken • Bilge Kağan ve Kültigin döneminde • Uygurlara son vererek Ötüken ege-
• Kuzey= Sibirya • Batı= Hazar Denizi Roma ve Batı Roma seferi
• İkili teşkilat Türk siyasal birliği • Bögü Kağan Dönemi’nde Manihe- menliği
• Doğu= Kingan Dağları
• Tanrı’nın kırbacı • Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan izm’in kabul edilmesi • Demircilik ve hayvancılık
• Güney= Hindikuş Dağları • Batıda İstemi Yabgu
adına Orhun Yazıtları • Yerleşik hayata geçen ilk Türk dev- TÜRGİŞLER
• Sasanilere karşı Bizans’la ittifak
• İlk Türk devleti AKHUN DEVLETİ • Ergenekon ve Bozkurt destanları leti
• Doğu-Batı olarak ikiye bölünme • Baga Tarkan Dönemi’nde ilk Türk
• Bilinen ilk hükümdarı Teoman • Köktürk Alfabesi (38 harf) • Tarım, mimari, yazılı hukuk parası
• Merkezi Ötüken • Orta Asya’da kalan Hunların devleti • Çin esareti
• Resim, fresk, minyatür • Emevilerle mücadele
• Mete döneminde (MÖ 209-174) • İran ve Bizans kaynaklarında Eftalitler • Türk adıyla kurulan ilk devlet
• İlk matbaa, ilk kütüphane KARLUKLAR
Orta Asya Türk Siyasal birliği • Mazdek isyanını bastırdılar • Boy beylerinin katıldığı Kurultay
• Çin ile İpek Yolu mücadelesi • Uygur alfabesi (18 harf) • 751 Talas Savaşı’nda ilk Müslüman
• Sasaniler ve Köktürklerle mücadele (Kengeş), Töre
• Önce Doğu-Batı sonra Kuzey-Gü- • Şine-Usu Yazıtı Türk boyu
• Kağan eşi Hatun
ney olarak bölünme • Karabalgasun Yazıtı • Karahanlı Devleti’nin kurucusu
• Oğuz Kağan Destanı • Ordu-millet anlayışı
OĞUZLAR
• Askeri teşkilatta onlu sistem • Gök Tanrı inancı, Kut anlayışı
• Çinlilere saldırı sonucu Çin Sed- • Oğuz Yabgu Devleti
• Yuğ, uçmağ, tamu
di’nin inşası • Kıpçaklarla mücadele, Dede Korkut
• Oğuş (aile), urug (sülale), boy, bu-
Hikayeleri
dun (millet), il (devlet)
• Selçuklular, Osmanlılar
HAZARLAR
• Hazar Barış Çağı
• Bizans’la ittifak , Müslüman Araplar-
Çin Seddi Savaş Filleri Orhun Yazıtları Uygur Prensleri Minyatürü la mücadele

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: İSLAM TARİHİ VE UYGARLIKLARI SADIK UYGUN YAYINLARI 04

İSLAM
TARIHI
VE
İSLAM ÖNCESİ
ARAP YARIMADA UYGARLIKLARI MISIRDA
KURULAN
• Siyasi birlik yok DEVLETLER
• Putperestlik, • Tolunoğulları
Cahiliyye • İhşidîler
• Main, Sebe, • Fâtımîler
Himyeri,
Gassaniler • Eyyûbîler
• Ticaret, • Memlûkler
panayırlar
Ukaz panayırı İLK İSLAM BİLGİNLERİ
• Ebu Hanife (Fıkıh)
• Maturidi (Kelam)
HZ. MUHAMMED
(610 - 632) • Taberi (Tarih)
• İbn Fadlan (Coğrafya)
• Dürüstlük, El Emin
• Fârâbî (Felsefe)
• Hılfü’l - Füdûl
• İbn Haldun (Sosyoloji)
• Akabe Biatları
• Fezârî (Astronomi)
• Hicret ve İslam Devleti
• Herezmi (Matematik)
• Bedir Savaşı
• El-Cezerî (Sibernetik)
• Uhud Savaşı
• İbnü’l - Heysem (Optik)
• Hendek Savaşı
• Cabir bin Hayyan (Kimya)
• Hudeybiye Barışı
• Hayber’in Fethi ABBASİLER (750 - 1255)
• Mute Savaşı HZ. EBUBEKİR
(632 - 634) • Başkent Bağdat
• Mekke’nin Fethi • Halifenin seçimle • Harun Reşit Dönemi’nde vezirlik
• Veda Hutbesi belirlenmesi
HZ. ÖMER (634 - 644) • Mutasım Dönem’inde Türkler için
• Yalancı Samarra
peygamberlerle • Ecnadeyn Savaşı
mücadele • Babek İsyanı’nın bastırılması
(Suriye'nin Fethi)
• Zekat vermek HZ. OSMAN (644 - 656) EMEVİLER (661 - 750) • Şuubiye hareketinin güçlenmesi
• Kadisiye, Celula ve ENDÜLÜS EMEVİLERİ
istemeyen Müslüman Nihavent Savaşları • Tavaifimülûk’ün ortaya çıkması
kabilelerle mücadele • Kıbrıs’ın Fethi • Başkent Şam (756 - 1031)
(Irak ve İran’ın • Gazneliler ve Selçukluların
• Kur’an-ı Kerim’in Fethi) • İlk İslam donanması • Halifeliğin saltanata • İspanya’da Emevi himayesi
kitap hâline • Bizansla Deniz Savaşı dönüşmesi Hanedânı
• Kudüs'ün ve Mısır'ın • Beytü’l-Hikme: Tercümeler çağı
getirilmesi Fethi (Zatü’s Savari) • Kerbela olayı • Aynı anda üç halife • Moğol istilası
• Yermük Savaşı • Sınırlarda ordugah • Türklerle Mücadele • Kuzey Afrika ve (Endülüs, Mısır, Bağdat)
İspanya’nın Fethi • Avasım Şehirleri (Türkler
şehirleri • Trablusgarp • Kurtuba Camii ve Anadolu’da)
• Eyalet Sistemi • Tunus • Türgişler ve Hazarlarla Medreseler
(Valiler ve Kadılar) mücadele • Beni Ahmer Devleti
• İlk çatışmalar
• Düzenli ordu • Arap milliyetçiliği (El-Hamrâ Sarayı)
• Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılması
• Divan teşkilatı • İlk posta teşkilatı
HZ. ALİ (656 - 661) (Berid)
• Devlet hazinesi
(Beytülmâl) • Başkent Kûfe • Arapça resmi dil
• Hicri Takvim • Cemel Vakası • İlk arap sikkesi
• Sıffin Savaşı • Gelişen İslam mimarisi
• Hakem olayı • Kübbetü’s Sahra ve
Ümeyye Camii
• İlk ayrılıklar

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ (10 - 13. YÜZYIL) SADIK UYGUN YAYINLARI 05

(840 - 1212) (1040 - 1063) (1063 - 1072) (1072 - 1092) (963 - 1187)

1.KARAHANLILAR TUĞRUL BEY ALP ARSLAN MELİKŞAH 2.GAZNELİLER

• Kurucusu Karluk • Batıya yöneliş ve Anadolu • Gürcülerden Kars ve • Devletin en parlak dönemi • Samanoğulları ve Fars
Yabgusu Bilge Kül keşifleri Ani'nin fethi • Yönetimde İranlılar etkin etkisi
Kadir Han • Çağrı Bey; Gürcüler ve • Fethedilen yerler fetheden • Küdüs, Şam ve Hicaz’ın • Gazneli Mahmut
• Merkez Balasagun Ermenilerle mücadele komutana alınması Dönemi’nde Horasan ve
• Satuk Buğra Han • 1040 Dandanakan Savaşı • 1071 Malazgirt, Anado- • Batınilik Hareketi ve Hindistan egemenliği
Dönemi’nde İslam’ın ve bağımsızlık lu'nun Fethi Haşhaşiler • Şii Büveyhiroğullarını
kabulü • Başkent Rey • Haçlı Seferlerinin gerekçe- • Başkenti İsfahan yendi
• 1048 Pasinler, Bizansla ilk si oldu • Divan-ı Mezalim ve adalet
savaş • Meliklerin eyaletlere • Celâli Takvîmi
• 1055 Bağdat Seferi gönderilmesi • Bilim dili Arapça, resmi dil
“Doğu’nun ve Batı’nın • Nizamülmülk, Siyasetname Farsça, saray dili Türkçe • Gazneli Mahmut Abbâsi
• Yusuf Kadir Han
hükümdarı” • Askeri iktalar • Sencer Dönemi; Katvan halifesinden Sultan
zamanında en parlak
Savaşı ve yıkılış unvanı verilmesi
dönem
• 1040 Dandanakan,
• Doğu Karahanlılar;
Savaşı sonucu Selçuk-
başkent Kaşgar
luya bağlanma
• Batı Karahanlılar;
• 1187 Gurlulara yenilme
başkent Semerkant
ve çöküş

• Türkçe resmi dil, Uygur • İslam, İran Hint, Türk

Alfabesi resmi alfabe Sentezi
• Yusuf Has Hacip • Kültürel çeşitlilik
(Kutadgu Bilig) • Gulam sistemi, maaşlı
• Kaşgarlı Mahmut askerlik
(Divân-ı Lügati’t-Türk) 3.BÜYÜK SELÇUKLULAR (1040 - 1157) • İran divan teşkilatı

TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ

Yusuf Has Hacip (9 - 13. YÜZYIL) Gazneli Mahmut
(Kutadgu Bilig)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: TÜRKİYE TARİHİ (11- 13. YÜZYIL) SADIK UYGUN YAYINLARI 06
MENGÜCEKLİLER
TÜRKİYE TARİHİ (11-13. YÜZYIL) II. Anadolu(Türk) Beylikleri
(1080-1228) TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ (1075-1308)
SALTUKLULAR 1243 Kösedağ Savaşı sonrası Anadolu’da hâkimi-
yet küçük Türkmen beylikleri tarafından sağlandı.
• Kurucusu: Mengücek Gazi (1072-1202) SÜLEYMAN ŞAH (1075-1086) KÜLTÜR VE UYGARLIK
• Merkezi: Erzincan Karamanoğlulları: (1257-1487)
• Kurucusu: Saltuk Gazi • İznik’in fethi • Resmi dil Farsça
• En önemli eseri; Divriği Külliyesi Konya merkezli olarak kurulmuştur. Kösedağ Sa-
• Merkezi: Erzurum • Bağımsızlık ilanı (1077) • Pervaneci: Arazi işleri
vaşı’ndan sonra Anadolu’nun en güçlü beyliğiydi
• Gürcülerle mücadele • Divan-ı İşraf: Denetleme Karamanoğlu Mehmet Bey döneminde Türkçeyi
DANİŞMENTLİLER
• Kadın hükümdar Mama Hatun I. KILIÇ ARSLAN (1092-1107) • Divan-ı Tugrai: İç ve dış yazışmalar resmi dil ilan etmişlerdir.
(1080-1178)
• En önemli eserleri; • Çaka Beyliği’ne son vererek Batı • Divan-ı Arz: Askeri konular Karesioğulları: (1303-1345)
Erzurum’da Tepsi Minare ve Üç Kümbetler Anadolu egemenliği
• Kurucusu: Danişment Ahmet Gazi • Divan-ı istifa: Maliye Balıkesir merkez olmak üzere Çanakkale bölge-
• Merkezi: Sivas Erzincan’da Mama Hatun Kervansarayı • Haçlılara mağlubiyet ve başkentin sinde kurulmuştur. Osmanlı hâkimiyetine gecen
Konya’ya taşınması • Bizans sınırında uç beyleri
• Amasya, Tokat, Kayseri, Malatya’da ilk Türk beyliğidir.
• Yabanlu: Uluslararası panayır
egemenlik
• Ahi Evren önderliğinde Ahilik teşkilatı Candaroğulları (İsfendiyaroğulları): (1292-1461)
• Haçlılarla mücadele HAÇLI SEFERLERİ (1096-1270)
Kastamonu ve Sinop yöresinde kurulmuştur. De-
• Tokat Niksar’da Anadolu’nun ilk med- • Mevlana, Hacı Bektaş, Yunus Emre
Nedenleri: nizcilikle uğraşan bu beylik II. Mehmet döneminde
resesi (Yağbasan) Osmanlı egemenliğine girmiştir.
• Kudüs’ün alınmak istenmesi
• Doğu’nun zenginlikleri Germiyanoğluları: (1299 – 1429)
Erzurum Üç Kümbetler
• Bizans’ın Türklere karşı yardım is- Kütahya ve Denizli merkezli kurulmuştur. Toprak-
temesi larının bir kısmı çeyiz yoluyla Osmanlı devletine
I. Haçlı Seferi: geçmiştir.

• Kudüs’te Latin Krallığı Saruhanoğluları: (1313- 1410)

III. Haçlı Seferi: Mevlana Türbesi Hacı Bektaş Veli
Manisa merkez olarak kurulmuştur. I. Mehmet ta-
• Eyyubilerle Hıttin Savaşı rafından Osmanlı hâkimiyeti altına alınmıştır.

IV. Haçlı Seferi: Aydınoğulları: (1308- 1426)

• İstanbul’da Latin Krallığı Birgi çevresinde kurulmuştur. Umur Bey dönemin-
de en parlak yıllarını yaşamışlardır. II. Murat tara-
fından Osmanlı egemenliğine girmiştir.
II. KILIÇ ARSLAN (1155-1192)
Menteşeoğluları: (1261- 1424)
• III. Haçlı Seferi’nde Almanlarla mü-
cadele Yunus Emre Selçuklu Kartalı Muğla, Fethiye, Milâs, Söke çevresinde kurul-
• Cacabey Rasathanesi, Antalya Yivli Minare, muştur. II. Murat döneminde Osmanlı hâkimiyeti
• 1176 Miryokefalon Savaşı
Sivas Gök Medrese, Kayseri Gevher Nesi- altına girmişlerdir.
• Bizans’ın Savunmaya çekilmesi be Şifahanesi
ARTUKLULAR Hamitoğulları: (1300 – 1423)
(1102-1409) Isparta merkezli kurulmuş, Antalya bölgesine hâ-
I. ALAEDDİN KEYKUBAT (1220- kim olmuşlardır.
• Kurucusu: Artuk Bey 1237)

• Hasankeyf, Mardin ve Harput olmak üzere üç • Alanya ve Suğdak’ın fethi Dulkadiroğluları: (1337 – 1515)
koldan yönetim • 1230 Yassıçemen Savaşı ve Har- Elbistan bölgelerinde kurulmuştur. Yavuz Sultan
• Medrese medeniyeti zemşahların yıkılışı Selim Dönemi’nde Turnadağı Savaşı ile sıyası
varlıklarına son verilmiştir.
• Mardin Zinciriye ve Kasımiye medreseleri
• Diyarbakır Malabadi Köprüsü DAĞILMA (1243-1308) Ramazanoğulları: (1353 – 1515)
• Mekanik bilgini El-Cezeri Adana merkez olarak kurulmuştur. Yavuz Sultan
• Babailer isyanı
Selim tarafından Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır.
• 1243 Kösedağ Savaşı:
• Moğollara yeniliş ve çözülme Selçuklu Yıldızı Kadı Burhanettin beyliği: Sivas bölgelerine hâ-
El-Cezeri’nin Filli Su Saati
kim olmuşlardır.
www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453) SADIK UYGUN YAYINLARI 07

I. MEHMET (ÇELEBİ)
I. BAYEZİT (YILDIRIM) (1413 - 1421)
(1389 - 1402) • 1402-1413 Fetret Devri
• Anadolu beylikleriyle mücadele ve • Bayezit’ın oğulları Musa, İsa,
merkeziyetçi devlet dönemi Mehmet ve Süleyman arasında
• Selanik’in ve Bulgaristan’ın fethi taht kavgaları
• İstanbul’un ilk kez kuşatılması ve ORHAN GAZİ
• 1413 Mehmet’in tahta çıkması
Anadolu Hisarı’nın yapılması (1326 - 1361)
• Saruhanoğulları Beyliğinin
• 1396 Haçlılara karşı Niğbolu Zaferi • 1326 Bursa’nın fethi ve ilk başkent
Osmanlı’ya bağlanması
• Abbasi halifesinden “Sultan-ı İklim-i yapılışı
• Düzmece Mustafa ve Şeyh
Rum” unvanı • 1329 Bizans’a karşı Palekonon
Bedrettin isyanlarının bastırılması
• 1402 Timur’a karşı Ankara Savaşı (Maltepe ) Zaferi
ve yenilgi • 1331 İznik, 1337 İzmit’in fethi
• Gayrimüslim halka karşı istimalet
politikası
• 1345 Karesioğullarının devlete
katılması
• 1353 Rumeli’ye geçiş

OSMAN GAZİ II. MURAT

I. MURAT (HÜDAVENDİGAR) (1281 - 1326) (1421 - 1451)
(1361 - 1389) • 1281 Kayı boyunun lideri • Osmanlı-Venedik mücadelesi
• 1363 Bizans’a karşı Sazlıdere • 1299 Türkiye Selçuklu- • Batı Anadolu beyliklerinin
Savaşı (Edirne’nin Fethi) larından bağımsızlık yeniden Osmanlı’ya bağlanması
• Başkentin Edirne’ye taşınması • 1302 Bizans’a karşı • İzladi Bozgunu ve İskender Bey’in
• 1364 Haçlılara karşı Koyunhisar (Bafeon) isyanı üzerine 1444 Edirne
Sırpsındığı Savaşı Zaferi Segedin Antlaşması
• 1371 Sırplara karşı Çirmen • Söğüt, Karacahisar, • Şehzade Mehmet’in tahta çıkışı ve
Savaşı ve Makedonya’nın fethi Yenişehir indirilişi
• 1389 Haçlılara karşı I. Kosova
• II. Murat’ın Haçlılara karşı 1444
Savaşı
Varna Savaşı
• Anadolu beyliklerine karşı
• 1448 II. Kosova Zaferi ve Balkan-
uzlaşmacı politika
larda Osmanlı egemenliğinin
• Yeniçeri Ocağı’nın kurulması
kesinleşmesi

BEYLİKTEN DEVLETE
(1300 - 1453)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453 -1600) SADIK UYGUN YAYINLARI 08

OSMANLI KÜLTÜR
YAVUZ (1512-1520) VE MEDENİYETİ

FATİH (1451-1481)
• 1514 Sefevilere
karşı Çaldır'ın Zaferi • Padişahın unvanları;
ve Doğu mese- han, hakan, hünkar, halife, • Şeri
lesinin çözülmesi sultan, kayzer, hüdavendigar vergiler;
• 1453 İstanbul’un öşür, haraç, cizye
fethi ve Bizans’ın
yıkılışı • Örfi vergiler; avarız,
Divan-ı Hümayun üyeleri:
çiftbozan, ağnam,
• 1515 Turnadağ Savaşı ve Anadolu • Sadrazam ➙ Padişah vekili
ispenç, bennak, arus,
Türk siyasal birliği • Kazasker ➙ Adalet ve eğitim
bac, amediye, reftiye,
• 1516 Mercidabık ve 1517 Ridaniye • Defterdar ➙ Maliye
• 1459 Sırbistan’ın fethi müruriye
zaferiyle Suriye Filistin ve Mısır egemenliği • Nişancı ➙ Örfi hukuk
• 1460 Mora’nın fethi • Şeyhülislam ➙ Şeri hukuk • Matematik ve Astronomi’de
• 1462 Eflak’ın fethi • Baharat Yolu’nun Osmanlı’ya geçmesi
• Reisülküttap ➙ Dış işleri Ali Kuşçu
• 1463 Bosna Hersek’in fethi • Halifeliğin Osmanlı hanedanlığına geçmesi
• Kaptanıderya ➙ Donanma • Tıp: Sabuncuoğlu Şerafetttin
• 1476 Boğdan’ın fethi
• 1479 Arnavutluk’un fethi • Coğrafya: Piri Reis, Seydi Ali Reis,
Matrakçı Nasuh
• Astronomi ve rasathane: Takiyüddin
KANUNİ (1520-1566) • Taşra yönetimi; eyalet (beylerbeyi), sancak Mehmet
• 1459 Amasra, 1461 Trabzon’un • 1521 Rodos ve Belgrad’ın fethi (sancak beyi) kaza (kadı) • Tarih: Kemalpaşazade, İdris-i Bitlisi,
fethi • 1526 Mohaç Zaferi ve Macaristan’ın fethi • Şehzade sancakları; Amasya, Manisa, Oruç Bey, Neşri
• 1487 Karamanoğulları Beyliği’nin • 1533 İstanbul Antlaşması ve Habsburg Kütahya, Konya, Balıkesir, Kastamonu, • Güzel sanatlar; minyatür, hat, tezhip, cilt,
sonu hanedanına üstünlük kurulması Trabzon, Antalya, Çorum ebru, çini
• 1473 Akkoyunlulara karşı Otluk- • 1538 Preveze Deniz Zaferi ve Akdeniz • Salyaneli (yıllıklı ) ve salyanesiz (yıllıksız) • Mimar Sinan eserleri: Süleymaniye,
beli Zaferi egemenliği eyaletler Selimiye, Sokullu Mehmet
• 1475 Kırım’ın alınması ve • 1551 Trablusgarp, 1560 Cerbe'nin fethi • Toprak sistemi; timar, iltizam, malikane Paşa camileri
Karadeniz egemenliği • 1566 Sakız Adası’nın fethi • Yeniçeri ocağı ve Enderun Mektebi
• 1481 İtalya çıkartması ve Otran- • Portekizlilere karşı Hint Deniz Seferleri • Vakıf sistemi; eğitim, sağlık, imar
to’nun fethi • 1571 Kıbrıs’ın fethi • Topkapı sarayı; birun, enderun, harem
• 1574 Tunus,1576 Fas’ın fethi • Yönetici sınıflar; seyfiye, ilmiye, kalemiye

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453 - 1600)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: ARAYIŞ YILLARI 17. YÜZYIL SADIK UYGUN YAYINLARI 09

Fransa, İngiltere
Amerikan gümüşünün Makamların rüşvetle
Doğu'da İran ve ve Hollanda’ya Giderleri artan devlet
Osmanlı piyasasına verilmesi sonucunda
Batı’da Avustu- kapitülasyon adamları arasında
girmesiyle enflasyonun medrese mezunlarının
rya ile yapılan verilmesi rüşvetin yaygınlaşması
artması işsiz kalması
savaşların uzun
sürmesi

Vergilerin
artırılması

Ekonomik sıkıntılar
yaşayan halkın
Coğrafi devlete küsmesi
Halkın, işsiz ilmiye
keşiflerin
mensuplarının ve
olumsuz
toprağı elinden alınan
etkileri
sipahilerin Celali
nasıl
isyanlarını çıkartması
giderilecek?

Ateşli silah
Bozulan
kullanabilen tek
düzen
sınıf olan Yeniçer-
nasıl Doğu’da ve ilerin sayısının
ıslah Batı’da güçlenen artırılması
edilecek? devletlerle nasıl
mücadele Ateşli silah
edilecek ? kullanmayı
bilmeyen Tımarlı
Bozulan sipahilere
Avrupa örnek düzen ihtiyacın azalması
alınmadan ıslahatlar nasıl ıslah
yapılması edilecek?

Tımar sisteminin
yerini iltizam
Sancağa çıkma sisteminin alması
usulünün
Kâtip Çelebi kaldırılması Hazinenin nakit
sıkıntısının artması

Hazineden maaş Merkezi

alan kapıkullarının otoritenin
Islahatların askerî ve sayısının azaltılması bozulması Kapıkullarının
mâlî alanlarda İstanbul isyanlarını
yoğunlaşması çıkarması

Genç Osman

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TARİH TYT KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: AVRUPA VE OSMANLI DEVLETİ (18. YÜZYIL) SADIK UYGUN YAYINLARI 10

• I. Mahmut döne-
mi’nde Hendese hane
• İbrahim Müteferrika • Viyana, Paris,
teknik okulu açıldı.
ilk Osmanlı Berlin, Moskova
• Yapılan ıslahatlar
matbaasını açtı. ve Varşova’ya
sayesinde 1736-1739
geçici elçiler
savaşlarında Rusya ve
III. Ahmet Çeşmesi gönderildi. III. Selim
Avusturya yenildi.
• Avrupa’dan
askeri uzmanlar
getirildi.
• III. Mustafa dönemi;
• Lale Devri Islahatları Deniz Mühendishanesi.
askeri, mali, teknik ve • I. Abdülhamid; esham
mimari alanlarda yapıldı. usülü.
• III. Selim; Nizam-ı Cedid
programı.

• 1768-1774
• Pasarofça
Osmanlı-Rus savaşları
Antlaşması
ve büyük bozgun.
sonrasında
İbrahim Müteferrika Humbaracı Ahmet Paşa • Küçük Kaynarca
eldeki topraklar
Antlaşması, Kırım’ın
korunmaya
elden çıkışı ve
çalışılmıştır.
Ortadoksların Rus
himayesine verilmesi.

• XVIII. yüzyıl
Osmanlı Devleti’nin
Avrupa’dan geri
kaldığını anladığı ve
Nevşehirli AVRUPA Rus Çariçesi
• 1792 Yaş
Antlaşması; Kırım’ın

VE OSMANLI
Damat İbrahim Paşa Rusya’nın
Avrupa tarzı II. Katerina
olduğunun kabulü
ıslahatlara başladığı ve dağılmanın
yüzyıldır.
DEVLETİ başlangıcı.

(18. YÜZYIL)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TARİH TYT KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1900) SADIK UYGUN YAYINLARI 11

Batıcı asker ve Tıbbiye ve Ayanlarla

aydınların Harbiye’nin Sened-i İttifak’ın
yetişmesi açılması imzalanması

Yeniçeri
MERKEZİ
OTORİTENİN
EN UZUN YÜZYIL
Ocağı’nın
kaldırılması BOZULMASI (1800 - 1900)

Kavalalı
Mehmet Ali
Paşa İsyanı
Avrupa devletlerinin
Osmanlı iç işlerine FRANSIZ
karışmaya başlaması İHTİLALİ
Tanzimat
Özgürlük
Fermanı’nın
II. Mahmut ve
ilanı
eşitlik

SANAYİ
Kanun-i Esâsi'nin Balkan ulusları İNKILABI
ve I. Meşrutiyet'in arasında ayrılıkçı Milliyetçilik
Islahat ilanı isyanların çıkması
Fermanı'nın
ilanı

Kavalalı
Mehmet Ali Paşa

Sırbistan, Yunanistan, Rusya’nın Avrupa devletlerinin

Osmanlı Devleti’nin
Karadağ, Romanya Balkanlarda askeri ve ekonomik
denge politikası
ve Bulgaristan’ın Panslavizm olarak güçlenmesi
uygulaması
bağımsız olması politikası

Namık Kemal II. Abdülhamit

Düyûn-ı Umûmiye’nin Balta Limanı Ticaret

kurulmasıyla Osmanlı Anlaşması'yla II. Mahmut’un yerli Osmanlı
ekonomik Devleti’nin Osmanlı toprak- sanayi oluşturma ham maddelerine
bağımsızlığın dış borç alması larının açık pazar çabaları talebin artması
yitirilmesi hâline gelmesi

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TARİH TYT KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: 20. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ SADIK UYGUN YAYINLARI 12

20. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ

Dış Politika I.Dünya Savaşı İç Politika

(1914 - 1918)

Nedenleri Taraflar

1908
• Sömürgecilik ve Emperyalizm İttifak Devletleri 1908
• Alman - Fransız rekabeti • Almanya • Avusturya • Macaristan
• Bulgaristan'ın bağımsız olması • II.Meşrutiyet'in ilanı ve çok partili hayatın
• Bosna Hersek'in Avusturya tarafından • Rusya - Avusturya rekabeti • Osmanlı Devleti • Bulgaristan başlaması
ilhakı • Bloklaşma İtilâf Devletleri
• Silahlanma • İngiltere • Fransa • Rusya • İtalya
• Milliyetçilik • Japonya • ABD

1911 1909
• Trablusgarp Savaşı, Trablusgarp ve Osmanlı'nın • 31 Mart Vakası ve II.Abdülhamid'in
oniki adanın İtalya'ya verilmesi Savaştığı Sonuçları tahttan indirilmesi
Cepheler

• Kafkas ve Galiçya'da Ruslarla • İmparatorlukların parçalanması

1912 • Yeni devletlerin kurulması: Türkiye, 1909
• Kanal, Suriye ve Irak'ta İngilizlerle
• I.Balkan Savaşı, Batı Trakya, SSCB, Polonya, Avusturya, Macaristan • Kanun-ı Esâsi'de değişiklik yapılarak
Makedonya ve Ege Adalarının • Çanakkale'de tümüyle padişahın yetkilerinin kısıtlanması
• Ağır antlaşmaların II. Dünya Savaşı'na
kaybedilmesi neden olması

1913
• II.Balkan Savaşı, Bâbıâli Baskını,
• Osmanlıcılık • İslamcılık • Türkçülük
Edirne ve Kırklareli'nin geri alınması

Enver Paşa Woodrow Wilson

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI VE CEMİYETLER SADIK UYGUN YAYINLARI 13

MONDROS ATEŞKES
ANTLAŞMASI VE
CEMİYETLER

CEMİYETLER

1881’den 1919’a Mustafa Kemal

Zararlı Cemiyetler
• 1881 Selanik, Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım

• Ailesi Manastır vilayetinin Kocacık köyünden

1830’da Selanik’e göç etmiş.

• Altı kardeşler; Mustafa, Makbule, Fatma, Ahmet,

Yararlı Cemiyetler
Ömer, Naciye
• Trakya - Paşaeli Cemiyeti
Eğitim Hayatı;
• İzmir Müdafa-i Hukuk Cemiyeti
3 Şemsi Efendi Mektebi
3 Selanik Askeri Rüştiyesi Mondros Ateşkes • Redd-i İlhak Cemiyeti Azınlıkların Kurduğu
3 Manastır Askeri İdadisi Antlaşması
• Kilikyalılar Cemiyeti Cemiyetler Milli Varlığa Düşman
• Kars İslam Şurası
3 İstanbul Harp okulu (30 Ekim 1918) Cemiyetleri
• Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye • Mavri - Mira Cemiyeti
3 Harp Akademisi (Harbiye)
Cemiyeti
• Etniki Eterna Cemiyeti • Kürt Teali Cemiyeti
• Amiral Calthorpe X Rauf Orbay • Şark Vilayetleri Müdaafa-i Hukuk-i
• İlk görev yeri Şam 5. Ordu (1905); Vatan ve Hürriyet • Pantus Rum ve Kardos Cemiyeti • Teali İslam Cemiyeti
Milliye Cemiyeti
Cemiyeti • Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyeti • İngiliz Mühipleri Cemiyeti
• 13 Kasım İstanbul’un fiilen işgali • Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan
Cemiyeti • Taşnaksütyun ve Hınçak Cemiyeti • Wilson Prensipleri Cemiyeti
• 1909, İttihat ve Terakki’den ayrılış • Ermeni İntikam Alayı • Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fıkrası
• Milli Kongre Cemiyeti
• İngilizler; Musul, Maraş, Antep, Urfa,
Çanakkale, İzmit, Kütahya, Eskişehir,
• Etkilendiği düşünürler; M. Emin Yurdakul, Namık
Samsun, Batum’u
Kemal, Tevfik Fikret, Ziya Gökalp, Rousseau, Vol-
taire, Montesquieu
• Fransızlar Adana, Antakya daha sonra
• 1909 Hareket Ordusu içinde 31 Mart Vakası’nın Maraş, Antep, Urfa’yı
bastırılması
• İtalyanlar Muğla, Isparta, Antalya Af-
• 1911 Trablusgarp’ta İtalyanlarla savaş yon, Konya’yı

• 1913 - 1914 Sofya’da ateşemiliterlik • Yunanlar, İzmir ve çevresini; Ermeniler

Kars ve çevresini

• Çanakkale Cephesi ve miralaylık (albaylık), Kafkas

Cephesi ve mirlivalık (tuğgenerallik) • Mustafa Kemal’in İstanbul’a gelişi; Şiş-
li’de Kurtuluş Savaşı’nın planı

• 1918 Suriye Cephesi, Yıldırım Orduları Komutanlığı

• Ali Fethi Okyar ile Minber Gazetesi Mustafa Kemal Vahdettin Rauf Orbay
(Dönemin Padişahı)

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: MİLLİ MÜCADELE HAZIRLIK DÖNEMİ SADIK UYGUN YAYINLARI 14

MİLLİ MÜCADELE HAZIRLIK DÖNEMİ

AMASYA GENELGESİ
(22 HAZİRAN 1919)

• Vatanın bütünlüğü milletin

19 MAYIS 1919 bağımsızlığı tehlikededir. (Gerekçe)
HAVZA GENELGESİ
• Mustafa Kemal’in Samsun'a Çıkışı (28 MAYIS 1919) • İstanbul Hükümeti sorumluluğunu
yerine getirememektedir. (Gerekçe)
• İşgalleri kınayan telgraflar çekilmesi
• Milletin Bağımsızlığını yine milletin
• Azınlıklara karşı taşkınlık yapılmaması azim ve kararı kurtaracaktır. (Amaç
ve Yöntem)
• Komuta kademelerinin silah
• Her türlü denetimden uzak milli bir
bırakmaması
kurul oluşturulmalıdır. (Güvenlik)

• Sivas’ta her ilden üç delegenin

katılımıyla milli bir kongre
toplanmalıdır. (Demokrasi)

ERZURUM KONGRESİ
(23 TEMMUZ - 7 AĞUSTOS 1919)
Edirne R U S YA
İstanbul 19 Mayıs 1919 • Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür,
Tekirdağ Samsun bölünemez.
rs
Ka
• Manda ve himaye kabul edilemez.
MİSAK-I MİLLİ
Çanakkale
ANKARA Havza
ur
um
(28 OCAK 1920) Eskişehir Amasya Er
z • Hristiyanlara ayrıcalık tanınamaz.
Sivas n • Milli güçleri etken, milli iradeyi egemen
İzmir Yun. Kütahya nca
• Boğazların güvenliği sağlanmalıdır. Hacıbektaş zi kılmak esastır.
Afyonkarahisar Er s
tli n
• Azınlık hakları komşu ülkelerdeki Kayseri Bi Va • Anadolu halkının bağımsızlık mücadelesini
Türklerin hakları kadar olabilir. Maraş sağlayacak bir Temsil Heyeti seçildi.

İRAN
Söke İTALYANLAR Konya Urfa Diyarbakır
• Kapitülasyonları kaldırılmalıdır. Adana Antep
Antalya
FRANSIZ
• Batı Trakya sınırı bölge halkının Mardin
Antakya Halep
oyuna başvurularak belirlenmelidir.
IRAK SİVAS KONGRESİ
SURİYE
• Kars, Ardahan ve Batum'da halk
Musul (4- 11 EYLÜL 1919)
oyuna başvurulmalıdır.
İNG. İNGİLİZ
• Mondoros imzalandığı sırada KIBRIS • ABD mandasının reddedilmesi
elimizde olmayan Arap
topraklarında halk oylaması • Temsil Heyeti'nin milli bir hükûmete
yapılmalıdır. dönüştürülmesi

• Tüm direniş cemiyetlerinin

birleştirilmesi

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: KURTULUŞ SAVAŞINDA CEPHELER
MUDANYA ATEŞKES VE LOZAN ANTLAŞMASI
SADIK UYGUN YAYINLARI 15

KURTULUŞ SAVAŞI’NDA CEPHELER MUDANYA VE LOZAN ANTLAŞMASI

Mudanya Ateşkes Antlaşması

(11 Ekim 1922)
• Türk – Yunan mücadelesi sona erdi.
• Yunan ordusu Meriç nehrinin batısına çekilecek.
• Yunanlılar Doğu Trakya’yı boşaltacak.
• Boğazlar barış imzalanana kadar TBMM yönetiminde
kalacak.
• İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya savaş yapılmadan
alındı.
• İstanbul yönetiminin TBMM’ye bırakılması ile Osmanlı’nın
hukuken sona erdiğini gösterir.
• Mudanya’ya Yunan temsilcisi katılmadı, ama antlaşmayı
Güney Cephesi Batı Cephesi onayladı.
(Fransızlara Karşı) (Yunanlılara Karşı)
• Urfa, Antep ve Maraş’ın Fransızlardan I.İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)
kurtulması (11 Şubat 1920)
• Ankara Antlaşması’yla Fransızların • Düzenli ordunun ilk zaferi
Hatay dışında bölgeden çekilmesi • Londra Konferansı ve TBMM’nin LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 Temmuz 1923)
(20 Ekim 1921) tanınması
★ Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya, Boğazlar konusunda Rusya ve
• Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması
Bulgaristan, ABD ise gözlemci olarak katıldı.
II.İnönü Savaşı (26 Mart – 1 Nisan 1921) Mustafa Kemal Atatürk ★ İtilaf devletleri hem İstanbul hem TBMM’yi çağırınca TBMM hemen 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırdı.
• Malta sürgünlerinin serbest bırakılması ★ Lozan’a giden heyet ise; İsmet İnönü, Dr. Rıza Nur ve Hasan Saka
• İtalyanların Anadolu’dan çekilmeye ★ M. Kemal taviz verilmemesini istediği konular; Ermeni yurdu, kapitülasyonlar
başlaması
• Yunan sınırı; Meriç ırmağı sınır kabul edildi, Karaağaç savaş tazminatı olarak alındı.
Kütahya – Eskişehir Savaşları (10-24 • Bulgaristan sınırı; 1913 Balkan Savaşları sonrası imzalanan İstanbul Antlaşması kabul edildi.
Temmuz 1921)
• Suriye sınırı Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması geçerli sayıldı, Hatay hariç sınır çizildi.
• Yenilgi sonrası Sakarya Irmağı’nın
• Irak sınırı, Musul meselesi çözülemedi; Türkiye ile İngiltere arasındaki görüşmeye bırakıldı.
doğusuna çekiliş
• Doğu sınırı; Kars Antlaşması kuzeydoğu sınırı çizildi, İran sınırı ise Kasr-ı Şirin Antlaşması göre belirlendi.
• Başkomutanlık Yasası’nın çıkarılması
• Yabancı Okullar; Türkiye “bu benim iç meselem” diyerek bu konunun tartışılmasına izin vermedi.
• Tekalif-i Milliye Emirleri’nin çıkarılması
(Mîlli Yükümlülük) • Kapitülasyonlar; tamamen kaldırıldı.
İsmet İnönü • Patrikhane sorunu; patrikhane İstanbul’da kalması kabul edildi.
Sakarya Savaşı (23 Ağustos – 13 Eylül
1921) • Duyun-u Umumiye kaldırıldı, Osmanlıdan ayrılan devletler kendi üzerine düşen borç miktarını ödenmesi kararlaştırıldı.
• Mustafa Kemal’e gazi ve mareşal • Azınlıklar; Ermeni ve Rumlar azınlık kabul edildi: Azınlıklar Türk vatandaşı sayılıp ayrıcalık elde edemeyecek. Türkiye’deki
unvanlarının verilmesi Rumlar ile Yunanistan’daki Türkler karşılıklı yer değişecek\Mübadele-Etabil
Doğu Cephesi • Fransa ile Ankara Antlaşması • Boğazlar başkanı Türk olan “Boğazlar komisyonu” tarafından idare edilecek; Boğazların iki yakasında da asker
(Ermenilere Karşı) • Sovyet Rusya ile Kars Antlaşması bulunmayacak.
• Kazım Karabekir’in Doğu Cephesi Büyük Taarruz (26 Ağustos – 9 Eylül • Rodos ve on iki ada İtalya’ya. Ege adaları; Gökçeada, Bozcaada Türkiye’ye, diğer adalar Yunanistan’a verildi.
Komutanı olarak atanması 1922) • İtilaf güçleri İstanbul’u 6 Ekim 1923 günü boşalttı.
• Zafer sonrasında Gümrü Antlaşması’nın • Yunanlıların Anadolu’yu terk etmesi • Türk devletini herkes tanıdı.
imzalanması (2 Aralık 1920) • Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın • Günümüze kadar geçerli antlaşmadır.
imzalanması • Irak sınırı hariç sınırlar belirlendi.
Kâzım Karabekir

www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI
TYT TARİH: ATATÜRK İLKELERİ - TÜRK İNKILABI -
ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTAKASI
SADIK UYGUN YAYINLARI 16
ATATÜRK İLKELERİ
Cumhuriyetçilik Halkçılık İnklapçılık Milliyetçilik Laiklik Devletçilik
Egemenliğin halka ait olmasını ve dev- Devletin amacının halkın refah ve mut- Eski ve işlevini yitirmiş kurum ve uygu- Toplumun ortak dil, tarih ve kültür bağ- Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıl- Özel teşebbüs tarafından yapılamayan
letin, halkın çıkarlarına göre yönetilme- luluğunu sağlamak olduğunu, vatan- lamaların kaldırılarak çağın gereklerine larıyla milli birlik ve beraberlik içinde masını, yönetimde akıl ve bilimin temel işlerin devlet tarafından yapılmasıdır.
sini savunan ilkedir. daşlar arasında her türlü ayrıcalığın uygun davranılmasını savunan ilkedir. gelişebileceğini savunan ilkedir. alınmasını, bireylerin inanç ve düşünce • Beş yıllık sanayi planlarının hazırlanması
• Saltanatın kaldırılması kaldırılarak eşit haklara sahip olmaları- • Şapka Kanunu’nun kabul edilmesi • İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması özgürlüğüne sahip olmasını savunan
• Sümerbank ve Etibank’ın kurulması
• Cumhuriyet’in ilanı nı savunan ilkedir. ilkedir.
• Yeni Türk harflerinin kabulü • Kapitülasyonların kaldırılması • Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü’nün ku-
• Siyasal partilerin kurulması • Aşar vergisinin kaldırılması • Saltanatın kaldırılması
• Uluslararası rakamların kabulü • Kabotaj Kanunu’nun kabulü rulması
• Halifeliğin kaldırılması • Türk Medeni Kanunu’nun kabul • Halifeliğin kaldırılması
• Kadınlara seçme ve seçilme halkları- edilmesi • Takvim, saat ağırlık ve uzunluk ölçülerinin • Yabancı şirketlerin millileştirilmesi • Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabul • Demir-çelik, şeker, çimento vs. fabrikaları-
nın verilmesi • Kadınlara seçme ve seçilme hakla- değiştirilmesi • Türk Tarih Kurumu’nun kurulması edilmesi nın açılması
rının verilmesi • Türk Dil Kurumu’nun kurulması • Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırıl-
• Soyadı Kanunu’nun kabulü ması
• Millet mekteplerinin açılması • Tekke ve Zaviyelerin kapatılması

ATATÜRK İNKILAPLARI ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Barışçılık Gerçekçilik
Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar
• İngiltere’yle Musul sorununun Misak-ı Milli’den
• Türk Medeni Kanunu (17 Şubat 1926) (İsviçre Medeni Kanunu esas alınarak) • Yunanistan’la yaşanan Nüfus Mübadelesi
taviz verilerek çözülmesi
• Türk Ceza Kanunu (1 Mart 1926) (İtalya Ceza Kanunu esas alınarak) sorununun çözülmesi
• Boğazlar sorununun çözümü için Milletler
• Türk Ticaret Kanunu (29 Mayıs 1926) (Alman Ticaret Kanunu esas alınarak) • Bozkurt - Lotus Davası’nın Türkiye lehine çözülmesi
Cemiyeti’ne başvurulması
• Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (4 Nisan 1929) (Almanya örnek alınarak) • Milletler Cemiyeti’ne üye olunması
• Ticaret gemilerinin Boğazlardan serbestçe
• Briand - Kellog Paktı’na katılması
geçmesine izin verilmesi
• Balkan Antantı’nın imzalanması
• Dış politikada Panislamizm ve Pantürkizm
• Sadabat Paktı’nın kurulması
politikalarının terk edilmesi
Sosyal Alanda Yapılan İnkılaplar Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar
• Saltanatın kaldırılmas (1 Kasım 1922)
• Tekke, zaviye türbelerin kapatılması (3 Kasım 1925) Tam Bağımsızlık Akılcılık
• Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
• Şapka Kanunu’nun Kabulü (25 Kasım 1925)
• Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924) • Fener Rum Patrikhanesi’nin Yunanistan’a sınır • 1929 Dünya Ekonomik Krizi sonrası dış borçların
• Miladi Takvimin kabulü (26 Aralık 1925)
• 1924 Anayasası’nın kabulü (20 Nisan 1924) dışı edilmesinin istenmesi yeniden yapılandırılması
• Ağırlık ve uzunluk ölçülerinin değiştirilmesi (26 Mart 1931)
• Ordunun siyasetten ayrılması (19 Aralık 1924) • Lozan’da kapitülasyonların kaldırılması • Azınlıkların Türk vatandaşı kabul edilmesi
• Soyadı Kanunu’nun kabulü (21 Haziran 1934)
• Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (5 Aralık 1934) • Montrö’de Boğazlar Komisyonu’nun kaldırılması • Hatay’ın anavatana katılması
• Yabancı okullar sorununun çözülmesi • Kurtuluş Savaş’ında İngiltere ve Fransa’ya karşı
• Adana - Mersin demir yolunun millileştirilmesi Sovyet Rusya’nın desteğinin alınması

Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar Ekonomik Alanda Yapılan İnkılaplar

• Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve medreselerin kapatılması
• Türkiye İş Bankası’nın kurulması (26 Ağustos 1924)
(3 Mart 1924)
• Aşar vergisinin kaldırılması (17 Şubat 1925)
• Maarif Teşkilatı Kanunu (2 Mart 1926)
• Sanayi ve Maadin Bankası’nın kurulması (19 Nisan 1925)
• Yeni Türk Harflerinin kabulü (1 Kasım 1928)
• Kabotaj Kanunu’nun kabulü (1 Temmuz 1926)
• Millet Mekteplerinin açılması (24 Kasım 1928)
• Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun Kabulü (28 Mayıs 1927)
• Türk Tarih Kurumu’nu kurulması (15 Nisan 1931)
• Sümerbank’ın kurulması (4 Temmuz 1933)
• Türk Dil Kurumu’nun kurulması (12 Temmuz 1932)
• Etibank ve MTA’nın kurulması (14 Haziran 1935)
• Darülfünun’un kapatılarak yerine İstanbul
• I. Beş Yıllık Sanayi Planı (17 Nisan 1934)
Üniversitesi’nin açılması (1 Ağustos 1933)
Atatürk ve Şah Rıza
www.sadikuygun.com.tr
SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT TARİH KAVRAM HARİTALARI