ALTIN ORAN Altın oran resimde kullanılan bir iki sayıyı gösterir. Fransızlar buna “Section dOr” ya da “Nombre dOr”, İngilizler, Amerikalılar “Golden Section”, Almanlar da yanılmıyorsam “Goldner Schnitt” diyorlar. Bazı kitaplarda da “Divine Proportion” (Tannsal Orantı) denilmektedir. Bu konuda bir ressam için bilinmesi gereken noktalar şunlar olsa gerek: a/ Altın oran ya da altın orantı sayıları nelerdir? b/ Ne zaman bulunmuş ve ilk olarak hangi eserlere uygulanmıştır? c/ Altın orantı rakamları nereden çıkmıştır? Yani insanın bir buluşu mudur? yoksa doğada da var mıdır? d/ Bir ressam bu rakamları pratik olarak nasıl uygulayabilir? Şimdi açıklamalara girişelim: a — Altın orantı sayıları Altın orantı sayılan bir doğruyu en güzel olarak üçe ayıran iki nokta için kullanılan (hadi sihirli diyelim) sayılardır. Yani bir AB doğrusunu sihirli sayılarla en güzel bölen iki C ve D noktası vardır, demektir. Kabaca dikkat edecek olursak, burada ACnin DB’ye eşit olduğunu ve CDnin de ACden küçük olduğunu görürüz. Orantı şöyledir: Şimdi altın orantı sayılarını yerlerine koyalım: Buradan şu sonuca varmamız gerekir: l 000 x 618 = 1618 x 382 Bu çarpmaları yaptığımız takdirde çok ufak bir farkla eşitliğin var olduğunu görürüz. Neden? Çünkü asıl sayı 1618 değil 1617.984tür. Ama pratikte bu kadar ufak ayrıntılar esasa etkili olamamaktadır. Bu orantı için şu sayıları da verebiliriz : O halde 1.618 x 0.618 çarpımı bize bir sayısını vermelidir. Başka bir orantı da verebiliriz: Burada 618 ile 382yi topladığımız zaman 1000 rakamını elde ettiğimize de dikkat etmekte yarar vardır. Yalnız yukarıdaki orantılar, ortadaki iki noktanın, yani C ve D noktalarının doğruyu en güzel oranda kesen iki nokta olduklarım göstermek bakımından önemlidirler. Tatbikatta ise bizim kullanacağımız orantılar değil daha çok oranlar dır. Oranlar da (yukardan alarak gösterelim) şunlardır: , , , , Şimdi bu sayılan büyükten küçüğe doğru sıralayalım: 1618, 1000, 618, 382 sırasını buluruz. Yukarıdaki oranlara bakacak olursak, daima bir büyük ile komşusu küçük alınarak bir oran kurulduğunu görürüz. Bunlardan birinin yardımıyla C ya da D noktalarından birisi bulunabilmekte, birisi bulununca da, AC bölümü DBye eşit olduğundan, diğer nokta da ölçülerek elde edilebilmektedir. Şimdi de bir doğruyu en güzel iki noktasından bölelim; Bunun için AB = 1618 milimetre olursa AÇ = 618, CD = 382, DB = 618 milimetre olacaktır. AB doğrusunun 81 santim olduğunu farz edersek AD ne olur 81 X 0618 olacaktır. Yani 50 santim kadar. O zaman AC doğrusu 81 -50 = 31 santim, CD ise 50 – 31 = 19 santim olur. Buradan bir orantı çıkaralım, bakalım, yaptığımız doğru mu? Buradan 50×31 = 81×19 olması gerekecektir. Sayılan çarparsak 1539 = 1550 buluruz. Buradaki ufak fark, atılan kesirlerden ileri gelmiş bir farktır. Son bir noktaya da değinelim: Bazı kitaplarda altın oran ya da altın kesit, altın sayı olarak 1.618 sayısına rastlanmaktadır.