Türkiye’nin tek kadın kanun yapım ustası: Kadınlar hayallerinden vazgeçmesin!

Aycan Karadağ

Türkiye’nin tek kadın kanun yapım ustası 33 yaşındaki Burçin Bayar Babaoğlu, İzmir’in Karşıyaka ilçesindeki atölyesinde kanun imal edip satıyor. Bunun yanı sıra çalgı aletlerinin minyatürlerini de üreten Bayar, şimdi de geri dönüştürülebilen malzemelerden yaptığı enstrümanlarla geri dönüşüm enstrümanları atölyesi açmaya hazırlanıyor.

6 aylık hamile olmasına rağmen çalışmalarına hız kesmeden devam eden Bayar, “Yeni nesil sürekli tüketiyor, üretici bir nesil yok. Enstrümanları gençler tanımıyor. Üreten bir nesle vesile olmak istiyorum” diyor.

>> Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?

Ege Üniversitesi Devlet Türk Müziği Konservatuarı çalgı yapım bölümünden mezunum. Türkü okuyan söyleyen bir ailenin kızıyım. Her zaman şarkıcı olmak gibi bir hayalim vardı. Liseden sonra konservatuvara hazırlandım. Ailem kazanana kadar her yıl bana destek olacaklarını söyledi. Üçüncü denememde bir arkadaşım, “Çizim yeteneğin varsa çalgı yapımı bölümünü dene” dedi. Atölyede kokuyu aldığım andan itibaren, “Ben bu işi yaparım” dedim.

>> Biz sizi Türkiye’deki tek kadın kanun imalat ustası olarak tanıdık. Bu süreç nasıl gelişti?

Kanun çok meşakkatli bir enstrüman, yapımı çok zor. Yapan ustalar da çok kıymetli. Dünyadan almak yerine kanunu Türkiye’den alıyorlar. Bağlama ve tambur da yaptık ama kanun imalatıyla ilgili bir akış oldu. İşi ustasından öğreneceğim dedim… O da Ejder Ustaydı. ‘Ejder Usta seninle mi ilgilenecek’ dediler. ‘Ben niyetimi söyleyeceğim, kabul ederse çalışmak istiyorum’ dedim. Ejder Usta beni kabul etti ve emekli olana kadar Usta’nın atölyesinde enstrüman yaptım.

>> Şu anda tek olmak nasıl bir duygu?

10 yıllık bir emeğin karşılığı… 5 yıl okul kazanmak ve hayal peşinde koşmak; beş yıl okulla ve branşlaşmayla uğraşmak. Üç dört yıldır da atölye var. Hayalimden hiç vazgeçmedim, iyi ki de vazgeçmemişim. Hiçbir kadın hayallerinden vazgeçmesin. Erkek işidir diyorlar, seninle mi ilgilenecek diyorlar. Ben ailemin desteğiyle vazgeçmedim. Birilerine de örnek olabiliyorsam ne mutlu bana. Arap enstrümanı olduğu için Türkiye ve dünyada tek kadın imalatçıyım.

“BİR KADIN NASIL MANDAL ÇAKABİLİR DİYORLAR”

>>Bu işte kadın olmanın zorlukları neler oldu?

Yapımcılar zaten önce dışlıyorlar. Seri imalat yapıyorlar, onları kendime rakip görmüyorum. Onların da alıcısı var benim de var. Bir kadın nasıl mandal çakabilir diyorlar. Bunda bile ayrım yapıyorlar… Bir kısmı destek verirken diğerleri dışlayabiliyor. Örneğin bağlama yapımcısı kadın arkadaşımız olduğunda tepki daha farklı oluyor. Kanunda biraz daha sıkıntılı.

>> Kanun enstrümanını seçme nedeniniz nedir?

Sanat müziği seçtim. Çünkü kanun kadın işçiliğinin daha gösterişli olacağı bir enstrümandı. İstediğiniz işlemi yapabiliyorsunuz, görsele çok açık. Birçok müzik dalıyla da uyum sağlıyor. Türkiye’de bu işi yapan bir kadın yoktu. Branşlaşma için daha uygun geldi. Kadın olarak el işçiliğimi göstermek istedim. Yapımı zor olduğu için maliyetli de bir enstrüman. Ustanın yanına gidince fikirlerim daha da pekişti.

“DÜZENLİ ÇALIŞIRSAN 2 BUÇUK AYDA BİTER”

>> Peki, kanun imalatı ne kadar sürede tamamlanıyor?

Düzenli çalışırsan 2 buçuk ayda biter. Her şeyi bittikten sonra tellenme aşamasına gelir. Tellenme noktasında bir hafta boyunca akort çekiyorsun. İki ve üçüncü haftalarda iskelet birleşimi, mandallaması ve cila atmak gibi işlemler devam eder. Ben seri imalat yapmıyorum; tabancayla cila atmıyorum. Ustamdan öğrendiğim gibi yapıyorum ağacı makineye koymuyorum. Sadece büyük ağacı aldığımda bıçkı makinesiyle ana hatları kesiyorum. Zımpara işlemlerini elle yapıyorum. El emeği ağaca işlesin istiyorum.

>> Atölyede neler yapıyorsunuz?

İki projemiz var onlarla uğraşıyorum. Hamilelikten dolayı işleri hafiflettim, kimseyi mağdur etmek istemiyorum. Geri dönüşüm projesi yapmak istiyorum. Karşıyaka Belediye Başkanı Cemil Tugay bu projeye destek vereceğini söyledi. Kutudan, tenekeden, eski saatlerden ve radyolardan yani enstrümana dönüştürebileceğimiz bütün maddelerden ukulele ve gitar yaptım. Eski bir tavladan akustik gitar yaptım.Yeni nesil sürekli tüketiyor, üretici bir nesil yok. Enstrümanları gençler tanımıyor. Üreten bir nesle vesile olmak istiyorum.