20
ÜNİTE 1 • Araştırmaya Giriş ve Araştırma Süreci
hemşirelik bakımının hasta sonuçlarına etkisi üzerine çalışmalar önem kazanmaya başlamıştır (Burns & Grove,1997; Dempsey & Dempsey, 2000). Son yirmi yıldır, hemşireler uygulama kararlarının kanıta dayalı olması gerektiğini savunmaktadır. Diğer bir ifade ile, hemşirelerin klinik uygulamalarında, eldeki en iyi bilimsel kanıtları kullanarak karar almaları benimsenmiştir (Kocaman, 2003). Dünyada hemşirelik araştırmalarının dönüm noktaları Tablo 1-2’de özetlenmiştir. Türkiye’de, hemşirelik araştırmaları ve hemşirelik kuram ve kavramları ile ilgilenme, hemşirelik yüksekokullarının kurulması ile başlamıştır (Velioğlu & Oktay, 1999). Hemşirelik yüksekokullarında lisansüstü programların başlaması ile de giderek ivme kazanmıştır. Yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları, üniversite temelli hemşirelik eğitimi için akademisyen yetiştirme gereksinimleri, uluslar arası bilimsel iletişimler hemşirelik araştırmalarının akademik düzeyde gelişimini sağlamıştır. Tablo 1-3’de Türkiye’de hemşirelik araştırmalarında dönüm noktaları özetlenmiştir (Bayık, 2012; Velioğlu & Oktay, 1999). Bununla birlikte, Türkiye’de hemşirelerin araştırma yapma ve araştırma sonuçlarını uygulamaya aktarma konusundaki çabalarının yetersizliğinden de söz edilebilir. Hemşire araştırmacılar bu yetersizlikleri “araştırmaların kalitesine / metodolojisine ilişkin”, “hemşirelerin özelliklerine ilişkin” ve “kurumsal engeller” kapsamında açıklamıştır (Kocaman & ark., 2010; Uysal, Temel, Ardahan & Özkahraman, 2010). Bu bulgular arasında (1) hemşirelerin araştırma bilgisi, deneyimi ile ilgili yetersizlikleri, (2) yabancı dilde araştırma okuma ve yazmada sınırlılıklar, (3) alanda çalışan hemşirelerin araştırma okuma, araştırmaya katılma ve araştırma sonuçlarını uygulamada kullanma
konusundaki isteksizliği, çözülmesi gereken problemler olarak dikkat çekmektedir (Bkz. Ünite 11).
ARAŞTIRMA SÜRECİ ve AŞAMALARI Araştırma Süreci, aralarında birlik olan veya belli bir düzen içinde tekrarlanan işlem, olay ya da eylemler dizisidir. Araştırma süreci, bir sorunu tanımlama ya da sorunu fark etme ile başlar, sorunla ilgili bilgi toplama ve arasından problemi seçme, denence (hipotez) kurma ve test etme, genelleme yapma ve yayımlama aşaması ile devam eder (Özgür, 2009). Araştırma süreci hemşirelik sürecinin aşamalarına benzer (Burns ve Grove, 1997).
Araştırma Süreci ve Hemşirelik Süreci Benzerlikler: Her iki süreçte de inceleme, kritik düşünme ve tümevarım mantığı vardır. Bu iki süreçte de bilgi elde edilir, gözlemler yapılır, problemler tanımlanır, plan geliştirilir (Yöntem) ve harekete geçilir (Veri toplama ve analiz). Her iki süreç de etkililik ve verimlilik yönünden gözden geçirilir, sonuçlar belirlenir. Araştırma sürecinde bilgiler arttıkça araştırıcı daha ileri çalışmalar yapar. Farklılıklar: Araştırma süreci hemşirelik sürecinden daha karmaşıktır. Araştırma dilinden anlamayı ve çeşitli araştırma yöntemlerini titiz şekilde uygulamayı gerektirir. Araştırma süreci hemşirelik sürecine göre daha geniş alana odaklanmayı gerektirir. Oysa, hemşirelik sürecinde hemşire özel bir birey / hasta / aile üzerine odaklanır. Araştırma sürecinde hemşire, araştırılacak olayı belirleyebilmek için hemşirelik dünyasında var olan bilgilerin farkında olmalıdır. Ayrıca, bu iki sürecin amaçları da farklıdır. Hemşirelik sürecinin amacı doğrudan bakımı düzenlemektir. Araştırmanın amacı ise,