All Star T.C. İNKİLAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK 8.Sınıf

151 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal Atatürk sağlığı ulusal bir sorun olarak tanımlamakta ve ülkenin mayası olarak görmektedir. Bundan ötürü sağlık hizmetlerinin devletin asli görevi olduğunu ve sağlık mücadelesinin modern gelişmelere uygun olarak seri olarak yürütülmesi gerektiğini ifade etmektedir. Atatürk’ün vurguladığı ilerlemelerin somut örnekleri aşağıdaki diyagramda verilmiştir. 1 Numune hastanelerinin kurulması 2 Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü'nün açılması 3 Dispanserlerin kurulması 4 Çocuk Esirgeme Kurumu’nun kurulması Verilen diyagram dikkatli incelendiğinde kaç numaralı kutunun çıkarılmasıyla bilgi yanlışlığı düzeltilmiş olacaktır? A) 2 B) 1 C) 4 D) 3 TEST 68 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar 2. “Bir toplum yalnız spor ile rengini ve gücünü değiştiremez. Orada hâkim olan sıhhî, uygar birçok gerek ve şartların teminine yönelen girişim ve önlemlerin uygulanması gerekir.” MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Mustafa Kemal Atatürk’ün ifadelerini doğrudan desteklediği söylenemez? A) Hıfzısıhha Kanunu’nun çıkarılması B) İzmir Veremle Savaş Cemiyeti’nin kurulması C) Ankara Konservatuarı’nın faliyete geçmesi D) Heybeliada Sanatoryumu’nun açılması 3. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında trahom, verem, sıtma, frengi, çiçek, tifüs, veba, kolera gibi bulaşıcı hastalıklar ilk sırada yer almakta ve ölümlere neden olmaktaydı. Sağlık Bakanlığı, bu hastalıklarla mücadele etmek için bazı önlemler almıştır. Söz konusu önlemler arasında; I. Veremle mücadele cemiyetlerinin kurulması II. Dispanserlerin açılması III. Sanatoryumların faaliyete geçmesi gelişmelerinden hangisi ya da hangileri sayılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III

152 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. “Nüfusumuzun korunması ve artırılması amacına önemle dikkatlerinizi çekerim. Toplumun sağlığı için öngörülen köklü önlemler durmaksızın geliştirilmeli ve genişletilmelidir. Bereketli ve verimli olan Türk milletinin sürekli ve teknik sağlık önlemlerine kavuşunca, Türk vatanını dolduracak ve şenlendirecek güçte olduğuna kimsenin kuşkusu yoktur.” MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Mustafa Kemal Atatürk’ün ifadelerinden yola çıkıldığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Ülkenin genel bir sağlık politikasının belirlenmesinin önemi vurgulanmıştır. B) Sağlık sektöründe muasır medeniyetler ölçüsüne çıkmanın gerekliliğine değinilmiştir. C) Vatanın mutlu yarınlara ulaşmasında sağlık alanındaki ilerlemelerinin payından bahsedilmiştir. D) Salgın hastalıkla mücadele yalnızca ithal ilaçların kullanımı önemsenmiştir. 6. ………………………….. 1868 tarihinde “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla kurulan bu kurumuş daha sonra sırasıyla “Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti”, 1923’de “Türkiye Hilal-i Ahmer Cemiyeti adlarını almıştır. Hemşirelik eğitimi, ilkyardım, sağlık ve ülkemizin kan ihtiyacının karşılanmasına yönelik kan hizmetleri alanlarında öncülük yapmış olan bu cemiyet, korunmaya gereksinim duyan pek çok vatandaşımıza gereken sosyal yardım hizmetleri sunmaya devam etmektedir. Parçada boş bırakılan yere yazılabilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Yeşilay Cemiyeti B) Kızılay Cemiyeti C) Numune Hastanesi D) Hıfzısıhha Müessesesi 4. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemlerinde sağlık alanında önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Bu gelişmelerden bir kısmı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Sağlık hizmetlerine Ayrılan Payın Gelişimi Yıllar Hastane Sayısı Doktor Sayısı Doktor Başına Düşen Hasta Sayısı 1923 86 554 19860 1925 167 728 16480 1930 176 1182 12200 1935 182 1625 9270 1940 198 2387 7420 Tablodaki bilgiler ışığında; I. Hastane sayısının artmasıyla doktor başına düşen hasta sayılarında düşüş yaşanmıştır. II. Kurulan hastanelerin birçoğu salgın hastalıkla mücadele için faaliyet göstermiştir. III. Sağlık hizmetlerine gösterilen önem yıllar geçtikçe artmıştır. yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III TEST 68 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar

153 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. 1930 yılında çıkarılan Belediye ve Umumi Hıfzıssıhha Kanunları ile koruyucu sağlık hizmetleriyle ilgili önemli düzenlemeler yapıldı. Bulaşıcı hastalıkların devlete bildirilmesi mecburiyeti getirildi ve bu gibi hastalıkların tedavisinin bedava yapılması için karar alındı. Ayrıca halkın sağlık yönünden eğitilmesi için halk eğitim çalışmalarına önem verildi. Doktor, eczacı, sağlık memuru, ebe ve hemşirelerin yetişmesi için Cumhuriyetin ilanından sonra çeşitli okullar açılmış, hastanelerin ve yatak sayılarının artırılmasına önem verilmiştir. Söz konusu gelişmelerin amaçları arasında; I. Halkın sağlığını korumak, II. Nüfusu artırmak, III. Tarım ve sanayi gibi sektörlerde çalışabilecek insan ihtiyacını gidermek, durumlarından hangisi ya da hangileri sayılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III TEST 69 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar 2. “Kendine, devrimin ve devrimciliğin çeşitli ve vazgeçilmez görevler verdiği Türk vatandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman, üzerinde dikkatle durulacak millî sorunumuzdur.” MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Mustafa Kemal Atatürk’ün “milli sorun” olarak belirttiği durumun adına aşağıdakilerden hangisi örnek olarak gösterilemez? A) Kuduz aşısı ve serumun üretilmesi B) Dispanserlerin kurulması C) Veremle Savaş Cemiyeti’nin faaliyete başlaması D) Kabotaj Kanunu’nun kabulü 3. Kurtuluş Savaşı’nda düşman birlikleri ile mücadele eden Türk askerinin en büyük düşmanlarından biri de kolera, tifüs, trahom, sıtma ve verem olmuştur. Bunu acı tecrübelerle yaşayan cumhuriyetin çalışkan yöneticileri, aynı kötü olayları yaşamamak için birtakım faaliyetlere girişmiştir. Verilen parçada hangi olumsuz durumun yaşattığı acı olaylardan bahsedilmiştir? A) Gıda temini B) Ağır savaş koşulları C) Salgın hastalıklar D) Biyolojik silahlar

154 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Türkiye Cumhuriyeti’nin sıhhatli nesillerden oluşmasında Atatürk’ün benimsemiş olduğu sağlık anlayışının son derece belirleyici etkisi olmuştur. Yeni dönemde kişi sağlığının korunması ve sürdürülmesi toplumsal bir olgu olarak kabul edilmiştir. Atatürk’ün vurguladığı nokta, halka sağlık hizmeti götürmenin devlete düşen bir görev olduğu şeklindedir. Söz konusu parçada Türkiye Cumhuriyeti’nin özelliklerinden hangisinin vurgulandığı söylenebilir? A) Sosyal devlet B) Demokratik devlet C) Hukuk devleti D) Laik devlet 6. I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele Dönemi, yurtta sağlık hizmetlerinin aksamasına neden olmuştur. Uzun süren savaş yıllarında yoksulluk, göç, stres ve sağlıksız ortamlar hastalıkların artmasına ve yayılmasına neden olmuştur. Mustafa Kemal, sağlık alanında teşkilatlanmaya büyük önem vermiştir. TBMM’nin açılışından kısa bir süre sonra sağlık hizmetlerini düzenlemek, serbest hekimlik ve eczacılık faaliyetlerini denetlemek, sosyal yardım çalışmalarını yürütmek amacıyla Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı) kurulmuştur. Böylece modern sağlık hizmetlerinin de temeli atılmıştır. Parçada yeni Türk devletinin hangi özelliği vurgulanmıştır? A) Hukuk devleti B) Sosyal devlet C) Demokratik devlet D) Askeri devlet 4. XX. yüzyılda Osmanlı Dönemi’nde nüfusun hızla artması, uzun süren savaşlar, göçler, insanların yeterince beslenememesi ve bulaşıcı hastalıkların artması bu hizmetlerin yeterince yerine getirilemediğini göstermekteydi. Ülkede daha çok veba, kolera, çiçek hastalıkları gibi hastalıkların önlenmesi için aşı ve karantina tedbirleri uygulanmakta, tedavi cihetine pek gidilmemekteydi. Zira ülkede tedavi imkânları kısıtlı, hekim sayısı az, hastaneler ve hastanelerdeki yatak sayısı yetersizdi ve yeterince ilaç yoktu. Bu alandaki hizmetlerin yetersizliği Yeni Türk Devleti’nin derhal acil tedbirler almasını zorunlu kılıyordu. Bu amaçla 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasından sonra kurulan ilk hükümette sağlık hizmetleri ilk defa bağımsız bir bakanlık bünyesinde toplandı. 2 Mayıs 1920 tarihli kanunla Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kuruldu. Metindeki bilgiler doğrultusunda aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Yeni Türk devleti sağlık alanındaki faaliyetleriyle sağlık meselelerini tamamen çözüme kavuşturmuştur. B) Osmanlı Devleti kendi döneminde yaşanan sağlık sorunlarını gidermede zayıf kalmıştır C) Hastanelerin yetersiz olmasından ötürü salgın hastalıkların önlenmesi durdurulamamıştır. D) Geçmişte yaşanan acı tecrübelerin tekrar yaşanmaması için TBMM döneminde önemli çalışmalar yaşanmıştır. TEST 69 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar

155 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Atatürk sağlığı milli bir mesele olarak tanımlamakta ve ülkenin mayası olarak görmektedir. Bu nedenle sağlık hizmetlerinin devletin asli görevi olduğunu ve sağlık mücadelesinin çağdaş gelişmelere uygun olarak seri olarak yürütülmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu doğrultuda; • Hekim, sağlık memuru ve ebe yetiştirmek, • Sıtma, Verem, Trahom, Frengi gibi önemli hastalıklarla mücadele etmek, • Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü ve Hıfzıssıhha Okulu kurmak gibi girişimlerde bulunulmuştur. Buna göre; I. Sosyal devlet anlayışının esas kabul edildiği, II. Modern sağlık uygulamalarına önem verildiği, III. Sağlık personeli ihtiyacını karşılamak için çalışmalar yürütüldüğü, çıkarımlarından hangisi ya da hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III TEST 70 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar 2. Cumhuriyet Dönemi’nde bulaşıcı hastalıklarla mücadele için 1925’te “Trahomla Savaş Kanunu”, 13 Mayıs 1926 tarihinde “Sıtma Mücadelesi Kanunu” çıkarıldı. 24 Nisan 1930 tarihli “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” ile koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetleri ayrı ayrı ele alınmaya başlandı. Bu son kanun ile ülkemizde görülen bulaşıcı hastalıklarla mücadele yolları saptandı. Bulaşıcı hastalıklara karşı kullanılan aşı ve serumların hükûmet tarafından hazırlanması, ithal edilen aşı ve serumların ise bakanlıkça saptanan özelliklere uygun olması kararlaştırıldı. Tüm bu gelişmelerin yanında Türk Kızılayı da Cumhuriyet Dönemi’nde sağlık alanında önemli faaliyetler gerçekleştirmiştir. Parçadaki bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? A) Salgınla mücadelenin sistemli olması için yasal düzenlemeler yapılmıştır. B) Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için Kızılay kurulmuştur. C) Dış ülkelerden hastalıklara karşı kullanılmak üzere ilaç temin edilmiştir. D) Sağlık hizmetlerinde kullanılmak üzere yerli aşı ve serumların hazırlanması kararlaştırılmıştır. 3. Ulusun, ulus gençlerinin, çocukların sağlıkları, sağlamlıkları, gürbüzlükleri üzerine düştüğümüz, çok gerekli, bir sağlık işidir. Mustafa Kemal ATATÜRK Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Atatürk’ün sözlerini destekleyici örnekler arasında sayılabilir? A) Kızılay’ın kurulması B) Men-i İsrafat Kanunu’nun kabulü C) Dispanserlerin ve sanatoryumların faaliyete başlaması D) Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün kurulması

156 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. 1923 1925 1930 1935 Hastane sayısı 86 167 182 176 Yatak sayısı 6437 9561 11398 13038 Hekim sayısı 554 728 1182 1625 Hekim başına düşen nüfus 19860 16480 12220 9270 Devlet bütçesinden sağlık hizmetlerine ayrılan pay 2,2 2,6 2,0 2,4 Tablodaki veriler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Sağlık kuruluşu sayısında sürekli bir artış söz konusudur. B) Hekim sayısı arttıkça hekim başına düşen nüfusta düşüş yaşanmıştır. C) Devlet bütçesinden sağlık hizmetlerine ayrılan payın oranında sürekli bir artış görülmüştür. D) Tablodaki ilk üç yıl hastane sayısına paralel olarak yatak sayılarında da artış mevcuttur. 6. Cumhuriyet Dönemi’nin millî sağlık politikası; vatandaşların sağlığını korumak, ölüm oranını azaltmak, nüfusu artırmak, bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmek ve bu yolla bireylerin sağlıklı yetişmesini sağlamaktı. Buna göre; I. Behçet hastalığının 1937’de Hulusi Behçet tarafından tanımlanması, II. Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve yayılmaması için gerekli sağlık tedbirlerinin alınması, III. Sağlık personelinin yetiştirilmesi, gelişmelerinden hangisi ya da hangilerinin bu amaç doğrultusunda yaşandığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 4. ATATÜRK'ÜN SÖZLERİ 1 Kendine, devrimin ve devrimciliğin çeşitli ve vazgeçilmez görevler verdiği Türk vatandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman, üzerinde dikkatle durulacak millî sorunumuzdur.  2 Milletimizi tam güvenlik içinde yaşatmak ülkümüz olduğu gibi, onun sağlığına özen göstermek ve mevcut imkânlarımız oranında toplumsal dertlerine çare bulucu olmak da hükümetimizin görevlerindendir. 3 Her çeşit sağlık savaşımını, mümkün olan derecede çabuk ve geniş bir şekilde izlemek, başlıca hedeflerden olmaya lâyıktır. 4 Vatandaşların kendi girişimleriyle meydana getirdikleri Tayyare Cemiyeti, az zamanda verdiği verimli sonuçlarla geniş bir ferahlık umdurmaktadır. Numaralandırılmış ifadelerden hangisinin sağlık alanıyla ilişkilendirilmesi mümkün değildir? A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 TEST 70 Sağlık Alanında Yapılan İnkılâplar

157 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. “Hürriyet ve istiklal karakterimdir. Ben milletimin ve büyük ecdadımın bu kıymetli mirasından olan istiklal ile yaratılmış bir insanım. Ben yaşayabilmek için mutlaka müstakil bir milletin evladı kalmalıyım. Bu sebeple millî istiklal bence bir hayat meselesidir.” MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Buna göre Mustafa Kemal’in; I. Kurtuluş Savaşı’na önderlik etmesi, II. Bağımsız bir devlet kurulmasına öncülük etmesi, III. Misak-ı İktisadi Kararları’nın alınmasında etkili olması, durumlardan hangisi ya da hangileri O’nun sözlerini destekler niteliktedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III TEST 71 Cumhuriyetimizle Bir Milletiz 2. Mustafa Kemal Atatürk’ün çeşitli alanlarda beceri sahibi olduğu tarihi bir gerçektir. Nitekim iyi askeri usta bir politikacı ve aynı zamanda inkılapçı ruha sahip bir teşkilatçı liderdir. Bu durum Mustafa Kemal Atatürk’ün aşağıdaki niteliklerinden hangisini vurgulamaktadır? A) İdealist oluşu B) Çok yönlülüğü C) Demokratikliği D) Akılcı ve mantıklı oluşu 3. Mustafa Kemal, İvan Manolef’a Meşrutiyet’ten önce Selanik’te şu ifadelerde bulunmuştur: “Bir gün gelecek, ben hayal zannettiğiniz bütün inkılapları başaracağım. Mensup olduğum millet bana inanacaktır. Saltanat yıkılmalıdır. Din ve devlet birbirinden ayrılmalı, şarktan benliğimiz ayrılarak batı medeniyetine aktarmalıyız. Kadın ve erkek üzerindeki farklar silinerek yeni bir içtimai nizam kurmalıyız. Garp medeniyetine girmemize mani olan yazıyı atarak Latin kökünden bir alfabe seçmeli, kılık kıyafetimize kadar her şeyimizle garplılara uymalıyız.” Mustafa Kemal’in bu ifadelerinden O’nun aşağıdaki kişilik özelliklerinden hangisine sahip olduğunu söyleyemeyiz? A) İdealist B) Geleneksel C) İnkılapçı D) Laik

158 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Nutuk; Millî Mücadele’yi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu ve 1927 yılına kadar gerçekleştirilen inkılâpları anlatan çok değerli bir kaynak eserdir. Nutuk, askerî bir deha ve büyük bir devlet adamı olan Atatürk’ün tarihe, dile ve edebiyata da hâkimiyetini ortaya koyması açısından çok önemli bir yapıttır. Buna göre Mustafa Kemal Paşa’nın ‘‘Nutuk’’ adlı eserinde aşağıdakilerden hangisini anlatması beklenemez? A) Kuvay-ı Milliye’nin faaliyetleri B) Şapka İnkılabı’nın uygulanması C) Şeyh Said İsyanı D) Menemen Ayaklanması 6. Cumhuriyet rejiminin kabulü ile Türk toplumunda pek çok değişimin kapısı aralanmıştır. Yaşanan değişimler farklı alanlar ile ilişkilendirilebilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudan halkçılık ilkesi ile ilişkilendirilebilecek bir gelişme değildir? A) Dinin devlet yönetimindeki etkisi ortadan kaldırılarak devletin laikleşmesi sağlandı. B) Kadınlara da seçme ve seçilme hakkının verilmesiyle devlet yönetiminde tam bir katılım ve eşitlik sağlandı. C) Bağımsız mahkemeler aracılığıyla herkesin kanunlar önünde eşitliği sağlandı. D) Millî egemenlik ilkesi sayesinde her Türk vatandaşı devlet yönetimine eşit olarak katılma hakkı elde etti. 4. “Cumhuriyet, yeni ve sağlam esaslarıyla, Türk milletini güvenli ve sağlam bir gelecek yoluna koyduğu kadar, asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibarıyla büsbütün yeni bir hayatın müjdecisi olmuştur.” Buna göre; I. Millî egemenlik ilkesi sayesinde her Türk vatandaşı devlet yönetimine eşit olarak katılma hakkı elde etti. II. Bağımsız mahkemeler aracılığıyla herkesin kanunlar önünde eşitliği sağlandı. III. Kadınlara da seçme ve seçilme hakkının verilmesiyle devlet yönetiminde tam bir katılım ve eşitlik sağlandı. yargılarından hangisi ya da hangileri bahsedilen müjdenin gerçekleştiğini gösteren kanıtlar arasında sayılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) I, II ve III Cumhuriyetimizle Bir Milletiz TEST 71

159 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. • Benim hayatta yegâne övüncüm, servetim Türklük’ten başka bir şey değildir. • Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trabzonlu, İstanbullu, Trakyalı ve Makedonyalı, hep bir ırkın evlâtları, hep aynı cevherin damarlarıdır. • Dünyanın bize saygı göstermesini istiyorsak, evvelâ bizim kendi benliğimize ve milliyetimize bu saygıyı hissen,fikren, fiilen, bütün iş ve hareketlerimizle gösterelim .Bilelim ki, millî benliğini bulmayan milletler başka milletlerin avıdır. • Millî ülküye tam bir iman ve onun gereklerini duraksama göstermeksizin yerine getirmenin sonucu, elbette başarıdır. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Mustafa Kemal’in ifadeleri dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisinin bu sözlerle ilişkili olması beklenemez? A) Milli irade B) Milli birlik ve beraberlik C) Milliyetçilik D) Milli bilinç TEST 72 Cumhuriyetimizle Bir Milletiz 2. “Gençler! Cesaretimizi kuvvetlendiren ve devam ettiren sizsiniz. Siz, almakta olduğunuz eğitim ve kültür ile insanlık meziyetinin, vatan sevgisinin, fikir özgürlüğünün en değerli simgesi olacaksınız. Ey yükselen yeni kuşak! Gelecek sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk; onu yükseltecek ve devam ettirecek sizsiniz!” Buna göre; I. Demokratik, laik, hukuk devletine sahip çıkmalıyız. II. Türk tarihini iyi bilmeli ve tarihten dersler almalıyız. III. Hayatta en hakiki yol göstericinin ilim olduğunu ve bu konuda çok çalışmak, üretmek gerektiğini bilmeli ve uygulamalıyız. öncüllerinden hangisi ya da hangileri Türk gençliğinin Mustafa Kemal’e vereceği yanıtlar arasında sayılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 3. Ey Türk Gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyeti'ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel senin en kıymetli hazinendir. Mustafa Kemal bu ifadeler ile gençlerin; I. Hürriyet sevdalısı II. Ulusal irade savunucu III. Vatansever gibi özelliklerden hangisini ya da hangilerini benimsemesini beklemektedir? A) Yalnız I B) I, II ve III C) Yalnız II D) I ve II

160 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Nutuk Gençler için fotoğraflarla Nutuk Çocuklar için Nutuk Söz konusu görsellerin kapakları incelendiğinde aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir? A) Nutuk yalnızca yetişkinlerin anlayabileceği şekilde basılmıştır. B) Nutuk’un farklı yaş seviyelerinin okuyup anlamaları için güncel baskıları mevcuttur. C) Evrensel boyuta sahip olan Nutuk tüm dillere çevrilmiştir. D) Nutuk’ta yalnızca Atatürk’ün hayatı aktarılmaktadır. 6. “ONUNCU YIL NUTKU” “Yurttaşlarım! Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli, Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir… Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız. Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız. Millî kültürümüzü, muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız. Çünkü Türk milletinin karakteri yüksektir. Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir. Çünkü Türk milleti millî birlik ve beraberlikle güçlükleri yenmesini bilmiştir. Ve çünkü Türk milletinin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale, müspet ilimdir...” (www.atam.gov.tr) Onuncu Yıl Nutku’ndaki sözleri dikkate alındığında Atatürk ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Milliyetçi B) İnkılapçı C) Askeri deha D) Cumhuriyetçi 4. Gençliğe Hitabe Ey Türk Gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk Cumhuriyeti’ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek, dahili ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklal ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir... Ey Türk istikbalinin evladı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk İstiklal ve Cumhuriyeti’ni kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur! (M. Kemal Atatürk, Nutuk, s.1197) Mustafa Kemal Atatürk’ün Gençliğe Hitabe’deki ifadelerine bakıldığında O’nun hakkında; I. Cumhuriyet’in emanetçisi olarak yeni kuşağı gösterdiği II. Milliyetçi ve demokrat bir gençlik hedeflediği III. Ülkenin bütünlüğünü ve bağımsızlığını vurguladığı ifadelerinden hangisi ya da hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III Cumhuriyetimizle Bir Milletiz TEST 72

161 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. 1921 1928 1934 Yukarıda Harf Devrimi ile Soyadı Kanunu’nu vurgulayan bir görsel mevcuttur. Bu durum Mustafa Kemal Paşa’nın imzalarına yansımıştır. Toplumun söz konusu devrimlere hızlı adapte olabilmesi için bizzat kendisi öncülük yapmıştır. Buna göre Mustafa Kemal’in; I. Lider II. İnkılapçı III. Cumhuriyetçi gibi özelliklerden hangisi ya da hangilerine sahip olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III TEST 73 Cumhuriyetimizle Bir Milletiz 2. Bu eser Millî Mücadele yıllarını ayrıntılı bir şekilde anlatması bakımından eşsiz bir tarihi kaynaktır. Nutuk, birçok yabancı dile çevrilerek dünya tarihinin hizmetine sunulmuş eşsiz bir bilgi kaynağıdır. Nutuk, Türk ulusunun devrin süper güçlerine karşı vermiş olduğu bağımsızlık mücadelesini anlatması bakımından İslam ülkeleri ve dünyadaki mazlum milletler tarafından ilgiyle okunmuş onlara bağımsızlık yolunda örnek olmuş bir eserdir. Atatürk, Nutuk’ta olayları belgelere dayanarak anlatmıştır. Türk milletinin yeniden şahlanış destanını anlatan bu çalışma büyük uğraşlar sonucu ortaya konulmuştur. Buna göre Nutuk ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi ifade edilemez? A) Evrensel bir niteliğe sahiptir. B) Mustafa Kemal Atatürk tarafından kaleme alınmıştır. C) Tarihsel belgeler eşliğinde olayların aktarıldığı bir eserdir. D) Türklerin sözlü edebiyat eserleri arasında yer almaktadır. 3. Atatürk, daha Millî Mücadele’nin devam ettiği yıllarda gelecek için planlar yapmış yeni kurulacak olan devletin temellerini akla ve bilime dayandırmak için çalışmıştır. Atatürk’ün en büyük amacı millî değerlere dayalı çağdaş bir toplum oluşturmaktı. Atatürk, milletini çağdaş ulusların seviyesine ulaştırabilmek için birçok inkılap yaptı. İnkılaplarında aklın ve bilimin ışığını takip etti. Metindeki ifadeler ışığında Mustafa Kemal Atatürk hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Etnik ayrımcı B) İleri görüşlü C) Vatansever D) Akılcı ve mantıklı

162 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Çok yönlü bir lider olan Mustafa Kemal Atatürk kaleme aldığı eserleriyle ve katıldığı konuşmalarıyla daima halkına önemli mesajlar vermiştir. Cumhuriyetin ve devrimlerin koruyuculuğu için herkesin üzerine düşen görevi yerine getirmesi gerektiğini vurgulayan Atatürk pek çok platformda bunları hatırlatmaktan geri durmamıştır. Buna göre; I. Gençliğe Hitabe II. Onuncu Yıl Nutku III. Nutuk gibi eserlerden hangisi ya da hangileri bahsedilen ifadelere örnek teşkil etmektedir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 6. Atatürk kendi millî kültürüne sahip çıkacak olan Türk insanından çağdaş dünyanın değerlerini takip etme ve millî kültürünü çağdaş değerlerle kaynaştırma hedefine odaklanmasını istemiştir. Devletin yapısını ve sosyal hayatı çağdaşlaştırmaya yönelik inkılaplarla Türk milletini medeni dünyanın bir parçası hâline getirmeyi hedeflemiştir. Böylece Türkiye, çağdaş ve millî değerler doğrultusunda millî birlik ve beraberliğini ülke bütünlüğü çerçevesinde gerçekçi şartlarda hayata geçirme imkanına kavuşmuş olacaktır. Parçadan hareketle Atatürk’ün halkından bekledikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almamaktadır? A) Modern dünyayı takip etmesi B) Evrensel fikirlerden uzak durması C) Milli olması D) Uygarlık yolunda ilerlerken kültürünü de koruması 4. Memleket kesinlikle çağdaş, uygar ve yepyeni olacaktır. Bizim için bu, hayat davasıdır. Bütün özverimizin faydalı bir sonuç vermesi buna bağlıdır. Türkiye, ya yeni fikirle donatılmış, namuslu bir yönetim olacaktır ve yahut olamayacaktır. Halk ile çok temasım vardır. O saf kitle, bilmezsiniz ne kadar yenilik taraftarıdır. Yapacağımız işlerde hiçbir zaman bu engeller, kesif tabakadan gelmeyecektir. Halk refaha kavuşmuş, bağımsız, zengin olmak istiyor; komşularının refahını gördüğü hâlde, fakir olmak pek ağırdır. Gerici fikirler besleyenler belli bir sınıfa dayanabileceklerini zannediyorlar. Bu kesinlikle bir kuruntudur, bir zandır. Gelişme yolumuzun önüne dikilmek isteyenleri ezip geçeceğiz. (...) 1923 (Atatürk’ün S.D. III, s. 72) Atatürk’ün sözlerinden O’nun; I. Devrimci II. Vatansever III. Kararlı kişilik özelliklerinden hangisine ya da hangilerine sahip olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III Cumhuriyetimizle Bir Milletiz TEST 73

163 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal Atatürk tarafından yazılmıştır. 29 Ekim 1933'te okunmuştur. "Ne mutlu Türk'üm Diyene!" ifadesiyle biter. Türkiye Cumhuriyeti'nin niteliklerinden bahsedilir. ......................................... Boşluğa yazılabilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Nutuk B) Atatürk’ten Mektuplar C) Onuncu Yıl Nutku D) Medeni Bilgiler TEST 74 Atatürk İlke ve İnkılaplarını Oluşturan Temel Esaslar 2. “Büyük devletler kuran ecdadımız, büyük ve kapsamlı uygarlıklara da sahip olmuştur. Bunu aramak, tetkik etmek, Türklüğe ve cihana bildirmek bizler için bir borçtur.” Buna göre; I. Ders kitaplarında yer alan Türk tarihi ile ilgili bilgilerin bilimsel temele oturtulması II. Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nin açılması III. Birinci Türk Tarih Kongresi’nin toplanması gelişmelerinden hangisi ya da hangileri Mustafa Kemal Atatürk’ün ifadeleri doğrultusunda yaşanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III 3. “…Tam bağımsızlık demek, kuşkusuz siyasal, sosyal, ekonomi, askerlik, kültür… gibi her alanda tam bağımsızlık ve özgürlük demektir. Bu saydıklarımın herhangi birinde bağımsızlıktan yoksunluk, ulusun ve ülkenin gerçek anlamıyla bütün bağımsızlığından yoksunluğu demektir…” Mustafa Kemal Atatürk Mustafa Kemal Atatürk’ün ifadeleri Türkiye Cumhuriyeti’nin aşağıdakilerden hangisini temel aldığını göstermektedir? A) Demokrasi B) Hürriyet C) Laiklik D) Yayılmacılık

164 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Mustafa Kemal Atatürk’ün esas amacı Türkiye Cumhuriyeti’ni muasır medeniyetler düzeyinin üzerine çıkarmaktır. Atatürk ilke ve inkılapları yaşanan tecrübelerden ve yarınlara dair kurulan hayallerden doğmuştur. Geçmişten beslenir ama geleceğe yönelir. Belli bir zaman ve mekâna bağlı değildir. Atatürk ilke ve inkılaplarının bir felsefesi ve dayandığı temel esasları vardır. Buna göre Atatürk ilke ve inkılaplarının dayandığı aşağıdaki temel esaslardan hangisi cumhuriyetçilikle daha çok ilişkilidir? A) Egemenliğin Millete Ait Olması B) Millî Birlik ve Beraberlik C) Millî Kültürün Geliştirilmesi D) Bağımsızlık ve Özgürlük 6. “Ben milletimin en büyük ve ecdadımın en kıymetli mirası olan istiklal aşkı ile dolu bir insanım.” Mustafa Kemal Atatürk’ün bu sözü aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini hatırlatmaktadır? A) Çoğulculuk B) Akılcılık C) Bağımsızlık D) Çağdaşlık 4. ......................................... Egemenlik, hiçbir mâna, hiçbir şekil ve hiçbir renkte ve işarette ortaklık kabul etmez. Kurtuluş kuralımız olan Misak-ı Millî’yi tarih sayfasına yazan, milletin demir elidir. Elde edilecek neticeye de milletin kendisi gözcü olacaktır. Milli irade ve isteğine uymayanların sonu yokluktur, yok olmaktır. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bütün programlarının temel ilkesi şu iki esastır. Tam bağımsızlık, kayıtsız şartsız milli egemenlik. Diyagramda yer alan boşluğa gelebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Laiklik B) Devletçilik C) Cumhuriyetçilik D) Halkçılık Atatürk İlke ve İnkılaplarını Oluşturan Temel Esaslar TEST 74

165 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Bağımsızlık ve Özgürlük ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARININ TEMEL ESASLARI Türk milletinin çağdaş uygarlık düzeyinin üstüne çıkması Ülke bütünlüğü Egemenliğin millete ait olması Verilen esasların ilişkili olduğu Atatürk ilkeleri içinde aşağıdakilerden hangisi yer almamaktadır? A) Devletçilik B) İnkılapçılık C) Cumhuriyetçilik D) Milliyetçilik TEST 75 Atatürk İlke ve İnkılaplarını Oluşturan Temel Esaslar 2. • “Memleketler çeşitlidir; fakat uygarlık birdir ve bir milletin ilerlemesi için de bu tek uygarlığa katılması gerekir.” • “Bir millet, bir memleket için kurtuluş, esenlik ve başarı istiyorsa bunu hiçbir zaman yalnız bir kişiden istememeliyiz. Umumi kurtuluşu yine umumi çaba temin eder. Bir millet, bir toplum yalnız bir bireyin çabasıyla bir adım bile atamaz.” • “Millî emeller, millî irade yalnız bir şahsın düşüncesinden değil bütün millet fertlerinin arzu ve emellerinin birleşmesinden ibarettir.” Mustafa Kemal’in sözlerinin ilgili olduğu kavramlar dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisinin elenmesi gerekmektedir? A) Milli egemenlik B) Çağdaşlaşma C) Milli birlik ve beraberlik D) Sömürgecilik 3. Mustafa Kemal Atatürk’ün şu sözleri Atatürkçülüğün bu özelliğini bütün açıklığı ile vurgulamaktadır: “Ben manevî miras olarak hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevî mirasım bilim ve akıldır. Benden sonra, beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevî mirasçılarım olurlar.” Buna göre; I. Durağanlık II. Geleneksel tutum III. İnkılapçılık kavramlarından hangisi ya da hangileri söz konusu ifadelerle çelişmektedir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III

166 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Egemenliğine doğrudan doğruya sahip olmanın kıymetini pek iyi anlayan ve pek iyi bilen millet, bu mukaddes egemenliğine karşı baş gösterecek her tehlikeyi kahredecektir. Söz konusu ifadeler Atatürk ilke ve inkılaplarının temel dayanak noktası olan milli iradeyi vurgulamaktadır. Buna göre aşağıdaki inkılap hareketlerinden hangisi bu ifadeleri doğrudan destekleyen gelişmeler arasında sayılamaz? A) Çok partili hayata geçiş denemeleri B) Seçme seçilme hakkının kadınlara da tanınması C) Saltanatın kaldırılması D) Kılık kıyafet değişikliği kanunu 6. Kaynağı Türk milli kültürüdür. Birbiriyle uyumlu , birbirini tamamlar özelliktedir. Laik düşünce ve hukuka uygundur. Din temelli anlayışa dayanır. Gelişmelere açık ve dinamiktir. Dogmatik ve etnik ayrımcıdır. I. II. III. IV. V. VI. Dersinde tahtaya Atatürk ilkelerinin ortak özelliklerini yazan Ahmet Çağlar Hoca teneffüste hata yaptığını fark eder. Böylece öğrencilerini uyararak yanlışlıkla yazdığı ifadeyi silmelerini rica etmiştir. Buna göre tahtada yer alan özelliklerden hangilerinin silinmesi uygun olacaktır? A) I ve II B) III ve VI C) IV ve VI D) IV ve V 4. Atatürk ilkeleri, bu devletin gelişmesi, ilerlemesi, yükselmesi ve mevcudiyetini sürdürmesi için; bu uğurda atılmış, büyük ve önemli adımlardır. Atatürk ilkeleri bir bütündür ve hiçbir zaman birbirlerinden ayrı değerlendirilmemelidir. Çünkü onlar birlikte Türk devletine fayda sağlarlar. Aynı zamanda bu temel ilkelerin yanında bütünleyici ilkeler de vardır. Bu ilkelerin tamamı devletin ve toplumun gelişmesi ve ilerlemesi için ortaya konmuş ve benimsenmiştir. Buna göre; 1 Ulusal Egemenlik 2 Akılcılık ve Bilimsellik 3 Özgürlük ve Bağımsızlık 4 Ulusal Birlik ve Beraberlik 5 Geleneksel ve muhafazakar şekilde numaralandırılarak verilen kutucuklardan hangisinin ya da hangilerinin çıkarılması ile bütünlük sağlanmış olacaktır? A) 3 ve 5 B) 2 ve 5 C) 1 ve 4 D) Yalnız 5 Atatürk İlke ve İnkılaplarını Oluşturan Temel Esaslar TEST 75

5. ÜNİTE DEMOKRATİKLEŞME ÇABALARI

169 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyeti’nde yeni partilerin kurulması ile ilgili Times’a verdiği yazılı beyanatta şöyle diyordu: ''Millet hâkimiyeti esasına dayanan ve bilhassa cumhuriyet idaresine sahip olan memleketlerde siyasi partilerin mevcudiyeti doğaldır. Türkiye Cumhuriyeti'nde de birbirini denetleyen partilerin doğacağına şüphe yoktur.'' Verilen bilgide Mustafa Kemal’e göre yeni parti kurulmasına olanak sağlayan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Milli ekonomi B) Ulusal egemenlik C) Milli bağımsızlık D) Monarşik yönetim TEST 76 Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 2. Atatürk demokrasiye ilişkin olarak “Demokrasi esasına dayanan hükümetlerde, hâkimiyet halka, halkın ekseriyetine aittir. Demokrasi ilkesi, hâkimiyetin millete ait olduğunu, başka yerde olamayacağını belirtir. Bu suretle, demokrasi prensibi, siyasi kuvvetin, hâkimiyetin kaynağına ve uygunluğuna temas etmektedir” demiştir. Buna göre aşağıdaki uygulamalardan hangisi Atatürk’ün demokrasi anlayışı ile bağdaşmamaktadır? A) Cumhuriyet’in ilan edilmesi B) Tek partili yönetime geçilmesi C) Büyük Millet Meclisi’nin açılması D) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması 3. Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nda olduğu gibi, izleyen dönemdeki çağdaşlaşma sürecinde de milletin yardımını ve aydınların da katkısını istiyordu. Atatürk bir yurt gezisinde yaptığı bir konuşmada kuruluş yıllarında Halk Fırkası’nın temel felsefelerinden birini oluşturacak şu ifadeye yer vermiştir: “Memleketteki sınıflar birbirlerine lazım olan ve birbirlerini tamamlayıcı ve bütünleyici mahiyettedir. Onun için de Halk Fırkası bütün sınıfların haklarını, yükselme sebeplerini ve saadetini sağlamak yolunda çalışmalarda bulunacaktır.” Buna göre Halk Fırkası ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Ülkenin en güçlü partisidir. B) Halkın her kesimine yer vermemiştir. C) Toplumsal birlikteliği ve refahı uygulamaya çalışmıştır. D) Muhalefet partilerinin kurulmasına izin vermemiştir.

170 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. • Mecliste farklı fikirlerin yansıtılması amaçlanmıştır. • Hükümet’in denetlenmesi kolaylaşmıştır. • Demokrasi anlayışı güçlendirilmiştir. Yukarıda verilenlerin hayata geçirilmesi için aşağıdaki çalışmalardan hangisi yapılmıştır? A) Laiklik ilkesi kabul edilmiştir. B) Çok partili yaşama geçilmiştir. C) Maarif Kongresi toplanmıştır. D) Halk Fırkası kurulmuştur. 6. Mustafa Kemal, Türkiye’de demokrasinin yerleşmesini ve kısa sürede gelişmesini istediğinden yeni partilerin kurulmasını sevinçle karşıladı. İlk muhalefet partisi rolünü alan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın programında “din ve inançlara saygılı” olduğunu vurgulaması cumhuriyet karşıtı bireylerin bu parti içine girmesinde etkili olmuştur. Bu gelişmelerin sonunda doğuda büyük bir isyan hareketi başladı. Cumhuriyet rejiminin tehlikede olduğunu gören devlet yöneticileri isyanı bastırmak için gerekli önlemleri aldı. Buna göre çıkan ayaklanmayı bastırmak için TBMM aşağıdaki önlemlerden hangisini almıştır? A) Hıyanet-i Vataniye kanunu çıkartılmıştır. B) Mustafa Kemal’e Başkomutanlık yetkisi verilmiştir. C) Takrir-i Sükûn Kanunu yürürlüğe girmiştir. D) Erkan-ı Harbiye kaldırılmış yerine Genel Kurmay Başkanlığı getirilmiştir. 4. Cumhuriyet Halk Fırkası’nda görev yapan bazı milletvekilleri ülkede farklı bir partilerin kurulmasını telâşla karşılamışlardır. Onlara karşın İktidar partisinin karşısında bir muhalefetin olmasını isteyen Mustafa Kemal, yeni bir partinin kurulacağını duyunca bu durumdan memnun kalmıştır. Çünkü Mustafa Kemal demokratik bir sistemin kurulmasını istiyordu ve bu sistemin kurulması için de çok partili sisteme geçmek şarttı. Bu parti için Mustafa Kemal, ‘‘Bırakınız karşımıza çıksınlar. Memleket işlerini münakaşa edelim’’ diyordu. Mustafa Kemal bu partinin kurulmasını o kadar hoşgörü ile karşılamıştı ki, Batılı ülkelerin parlâmentolarını örnek gösteriyor ve çok partili rejimin gerekliliğini ve yararlarını anlatıyordu. Bu konuda ‘‘Biz meclisimizde tek parti ile bir diktatör intibası vermekteyiz. Bize bakan Batılılar, bu memleketteki idare tarzı tek partilidir derler. Bizim meclisimizde de iki parti olmalı, hükümeti denetleme sistemi kurulmalı ve medenî ülkelerin parlâmentolarına benzemeliyiz demekteydi.’’ Buna göre Mustafa Kemal’in bahsettiği parti aşağıdakilerden hangisidir? A) Halk Fırkası B) Demokrat Parti C) Serbest Cumhuriyet Fırkası D) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar TEST 76

171 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. “Türk halkının kayıtsız ve şartsız hâkimiyetine sahip olduğunu bir defa daha kesinlikle tekrar ediyorum. Hâkimiyet, hiçbir anlamda, hiçbir şekilde hiçbir renk ve hiçbir kılavuzlukta ortaklık kabul etmez. Hiç kimse bu milletin kaderine ortak çıkamaz. Millet kesinlikle buna müsaade etmeyecektir.” Buna göre Mustafa Kemal, demokratikleşme ve milli egemenliğin uygulanması için aşağıdaki gelişmelerden hangisinin gerekliliğine değinmiştir? A) Halifeliğin kaldırılması B) Tekke ve Zaviyelerin kapatılması C) Medeni Kanun’un kabul edilmesi D) Güzel Sanatlar Akademisi’nin kurulması TEST 77 Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 2. Şeyh Said neden ayaklandığını mahkemede şöyle anlatıyordu: “Çocukluğumda medresede Şafiiliğe ait bilgileri aldım. Şeriat hükümlerine göre, şeriat yozlaştırılırsa ayaklanma gerekir. Alınyazım beni bu ayaklanmanın içine soktu. Sebilürreşat ve Tevhidi Efkâr gazetelerini okudukça dinsizlere karşı nefretim daha da artıyordu. Şeriat uğruna ölürsek, öteki dünyaya dinsiz gitmeyeceğimiz inancı içindeydik.” Buna göre Şeyh Said Ayaklanması’nın çıkmasında aşağıdaki alanlardan hangisi daha fazla etkili olmuştur? A) Askeri B) Ekonomik C) Siyasi D) İletişim 3. “Ulusal egemenlik” Atatürk’ün ilkeleri içerisinde temel ilkeler arasındadır. Bu ilke, Türk Bağımsızlık Savaşı’nın ilk yıllarında bile belirgin olarak ortaya atılmış ve sürekli olarak işlenmiştir. Mustafa Kemal, Türk ulusunun yapılan ve yapılacak olan işlerde söz sahibi olduğunu belirterek, ona bir ruh vermeye çalışmıştır. Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Ulusal Egemenlik anlayışı doğrultusunda yapıldığı söylenemez? A) Saltanatın kaldırılması B) Harf devriminin yapılması C) Halk Fırkası’nın kurulması D) Cumhuriyet’in ilan edilmesi

172 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Cumhuriyet Dönemi’nde çıkan isyanlara yönelik Mustafa Kemal “Bizi yanlış yola sevk eden habisler, bilirsiniz ki çok kere din perdesine bürünmüşler, saf ve temiz halkımızı hep şeriat sözleriyle aldata gelmişlerdir. Tarihimizi okuyunuz, dinleyiniz, görürsünüz ki milleti mahveden, esir eden, harap eden fenalıklar hep din kisvesi altındaki küfür ve kötülükten gelmiştir. (Atatürk, 1923) Buna göre cumhuriyet rejimine yönelik isyan ve ayaklanmaların çıkmasında aşağıdaki Atatürk İlkelerinden hangisinin tam olarak toplumda yerleşmediği görülmektedir? A) Halkçılık B) Devletçilik C) Milliyetçilik D) Laiklik 6. • Menemen Olayı • Şeyh Said Ayaklanması • Mustafa Kemal’e Suikast girişimi Yukarıda verilen olayların ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Din kaynaklı olmaları B) Halife tarafından desteklenmeleri C) Mevcut yönetimi değiştirmek istemeleri D) Bölgesel kurtuluş amaçlamaları 4. Atatürk 1930 yazında tarih ve dil çalışmaları için Yalova’ya gitti. O sırada izinli olarak İstanbul’da bulunan Paris Büyükelçisi Fethi Okyar’ı Yalova’ya çağırıp muhalif bir parti kurma önerisinde bulundu. Fethi Okyar, “İnönü ile karşı karşıya gelmek istemediğini” söyleyerek bu teklifi geri çevirmek istediyse de Atatürk’ün ısrarı üzerine kabul etti. Atatürk “liberal” anlayışı yansıtacak biçimde partiye Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) adını verdi. Buna göre Mustafa Kemal’in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenemez? A) Yönetim güçlerini tek elde toplamak B) Farklı fikirleri meclise yansıtmak C) Hükümet’in denetlenmesini kolaylaştırmak D) Demokrasinin yerleşmesini hızlandırmak Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar TEST 77

173 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Siyasal denetimin doğrudan doğruya halkın ya da düzenli aralıklarla halkın özgürce seçtiği temsilcilerin elinde bulunduğu, toplumsal ve ekonomik durumu ne olursa olsun tüm yurttaşların eşit sayıldığı yönetim biçimidir. Demokrasi Buna göre aşağıdaki kavramların hangisinin demokrasi ile ilişkili olduğu söylenemez? A) Eşitlik B) Milli egemenlik C) Seçim ve partiler D) Grup yönetimi TEST 78 Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 2. Çok partili siyasal hayata ilk geçiş denemesi kabul edilebilecek olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması Türkiye’de çok partili siyasal hayata ilk geçiş denemesi olması açısından oldukça önemlidir. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın Halk Fırkası’na muhalefeti iki alanda yoğunlaşıyordu; ekonomi ve din. Ekonomik açıdan parti Batı tipi liberalizmi benimsiyor ve Halk Fırkası’nın devletçilik politikalarını eleştiriyordu. Din-kültür açısından Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Halk Fırkası’nın laiklik anlayışını sert ve katı buluyor ve bu nedenle programında “dinsel düşünce ve inançlara saygılı” ifadesine yer veriyordu. Buna göre Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması ile ilgili aşağıdaki soruların hangisinin cevabı metin içinde verilmemiştir? A) Kuruluş önemi nedir? B) İktidar partisi ile uyuşmadığı alanlar hangileridir? C) Kuruluş gerekçeleri nelerdir? D) Hangi iktisadi programı benimsemiştir? 3. Mustafa Kemal, 6 Aralık 1922’de basına verdiği demeçte Halk Fırkası adıyla bir parti kuracağını ve böyle bir parti kurma amacını dört noktada açıklamıştır: 1. Milli Mücadele’deki başarıyı diğer alanlarda da sürdürmek ve gerekli atılımlarla, devrimlerle tamamlamak, 2. Yeni düzenlemeleri uzun süreli bir programa dayandırmak, 3. Böyle bir programı kişisellikten kurtararak halkın desteğini sağlamak, 4. Kurulacak partiyi halkçılık esasına dayandırmak istemiştir. Bu amaçları gerçekleştirmek isteyen Mustafa Kemal, 9 Eylül 1923’te Türkiye’nin ilk siyasi partisi olan Halk Fırkası’nı kurmuştur. Buna göre Mustafa Kemal’in Halk Fırkası’nı kurmasında aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenemez? A) İnkılap hareketlerinin devamını sağlamak B) Kişi egemenliğini devletin tüm kademelerine yerleştirmek C) Halkın devletin gelişiminde rol üstlenmesini sağlamak D) Askeri başarılar gibi farklı alanlarda da devleti ilerletmek

174 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. “Bence muhalefet, saygıya değerdir. Çünkü o da bir araştırma, bir görüş sonucudur. Fakat edilecek itirazlar anlayışlı ve uygun ve haklı sebeplere dayanmazsa muhalefet değersiz olur.” (Mustafa Kemal) Mustafa Kemal’in bu sözleri aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilidir? A) Cumhuriyet’in ilan edilmesi B) Çok partili yaşama geçiş denemeleri C) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması D) Cumhuriyet Halk Fırkası’nın kuruluş amaçları 6. Terakiperver Cumhuriyet Fırkası Serbest Cumhuriyet Fırkası Parti içine inkılap karşıtı kişilerin girdiği anlaşılınca parti kısa süre içinde kapatılmıştır. Kuruluşundan birkaç ay sonra parti yöneticileri partinin demokrasiden ve inkılaplardan uzaklaştığını görünce partiyi kapatma kararı almışlardır. Verilen bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir? A) Cumhuriyet Dönemi’nde kurulan bütün partiler inkılapları desteklemiştir. B) Çok partili yaşama geçiş denemeleri çeşitli nedenlerle başarısız olmuştur. C) Yapılan tüm inkılaplar bütün parti üyeleri ve yöneticileri tarafından benimseniştir. D) Bütün partiler devlet kararı neticesinde kapatılmışlardır. 4. Katılım hakkı Seçim Partiler Eşitlik Buna göre verilen kavramlar aşağıdaki Atatürk İlkelerinden hangisi ile daha fazla ilişkilidir? A) Milliyetçilik B) Devletçilik C) Cumhuriyetçilik D) İnkılapçılık Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar TEST 78

175 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Fırka: Arapça kökenli bir sözcük olup “parti” anlamına gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nde pek çok parti kurulmuştur. 17 KASIM 1924 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Milli Kalkınma Partisi kuruldu. Demokrat Parti kuruldu. Cumhuriyet Tarihinin ilk çok partili seçimi yapıldı. Seçimleri CHP kazandı. Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Dörtlü Takrir Oyların %53,6’sını alan Demokrat Parti tek başına iktidar oldu. ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ 12 AĞUSTOS 1930 7 HAZİRAN 1945 21 TEMMUZ 1946 18 TEMMUZ 1945 7 OCAK 1946 14 MAYIS 1950 Verilen bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Atatürk döneminde farklı partiler kurulmuştur. B) Demokrat Parti Atatürk’ün ölümünden sonra ortaya çıkmıştır. C) Serbest Cumhuriyet Partisi ilk muhalefet partisidir. D) Cumhuriyet tarihinde ilk defa 1946 seçimlerinde çok partili seçim yapılmıştır. TEST 79 Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 2. Mustafa Kemal Paşa, 8 Nisan 1923’te Halk Fırkası’nın ilk programı olarak kabul gören ve “Dokuz Umde” denilen bir seçim bildirgesi yayımlamıştır. Seçim bildirisinde dokuz ilke bulunmaktadır. Birinci ilke, egemenliğin kayıtsız şartsız millette olduğunu belirterek başlar. Yönetim biçimi halkın direkt olarak kaderine egemen olduğu kuralına dayanır. Ulusun hakiki ve tek temsilcisi TBMM olarak ifade edilmiştir. Buna göre; I. Saltanatın kaldırılması, II. Cumhuriyet’in ilanı, III. Çok partili hayata geçiş, IV. Soyadı Kanunu’nun kabulü gelişmelerinden hangilerinin milli egemenlik çerçevesinde gerçekleştirildiği söylenebilir? A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III D) II, III ve IV 3. Cumhuriyet Halk Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk siyasal partisidir. Gerek Türkiye’deki devrimi gerçekleştirmesinden ve uzun bir süre tek parti olarak iktidarda kalmış olmasından, gerekse kendisinden sonra kurulmuş olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Demokrat Parti gibi partilerin kurucu kadrolarını kendi içinden çıkarmış olmasından dolayı Türkiye’de var olan siyasi kültürün biçimlenmesinde etkili olmuştur. Bu nedenle de Türk siyasi tarihinde oldukça önemli ve belirleyici bir yere sahip olduğu ileri sürülmektedir. Buna göre Cumhuriyet Halk Fırkası ile ilgili verilen metinden aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Uzun süre ülkeyi tek başına yönettiğine B) Ülkede inkılapları gerçekleştiren fırka olduğuna C) Türkiye’deki siyasi kültürün oluşmasında önemli katkısı bulunduğuna D) Farklı partilerin kurulmasında bizzat öncülük ettiğine

176 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Demokratik yönetimin olmazsa olmazı siyasi partilerdir. Birbirinden farklı fikir ve istekleri benimseyen siyasi partiler halkın görüş ve isteklerinin yönetime yansımasına ortam hazırlamaktadır. Aşağıda demokrasinin temel ilkeleri yer almaktadır. Bu ilkelere sahip olan, uygulayabilen demokrasiler, daha iyi işleyen demokrasilerdir. Milli Egemenlik Eşitlik Çoğunluk Çoğulculuk DEMOKRASİ İLKELERİ Buna göre Atatürk döneminde çok partili yaşama geçilmek istenmesi yukarıda verilen demokrasi ilkelerinden hangisi ile daha fazla ilgilidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 6. Atatürk ve arkadaşları tarafından kurulan Cumhuriyet Halk Partisi’nin programı şöyle özetlenmektedir: “Millî hâkimiyetin halk tarafından ve halk için yapılmasına önderlik etmek, Türkiye’yi modern bir devlet hâline yükseltmek, Türkiye’de kanunları hâkim kılmak, kanun önünde herkesi eşit kılmak, imtiyazsız ve sınıfsız bir halk oluşturmak” . Partinin kurucuları arasında Mustafa Kemal (Atatürk), İsmet (İnönü), Celal (Bayar), Recep (Peker), Saffet (Arıkan) gibi önemli şahsiyetler bulunmaktaydı. Buna göre Cumhuriyet Halk Partisi ile ilgili; I. Benimsediği ekonomik modeller, II. Ulaşılmak istenen hedefler, III. Kuruluş liderleri, IV. Kuruluşunda etkili olan kişiler, bilgilerinden hangileri metinde verilmiştir? A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) III ve IV 4. Atatürk Dönemi’nde Kurulan Siyasi Partiler ve Kurucuları I. II. III. Mustafa Kemal Kazım Karabekir Fethi Okyar “Atatürk Dönemi’nde Kurulan Siyasi Partiler ve Kurucuları” diyagramının doğru olabilmesi için belirlenen alanlara aşağıdaki parti isimlerinden hangileri getirilmelidir? I II III A) Cumhuriyet Halk Partisi Terakkiperver Cumhuriyet Partisi Serbest Cumhuriyet Partisi B) Terakkiperver Cumhuriyet Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Serbest Cumhuriyet Partisi C) Serbest Cumhuriyet Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Terakkiperver Cumhuriyet Partisi D) Cumhuriyet Halk Partisi Serbest Cumhuriyet Partisi Terakkiperver Cumhuriyet Partisi Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar TEST 79

177 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Sami Öğretmen T.C. İnkılap Tarihi Dersinde öğrencilerine Atatürk döneminde yaşanan demokratikleşme gelişmelerini anlatırken “Bu partinin kurulmasındaki temel amaç; hükümeti eleştirecek bir muhalefet partisi kurmak suretiyle, devlet işlerinin daha sağlıklı biçimde yürütülmesi ve denetlenmesini sağlamaktır.” demiştir. Sami Öğretmen Buna göre Sami Öğretmen; I. Cumhuriyet Halk Partisi II. Demokrat Parti III. Serbest Cumhuriyet Partisi IV. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi gibi partilerden hangileri ile ilgili bilgi vermiştir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV TEST 80 Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 2. Mustafa Kemal toplumsal muhalefetin boyutlarını gezilerinde görebilmekteydi. Genel sekreteri Hasan Rıza Soyak’a bunu şöyle yansıtıyordu: “…bunalıyorum çocuk, büyük bir ıstırap içerisinde bunalıyorum. Görüyorsun ya, her gittiğimiz yerde mütemadiyen dert, şikâyet dinliyoruz. Her taraf derin bir yokluk, maddî manevî perişanlık içerisinde…” Muhalefetin bir şekilde ortaya çıkması gerekiyordu. Ülkedeki denetim eksikliğini giderebilmek ve halkın isteklerini meclise taşıyabilmek amacıyla Gazi Mustafa Kemal, en güvendiği, en yakını olan arkadaşlarını görevlendirerek bir parti kurulmasını istedi. Buna göre muhalefet partisinin kurulmasında etkili olan faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Dış baskılar B) Ekonomik sıkıntılar C) Askeri yenilgiler D) Hukuki gerekçeler 3. Gazi Mustafa Kemal, Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurucusu Fethi Bey’e mektup göndermiştir. Mektubunda şu sözlere yer vermiştir: “…Reisicumhur bulunduğum müddetçe reisicumhurluğun üzerime verdiği yüksek ve kanunî vazifeleri, hükümette olan ve olmayan fırkalara karşı âdil şekilde ve tarafsız yapacağıma ve laik cumhuriyet esası dahilinde fırkanızın her nev’i siyasî faaliyet ve cereyanlarının bir engele uğramayacağına inanabilirsiniz.” Buna göre Mustafa Kemal yeni partilerle ilgili; I. Tarafsız bir şekilde muamele göreceklerine, II. Her partiye eşit davranılacağına, III. Her partinin siyasi işlerine karışacağına, hangi duygu ve düşüncelere sahip olduğu söylenebilir? A) I ve II B) Yalnız I C) I ve III D) II ve III

178 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri demokratik hayatın ve çoğulcu sistemin vazgeçilmez unsurlarıdır. Demokrasilerin düzgün işleyebilmesi için çok partili rejimler zorunludur. Çok partili demokratik rejimlerde halk, siyasi partiler aracılığıyla kendi düşüncelerini serbestçe ifade etme özgürlüğüne sahip olur. Ayrıca muhalefet partileri aracılığı ile iktidar partisi denetlenir. Bu sayede toplumsal ilerleme hızlanmaktadır. Bu nedenle M. Kemal çok partili siyasal yaşam için çalışmalar başlatmıştır. Türkiye’nin ilk siyasal partisini kurarak siyasal partili demokratik rejime geçişe öncülük etmiştir. Metinden hareketle siyasi partiler ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İktidar ve muhalefet olarak ayrıldıklarına B) Ülkenin gelişmesine katkı sağladıklarına C) İlk muhalefet partisinin Mustafa Kemal tarafından kurulduğuna D) Siyasi partilerin kurulmasında çeşitli nedenlerin etkili olduğuna 6. • Cumhuriyetçilik • Laiklik • Tek dereceli seçim sistemi • Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi • Liberal ekonomi gibi ilkeler barındıran bir programa sahip olan Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın yürüttüğü kampanya sonucu 1930 yılında kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı tanındı. Verilen bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Ülke iktidarını ele geçirmiştir. B) Milli egemenliği ortadan kaldırmaya çalışmıştır. C) Ülkenin demokratikleşmesinde önemli rol üstlenmiştir. D) Ekonomik gelişmeleri hızlandıran adımlar atmıştır. 4. Millet Meclisinin açılması Cumhuriyet'in ilanı Siyasi partilerin kurulması Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi Verilen bilgiler dikkate alındığında Atatürk’ün aşağıdaki özelliklerinden hangisinin daha fazla vurgulandığı söylenebilir? A) Milliyetçiliği B) İnkılapçılığı C) Kararlılığı D) İleri görüşlülüğü Atatürk Dönemi’ndeki Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar TEST 80

179 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal yukarıda verilen sözüyle aşağıdakilerden hangisinin önemine değinmiştir? A) Her insanın fani olduğuna B) Yapılan inkılapların herkesi kapsadığına C) Devletin sonsuza kadar ayakta kalacağına D) Ülkenin bir grup tarafından yönetilmesi gerektiğine TEST 81 Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler 2. İzmir’e gitmek üzere seyahatte bulunan Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya suikast yapacakları ihbarı üzerine, suikastı fiilen yapmakla görevli olanlar, suç vasıtaları olan bomba ve silahlarıyla birlikte yakalanmışlardır. Suikast olayının Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası bir kısım mensupları ile ilgili bulunduğu ortaya çıkmış ve eski İttihat ve Terakkicilerin de bu olayın tahrik ve düzenleyicileri oldukları anlaşılmıştır. Amaçları, önce irticayı tahrik ve dini siyasete alet ederek Mustafa Kemal Paşa’yı iktidardan düşürmekti. Buna göre Mustafa Kemal Paşa’ya yönelik suikast girişimi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Bazı siyasi partilerinde suikast girişimine katıldığına B) Suikast girişimde farklı grupların birlikte hareket ettiğine C) Ülkede yaşayan herkesin yapılan inkılap hareketlerinden memnun olduğuna D) Dinin Mustafa Kemal’e karşı bir güç unsuru olarak kullanılmak istendiğine 3. Atatürk’ün şu sözü hem Türkiye’nin değerini hem de Türkiye’ye yönelik tehditlerin neden bol olduğunu çok iyi anlatır: Memleketimiz, şu iki şeyin memleketidir: Biri çiftçi, diğeri asker. Biz çok iyi çiftçi ve çok iyi asker yetiştiren bir milletiz. İyi çiftçi yetiştirdik; çünkü topraklarımız çoktur. İyi asker yetiştirdik; çünkü o topraklara göz diken düşmanlar fazladır. Buna göre Mustafa Kemal iyi asker yetiştirmemizin kaynağı olarak aşağıdakilerden hangisini görmektedir? A) Dış baskılar B) Siyasi bunalımlar C) Ekonomik tehditler D) Yeraltı kaynağı zenginliği

180 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. “Devletimizin düşmana karşı oluşturduğu cepheler iki şekilde düşünülebilir. Kolay anlaşılması için şöyle diyeyim: İç ve görünürdeki cephe… Asıl olan iç cephedir. Bu cephe bütün memleketin, bütün milletin meydana getirdiği bir cephedir. Görünürdeki cephe, doğrudan doğruya ordunun düşman karşısındaki silâhlı cephesidir. Bu cephe sarsılabilir, değişebilir, yenilebilir. Fakat bu durum hiçbir zaman bir memleketi, bir milleti yok edemez. Önemli olan, memleketi temelinden yıkan, milleti esir ettiren iç cephenin çöküşüdür. Milletimiz birbirinden uzaklaştıkça toplumsal yozlaşma artmaktadır. Bu gerçeği bizden çok daha iyi bilen düşmanlar, bu cephemizi yıkmak için yüzyıllarca çalışmışlar ve çalışmaktadırlar. Bugüne kadar başarı da sağlamışlardır. “ (Atatürk) Mustafa Kemal Türkiye’yi tehdit eden unsurları anlatırken iç cephede yenilmemizin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisini görmektedir? A) Askeri alanda gelişmelerin yeterince takip edilememesi B) Ekonomik bağımsızlık çalışmalarının hızlanmaması C) Toplumda birlik ve beraberliğin güçlendirilememesi D) Uluslararası alanda çeşitli çalışmaların yeterince anlaşılamaması 6. İzmir Suikastı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’ya 14 Haziran 1926 tarihinde, İzmir’de yapılması planlanan suikast girişimidir. Aralarında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunan bir grup kesim tarafından planlanmış ancak hayata geçirilmeden engellenmiştir. Suikastçıların yakalanmasıyla ve haberin her yerde duyulmaya başlamasıyla, Gazi’ye, suikastı lanetleyen ve kınayan telgraflar gelmişti. Ayrıca, İstanbul’daki bütün yabancı elçiler ve delegeler Gazi’ye yapılmak istenen suikasttan duydukları üzüntüyü dile getirmişlerdi. Ayrıca, her yerde suikast girişimini lanetleyen mitingler yapılmaktaydı. Buna göre Mustafa Kemal Paşa’ya yönelik suikast girişimiyle ilgili aşağıdakilerden hangisine varılabilir? A) Suikast, yabancı devletler tarafından desteklenmiştir. B) Suikastın en yetkili kişileri Mustafa Kemal’in asker arkadaşlarıdır. C) Suikast hem ulusal hem de uluslararası alanda tepki ile karşılanmıştır. D) Halk, suikastı yapanlara sempati beslemiştir. 4. Ülkemize yönelik iç ve dış tehditler karşı Türk milletine düşen çeşitli görevler bulunmaktadır. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut lao reet dolo re magna aliquam e rat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud e xerci tation ullamcorper suscipit lobo rtis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat. 1 2 3 .......................... .......................... .......................... Şekilde noktalı olarak gösterilen alanlara aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Akıl ve bilimin önderliğine inanmalı B) Demokratik sistemlerden ödün vermeli C) Türk tarihini iyi bilip dersler çıkarmalı D) Milli birlik ve beraberlik içinde hareket etmeli Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye TEST 81 Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler

181 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. “İçeride ve dışarıda şahsıma karşı suikastlar tertip edilmesinin sebep ve hikmeti nedir, hiç düşündünüz mü? Bu tertiplerin peşinde koşanların benimle şahsi bir alıp verecekleri mi vardır? Hayır! İntikam hissiyle mi hareket ediyorlardır? O da değil. O hâlde neden beni ortadan kaldırmak istiyorlar? Cevap vereyim; çünkü inkılapçı Türkiye Cumhuriyeti’nin benimle var olduğuna, ben gidince yıkılacağına, bu surette haince emellerine kavuşacaklarına inanıyorlar da ondan. Teşebbüslerinin benim şahsımdan ziyade, mukaddes cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek prensiplerimize yönelik olduğuna şüphe yoktur.” Verilen bilgide Atatürk’e göre kendisine karşı yapılan suikast girişiminin amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Rejim değişikliğine gitmek B) Halk egemenliğini gerçekleştirmek C) Toplumsal birlikteliği sonlandırmak D) Laiklik ilkesini devlette etkin hale getirmek TEST 82 Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler 2. Yurdumuz Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği bir noktada bulunmaktadır. Bu özelliğinden dolayı önemli kara, deniz ve hava yolu ulaşımı ülkemiz üzerinden yapılmaktadır. Türkiye bu özelliği ile her zaman dünya politikalarını şekillendiren bir özelliğe sahiptir. Buna göre Türkiye’ye yönelik tehditler oluşmasında etkili olan faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomik yapı B) Siyasi gelişmeler C) Jeopolitik konum D) Askeri yenilikler 3. Cumhuriyetimizi yıkmak, ülkemizi parçalamak, millî birlik ve bütünlüğümüzü bozmak isteyen iç tehdit unsurları, dış güçlerden doğrudan ve dolaylı destek almakta ve onlarla birlikte hareket etmektedirler. Ülkemizin düzen ve huzurunu bozmaya yönelik tehditlerin en önemlileri bölücü ve yıkıcı eylemlerdir. Amaçları; siyasi, dinî ve etnik farklılıkları kullanarak toplumda kargaşa meydana getirmek ve çıkan kargaşa ortamından yararlanarak yurdumuzu parçalamaktır. Buna göre ülkemizi bölmeye çalışanların amaçlarına ulaşmasını engellemek için Lozan Antlaşması’nda aşağıdaki maddelerden hangisi kabul edilmiştir? A) Kapitülasyonların tamamen ortadan kaldırılması B) Tüm azınlıkların Türk vatandaşı sayılması C) Ermenilere Anadolu’dan herhangi bir toprak verilmemesi D) Gökçeada ve Bozcaada’nın Türkiye’ye bırakılması

182 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. İzmir suikastında yakalanan kişiler amaçlarını aşağıdaki gibi açıklamışlardır. “Bu bir ittihatçı meselesidir. Evvelden beri İttihatçılar iktidara gelmek istemişlerdir. Bunların yanında bütün eski İttihatçılar, onların yanında bütün eski Terakkiperverler ve onların arasında da bütün kötü niyetliler vardır. Bunların hepsi İsmet Paşa Hükümetini devirmek ve İttihatçıları iktidara getirmek istemişlerdir. Bu hedeflerine varabilmek için özellikle, Doğu ayaklanmasını kışkırtmışlar, hatta buna önayak olmuşlar fakat başarıya ulaşamamışlardır. Sonra da Gazi’yi ortadan kaldırarak hedeflerine ulaşmak yani hükümeti devirip iktidarı ele geçirmek istemişlerdir” Metinde geçen ve iktidarı devirmek için kullanılan Doğu Ayaklanması aşağıdakilerden hangisidir? A) Menemen Olayı B) Şeyh Said Ayaklanması C) Çerkez Ethem İsyanı D) Pontus Ayaklanması 6. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bulunduğu coğrafyada Atatürk’ün ilkeleri doğrultusunda huzuru sağlamak için yoğun bir çaba göstermektedir. “Yurtta sulh, cihanda sulh” ilkesine bağlı kalarak komşu devletlerle iyi ilişkiler kurmaya çalışan devletimiz, kendisine yönelecek her türlü iç ve dış tehdidi daima Silahlı Kuvvetlerimizle yenecek güç ve potansiyele sahiptir. Buna göre ülkemiz dış politikada aşağıdaki yöntemlerden hangisini uygulamaktadır? A) Yayılmacı B) Barışçıl C) Korumacı D) Otoriter 4. Atatürk, iç ve dış tehdit unsurlarına karşı ailelerin ve öğretmenlerin yapmaları gerekenleri şu sözleriyle ifade etmiştir: “Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara bilhassa varlığı ile, hakkı ile, birliği ile çelişen bütün yabancı unsurlarla mücadele gereği ve millî düşünceleri tam bir imanla her karşı fikre karşılık olarak şiddetle ve özverili olarak savunma zorunluluğu aşılanmalıdır. Yeni kuşağın bütün ruhsal kuvvetlerine bu özellik ve yeteneğin verilmesi önemlidir…” Atatürk, iç ve dış tehdit unsurlarına karşı bireylerin yetiştirilmesinde aşağıdakilerden hangisinin önemine değinmiştir? A) Dogmatik düşünceler B) Barışçıl politikalar C) Ulusal değerler D) Evrensel ihtiyaçlar Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye TEST 82 Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler

183 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Gazete haberinde “Şeriat isteriz” diye ayaklananların aşağıdaki Atatürk ilkelerinden hangisini tam olarak anlayamadıklarını göstermektedir? A) Laiklik B) Devletçilik C) Milliyetçilik D) Halkçılık TEST 83 Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler 2. Mustafa Kemal, “Cumhuriyet düşmanları, büyük komplonun bütün safhaları ile son bulduğunu kabul etmediler. Alçakçasına son bir teşebbüse giriştiler.” Mustafa Kemal’in bahsettiği olay aşağıdakilerden hangisidir? A) İzmir Suikasti olayı B) Menemen olayı C) Şeyh Said İsyanı D) Kuvayı inzibatiye isyanı 3. Şeyh Said Ayaklanması’nın bastırılması Cumhuriyet yönetiminin Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde denetimi sağlamasında önemli bir dönüm noktası oldu. Öte yandan ayaklanmayla ortaya çıkan gelişmeler, bir süre önce çok partili yaşama geçiş yönünde atılan adımların kesintiye uğramasına yol açtı. Ayaklanmaya karıştığı gerekçesiyle hakkında soruşturma açılan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, çok geçmeden hükûmet kararnamesiyle kapatıldı. Buna göre Şeyh Said Ayaklanması’nın aşağıdaki hangi alanda yaşanan gelişmeleri olumsuz etkilediği söylenebilir? A) Toplumsal B) Siyasi C) Kültürel D) Ekonomik

184 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Türkiye, Karadeniz’de kıyısı olan devletlerin, Akdeniz’den okyanuslarla bağlantısını sağlayan İstanbul ve Çanakkale Boğazlarına sahiptir. Bu nedenle Boğazlardan geçiş yapan gemilerin denetimini elinde bulundurmaktadır. Buna göre boğazların varlığı aşağıdaki alanlardan hangisinde Türkiye’nin üstünlüğünü göstermektedir? A) Ulaşım B) Haberleşme C) Yeraltı kaynakları D) Sanayi 6. Şeyh Said İsyanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde merkezi yönetime karşı girişilen geniş çaplı aşiretlerin destek verdiği dini kökenli ayaklanmadır. Buna göre ayaklanmanın çıkmasında; I. Halifeliğin kaldırılması II. Soyadı Kanunu’nun kabul edilmesi III. Tekke ve Zaviyelerin kapatılması IV. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi yeniliklerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV 4. İzmir Suikast Girişimi Şeyh Said İsyanı Menemen Olayı Yukarıda verilen olayları gerçekleştiren kişilerin temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomide devletçilik modeli istememeleri B) Manda ve himaye yönetimine tabii olmak istemeleri C) İnkılap ve cumhuriyet rejimini benimsemedikleri D) Yeni devletler kurarak toprak elde etmek istemeleri Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye TEST 83 Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler

185 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. İzmir suikastı olayının duyulması, yurdun her yerinde büyük üzüntü ve heyecan yarattı. İzmirliler, Gazi’nin kalmış olduğu Naim Plas Oteli’nin önüne gelip, sevgi ve saygı ve bağlılık gösterilerinde bulundular. Gazi, kapının önüne çıkarak halkı selamladı ve “Beni öldürürlerse vatandaşlarımın intikamımı alacaklarına güveniyorum. Ben ölürsem bile soylu ulusumun beraber yürümekte olduğumuz yoldan ayrılmayacağına inancım vardır. Bu nedenle gönül rahatlığı içindeyim. Düşmanlarımız istedikleri kadar düşündükleri iğrenç çarelere başvursunlar. Onların son güçleriyle yapacakları davranışlar bizim devrim ateşimizi söndüremez. Onların, kendilerini zarara ve zaman zaman da milleti üzüntüye sokan akılsızlıklarına acıyorum. Cumhuriyet Hükümeti’mizin demir pençesi ve İstiklâl Mahkemesi’nin adaletli eli duruma tam olarak hâkim bulunuyor. Sayın halka, onun adaletli kararlarını soğukkanlılıkla beklemelerini tavsiye ederim”, dedi. Mustafa Kemal’in “Düşmanlarımız istedikleri kadar düşündükleri iğrenç çarelere başvursunlar. Onların son güçleriyle yapacakları davranışlar bizim devrim ateşimizi söndüremez.” ifadelerini kullanması hangi kişilik özelliği ile açıklanabilir? A) İnkılapçılığı B) Teşkilatçılığı C) Vatanseverliği D) İleri görüşlülüğü TEST 84 Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler 2. Türkiye’nin kuruluşunu uluslararası alanda gösteren belge Lozan Barış Antlaşması’dır. Lozan Konferansı’nda imzalanan bu antlaşmada Türkiye’nin aleyhinde olan bazı maddeler de kabul edilmiştir. Bunlar: 1. Hatay sorunu 2. Musul sorunu 3. Boğazlar komisyonu 4. Patrikhane Buna göre, Türkiye’nin aleyhinde çözümlenen hangi sorun ülke güvenliğini daha fazla tehdit etmektedir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 3. Menemen Olayını başlatan Derviş Mehmet camide namaz kılanlara kendini “Mehdi” olarak tanıttı ve dini korumaya geldiklerini söyledi. Arkalarında 70 bin kişilik halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söyleyerek halkı tehdit etti. Diktikleri bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye ve “Şapka giyen kafirdir! Yakında yine şeriata dönülecektir.” diyerek bir isyan hareketi başlatmak istediler. Buna göre Menemen Olayı ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz? A) İsyan eski rejimi yeniden diriltmek amacını taşımaktadır. B) Cumhuriyet Dönemi’ndeki inkılaplar halk tarafından kabullenilmiştir. C) İsyancılar halkın dini duygularını kullanmaya çalışmışlardır. D) Laiklik ilkesi ülkede yaşayan bireyler arasında tam yerleşmemiştir.

186 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. İsyan: Ayaklanma veya isyan, aynı ortamda bulunan bir grup kişinin kanunen itaat etmesi gereken emirlere karşı gelmesi nedeniyle işlenen suç olarak tanımlanmadır. Menemen Olayı Şeyh Said İsyanı Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Dönemi’nde meydana gelen isyanların ortak özelliği değildir? A) Dini nitelikli isyan olmaları B) Aynı bölgede ortaya çıkmaları C) İnkılapların yerleşmesini geciktirmeleri D) Cumhuriyet rejimine karşı çıkmaları 6. İzmir Suikastı, Cumhuriyet ve Atatürk devrimlerinin Atatürk’ün ölmesiyle sona ereceği, karşı devrimcilerin ve İttihat ve Terakkicilerin Anayasayı değiştirmek, yönetimi ele geçirmek ve hükümeti devirmek emelleri etrafında şekillenmişti. Buna göre İzmir Suikasti’ni düzenleyen kişiler devlet mekanizmasında aşağıdaki alanların hangisinde değişikliğe gitmek istemektedirler? A) Askeri B) Ekonomik C) Hukuki D) Siyasi 4. Türkiye ve Yunanistan arasında yoğun tartışmaların yaşanmakta olduğu hemen her dönemde gündeme gelen azınlıklar konusu, uluslararası sistemde ve hukuk kurallarında getirilen yeni hükümler çerçevesinde giderek bir insan hakları sorunu olarak algılanmaya başlanmıştır. “... Sayısal olarak bir devletin nüfusunun geri kalanına göre az olan, egemen olmayan konumda bulunan [o devletin vatandaşları olan] üyeleri etnik, dinsel ya da dilsel açıdan nüfusun geri kalanından ayrılan özellikler taşıyan ve kültürlerini, geleneklerini, dinlerini ya da dillerini korumak amacıyla üstü örtülü bir dayanışma duygusu gösteren bir gruptur.” Buna göre hem Türkiye hem de Yunanistan azınlıklar konusunda sorun yaşamamak için aşağıdaki uygulamalardan hangisini kabul etmişlerdir? A) Tehcir Kanunu B) Nüfus mübadelesi C) On iki adanın İtalya’ya verilmesi D) Boğazlar komisyonunun kurulması Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye TEST 84 Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler

6. ÜNİTE ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKA

189 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. “Büyük hayali işler yapmadan yapmış gibi görünmek yüzünden dünyanın düşmanlığını, kötü niyetini, kinini bu milletin ve memleketin üzerine çektik... Biz böyle yapmadığımız ve yapamadığımız kavramlar üzerinde koşarak düşmanlarımızın sayısını ve üzerimize olan baskılarını arttırmaktan ise, tabii duruma meşru duruma dönelim. Haddimizi bilelim...” Buna göre Mustafa Kemal dış politikada aşağıdaki ilkelerinden hangisine yönelik politikalar geliştirilmesini dile getirmiştir? A) Gerçeklik B) Bağımsızlık C) Eşitlik D) Barışçılık TEST 85 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. Dış politika, bir devletin sınırları ötesindeki devletlere uyguladığı siyasete verilen isimdir. Atatürk döneminde dış politikada; I. Tam bağımsızlık, II. Yayılmacılık, III. Akılcılık, IV. Hayalperestlik ilkelerinden hangileri dikkate alınarak uluslararası alandaki girişimlerde bulunulduğu söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV 3. Milli Mücadele Dönemi’nin dış politikadaki temel hedefi, yeni Türk Devletini milletlerarası alanda tanıtmak olmuştur ki; bu, bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde de dış politikanın esaslarını oluşturmuştur. “Harp zaruri ve hayati olmalı... Öldüreceğiz diyenlere karşı, ölmeyeceğiz diye harbe girebiliriz. Lâkin millet hayatı tehlikeye uğramadıkça harp bir cinayettir.” (Atatürk) Buna göre Mustafa Kemal Atatürk dış politikada aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemine değinmiştir? A) Akılcılık B) Gerçekçilik C) Barışçılık D) Bağımsızlık

190 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Osmanlı Dönemi’nin iktisadi, siyasi, mali yönden dışa bağımlı yönetimlerini görmüş olan yeni Türkiye’nin lideri Mustafa Kemal Paşa için kurulan devletin gerçek bağımsızlığı en önde gelen amaçtı. Bu bağımsızlık siyasi, iktisadi, mali, askeri ve kültürel açıdan bağımsızlıktı ve bunlardan ödün verilemezdi. Nitekim Atatürk düşüncesini, “Tam bağımsızlık denildiği zaman, elbette siyasi, mali, iktisadi, adli, askeri, kültürel ve benzeri her hususta tam bağımsızlık ve tam serbestlik demektir. Bu saydıklarımın herhangi birinde bağımsızlıktan mahrumiyet, millet ve memleketin gerçek manasında bütün bağımsızlığından mahrumiyet demektir.” İfadelerinde açıkça ortaya koymaktadır. Bu ilkeden hareketle gerek Milli Mücadele süresince batılı devletlerle yapılan görüşmelerde gerekse Lozan Barış görüşmeleri sonrasında bağımsızlık ilkesine gölge düşürebilecek her konuda kararlı davranılmıştır. Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisi bağımsızlık ilkesini gerçekleştirmek için atılan adımlardan biri değildir? A) Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması B) Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabul edilmesi C) Türk Tarih Kurumu’nun kurulması D) Kapitülasyonların kaldırılması 6. Atatürk, dış politikada Türkiye’nin gelecekte karşılaşabileceği sorunları görmüş, bu konuda Türk milletine uyarılarda bulunmuştur. O, yetişecek çocuklarımıza ve gençlerimize, görecekleri tahsilin hududu ne olursa olsun, her şeyden önce Türkiye’nin geleceğine, kendi benliğine düşman olan bütün unsurlarla mücadele etmenin gerekliliğinin öğretilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bağımsızlığımıza göz dikenlerle mücadeleye girişmekten çekinmememiz gerektiğini vurgulamıştır. Atatürk, bu mücadelede, Türk gençliğinin nelere dikkat etmesi gerektiğini şu sözleriyle açıklamıştır: “Bir gün İstiklal ve Cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkan ve şeraitini düşünmeyeceksin. Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur.” Buna göre metinde Mustafa Kemal’in aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? A) İdealistliği B) Teşkilatçılığı C) Açık sözlülüğü D) İleri görüşlülüğü 4. Cumhuriyet’in kendini koruyabilmesi için gerekli güvenlik önlemlerini almasının gerekliliğine inanan Atatürk, Türk milletinin kendi gücüne dayalı askeri ve ekonomik yapılanmasını yeni ve sağlam esaslara oturtmak için çalışmalarda bulunmuştur. Ülkenin kendini savunacak güce ve iradeye sahip olması gerektiğini bir konuşmasında, “Bugün vardığımız barışın ebedi barış olacağına inanmak safdillik olur. Bu o kadar önemli bir gerçektir ki, ondan bir an bile gaflet, milletin hayatını tehlikeye sokar. Şüphesiz hukukumuza, şeref ve haysiyetimize saygı gösterildikçe mukabil saygıda asla kusur etmeyeceğiz. Fakat ne çare ki, zayıf olanların hukukuna saygının noksan olduğunu veya hiç saygı gösterilmediğini çok acı tecrübelerle öğrendik. Onun için her türlü ihtimallerin gerektireceği hazırlıkları yapmakta asla gecikmeyeceğiz”, şeklinde vurgulanacaktır. Buna göre Mustafa Kemal, “Şüphesiz hukukumuza, şeref ve haysiyetimize saygı gösterildikçe mukabil saygıda asla kusur etmeyeceğiz,’’ diyerek dış politikada aşağıdaki hangi ilkenin önemine değinmiştir? A) Eşitlik B) Akılcılık C) Gerçeklik D) Yayılmacılık Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 85 Anavatana Katılımı

191 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal, Cumhurbaşkanı seçilmesi üzerine 29 Ekim 1923'de yaptığı konuşmada şöyle demiştir: "Yüzyıllardan beri doğuda mağdur ve mazlum olan milletimiz, Türk Milleti, gerçekte övünç duyduğu niteliklerden yoksun gösterilmiştir. Son yıllarda milletimizin fiilen gösterdiği kabiliyet, kendi hakkında olumsuz düşüncede bulunanların ne kadar gafil ve ne kadar incelemeden uzak, görünüşe bakan insanlar olduğunu pek güzel ispat etti. Milletimiz, taşıdığı nitelik ve yeteneğini (liyakat) hükümetinin yeni adıyla dünya medeniyetine daha çok kolaylıkla belirtmeyi başaracaktır. Türkiye Cumhuriyeti, cihanda işgal ettiği yere layık olduğunu eserleri ile ispat edecektir.” Buna göre Mustafa Kemal’in uluslararası kamuoyuna böyle konuşma yapmasının amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Türkiye’nin askeri bakımdan güçlü olduğunu hatırlatmak B) Başka ülkelerle gerçekleştirilecek siyasi ilişkileri sonlandırmak C) Türkiye’nin Batı kamuoyundaki algısını düzeltmek D) Avrupa’daki ülkelerden ekonomik çıkarlar elde etmek TEST 86 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. Mustafa Kemal Atatürk, Fransızların üzerinde hak iddia ettiği bu kent için “40 asırlık Türk yurdu düşman elinde esir kalamaz.” sözünü ifade etmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün anavatana katılmasını istediği şehir aşağıdakilerden hangisidir? A) Musul B) Hatay C) Batum D) Selanik 3. Genç yaşlarından itibaren uluslararası gelişmeleri, diplomasiyi ve dış siyaseti yakından takip eden Atatürk, daha o zamanlardan kurulmasını hayal ettiği Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş uygarlıklar arasında hak ettiği yeri almasının etkin bir dış politika ve sağlam temeller üzerine kurulmuş dış ilişkiler sayesinde olabileceğini biliyordu. Bu nedenle dış politika ve Türkiye’nin uluslararası alandaki yeri Atatürk için her zaman yüksek bir öncelik teşkil etmiş, fikir ve tasavvurlarında Türkiye’nin geleceğinin bu çerçevede ortaya konacak sağlıklı bir vizyon ile bu yönde izlenecek kararlı politikalara bağlı olduğu görüşü hakim olmuştur. Atatürk dış politikada sorunların çatışma ve savaş yerine diplomasi ile çözülmesi gerektiğini sıklıkla vurgulamıştır. Buna göre aşağıdaki adımlardan hangisi metin doğrultusunda atılan adımlardan biri değildir? A) Balkan Paktı’nın imzalanması B) Milletler Cemiyeti’ne üye olunması C) Ülkedeki yabancı okulların Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanması D) Yunanistan ile mübadele antlaşmasının yapılması

192 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Atatürk döneminde Türk dış politikasında önemli hamleler yapılmıştır. Özellikle Lozan Antlaşması’nda çözülemeyen konular; Atatürk dönemi Türk dış politikasına çözülmeye çalışılmıştır. I. Musul sorunu II. Boğazlar III. Hatay IV. Yabancı okullar Buna göre, yukarıda Lozan Antlaşması’nda çözülemeyen konulardan hangisi ya da hangilerinin Türkiye’nin aleyhinde çözümlendiği söylenebilir? A) I ve II B) Yalnız I C) II ve III D) III ve IV 6. Mustafa Kemal’in “Türkiye’nin güvenliğini gaye tutan, hiçbir milletin aleyhinde olmayan bir barış istikameti bizim daima prensibimiz olacaktır”, sözünden hareketle aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin güvenliğini sağlamak amacıyla atılan adımlardan biridir? A) Osmanlıya ait dış borçların ödenmesi B) Yabancı okullar sorunun çözümlenmesi C) Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalanması D) Musul’un İngilizlere bırakılması 4. Misak-ı Milli sınırları içerisinde bulunan Musul sorunu çözülememiştir. Bölge hakkında İngiltere ile görüşmeler sürerken, özellikle bölgede Şeyh Said İsyanı çıkmasıyla iç mesele dış meseleyi etkilemiş ve bölge İngilizlere bırakılmıştır. Şeyh Said İsyanı dönemin en büyük rejim karşıtı isyanı olarak görülmektedir. Ordu isyanı güçlükle bastırmış, ülkenin iç durumu karışıklığından dolayı Musul Meselesi aleyhimize sonuçlanmıştır. Musul Sorunu Metinden hareketle Musul sorunu ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Türkiye ve İngiltere Musul’u elde etmek için uğraşmıştır. B) İç politikadaki gelişmeler uluslararası alanda etkili olmuştur. C) Musul sorunu diplomatik yönden çözülmek istenmiştir. D) Musul sorunu Misak-ı Milli’ye uygun bir şekilde çözülmüştür. Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 86 Anavatana Katılımı

193 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Osmanlı topraklarında açılan yabancı okulların çoğu misyonerlere ait olup bu amaçla gelen ilk misyonerler de Katoliklerdir. Bu okullar arasında en önemlileri Amerikalı misyonerler tarafından açılmıştır. Sayıları hızla artan ve çoğunlukla denetimsiz ve ruhsatsız olarak faaliyette bulunan bu okullar, yabancı dil bilgisi ve batılı eğitim anlayışının Osmanlı’da yerleşmesini sağlamakla beraber milli şuurlarını uyandırdıkları azınlıkları Osmanlıya karşı kullanmaları ve dini propaganda yapmalarından dolayı Cumhuriyet döneminde denetim altına alınmaya başlanmıştır. 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile ülkedeki bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmış ve dini propaganda yapmamaları, Milli kültürün korunması için Türkçe, Tarih ve Coğrafya ile Yurt Bilgisi derslerinin Türkçe olarak, Türk öğretmenler tarafından okutulmaları ve Türkiye Devleti tarafından denetlenmeleri kararı alınmıştır. Buna göre ülkedeki yabancı okullarla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Misyonerler okulları araç olarak kullanmışlardır. B) Yabancı okulların yaptıkları tüm faaliyetler devleti olumsuz etkilemiştir. C) Tevhid-i Tedrisat ülkede milli kültürün korunmasını amaçlamıştır. D) Ülkede çıkan isyanların bir bölümü bu okullarda verilen eğitimden kaynaklanmıştır. TEST 87 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması’na ek olarak yapılan sözleşme uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan Krallığı’nın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübadil denir. Mübadele ile 1.200.000 Ortodoks Hristiyan Rum Anadolu’dan Yunanistan’a, 500.000 Müslüman Türk de Yunanistan’dan Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmıştır. Buna göre iki ülke arasında yapılan göç hareketinin aşağıdaki dış politika ilkelerinden hangisine göre yapıldığı söylenebilir? A) Bağımsızlık B) Mütekabiliyet C) Akılcılık D) Yayılmacılık 3. Atatürk’ün dış politika esaslarından biri de dünya barışına katkı sağlamaktır. Buna göre Türkiye’nin; I. Miletler Cemiyeti’ne üye olması, II. Balkan Antantı’nı imzalaması, III. Sadabad Paktı’na üye olması, gibi faaliyetlerden hangisi veya hangileri evrensel barışı sağlamak amacıyla atılan adımlar olarak değerlendirilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III

194 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Durum: Birinci Dünya Savaşı sonunda çizilen dünya haritasından ne İtalya ne de Almanya memnun kalmıştır. hem İtalya hem de Almanya dünyanın farklı yerlerinde toprak sahibi olmak istiyorlardı. ......... ......... ......... İtalya ve Almanya’nın saldırgan tutumu karşısında Türkiye’nin aldığı önlemler şekilde belirtilen noktalı yerlere yazıldığında aşağıdakilerden hangisi açıkta kalır? A) Türkiye Balkan Antantı’na üye olmuştur. B) Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır. C) İngiltere ile Ankara Antlaşması imzalanarak Musul petrollerinden pay alınmıştır. D) Sadabat Paktı imzalanarak Doğu toplumları arasında birliktelik sağlanmıştır. 6. Atatürk, dış politikasının temel dinamiklerini ortaya koyarken ülkesinin ve dünyanın gerçeklerini gözden uzak tutmamıştır. Türkiye’nin dış politikasını belirlerken ‘gerçekçi’ davranmış, ülkenin jeopolitik durumunu, tarihsel gelişimini, Milli Mücadele Dönemi’nin kazanımlarını, Cumhuriyet’in temel değerlerini ve dünyanın içinde bulunduğu olayları iyi analiz ederek her zaman dikkate almıştır. Bunun yanında komşu ve dünya devletleriyle imzaladığı antlaşmalarda sonuna kadar sadık kalmıştır. Buna göre Mustafa Kemal’in imzalanan antlaşmalara bağlı kalması dış politikada aşağıdaki ilkelerden hangisine göre hareket ettiğine kanıt olarak gösterilebilir? A) Demokratik olma B) Hukuka uygunluk C) Ekonomik bağımsızlık D) Milli ve yerli olma 4. Atatürk Türkiye için öngördüğü “Milli dış politikayı” “Milli siyaset” olarak ifade etmiştir. Milli siyaseti Atatürk şu şekilde açıklamıştır: “ Bizim açık ve uygulama imkânı gördüğümüz siyasi meslek milli siyasettir. Dünyanın bugünkü şartları ve asırların hafıza ve karakterlerde topladığı hakikatler karşısında hayalperest olmak kadar büyük hata olamaz. Milletimizin güçlü, mutlu ve devamlı yaşayabilmesi için devletin tamamen milli siyaset takip etmesi ve bu siyasetin iç teşkilatımıza uygun olması ve ona dayanması lazımdır. Milli siyaset dediğimiz zaman, kastettiğim mana şudur: Kendi milli sınırlarımız içinde, her şeyden önce kendi gücümüze, kuvvetimize dayanarak varlığını muhafaza etmek sureti ile millet ve memleketin saadet ve imarına çalışmak... Aşırı emelleri peşinde milleti meşgul etmemek ve zarara sokmamaktır.” Buna göre Mustafa Kemal milli dış politikada aşağıdaki ilkelerden hangilerine göre hareket etmek gerektiğini ifade etmiştir? A) Yerli ve Gerçekçi B) Bilimsel ve Yayılmacı C) Akılcı ve Yenilikçi D) Barışçıl ve Demokratik Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 87 Anavatana Katılımı

195 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Verilen gazete haberi dikkate alındığında dış politikada başarılı olmamızda etkili olan alan aşağıdakilerden hangisidir? A) Askeri B) Diplomasi C) Ekonomi D) Kültürel TEST 88 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. Sadabad Paktı 8 Temmuz 1937 yılında Türkiye, Irak, İran, Afganistan arasındaki sınır sorununa ve güvenliğine çözüm bulmak için imzalanan bir antlaşmadır. Türkiye, İran-Irak ve İran-Afganistan arasındaki sınır sorununa hakemlik etmiş ve sorunu çözmüştür. Cumhuriyet devrimleri ile ayağa kalkan ülkemizin Ortadoğu’da büyük bir itibara ve saygınlığa sahip olduğu bu anlaşma ile de gözler önüne serilmiştir. Verilen metinde Sadabad Paktı ile ilgili aşağıdaki soruların hangisinin cevabına yer verilmemiştir? A) Nerede imzalandığına B) Neden imzalandığına C) Hangi devletlerce imzalandığına D) Paktın Türkiye için anlamına 3. Türkiye, Lozan Konferansı’nda Musul’un Misak-ı Millî sınırları içerisinde yer aldığını söyleyerek İngiltere’den Musul’un kendisine bırakılmasını istedi. İngiltere’de, bu bölgenin Milletler Cemiyeti’ne götürülmesi kararlaştırıldı. Bu gelişmelerden sonra İngilizlerle antlaşma yapılmıştır. Ankara Antlaşması (1926) Musul vilayeti Irak’a ait olacak. Irak Musul’dan elde ettiği petrol gelirinin %10’unu 25 yıllık bir süre için Türkiye’ye verecek. Türkiye ve Irak arasındaki ateşkes hattını belirleyen Brüksel Hattı sınır olarak kabul edilecek. Ankara Antlaşması maddeleri dikkate alındığında aşağıdakilerden söylenemez? A) Türkiye’nin egemenlik alanı genişlemiştir. B) Türkiye ekonomik kazanç elde etmiştir. C) İki ülke arasında sınır güvenliği belirlenmiştir. D) Misak-ı Milli’den taviz verilmiştir.

196 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. 1933 yılından başlamak üzere, 1935 yılı sonlarına doğru dünyanın siyasal durumu tehlikeli bir yola girmişti. İtalya’nın Akdeniz’deki istekleri ve hangi devlete ait olduğu bilinmeyen denizaltıların Marmara Denizi’nde görülmeye başlanması Türkiye’nin kaygılarının artmasına sebep oluyordu. İtalya ve Almanya’nın tutumları, bu konuda İngilizleri ve Fransızları Türkiye’nin yanında olmaya kadar getirdi. Sonuçta, İtalya dışında Lozan Barış Antlaşması’na imza atan devletler, Boğazlar sorununu tekrar görüşmeye razı oldular. İsviçre’nin Motrö (Montreux) kentinde yapılan Boğazlar Konferansı, 20 Temmuz 1936’da sözleşmenin imzalanması ile sonuçlandı. Böylelikle Lozan’da Boğazlara konulan bütün sınırlamalar kaldırılmış oldu. Buna göre Boğazlar Sözleşmesi’nde yer alan aşağıdaki maddelerden hangisinin Türkiye’yi ekonomik olarak olumsuz etkilediği söylenebilir? A) Türkiye boğazların korunması için asker yerleştirebilecektir. B) Boğazlar komisyonu kaldırılıp görevleri tamamıyla Türk Devleti’ne bırakılacaktır. C) Ticaret gemilerinin her iki yönde Boğazlardan geçişi serbest bırakılacaktır. D) Türkiye savaşa girer veya bir savaş tehlikesi ile karşı karşıya kalırsa Boğazları istediği gibi açıp kapayabilme hakkına sahip olacaktır. 6. Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam), Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda galip devletler tarafından kurulmuştur. Cemiyetin amacı, savaş esnasında bozulan dünya düzeninin yeniden oluşturulmasına ve devamına yardımcı olmaktır. Başlarda savaşta yenilen devletler üye olarak cemiyete kabul edilmemişlerdir. Daha sonra mağlup olan devletler de cemiyete teker teker üye olmuşlardır. Türkiye’nin ise üyeliği gecikmiştir. Bunda en çok Milletler Cemiyeti’nin Musul meselesindeki taraflı tutumu ve Sovyet Rusya’nın tavrı etkili olmuştur. Türkiye, Milletler Cemiyeti’ne üye olmadığı dönemlerde de cemiyetteki toplantıları, kararları yakından takip etmiştir. Türkiye gerek üye olmadığı dönemde gerekse üye olduktan sonra uluslararası meselelerini Milletler Cemiyeti aracılığıyla çözümlemeye gayret göstermiştir. Türkiye’nin bu tutumu cemiyete üye olması yolundaki gelişmeleri hızlandırmıştır. Buna göre Türkiye’nin sorunlarını Milletler Cemiyeti aracılığıyla çözmeye gayret göstermesinin temel gerekçesi aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Yayılmacı politikaları resmiyete dökmek B) Uluslararası barışı destekleyecek politikalar yürütmek C) Güçlü devletlerle beraber hareket ederek sorunları kolaylıkla çözmek D) Dış siyasette tek başına hareket ederek amacına kısa yoldan ulaşmak 4. "Ben toprak büyütme meraklısı değilim. Barış bozma alışkanlığım yoktur. Ancak sözleşmeye dayanan hakkımızın isteyicisiyim. Onu almazsam edemem. Büyük meclisin kürsüsünden milletime söz verdim. Hatay'ı alacağım. Milletim benim dediğime inanır. Sözümü yerine getirmezsem milletimin huzuruna çıkamam. Yerimde kalamam. Ben şimdiye kadar yenilmedim, yenilmem. Yenilirsem bir dakika yaşayamam." Mustafa Kemal ATATÜRK (1937) Buna göre Hatay’ın anavatana katılmasında Atatürk’ün aşağıdaki özelliklerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir? A) Teşkilatçı B) Kararlı C) Çok boyutlu D) İnkılapçı Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 88 Anavatana Katılımı

197 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Mustafa Kemal Atatürk “Türkiye’nin güvenliğini gaye tutan, hiçbir milletin aleyhinde olmayan bir barış istikameti bizim daima prensibimiz olacaktır” ifadeleri ile Türk dış politikasının hangi temeller üzerine kurulu olacağını belirtmiştir. Buna göre Türkiye’nin uyguladığı; I. Milletler Cemiyeti’ne üye olması, II. Batılı devletlerle olumlu ilişkiler geliştirmesi, III. Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu kabul etmesi, IV. Balkan Antantı’nın kurulmasına öncülük etmesi, gelişmelerden hangileri Mustafa Kemal’in söylediği sözlerden hareketle hayata geçirilmiştir? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, II ve IV TEST 89 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. Öğrencilik yıllarından itibaren uluslararası gelişmeleri, diplomasiyi ve dış siyaseti yakından takip eden Atatürk, daha o zamanlardan kurulmasını hayal ettiği Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş uygarlıklar arasında hak ettiği yeri almasının etkin bir dış politika ve sağlam temeller üzerine kurulmuş dış ilişkiler sayesinde olabileceğini biliyordu. Buna göre Mustafa Kemal’in aşağıdaki görevlerinden hangisinde dış politikada siyasi beceri kazandığı söylenebilir? A) Temsil heyeti başkanlığına seçilmesi B) Sofya’da askeri ateşe olarak görev yapması C) Trablusgarp’ta İtalyanları yenilgiye uğratması D) 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a gönderilmesi 3. Yunan başbakan Kolettis Yunan Parlamentosu’nda yaptığı konuşmasında “Megali İdea’yı” şöyle tarif ediyordu: “Yunanistan Krallığı, Yunanistan değildir; sadece bir parçası, en küçük, en yoksul bir parçasıdır. Yunanlılar, sadece Krallık içinde oturanlar değildirler, aynı zamanda Yanya’da ya da Selanik’te, Serez’de, ya da Edirne’de, İstanbul ya da Trabzon’da, Girit ya da Sisam Adası’nda, Yunan tarihine ya da Yunan ırkına bağlı başka yerlerde oturanlar da Yunanlıdır. Helenizmin iki büyük merkezi vardır: Krallığın başkenti Atina’dır. İstanbul, büyük başkent, bütün Yunanlıların kenti, düşü, umududur.’’ Buna göre aşağıdaki uygulamadan hangisi Yunanlıların Megali İdeasının hayata geçmesini önlemek amacıyla hayata geçirilmiştir? A) Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne üye olması B) Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus mübadelesinin yapılması C) Balkan Antantı’nın hayata geçmesi D) Sadabad Paktı’nın imzalanması

198 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Atatürk, bölgesel barışa ve dünya barışına verdiği önemi her fırsatta göstermiştir. Atatürk, dış politikada güçlü bir devlet olmanın ülke içindeki barış ve huzur ortamına sahip olunması gerektiğini sıklıkla dile getirmiştir. Bundan dolayı ülkede birlik ve beraberliğin önemini her zaman dile getirmiş ve bu milli birlik ve beraberliği geliştirmek için çeşitli uygulamaları hayata geçirmiştir. Verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki olaylardan hangisinin dış politikada olumsuz sonuçlar ortaya çıkardığı söylenebilir? A) Menemen Olayı B) İzmir Suikastı C) Şeyh Said İsyanı D) İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması 6. Dış politika çabalarımızın odağında; bölgemizden başlamak üzere dünyada siyasi diyalog, ekonomik işbirliği ve kültürel uyumun tesis edilmesi suretiyle tüm tarafların kazanç sağlayacağı adil ve sürdürülebilir bir siyasi, ekonomik ve sosyal düzen tesis edilmesi bulunmakta olup, bu yöndeki çalışmalarımız kararlılıkla sürdürülmektedir. Buna göre dış politikada uygulanan tüm tarafların kazanç sağlayacağı ilişkiler geliştirmek aşağıdaki ilkelerden hangisine göre hareket edildiğini göstermektedir? A) Bağımsızlık B) Eşitlik C) Gerçekçilik D) Akılcılık 4. Avrupa’daki gelişmeleri dikkatle değerlendiren Atatürk, yeni bir dünya savaşı çıkacağını yıllar öncesinden görebilmiş, 1932 yılı gibi erken bir tarihte görüşme ve demeçlerinde bu konuda ifadelerde bulunmuştur. Almanya’da Nazi partisinin iktidara geldiği, İtalya’nın Akdeniz’de ve Balkanlar’da genişleme çabasına girdiği ve Avrupa devletlerinin silahlanma yarışı içinde oldukları bir dönemde Atatürk, dünya barışını tehdit eden bu gelişmelerle birlikte II. Dünya Savaşı’na giden süreci isabetli bir şekilde tahlil ederek, bölgesel işbirliği çabalarına hız vermiştir. Bu çerçevede, 9 Şubat 1934 tarihinde Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantı, 8 Temmuz 1937’de Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Sadabat Paktı imzalanmıştır. Böylelikle, dünyanın yeni bir topyekûn savaşa sürüklenmekte olduğu bir dönemde Türkiye gerek doğusunda gerek batısında güvenlik ve işbirliğini sağlamaya yönelik önemli adımlar atmış, II. Dünya Savaşı’nda izlediği tarafsızlık politikasının zeminini hazırlamıştır. Verilen metinden hareketle aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz? A) Mustafa Kemal’in ileri görüşlülüğü bir kez daha ortaya çıkmıştır. B) Türkiye, doğusu ve batısından gelecek tehditler için önlemler almıştır. C) Almanya’nın imzaladığı ağır barış antlaşması savaşın çıkmasında etkili olmuştur. D) Devlet yönetimlerinde meydana gelen gelişmeler ülkelerin askeri hedeflerini belirlemiştir. Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 89 Anavatana Katılımı

199 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1. Bir konuda uzlaşmak, anlaşmaya varmak amacıyla yapılan antlaşmaya Antant veya Pakt denir. Türkiye, Almanya ve İtalya’nın sergilediği saldırgan tutumları önlemek amacıyla çeşitli antlaşmalar yapmıştır. Aşağıda Türkiye’nin Atatürk döneminde imzaladığı antant ve paktlara katılan ülkelerin haritası verilmiştir. Balkan Antantı Sadabad Paktı Balkan Antantı ve Sadabad Paktı’na katılan ülkelerin haritalarına bakıldığında aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir? A) Tüm Balkan ülkeleri Balkan Antantı’na katılmıştır. B) Türkiye bölgede siyasi olarak en büyük güçtür. C) Ulusal çıkarlar için uluslararası antlaşmalar yapılmıştır. D) Almanya Balkanları hâkimiyeti altına almak istemektedir. TEST 90 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın Anavatana Katılımı 2. ‘Saygıdeğer efendiler! Bu antlaşma, Türk Milleti’ne karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük suikastın sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Buna göre Mustafa Kemal Atatürk’ün bahsettiği antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? A) Sevr Barış Antlaşması B) Lozan Barış Antlaşması C) Mondros Ateşkes Antlaşması D) Mudanya Ateşkes Antlaşması 3. Misak-ı Milli kararları arasında yer alan “Azınlıklara, diğer ülkelerdeki Türk azınlığa tanınan haklar tanınacaktır.”, maddesi Türk dış politikasında aşağıdaki ilkelerden hangisine göre hareket edildiğini göstermektedir? A) Gerçekçilik B) Mütekabiliyet C) Tam bağımsızlık D) Barış esası

200 T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5. Türkiye’nin, Atatürk döneminde uygulanan dış politikasının en önemli özellikleri barışçıl olması, gerçekçilikten sapmaması, uluslararası hukuka ve meşruiyete azami önem vermesi ve hem bölgesel hem de uluslararası planda işbirliği ve diyalogu önde tutan bir çizgi izlemesidir. Buna göre dış politikada yaşanan; I. Musul meselesi II. Hatay sorunu III. Yabancı okullar meselesi IV. Mönrto Boğazlar Sözleşmesi gelişmelerinden hangilerinin çözümü Türkiye’nin dış politikada başarılı olduğunu göstermektedir? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) II, III ve IV 6. Atatürk, Hatay meselesi ile ilgili bir konuşmasında: “Ben, memleketi hiçbir zaman savaşa sürüklemem, fakat Hatay sorunu benim vazgeçilmez bir davam olmuştur. Gerekirse bunu kendi başıma halletmek için zorda kalırsam hemen devlet başkanlığından ve hatta mebusluktan istifa ederim. Serbest bir yurttaş olarak bu işlerde çalışan arkadaşlarla beraber Hatay topraklarına geçerim. Oradaki mücahitlerle ve anavatandan kaçıp gelerek bize katılacak olan kuvvetlerle sorunu yerinde ve içerden çözmeye çalışırım.” demiştir. Mustafa Kemal’in Hatay meselesi ile ilgili sözlerinden hareketle; I. Vatanseverlik II. Barışçıl III. İleri görüşlü IV. Liderlik özelliklerinden hangilerine vurgu yapıldığı söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I ve IV 4. Türkiye’nin dış politika anlayışı, önyargılı saplantılara değil, gerçekçi ve bilimi esas alan bir çizgi üzerine oturtulmuştur. Bu bağlamda uluslararası ilişkilerde, tarihi dostluk ve tarihi düşmanlık yerine değişen şartlar ve karşılıklı yarar ilişkileri esas alınmıştır. Nitekim Atatürk; siyasal, toplumsal ve ekonomik düzenleri çok farklı olan ülkelerle dostluklar kurabilmiş ve barış içinde bir arada yaşayabilmenin örneklerini vermiştir. Buna göre Türk dış politikasında aşağıdaki ilkelerden hangisine göre hareket edildiği söylenebilir? A) Akılcı B) Gerçeklik C) Tam bağımsızlık D) Kamuoyunu dikkate alma Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri, Yaşanan Gelişmeler ve Hatay’ın TEST 90 Anavatana Katılımı