GEN KLONLAMALARI VE KLONLAMA ARAÇLARI

   Gen klonlanması: Önemli bir ürünün ya da proteinin sentezini şifreleyen genin ait olduğu hücre genomundan özel yöntemlerle kesilerek çıkarılması, bunun bir taşıyıcı DNA’sıyla birleştirilerek alıcı bir hücreye nakledilmesi ve bu hücrenin çoğaltılması işlemidir.

   Klonlar aynı kalıtsal yapıya ve gen çeşidine sahiptirler. DNA klonlaması kullanılan taşıyıcı tipine göre, virüs içinde, hayvan ya da bitki hücresinde gerçekleştirilebilirler. Yani gen klonlamasında kullanılan araçlar plazmidler ve bakteriyofajlardır.

   Rekombinant DNA oluşturmak için ön koşul, yabancı DNA parçası ile vektörün aynı enzimleri ile kesilmiş olmasıdır. Böylelikle hem yabancı DNA'da hem de vektörde oluşacak uçlar birbiriyle baz çifti oluşturacak ve her iki DNA molekülünün birleşmesini sağlayacaktır. Böylece elde edilen rekombinant DNA'nın tekrar bakteri hücresine aktarılması ve bakterinin her bölünmesiyle çoğalması işlemine de DNA klonlaması denir. Elde edilen rekombinant DNA klonlanması, kullanılan vektör tipine göre, virüs içerisinde, hayvan hücresinde ya da bitki hücresinde gerçekleştirilebilir. Rekombinant DNA'yı hücre içine almış olan hücrelerin tespiti ise vektör DNA üzerinde bulunan markör genlerin yardımıyla yapılır. Örneğin, kullanılan vektör ampisilin antibiyotiğine karşı dirençlilik geni taşıyor ise rekombinant DNA'yı alan her hücre, bu antibiyotiğe karşı dirençli olacaktır, dolayısıyla antibiyotikli ortamda kolayca çoğalabilecektir.

Gen Klonlamasında Basamaklar

1. Gen taşıyan DNA'nın (ya da RNA) saf olarak elde edilmesi (İzolasyon)
2. Genin yerinin belirlenmesi
3. Genin çıkarılması
4. Taşıyıcı DNA'nın elde edilmesi (DNA'nın parçalanması)
5. Gen DNA'sının taşıyıcı DNA’sıyla birleştirilmesi
6. Oluşan rekombinant taşıyıcı DNA'nın alıcı hücreye aktarılması
7. Seçilim
8. Gen ürününün kontrol edilmesi